Risicovol spelen. Als je wilt dan mag je! Over het bewust begeleiden door opvoeders.

Risicovol spelen Als je wilt dan mag je! Over het bewust begeleiden door opvoeders. Student: MartinvanRooijen E mailadres: martin.vanrooijen@student.hu.nl Studentnummer: 7923013 Coach: AngelaPfaff Naamopleiding: MasterPedagogiek,InstituutvoorEcologischePedagogiek Hogeschool: HogeschoolUtrecht Leerdomeinen: Pedagogischesensitiviteit en leefwereld Plaatsendatum: Doorn,Juni2012

Inhoud 1.Inleiding... 4 1.1Kinderen,spelenenrisico... 4 1.2Begeleidingvanrisicovolspelen... 6 1.3Leeswijzer... 7 2.Methodologie... 8 2.1Kwalitatievebenadering... 8 2.2Literatuurverkenning... 8 2.3Professionals... 8 2.4Locatieendoelgroep... 9 2.5Praktischeuitvoering... 9 2.6Ethiek... 9 2.7Groepsinterview... 10 2.8Analyse... 10 2.9Nadereliteratuurendeelvragen... 11 3.Theoretischkader... 12 3.1Inleiding... 12 3.2Risicovolspelen... 12 3.3Interventiesbijrisicovolspel... 13 3.4Afwegingenen riskassessment...15 3.5Randvoorwaarden... 17 4.Analyseenresultaten... 19 4.1Interventiestijlen... 19 4.1.1analyse... 19 4.1.2resultaten... 20 4.2Afwegingen,eenflexibelproces... 21 4.2.1analyse... 21 4.2.2resultaten... 22 4.3Afwegingen,aansluitenbijdeervaringvanhetkind... 22 4.3.1analyse... 22 4.3.2resultaten... 23 4.4Randvoorwaarden,relatieenkwaliteit... 24 2

4.4.1analyse... 24 4.4.2resultaten... 24 4.5Model... 25 5.Bevindingenendiscussie... 27 5.1Bevindingen... 27 5.2Discussie... 27 Literatuurlijst... 30 Bijlagenoverzicht... 31 Bijlage1HetWrakkenmuseum,zospeeldenwij... Fout!Bladwijzernietgedefinieerd. Bijlage2Flyergevaarlijkspelen... Fout!Bladwijzernietgedefinieerd. Bijlage3GevaarlijkSpelenHandreikingProfessionals... Fout!Bladwijzernietgedefinieerd. Bijlage4GevaarlijkSpelenHandreikingOuders... Fout!Bladwijzernietgedefinieerd. Bijlage5Groepsinterviewtopiclijst... Fout!Bladwijzernietgedefinieerd. Bijlage6GroepsinterviewUitgeschreven... Fout!Bladwijzernietgedefinieerd. Bijlage7GroepsinterviewAnalyse... Fout!Bladwijzernietgedefinieerd. Bijlage8GroepsinterviewAnalyseSelectiefCoderen... Fout!Bladwijzernietgedefinieerd. Bijlage9Fotoresultaatgroepsanalyseselectiefcoderen... Fout!Bladwijzernietgedefinieerd. Bijlage10RisicovolspelenanalyseschemaA... Fout!Bladwijzernietgedefinieerd. Bijlage11RisicovolspelenanalyseschemaB... Fout!Bladwijzernietgedefinieerd. Bijlage12ActiviteitenkaartRisicovolSpelen... Fout!Bladwijzernietgedefinieerd. Bijlage13OnderzoeksopzetRisicovolSpelen... Fout!Bladwijzernietgedefinieerd. 3

1.Inleiding Ergroeiteengeneratiekinderenopwaarvanhetmerendeelhetavontuurlijke,natuurlijkespelen verleert.opeigenhoutjeeropuit,samenhuttenbouwen,detijdvergetenenrondetenstijdweer thuiskomen,wieziethetnoggebeuren?inzijnboek Hetlaatstekindinhetbos geeftrichardlouv aandatnooiteerderzoveelkinderenzoveelvanhuntijdbinnenshuisdoorbrachten(louv,2007).de neigingvanouderstot(over )beschermingendaarmeehetwillenuitsluitenvanrisico skanleidentot kinderendiezichmoeteninhouden,zichterugtrekkenenweiniginitiatiefmeernemen.gevolgisdat zijnietmeerlerenomgaanmetderisico sdiebijhetlevenhorenenalsvolwassenenrisicomijdend gedragvertonen(gill,2007). 1.1Kinderen,spelenenrisico Dediscussieoververplichtefietshelmenvoorkinderen(ConsumentenVeiligheid,2009)envallessen voorkindereninhetbasisonderwijs(vallesseninhetbasisonderwijs,2010);tweevoorbeeldenvan derisico sdiedejeugdkanlopenenopwelkemanierditmetpreventievemaatregelenvoorkomen kanworden.ditonderwerpstaatvaakindebelangstellingenduiktregelmatigopindemedia. Recentelijk,nadestrengevorstperiode,publiceerdeConsumentenVeiligheideenalarmerend artikeloverhethogeaantalschaatsblessures(consumentenveiligheid,2012).hierinwordthet adviesgegevenvooraftetrainenopdekunstijsbaanenpolsbeschermerseneenvalhelmtedragen bijhetschaatsenopnatuurijs.devraagkangesteldwordenofdetrendvanhetvoorkomenen preventievanrisico sendeoverbeschermingvankinderenteverdoorslaat.nieteenszolang geledenwarenderisico svanongelukjesbijkinderengeenonderwerpvangesprek.het WrakkenmuseumopTerschellingillustreertditmeteenaantaluitsprakenoverdeperiodedat kinderen,geborenindejaren40tot70vandevorigeeeuw,speeldeninhunvrijetijd(bijlage1). Flessenmetgevaarlijkestoffenenalleapotheekflessenkondenwegewoonmetonzehandjesen beperktemotoriekopenen. Poortenendeurengingengewoondichtenalsjemetjevingersertussenzatwarenzeweg. Wehebbenonsgesneden,bottengebroken,tandenuitgevallenenhierwerdniemandvoornaarde rechtergesleept.datwarengewoon ongelukken ensomskreegjeerooknogeenextrapakslaag voor. Verschillendeauteursschrijven,hierondernadertoegelicht,overkinderenenrisico s.zowaarschuwt TimGillvoordetrendvanoverbescherming.CarlHonorésuggereertkinderenmeervrijheidtegeven entomhodgkinsonbepleitminderbemoeienisvanoudersmethunkinderen.defransefilosoof Rousseautenslotteschreef300jaargeledenaloverhoekinderengevarenkunnentegemoettreden. TimGillschrijftinNofear(Gill,2007)datdetendensomonzekinderenveiligtehoudendeverkeerde richtingopgaat.dooreenoverbeschermendeopvoedingverhinderenoudersdatkinderende vaardighedenontwikkelendiezenodighebbenomzichzelftebeschermen.hijheefthetoverde essentiële resilience :deveerkrachtdienoodzakelijkisvoorkinderenomtebezittenendiezijnodig hebbenomomtegaanmetsituatiesinhunleven.tevensgeeftgillaandatjeugdwerkerszoangstig kunnenwordenoverhetvoorkomenvanrisico sdatzijhunvertrouwenverliezeninhuneigengoede 4

inschatting.ouderlijkeangstomkinderenzondertoezichttelatenspelenzorgtervoordatdevrijheid vankinderenwordtbeperkt,tenkostevanhunlichamelijke,geestelijkeenemotionelewelzijn. CarlHonoré,eenSchotsejournalistschrijftin SlowKids eenpleidooidatkinderenmeertijdkrijgen omtespelenenzichzelfteontplooienenteontwikkelen(honoré,2009).hijheefthetover bubbeltjesplastic waarinwedekinderenverpakken,doorzevanclubnaarlesnaarnaschoolse opvangtevervoeren(honoré,2009,p.19).daarmeewordenvolgenshemdeopenbareruimtes levenloos.honorébenoemteenaantalfeitenzoals: Dewereldisvoorkinderenveiligerdanzeooitgeweestis,fataleverwondingenbijkinderen zijnindeontwikkeldelandendeafgelopendertigjaargehalveerd. Volgensdestatistiekenzijnaanrandingendoorkinderlokkersuiterstzeldzaam,eenkindkrijgt veeleerdertemakenmetgeweldofseksueelmisbruikdoorzijneigenoudersof familieleden. Kinderenbinnenhoudenofindeautovervoerenisnietzoveiligalswedenken,ongelukken binnenshuiszijneengroterrisico,eneroverlijdenmeerkinderendooreenauto ongelukdan alsvoetganger. Kinderenzijnveerkrachtigerdanwedenken,vanongelukkenwordteenkindsterkerenhet heeftweiniggevolgenvoordetoekomstinlichamelijkeofpsychischezin. Kinderenzijnvaakredelijker,competenterenvaardigerindeomgangmetrisico sdanwe denken. TomHodgkinsongaatnogeenstapjeverder,ditwordttreffendgeïllustreerdindetitel Luieouders hebbengelijk. (Hodgkinson,2009)Dooralleverplichtebezighedenwetenkinderennietmeerhoeze zichzelfkunnenbezighoudenenverliezenzijhetvermogenzelfspelletjestebedenken. Waarishun verbeeldingskrachtgebleven? isdevraagdiehodgkinsonopwerpt.zijnboodschapisdatoudershun kinderenhungangmoetenlatengaanenhetzelfmoetenlatenuitzoeken.nietbemoeienbetekent echternietdatwehenalleenlatenofdatdeopvoedergeenverantwoordelijkheidneemt (Hodgkinson,2009,p.73). MisschienkunnenweinditkaderonslichtopstekenbijdeFransedenkerJean JacquesRousseau. Hetjaar2012staatinhettekenvanhem,omdathij300jaargeledenisgeboren.Rousseauheefteen belangrijkebijdragegeleverdaanhetdiscoursoverdeopvoeding,metnameinzijn250jaargeleden verschenenboekémileoul éducation.rousseaupropageerthetbelangvanhetlerenindepraktijk doorkinderen,hetleringopdoenuitdeeigenervaring.zelfsheefthijhetoverdenegatieve opvoeding, doortebeginnenmetnietstedoenzouueenwondervanopvoedingcreëren (Rousseau,1980,p.109).Welgeefthijhetadviesaantesluitenbijwathetkindaankanenhetniet voortijdigteconfronterenmetsituatiesdiehetnognietkanbegrijpen.rousseauschrijftoverwelke houdingtegenovergevarennodigis: dehindernismoetinzijnwerkelijkheidwordengewaardeerd ennietaprioriallehandelenbeletten. Hijsteltdatdemensisonderworpenaanpijn,aan ongelukken,levensgevaarentenslottededood,endatjehetkindmetdezeideeënvertrouwdmoet maken: maarmenmoetzenietonderwijzendoorhetkindhunnamenteleren,maardoorhemer vantelatenproeven,zonderdathijweetwathijproeft. (Rousseau,1980,p.133).Metdeze instellingkanrousseaubeschouwdwordenalseenvroegevoorvechtervanhet risicovolspelen waarbijhetkinddooreigenervaringenhandelenmetrisico sengevarenweetomtegaan. 5

1.2Begeleidingvanrisicovolspelen InmijnwerkalsSociaalCultureelWerkerbinnendeUtrechtseWelzijnsorganisatiePorteshebikde laatstedriejaartweebouwspeeltuinenmogenopzetteninleidscherijn.bijdeinrichting,uitvoering enbegeleidingisviaeennieuwpedagogischbeleidgeprobeerdzoveelmogelijkruimtetegevenaan hetontdekkendspelenvankinderen,waarbijdeprofessionelespeeltuinwerkerseenbegeleidende rolhebben.hetismedegebaseerdopdeuitgangspuntenvandepoolsepedagoogjanuszkorczak. Korzcakmeentdatvolwassenenvaakbangzijnomhunkindteverliezenendoordieangstsoms gevarenziendieernietzijn.enhierdoorlerenzijkinderenjuistnietwatwelennietgevaarlijkkan zijn.korczakzegtdatkinderenheelgoedinstaatzijnomzelfookweltewetenofteontdekkenwat welennietgevaarlijkis.inzijnboekhoehoudjevaneenkindspreekthijhierbijoverhetrechtvan hetkindopzijneigendood: Uitvreesdatdedoodonskindzalwegrukken,ontnemenwijonskind hetleven;omdatwijnietwillendathetsterft,staanwijhetniettoeteleven (Korczak,1984,p.50). BinnenhetpedagogischbeleidvandeBouwspeeltuinenisdezevisievertaaldnaardeleidraad: Een kindheeftrechtopzijneigenbult. (Portes,2009)Indedagelijksepraktijkkanhetvoormedewerkers somslastigzijnomeenbalanstevindentussendekinderenvolledigvrijlateninhunspeloftochinte springenopsituatiesenproblemendiezijondervinden. Ditzouvooralzokunnenzijnbijspelvormenwaarbijvan enigrisicosprakeis,zoalshethuttenbouwenofmetde blauwetonvandebergrollen.hierbijkaneenkindopz n duimslaan,ineenspijkertrappenofzichpijndoenbijhet rollen. Mijlijkthetdaarominteressantnaderteonderzoeken welkeafwegingenprofessionalsmakenbijdebegeleiding vandit risicovolspelen.ikrichtmijhierbijopspecifieke spelsituatiesindebouwspeeltuinenwilbekijkenwatdevisieisvanspeeltuinwerkersenandere professioneleopvoedersopdeinterventiesdiezijhierbijplegen.ikwilditkoppelenaanderelevante literatuuropditgebied.hiermeekomiktotdevolgendevoorlopigeonderzoeksvraag: Watisdevisievanprofessionalsophetbewustbegeleidenvanrisicovolspelen? Metditonderzoekrichtikmijdusopdevisievanprofessionalsdiemetkinderenwerkenoverhoezij hetspeleninuitdagendeenrisicovollesituatiesindepraktijkkunnenbegeleiden.naarmijnmening kanditwaardevolleinformatieopleverenhoezijindezespecifiekespeelomgevingmetdekinderen omgaanenhenondersteunen.metdezeinformatiekunnenineenvervolgdeaspectenvanhet begeleidenvanrisicovolspelenbeschrevenworden.ikdenkdatditalsleidraadkandienenvoor jeugdwerkersdieindepraktijkhiermeewillenwerken.zokunnenzij ambassadeurs wordenvande oplevingvanhetavontuurlijkennatuurlijkspelen,waarbijkinderenhungrenzenverkennenenmet risico slerenomgaan.ookhebikalsdoelmetditonderzoekdathetbegeleidingsprocesinkaart wordtgebrachtdatbijditsoortactiviteitennaarvorenkomt.ikhoophiermeebijtedragenaande theorievormingoverdebegeleidingvanrisicovolspel,medeomdatrelevanteliteratuuropdit gebiednogspaarzaamis. Daarnaastvindikhetzelfbelangrijkdathetrisicovolspelenmeeronderdeaandachtkomtinhet maatschappelijkdebat,entevensonderopvoederszoalsoudersenprofessionals.ikdenkdatalsdit onderwerpmeeruitgedragenwordt,erdiscussiekanontstaanoverdetrendvanoverbescherming. 6

Wellichtdatdoorhetindepraktijktelatenzienenervaren,denoodzaakvanrisicovolspelen duidelijkwordt,uiteraardtenbehoevevanhetspelendekind.dezezaldanmeerkunnen onderzoeken,rommelenenrotzooienwatbijdraagtaandevormingtoteensterkinzijnschoenen staandmensdiemetallerisico svanhetlevenomkangaan. Enmogelijkdatdetijdterugkomtvan: Wegingen smorgenswegvanhuisenwekwamenterugals destraatverlichtingaanging.niemandwistindetussentijdwaarwewarenenwehaddengeengsm mee! (Wrakkenmuseum,bijlage1). 1.3Leeswijzer Inhoofdstuktweekuntulezenoverdewerkwijzedieisgehanteerdbijhetonderzoekenhoeeris gekomentotkeuzesindeopzetenuitwerking.hiernawordtinhoofdstukdrieingegaanopwaterin deliteratuurgeschrevenwordtoverdebegeleidingdoorpedagogenvanrisicovolspel,ondermeer metbijdragenuitduitslandengrootbrittannië.inhoofdstukvierwordenderesultatenvanhet onderzoekgepresenteerdenwordtgeprobeerdeenmodelteverantwoorden.ditwordtgekoppeld aanderelevanteliteratuur.alslaatstewordendebevindingensamengevateneenadviesgegeven totnaderediscussieenonderzoek. 7

2.Methodologie 2.1Kwalitatievebenadering Ikhebwillenonderzoekenwatdevisievanprofessionalsisophetbewustbegeleidenvanrisicovol spelen.hetdoelwasomteontdekkenhoehetprocesvanbegeleidenverloopt.aspectendiehierbij aandeordekunnenkomenzijndegebruikteinterventies,afwegingendieprofessionalsmakenen eventuelerandvoorwaardendievanbelangzijn.eenvandeeffectievemanierenominformatie hieroverteverkrijgenisingesprektegaanmetprofessionalsdieactiefzijnmetkinderenuitdiverse werkvelden.eenkwalitatievebenaderingvanhetonderzoeklijkthiermeeeengoedeinsteekomdat jehierbijdoorwaarnemingvaststeltwatzichindewerkelijkheidafspeelt(baarda,2009).ikbenindit onderzoeknieuwsgierignaardemeningvanwerkersoverhunpraktijk,daaromhebikgekozenvoor eensurvey onderzoekmettoepassingvaneenopeninterview(baarda,2009).eenandereredenom voordezebenaderingtekiezenisdathetonderwerpvooralgaatoverdepersoonlijkeervaring.net alshetspelenzelf,ishetbegeleidenvanspelzeersubjectiefenpersoonlijk.ikdenk,netalsdelahoy inzijnonderzoek,dat hoewelspelbegeleidingwelalgemeneprincipeskent,demanierwaarophetin depraktijkwordtgebrachtergindividueelennaareigeninzichtwordtgedaan.hetbegeleidenvan spelenhetdoenvaninterventieshierbijiseenzeercomplexproceswatdoorveelvariabelefactoren wordtbeïnvloed (Delahoy,2010).Mededaaromiseenkwalitatiefonderzoekhetmeestpassend, zoalsbaardazegt: Jekiestvooreenkwalitatiefsurveyals jedeaardvanbestaandeopvattingenengedragingenvan personenofgroepenwiltbeschrijven,en/ofdediversiteitdaarinen/ofdereikwijdtedaarvan.het betreftveelalideeën,reflectiesengevoelensoverhetverleden,hedenen/oftoekomst. (Baarda, 2009,p.128) 2.2Literatuurverkenning Voordathetdaadwerkelijkeonderzoekwerdvoorbereidenuitgevoerdhebikmijgeoriënteerdopde thema senonderwerpendieindeliteratuuroverrisicovolspelennaarvorenkomen.deze concentreertzichvooralopdemeerwaardevoorkinderen,demanierwaaropoudersermeeom kunnengaanenopderandvoorwaardendiebijditspelenvanbelangkunnenzijn.overde begeleidingvanrisicovolspeldoorprofessionalswasweinigliteratuurbeschikbaar.metdeze literatuurverkenningenmijnvoorlopigeonderzoeksvraagalsbasishebikopdatmomentdethema s bepaaldominhetinterviewmetprofessionalstelatenterugkeren,namelijkmeerwaarde,het begeleiden,bewustwordingenrandvoorwaarden.hiermeehebikhetonderzoekverdervoorbereid. 2.3Professionals IkhebhetonderzoekgedaantijdenseendoorBouwspeeltuindeBalijeindeVoorjaarsvakantie georganiseerdemiddag gevaarlijkspelen (zieflyer,bijlage2).voordeelnameaanhetonderzoek hebikdetweespeeltuinwerkersvanportesbenaderddieopdezedagindebouwspeeltuinwerken. Dezekeuzewaspragmatischvanaard,zijstondenopdedagdatdeworkshop gevaarlijkspelen was gepland,ingeroosterdomtewerken.eénvanhenheeftdriejaarervaringalsflexmedewerkeren werktindeweekendenenvakanties,daarnaaststudeertzijsociaalpedagogischehulpverlening.de anderiseenervarenkinderwerkerenspeeltuinwerkerbinnendebuurthuizenenspeeltuinenvan 8

Portes,metookdriejaarervaringenmetalsachtergronddeHBO studiecultureelmaatschappelijke Vorming.NaastdezetweespeeltuinwerkershebikprofessionalsvandeNaschoolseOpvang(NSO) enscoutinggevraagdomzodoendeeengroepsinterviewtekunnenhoudenmetvisiesuit verschillendewerkvelden.uiteindelijkishetnietgeluktiemandvandescoutingerbijtekrijgen, wegensgebrekaantijdvanhunzijde.welisereenvandeleidstersvandensodienaastde speeltuinligtbereidgeweestaanhetonderzoekmeetewerken.zijheeftvijfjaarervaringbinnende kinderopvangalspedagogischmedewerkerenheefteenmbo opleiding. 2.4Locatieendoelgroep BouwspeeltuindeBalijeiseenopenbare,gratistoegankelijkespeeltuinindewijkVeldhuizen,waar professionalsvanportestoezichthoudenenactiviteitenbegeleiden.binnendebezoekersvande speeltuinenbijdensozijnkinderenvanzeventotenmettwaalfjaargeworvenvooreenworkshop gevaarlijkspelen waaronderslootjespringen,vuurtjemakenenslopen.ouderskondenhun kinderenviademailopgeven,ditwarenernegen.daarnaastwarenerbijaanvangnogzeven kinderendieookgraagmeewildendoen.densokwammeteeneigengroepjevanachtkinderen. 2.5Praktischeuitvoering Dekinderengingeningroepjesvanvijftotachtpersonenmeteenvandeonderdeleneenuuraande gang.detweegroepenmetspeeltuinkinderengingenslootjespringenenvuurtjemaken,denso ging slopen.elkgroepjewerdbegeleiddooreenvandeeerdergenoemdeprofessionals.essentieel voorditonderzoekwasdaterindepraktijkdaadwerkelijksprakezouzijnvan risicovolspelen.er moetdaarbijkanszijntotbezering(ziebegripsdefinitiebeginhoofdstuk3).omditmogelijktemaken ishetnoodzakelijkdatdekinderenrelatiefvrijzijninhunhandelenenkeuzes.daarnaastzalde begeleiderdeactiviteitnietzodanigmoetengaanstructurerendatereigenlijkgeensprakeisvan risicovolspel.terillustratie,alshiernietoverwordtnagedachtdanbestaatdekansdatde begeleiderdekinderenéénvooréénoverhetsmalstedeelvan hetslootjelaatspringenenhierendaareenhandjehelpt.de bedoelingisechterdatdekinderenzelfbedenkenwaarenhoe zedeslootovergaanzonderbeperkingenofhulpvande begeleidertekrijgen.omdezeredeneniservoorgekozenaan hetbeginvandeactiviteitkinderenenprofessionalseenkorte instructiemeetegeven.dekinderenkregeneenkorteuitleg overdeactiviteitenwerdhierbijverteld: Gahetmaardoen!. Debegeleiderswerdalsinstructiemeegegevenopde achtergrondteblijven(handreikingprofessionals,bijlage3).aan meekomendeouderswerdeenbriefgegevenmetuitlegoverdeactiviteitenhetonderzoek (HandreikingOuders,bijlage4).Omaleerdervermelderedenenisdeoudersgevraagdverderniet aanwezigtezijnbijdeuitvoeringvandeactiviteiten. 2.6Ethiek Binnenditonderzoekhebikgeprobeerddebelangenvandeelnemersenanderebelanghebbenden nietteschadenenethischverantwoordtewerken.baardageeftaandatdithetgevalisals respondentenvrijwilligmeewerkenengeenvalsevoorstellingvanzakenwordtgegeven(baarda, 2009,p.32).Voordemiddag gevaarlijkspelen kondenoudershunkinderenopgeven,erwasgeen sprakevaneenverplichting.deactiviteitendieplaatsvondenzoalsvuurtjemaken,gebeurenvakerin despeeltuin,zodatkinderenenouderskunnenwetenwatteverwachten.daarnaastistijdenshet 9

risicovolspelendoordebegeleidersvaakaangegevendatzehetniethoeventedoen,hetmag.om zekertezijnisaanhetbeginvandeactiviteitaanouderseeninformatiebladgegevenmetuitleg Nou, de toestemming, ja dat vind ik niet altijd nodig, want dan heb je ook veel kindjes die buiten de boot vallen omdat een ouder vind dat het niet mag of zo. omtrentdeactiviteitenhetonderzoek.daarmeedenkiktehebbenvoldaanaandeethischenormen. 2.7Groepsinterview Directnadeactiviteithebikmetdedrieprofessionalseengroepsgesprekgehouden.Dezehebik gehoudenalshalf ofgedeeltelijkgestructureerdinterview,aandehandvaneentopic lijst(bijlage 5).VolgensBaardaishetvoordeelvangroepsgesprekkendatopmerkingenvananderedeelnemers inspirerendkunnenwerkenwaardoordezeopideeënengevoelenskomenwaarhijofzijandersniet spontaanaangedachthad.aandeanderekantbestaathetrisicodatmensenzichlatenbeïnvloeden doordegroepsgenotenenbepaaldedingenzeggenomindruktemaken,ofanderedingenjuistniet zeggenomdatzezichdaarvoorschamen(baarda,2009,p.231).dekeuzevandetopicvragenhebik gebaseerdopdeliteratuurverkenningenmijnvoorlopigeonderzoeksvraag.detopicswarende volgende: Kinderen/praktijk/meerwaarde:watdoetrisicovolspelmetkinderenenwaarzie/merkjedat aan? Begeleiden/professioneletaak:watisbelangrijkinhetbegeleiden? Persoonlijk/bewustwording:benjejezelfbewustvanjehandelenenhoeuitzichdat? Randvoorwaarden/omgeving/organisatie/ouders:welkerandvoorwaardenvindjenodig? Hetgroepsinterviewisopgenomenenvollediggetranscribeerd(GroepsinterviewUitgeschreven, bijlage6). 2.8Analyse Deresultatenvanhetinterviewzijnaaneenkwalitatieveanalyseonderworpen,volgenshetmodel vanboeije(boeije,2008).bijditcoderenwordenthema sofcategorieënindeonderzoeksgegevens onderscheidenenbenoemdmeteencode.indeanalysehebikdedrietypencoderingtoegepastdie BoeijetoeschrijftaanStraussenCorbin,namelijkopencodering,axialecoderingenselectieve codering(boeije,2008,p.85).bijkwalitatiefonderzoekkandebetrouwbaarheidwordenverminderd doordatdeinterpretatievandegegevensbeïnvloedkanwordendoordeeigenervaringenvande onderzoeker.baardaadviseertdaaromdebetrouwbaarheidofintersubjectiviteittecontrolerendoor deprotocollenookdoorandereonderzoekerstelatenanalyseren(baarda,2009,p.331).daaromis hetopencoderengedeeltelijkuitgevoerdmeteengroepvanviercollega pedagogen.doorhetmedeanalyserenvandezeinterbeoordelaarsisgeprobeerddeintersubjectiviteitvandeonderzoekerte verhogen.bijdezeanalysezijnrelevantefragmentenuitdetekstgelabeldenonderlingvergeleken (GroepsinterviewAnalyse,bijlage7).Geprobeerdishierbijaantesluitenbijdewoordenentermen diedegeïnterviewdenzelfgebruikten,ookwel in vivo genoemd. Vervolgensisovergegaantothetaxiaalcoderen,erzijnclustersvancodesgemaaktdiebijelkaar horendoorhoofdcodestescheidenvansubcodes.ikhebhiergebruikgemaaktvanhetaanbrengen 10

vanzogenaamdehoofdcodesineennieuwdocumentwaarincodesdiebijelkaarhorenindezelfde rubriekzijngeplaatst(groepsinterviewanalyseselectiefcoderen,bijlage8). Hiernais,nogmaalsmeteengroepcollega pedagogen,verderestructuuraangebrachtdoorde hoofdcodesverderincategorieënondertebrengen,boeijenoemtdithetselectiefcoderen.ditisin tweegroepengebeurd.elkegroepvandriepersonenkreegeenoverzichtvandehoofdcodes,heeft dezeopgeknipteninonderlingoverlegopeenandervelpapiergerangschiktopeenaantal categorieën(fotoresultaatgroepsanalyseselectiefcoderen,bijlage9).dezetweegroepenkwamen tottweevanelkaarafwijkendeindelingen.ikhebhetresultaathiervanzelfsamengevattottwee verschillendeschema s(analyseschemaaenb,bijlage10en11). Omeengoedevergelijkingtekunnenmakenmetdeliteratuurvondiknoodzakelijkomalslaatste stapvanuitdezetweeschema stekomentoteeneenduidigeeindanalyse.ikhebdeschema s voorgelegdaaneengroepcollega pedagogenbinnendeleeronderzoeksgroepecomediated Pedagogy,diesuggestiesgavenwelkeverschillenenovereenkomstenzijzagenenhoehiermee verdertegaan.metdezeinputhebikdeschema szelfverderinelkaargeschoven.hetresultaat hiervanwordtgepresenteerdinhoofdstukvier. Bijhetgeheleprocesvancoderenisdeontwikkelingvandetheoretischesensitiviteitvande(mede )onderzoeker(s)vanbelang.boeijezegtdat deonderzoekerdoorkrijgtwaarhetineenbepaald stukjetekstomgaat,dathijeengevoeligheidontwikkeltvoordeuitdrukkingenwaarinbeleving wordtverwoordenwelkebelevingdatpreciesis (Boeije,2008,p.94).Doorhetbetrekkenvande collega pedagogenhebikdezesensitiviteitingezettenbatevanmijnonderzoek. 2.9Nadereliteratuurendeelvragen Nadatdeanalysewasafgerondbleekdatermeeraspectenvanrisicovolspeluithetgroepsinterview naarvorenwarengekomendanvoorafmetdeformuleringvandehoofdvraagbedachtwas.dit betekendedathetnoodzakelijkwasverderliteratuuronderzoektedoennaardezespecifieke thema s.ditbetreftdeonderwerpeninterventiestijlenenoverwegingendietotinterventieleiden. Methettoevoegenvandezethema swashetnoodzakelijkdehoofdvraaguitbreiden.dehoofdvraag luidtimmers: Watisdevisievanprofessionalsophetbewustbegeleidenvanrisicovolspelen? Opdezeplekwordenmetdenieuwethema salsachtergronddevolgendedeelvragengeformuleerd: 1.Welkeinterventiestijlenwordenbenoemd? 2.Hoewordendeafwegingengemaakttoteenbepaaldeinterventie? 3.Welkerandvoorwaardenspeleneenrolbijrisicovolspel? Inhoofdstukdriewordendeverschillendethema svanuitdiverseoogpuntenineen literatuuronderzoekbelicht.inhoofdstukvierwordenderesultatenvandeanalysegepresenteerd. 11

3.Theoretischkader 3.1Inleiding Overhetspelenvankinderenenrisicoisveelonderzoekgedaanengepubliceerd.Veelvande resultatenrichtenzichopdevoordelenhiervan,hetgedragvankinderenenwathethenkan opleveren,endestandpuntenvanoverheidenfabrikantenoverongevallenenrisico sopditvlak. Tenaanzienvandebegeleidingvanrisicovolspeleniseenstukminderbekend,veelalwordtditals nevenpuntbenoemdinonderzoekenennietuitputtendbehandeld.ditwordtbevestigddoor Delahoydieliteratuurover riskyplay als extreembeperktensmal betiteltenheteen genegeerd onderdeelvanhetvergelijkendonderzoek noemt(delahoy,2010,p.2).omeenbrederebasiste krijgenvoorditonderzoekzijnerdiversebronnengeraadpleegdenbeschreven,van tijdschriftartikelentotliteratuuroverzichten.tevensisgeprobeerdbinnennaastgelegen onderwerpen,zoalstalentontwikkelingbijkinderen,relevantetheorieënoverbegeleidingsstijlente vindendietoepasbaarkunnenzijnbijrisicovolspel. Allereerstwordteenbegripsdefinitievandeterm risicovolspelen gepresenteerddieindit onderzoekgebruiktwordt.daarnagaikinopinterventies,dezekomenaanbodbijsturrock&else, beschreveninhetartikel Acultureoffearinplaywork? (Delahoy,2010).Hiersluitbijaandevier mentorfunctiesdiewordenbeschreveninhetelement(robinson,2009),dieverbandhoudenmet begeleidingsstijlenbijrisicovolspelen.bijdeafwegingendieprofessionalsmakeninhetbegeleidenis eenvergelijkingtemakenmetdeterm riskassessment dieinengelstaligeliteratuurnaarvoren komt.uitduitslandkomteenmeerjuridischebenadering,gegevendoordeberlijnsepedagoogprott. Alslaatstewordeneenaantalschrijversaangehaalddiezichhebbenuitgelatenoverde randvoorwaardendievanbelangzijnbijrisicovolspel.hierbijwordteraandachtbesteedtaan verzameldeliteratuurover RiskandPlay uitgrootbrittaniëendeverenigdestaten. 3.2Risicovolspelen Eerstbespreekikdebegripsdefinitievandeterm risicovolspelen.volgensmeireindenieuwsbrief Belevingsonderzoek(Meire,2008)kandeterm risico,die mogelijktenegatieflijkt,ookopgevatwordenalshetmeer positiefgestelde avontuur.maarookdezetermlaatzich lastigomschrijven.meirenoemtdeliterairedefinitievan WalterMoers: eenroekelozeonderneming,ingegeven dooronderzoeksdrangofovermoed,metlevensbedreigende aspecten,onberekenbaregevareneneenvaakfatale afloop.naastdezezetikzelfdedefinitiesvolgenshet woordenboek(vandale,2010): risico:hetgevaarvanschadeofverlies; avontuur:eenreeksspannendebelevenissen. Lindononderscheidthetverschiltussen gevaar (hazard)en risico (risk)(lindon,2011)waarbijeen gevaareensituatieisdatkinderenpotentieelkanbezerenenrisicowordtbetiteldalsde 12

mogelijkheiddatditookdaadwerkelijkgebeurt.ikcombineerelementenhieruitenkomtotde volgendedefinitievoorditonderzoek: Risicovolspelen:bezigzijnmetspannendedingenwaarbijdekansbestaattotbezering. Omditverderteduidenkanmendeverschillendesoortenspeldiehierondervallenverder benoemen.delahoyonderscheidhetvolgende,metuitlegvolgenstheplaytypesvanplaybristol (Playbristol,2010),enmeteenpogingtotvertalingineenNederlandsetermvoorelkspeltype. Riskyplayordeepplay:playthatisirrationaltoengageinbecauseofpotentialdangertolife, limborreputationi.e.risktaking.riskantofdiepgaand(doorgaand)spel. Roughandtumbleplay:Children/youngpeopleinvolvedinphysicalcontact.Discovering physicalflexibility.wildenonbesuisdspel. Recapitulativeplay:Children/youngpeopleplayingtribalorgangactivitiesinwhichthey createtheirowncodesofexpectedbehavior.onderzoekend,stammen/bende spel. Masteryplay:Children/youngpeopleusingtheirhands,toolstomakechangestothe environment.demonstratingskills,experiencingcontrol,grossandfinemotorskill. Oefening/vaardigheden spel. Metinachtnemingvandedefinitieendezeopsommingiseenonderbouwinggegevenvanwat risicovolspelen indepraktijkkaninhouden. 3.3Interventiesbijrisicovolspel Inditonderzoekwordthetbewustbegeleidenvanrisicovolspelennaderonderdeloepgekomen.In deliteratuurwordtbijdeverschillendemogelijkhedenvanbegeleidendeterminterventiegenoemd. Inzijnonderzoek Acultureoffearinplaywork? probeerttonydelahoyeenvergelijkingtemaken tussendeinterventiesvanprofessionalsnuenvantwintigjaargeleden(delahoy,2010).hijheeft hiervoorspeeltuinwerkersgeïnterviewddiedelaatstedriejaarwerkzaamzijnendietwintigjaar geledenwerkzaamwaren.delahoyheefthierbijonderzochtof playworkinterventioninriskyplay is veranderdindittijdsbestek.deverwachteuitkomstvanzijnonderzoekwasdatdehuidige professionalseerderzoudeningrijpenbijrisicovolspeldanvroeger,hiermeedantegemoetkomend aandehuidigetrendvanderisicomijdendesamenleving.ditwasechterniethetgeval,deniveaus vaninterventiewarengelijkwaardig.delahoygeeftmeerderemogelijkeredenenvoordeze verrassendeuitkomst,daarmeevooralaangevenddatzijnonderzoekbeperktisgeweest. Inzijnonderzoekliethijspeeltuinwerkersfilmpjeszienvankindereninrisicovolspelenvroeghenof enwaaromzijzoudeninterveniëren.erwerden44typenvaninterventiegenoemd,diedelahoy onderbrengtineenschemavanzeven,medegebaseerdopdeinterventiestijlenvansturrockenelse (1998): 1.Norealinteractionorignoring 2.Analyticalobservation 3.Resourcing 4.Teachingorguidance 13

5.Joininginasaplayer 6.Highlevelintervention 7.Stoppingtheplay Omeengoedevergelijkingtekunnenmakenmetditonderzoek,ishetnoodzakelijkdezetermenom tezetteninhetnederlands,meteennaderetoelichtingwaarnodig: 1.Negerenofnietsdoen 2.Observeren 3.Materialenaanleveren Hierbijwordttoegelichtdatdebegeleiderzichbewustisvandeinhoudvanhetspelvanhet kindenwathetdaarbijnodigheeft. 4.Uitleggen,helpen 5.Meedoen BijdezeinterventiegevenSturrockenElseaandatdebegeleidertegelijkertijdhetspel observeertenactiefisinhetspelalsparticipant.hetspelwordtdaarbijsamen geconstrueerd,maardebegeleiderzalzichookterugtrekkenalshijnietmeernodigisomhet spelopgangtehouden. 6.Hoogniveauvanbetrokkenheid Ditiseencomplexeinterventie,gesprokenwordtoverhet verstrikt rakeninhetspelvan hetkindofdegroep.hierbijneemtdebegeleidermaatregelenmetbetrekkingtotdediepte endevoortgangvanhetspel. 7.Ingrijpen Delahoyheefthiermeeuitdepraktijkvanhetrisicovolspelendeinterventiesbenoemd.Vooreen brederekijkopinterventiesintroduceerikdementorfunctiesvansirkenrobinson.hijformuleertin HetElement(Robinson,2009)vierfunctiesdieeengoedementoruitkandragen.Hijgebruiktdeze omaantegevendateenmentorkanhelpenbijkinderenhetnatuurlijktalenttekoppelenaande persoonlijkepassie.robinsongebruikthiervoordetermelement,alsmensenhetmeestzichzelfzijn, hetmeestgeïnspireerdzijnenhetbesteuitzichzelfhalen.hoeweldevierfunctiesbijhemeen algemenerolspelenbijdementor,meenikdathierinrelevantekenmerkenzittendievantoepassing kunnenzijninhetkadervandebegeleidingvanrisicovolspelen. Deeerstfunctieisherkennen.Hierbijgaatheteromdevraagvanhetkindtelezen,depassieste identificerenentalententeonderkennendieineenkindaanwezigkunnenzijn.eenmentorisgoedin hetherkennenvanvaardighedenenaanleg,enkunneniemandhelpenzijncapaciteitenaanteboren. Detweedefunctieisstimuleren,waarbijeenmentorkindlaatgelovendatzijietskunnenbereiken watzijdaarvoorniethaddengedachttekunnen.daarbijzorgenzijdatzetwijfelbijhetkind wegnemenenwatdezekanbereikenalshethardblijftwerken. 14

AlsderdefunctievaneenmentornoemtRobinsonfaciliteren.Hierbijwordenadviezengegevenen deweggebaandvoorhetkind.onderdezenoemergeefthijookaankinderenzelfseenbeetjete latenstuntelenenhendanbijtestaan,tehelpenherstellenenhenlaatlerenvandefouten.ookis dithetaanreikenvanvaardighedenenhetzorgenvoordejuistematerialendiehetkindnodigheeft. Alsvierdeenlaatstedefunctieoprekken.Goedementorsduwenkinderenovereengrens.Hierbijis geensprakevanhetgoedoffoutdoen,maarhetervarenvanmeertedoendandatzedenkente kunnen. RobinsonspreektoverdeonschatbarewaardevanmentorenommensentehelpenhunElementte vinden(robinson,2009,p.182).ikdenkdateenprofessionaldiedagelijksmetkinderenwerkt eenzelfderolkanvervulleninhetlevenvaneenkindendusdezefunctiesinzichkanhebben. Robinsongeeftnaarmijnmeningduidelijkaandateenmentordientaantesluitenbijhetkinden goedtebekijkeneninteschattenwathetnodigheeft.bijrisicovolspelzouditookeenrolkunnen spelenindebegeleiding. Delahoygeeftaandatbijeenaantalstappenvaninterventiedebegeleideronderdeelvanhetspelis. IneenBritsboekvoorprofessionalsindepraktijk: Makingsense,playworkinpractice (Playlink, 2001)komtjuistnaarvorendatbegeleidersaandezijkantblijvenstaan.Zijmoedigenkinderenaan huneigenrisico afwegingtemakenzodatzijzelflerenwatveiligis.enomditdoeltebereiken moetenprofessionalsnietinbrekenineenspelomhetveiligtemaken.zo nopdringerigevolwassene beperktofzorgtzelfsvoorhetstoppenvanhetspelvanhetkind.ooklindonzietdeinterventies gedaanvanbuitenafhetspel,zijadviseertkinderenteondersteuneninhunkeuzeomrisico ste nemen,endaarbijpositieveaanmoedigingentegebruiken(lindon,2011).smith(1998)heefthet overeen pedagogischerelatie omkinderenteassistereninhetnemenvanrisico s.naasthethelpen bijhetinschattenhiervan,meenthijdatditnietkanzonderhetactiefbetrokkenzijninhetspelvan hetkind.stimulerendeaansporingengevenalleenisnietgenoegomkinderenteondersteunen uitdagingeninhunspelaantegaan. Interventieskunnenopverschillendemanierenbeschreveneningedeeldworden.Daarnaastzijn interventiesafhankelijkvanderolvandebegeleidertenopzichtevandekinderen,staatdezebuiten ofinhunspel. 3.4Afwegingenen riskassessment In Tosafefortheirowngood geeftjennielindoneenaantalfactorenaanomrisicovolspelte kunnenlatenslagen(lindon,2011).zijpleitervoordateenbelangrijkerolin riskassessement is weggelegdvooreenprofessioneeloordeelindepraktijk.lindongeeftadviesaanoudersenandere opvoedershoeomtegaanmethetrisico snemendoorkinderen.alseerstegeeftzijaandatze kunnenreagerenzonderhetspelvandekinderendirecttestoppen.voordatzeditdoendienenze eenafwegingtemakenofzeweleengoederedenhebbenvoorhunactie,enalleenhetkindte beperkenbijeenonaanvaardbaarrisico.opvoedershebbendeneigingalbijeenkleinrisicointe grijpenendusmoetenzijoverdenkenofzeditnietookuitgewoontedoen.ookwordtgestelddat risico snietmoetenwordenoverdreven,andersneemthetkindwaarschuwingennietmeerserieus. Inplaatsdaarvankunnenrisico sbeterkalmenrationeelwordenuitgelegdenveiligeralternatieven wordenaangedragenwaarnodig. 15

VolgensPlaylinkbeoordelenprofessionalsofeenactiviteitgevaarlijkkanzijnvoorkinderenenmaken eenafwegingwaarbijdiversefactoreneenrolspelen(riskassessement)(playlink,2001). Ineeninstructievoorprofessionalswordtbenadruktdatalserwordtingegrepenineenspelomdat dittegevaarlijkzouzijn,ditookgoedmoetwordenuitgelegdzodateenkindditbegrijptenzoleert overrisico sendaarmeelatervoorzijneigenveiligheidkanzorgen(wansdykeplayassociation, 2007). DezevisieendievanLindonzijnvooralgebaseerdopdepraktijkeneeninschattingvanrisico s.prott probeertdezeafwegingenteobjectiverendoorzeteverbindenaanjuridischeoverwegingen. VolgensRogerPrott,eenBerlijnsepedagoog,ishetnodigomeenevenwichttevindentussen vrijheidenveiligheid,beschermingenuitdaging(prott,2010).hijlaatditvoortvloeienuitdeduitse wetenrechtspraktijkwaarbijrechterspedagogischeoverwegingenmeenemenbijuitsprakenover ongevallenmetkinderen.volgensprottnemenpedagogenexactdezelfdeverantwoordelijkheidop zichalsdeoudershunkinderenoverdragenaaneenkinderopvang,envolgensdeduitsewet betekentdit:toezichthoudenénhetgaranderenvanhetrechtvanhetkindomzichteontwikkelen. Hijdestilleerthieruitwelkeoverwegingenpedagogendienentehebbenbijhunbegeleidingvan kinderen. Betekentheteenstapnaarvrijeontwikkeling,onafhankelijkheidenverantwoordelijkheid? Welkespecifiekegevarenofrisicovollesituatieskunnenzichvoordoenindegeplande activiteit? Ishet trisicowaard,ofkanhetzelfderesultaatwordenbereiktmetminderrisico s? Kanikhetoverzichtbehoudenoverdeactiviteit? Benikvoldoendevoorbereidmochterzicheenongevalvoordoen? Prottgeeftnaarmijnmeninghiermeeaandatbegeleiderseentoezichthoudendetaakhebben,met alsbasisvoorwaardedatdeverantwoordelijkheidisgenomenomhetrisicovollespelzoveilig mogelijktelatenverlopen.alsikeenpogingdoedeoverwegingentevertalennaarmanierenvan begeleidingkanhetvolgendenaarvorenkomen. Risicovolspelenisnodig,maaralleenalshetbijdraagtaandeontwikkelingvanhetkind. Begeleidersdienenzichbewusttezijnvanwatermogelijkfoutkangaan. Hetisnietnodigtéveelrisicotenemen. Deprofessionalmoetdeactiviteitkunnenoverzienendekinderenkunneninschatten. AanderandvoorwaardenzoalsEHBOenzovoortmoetzijnvoldaan. NaasthetvoldoenaanrandvoorwaardenhechtProtteengrootbelangaandeafwegingendie begeleidersverplichtzijntemakenomtoteengoedebegeleidingtekomen.ookplaylink ondersteuntdezevisie: Geschooldesupervisieisbelangrijk,professionalszijnbeschikbaarvoor ondersteuningwaarproblemenzichvoordoenenmakeneendienovereenkomstigeafwegingvande matevaninterventie,ondermeerbijkinderendieditmeernodighebbendanandere (Playlink, 2001). 16

WatbetrefthetmakenvanafwegingeniseeninteressantonderwerpdatDelahoyopwerptdat professionalsinzijninterviewsvaaksprakenvanhet tippingpoint,eentermdienieteerder beschrevenofgebruiktwordt.metdetermwordtbedoelddeovergang,hetpuntwaarinhetspelen overgaatinniet spelen.alsvoorbeeldenwordengebruikthetovergaanvanstoeieninvechtenofeen klimmendkinddatangstigwordtennietmeervoorafachteruitdurft.delahoygeeftaandat begeleidersditomslagpuntkondenherkennenindepraktijkmetalsreactiehethelpenvanhetkind indesituatie.hijbeveeltaanmeeronderzoekopditpunttedoenzodatdekwaliteitvaninterventies hiermeekanverbeteren. Afwegingenvaneenprofessionalspeleneenbelangrijkerolbijprofessionalsomwelofnietoverte gaantotinterventies.dezeafwegingenkunnenafhangenvanobservatiesvanhetkindofvaninterne overwegingenophetgebiedvanverantwoordelijkheidenveiligheid.depreciezefactorenwaarhet vanafhangtwordennietofmondjesmaattoegelicht. 3.5Randvoorwaarden Inhetkadervandejaarlijkse Playday ingrootbrittanniëiserin2008eenliteratuuroverzicht verschenenonderdetitel RiskandPlay (Gleave,2008).Hetthemavandezedagwas Giveusago! enhadtotdoelkinderendegelegenheidtegevenmeeravontuurlijkeenuitdagendevormenvan spelenteervaren.ditomdeschijnbare cottonwoolculture tegentegaan,invrijevertalingde kasplantjescultuur.inditrapportwordtaandachtbesteedaanwatonderzoekershebben geadviseerdomtrent riskmanagement.hierbijwordthetmanagenvanrisico sintermenvan speelvoorzieningenbesproken,enookintermenvaninteractiedoorouders,professionalsenandere opvoeders.uitdezeopsommingvanriskmanagementkomeneenaantalfactorennaarvorendiebij hetbegeleidenvan risicovolspelen vanbelangkunnenzijn. Bijhet riskassessement,hetvoorafinschattenvanrisico s,moetvolgenslindonwordengeletopde omgeving,hetdoelvanhetspel,dekenmerkenvanhetkind,waaronderleeftijd,vaardighedenen volwassenheidenhoekinderenhunmogelijkhedenkunnengebruiken.alsditwordtoverwogen kunnenterisicovollezakenwordenverwijderd(lindon,2011). Onderdenoemer randvoorwaarden kanvallenwatfranklin(2002)onderprofessionals terughoorde,datalleveiligheidsmaatregelenoverwogendienentewordenvoordatenigrisicospel kanwordenuitgevoerd.cooper(2000)geeftaandatprofessionalssupervisieeenbelangrijkefactor vindenombijtedragenaandeveiligheid.moorcock(1998)vultaandatgeschooldewerkers belangrijkerzijndaneenzachtevalondergrondineenspeeltuin.moorcock(1998)enarmstrong (2006)wordenaangehaaldoverhetzelfstandigspelenvankinderen.Zijbenadrukkendateen bepaaldematevanbuitenspelenjuistnietondersupervisievanvolwassenenmoetstaan.de aanwezigheidvanhenisvaakvanbelang,maarstaatindewegvandesocialeontwikkelingende vaardigheidrisico saantegaan.totslotwordthendricks(2001)inditliteratuuroverzichtvangleave geciteerdwaarbijhijadviseertdathetspelenmetwaterenvuurenkelinbegeleidesituatiesmag plaatsvinden,zodatkinderenkunnenlerenvanhetplezierendegevarenhiervan. AanvullendaandezeliteratuurhetvolgendeuiteenBritsboekvoorprofessionalsindepraktijk: Makingsense,playworkinpractice (Playlink,2001).Ineenvandezevendoelenvoor speelvoorzieningenwordtvermelddatzijzorgenvoordebalanstussendenoodzaakkinderenrisico tebiedenenvoorveiligheidtezorgen.indeuitwerkinghiervanwordtgenoemddaterregelsnodig zijnomgroepsdwangtevoorkomen. 17

Binnendezerandvoorwaardenwordendiversefactorenbenoemdwaaronderleeftijd,degroep,tijd engelegenheid. 18

4.Analyseenresultaten Dehoofdvraagiseerderuitgewerktindedriedeelvragen: 1.Welkeinterventiestijlenwordenbenoemd? 2.Hoewordendeafwegingengemaakttoteenbepaaldeinterventie? 3.Welkerandvoorwaardenspeleneenrolbijrisicovolspel? Watnuaandeordekomtzijnallereerstdeverschillendeinterventiestijlen,welkevormenworden onderkendenishiereenrangordeinaantebrengen.daarnakomtaanbodopwelkemanier professionalsafwegingenmakenhoevormenvanbegeleidenbewusttoegepastkunnenwordenen waarditvanafhangt.specialeaandachthierbijverdienthierbijwatderolisvanhetgeende professionalzietenobserveertbijhetkind.alslaatstewordtopeenrijtjegezetwelke randvoorwaardenvanbelangkunnenzijn.bijelkonderdeelwordeneerstdeuitkomstenvande analyseweergegeven,metalsbasisanalyseschemaaenb(bijlage10en11).hiernawordtbijelk onderwerpinderesultatendekoppelinggemaaktmetdeliteratuur. 4.1Interventiestijlen 4.1.1analyse Watnaarvorenisgekomenisdatprofessionalsveeltermengebruikenomhunmaniervan begeleidentebenoemen.hetlijkteropdatdezevooralexternzijngericht,dusophetnemenvan actierichtingdekinderen.omdatindeliteratuurookgesprokenwordtoverdiverseniveausvan interventie,zijndevormenvanbegeleidingdiegenoemdzijngerubriceerdenineen ladder geplaatst(figuur1).overhetalgemeenzijndezevantoepassingzowelopgroepenalindividuele kinderenenhunspel.hierbijstaatdemeestvergaandevormvaninterventieonderaan,engaathet richtingnon interventiebovenaandeladder.deladdervormisgekozenomdatdezeaffiniteitheeft metde participatieladder vanrogerhart,diehiermeedefasenvandebetrokkenheidvanjeugd heeftweergegeven(hart,1992).hierwordtmetnadrukaangegevendathetgeenrangordeis waaraaneenwaardeoordeelvastzit.hetismeereenneerslagvanwelketermenwordengehanteerd bijhetbegeleidenvanspel. 19

1.Zekunnenhetalleen 2.Latenuitzoeken/handenoverelkaar 3.Bewustopletten/oogjeinhetzeil 4.Zelfbedenken 5.Dekeuslaten 6.Stimuleren 7.Opperen 8.Uitleggeven 9.Helpen 10.Voordoen 11.Bemoeien/voorhundoen 12.Sturen 13.Ingrijpen Figuur1 Datdezeladderdertientredenbevatkomtdoordekeuzeomveelnuancestelatenstaan,en bepaaldetermennietbijelkaarondertebrengenonderéénnoemer. 4.1.2resultaten HetkanwaardevolzijnomeenvergelijkingtemakenmetdezeveninterventiesvanDelahoy.Zijn stappen1(negeren)en2(observeren),en6(betrokkenheid)en7(ingrijpen)komengoedovereen metdetredeninbovenstaandeladder2,3en12,13.watopvaltisdat resourcing inbovenstaande ladderookhetopperenenstimulerenkaninhouden,dushetgevenvanmondelingetipsen suggesties,waarbijdelahoy,metverwijzingnaarsturrockenelse,slechtshetpraktischaanleveren vanmaterialendefinieert(delahoy,2010).eenanderopmerkelijkverschilisdatdelahoyde intensievereinterventiestijlen(5en6)omschrijftalshetparticiperenvandebegeleiderinhetspel vandekindofdegroep.devergelijkbaretermenuitdeladder(10 12)betreffenvoordoen, bemoeien/voorhundoenensturen,welkeeenmeernegatieveklankhebben.hetlijktalsofde begeleidershierbijvanafdezijkanthetspelbeïnvloedenmethunhandelen,dusbuitendegroepen buitenhetspelstaan.ditkomtmeerovereenmetdemeningvanplaylinkenooklindondie adviserennietintebrekeninhetspelomtevoorkomendathetspelstopt(playlink,2001)(lindon, 2011).Zijzijndusgeenonderdeelvanhetspelenzijnwelbeschikbaaralseenkindhieromvraagtof alsergevaardreigt.ookzijnzijervooromkinderentestimulerenenaantemoedigen.smith(1998) 20

zitmeeropdelijnvandelahoywanneerhijschrijftdateenpedagogischerelatienodigisendaarmee actiefbetrokkeninhetspel. Demogelijkeinterventiesin Of oogje in het zeil dan moet je er wel voor zijn. hetonderzoeksluiten gedeeltelijkaanbijdieuitde literatuur.hetisopzichlogischdatverschillendeonderzoekersverschillende ladders hanteren. Mogelijkdateenstandaardiseringhiervankanhelpenonderzoekeneffectievertevergelijkenopdit gebied.daarnaastkomtnaarvorendaterverschillendevisieszijnoverhetwelofnietonderdeelzijn vanhetspelalsbegeleider.hetkaninteressantzijnineenvolgendonderzoektebekijkenwelkevan dezestandpuntenkinderenhetmeestekanoplevereninhunontwikkelingtenaanzienvanrisicovol spel. 4.2Afwegingen,eenflexibelproces 4.2.1analyse Deladderuitfiguur1suggereertmogelijkdatdebegeleidingeenstatischgeheelis:begeleiders kiezeneenbepaaldebegeleidingstijlenzijkunnengedurendedebegeleidingeentredelagerofhoger gaanwaarbijdaneenintensievereofminderintensievestijlvanbegeleidingwordtgehanteerd.de analysegeeftaandatditproceseenstukcomplexeris.professionalsgavenaandatzijconstantbezig zijnafwegingentemakenenhierbijdanheenenweerkunnenstappenindeladderenooktreden overslaan.zijgavenaanteproberenditbewusttedoenennoemdenhierbijhetvolgende: grenzenkennen:bewustzijnvanjeeigennormenenwaarden; grenzentrekken:alszijrisico stegrootvindenwordtdebegeleidinganders; grenzenverleggen:netalsdekinderenzijndegrenzenvanprofessionalsflexibelenin beweging. Dititeratieveproceskwamooknaarvorenineencyclischmodelvanstarttoteindvaneenactiviteit datuitdeanalysevolgde(figuur2). 21

start(uitleg, voordoen) reflecse/eind rol(helpen, opleren) doelen (uitdaging, ssmuleren) verantw.heid (gerichtheid, veiligheid) Figuur2 Ookhierwerdaangegevendatvooruitgesprongenofteruggestaptwerdindecirkel,endatdit afhangtvanhoedeactiviteitverlooptenhoekinderenzichgedragen. 4.2.2resultaten Lindongeeftaanhetbestaanvandezeafwegingendeterm riskassessement,hetprofessionele oordeelindepraktijk,hetinschattenvanrisico s,omrisicovolspeltekunnenlatenslagen. Afhankelijkvanditoordeelnemenbegeleidersdebeslissingofenhoetehandelen(Lindon,2011). Prottgeeftinzijnoverwegingenvoorpedagogenaandathethandelengebaseerdmoetzijnopeen afwegingtussendemogelijkhedenvanontwikkelingvanhetkindenderisico s.daarnaasthechthij belangaanhetoverzichtoverdeactiviteit(prott,2010). Methetvoorgaandeisduidelijkgewordendatdeprofessioneleplichtomconstanteafwegingente makenendaaruitzijnhandelentemotiverenvolgensdeliteratuurzeervanbelangis.ditwordt onderschreveninditonderzoek,waarbijdegeïnterviewdeprofessionalsaangavendatditproces constantgaandeis.mogelijkkanweldevraaggesteldwordeninhoeverrediteenbewustprocesisof datbegeleidersookintuïtiefbeslissingeninnemen. Waardeafwegingenovereeninterventievanafhankelijkzijnkomtinhetonderzoeknietvolledig naarvoren.welisduidelijkdathoedeactiviteitverlooptenhoehetkindzichgedraagtvanbelangis. Omdatoverditlaatsteveelwaardevolleinformatienaarvorenkwam,wordthierindevolgende paragraafverderopingezoomd. 4.3Afwegingen,aansluitenbijdeervaringvanhetkind 4.3.1analyse Bijdebegeleidingvanrisicovolspelenblijktondermeervanbelangtezijnwatdeprofessionalzieten constateertbijhetkind,daaropstemthijzijnhandelenaf.uitdeanalysekomtallereerstnaarvoren 22

datkindereneen,veelalintern,procesdoorlopenbijrisicovolspelwaarbijzijzichtelkenseenvraag stellen.metnadrukwordtgestelddatditgebaseerdisopwatbegeleidersdenkentezienen herkennen,hetisdusnieteenneerslagvanwatkinderenzelfhebbenaangegevenofverteld. Alseerstebedenkenkinderenofzehetmogen,ofwatzijgaandoenmagvanouder(s)enof begeleider(s).veelalgaanzijverderalsexpliciettoestemmingwordtgegeven(hetmag).hierna vragenkinderenzichafofzijhetzelfwelwillen,hebbenzeerzinin,zienzehetalseenleukeen uitdagendeactiviteit.alslaatstegaankinderenbedenkenofzijhetwelofnietdurven,ditkan afhangenvanhuneigenkeusofdoorhetkijkennaareenander.deprofessionalsnoemenhierbijdat hetkindbijelkestapeendrempelovergaat.nadelaatstedrempelgaathetkindhetdoen,waarbij heteeneigenwereldjebetreed,waarnietsertoedoetenergeeneinddoelvoorogenstaat.naast ditproceskwamenernogandereervaringendiekinderenlatenziennaarvorendiehethandelenvan begeleiderskunnenbeïnvloeden.ditzijndesucceservaringendiekinderenhebben,waarbijzeinhun eigenkrachtstaanenhungrenzenkunnenverkennen.daarnaasthetnietlukken,datisalskinderen onbewustbezigzijnenergebeurtniets,hetuitzoekenstopt.alslaatsteervaringiserhetbewust bezigzijnmetdeactiviteit,hetnietvervelen,hetdoeterniettoe.hetobservereneninschattenvan dezeuitwendigeervaringenen/ofinterneprocessenvankinderengeeftbegeleiderseenaanleiding omwelofnietteinterveniërenentebeslissenwelkedithetbestekanzijn. 4.3.2resultaten Indeliteratuuroverriskplaywordtweiniggezegdoverhoehetinachtnemenvanobservatiesvan kinderenindebegeleidinginzijnwerkkangaan.meestalwordterinhetalgemeengesteldwaarmee rekeningmoetwordengehouden.zonoemtlindondekenmerkenvanhetkind,waaronderleeftijd, vaardighedenenvolwassenheidenhoekinderenhunmogelijkhedenkunnengebruiken(lindon, 2011).VolgensPlaylinkzijnprofessionalsbeschikbaarvoorondersteuningwaarproblemenzich voordoenenmakeneendienovereenkomstigeafwegingvandematevaninterventie,ondermeerbij kinderendieditmeernodighebbendanandere;maarditwordtverderniettoegelicht(playlink, 2001).Delahoygeeftinzijnbeschrijvingvanhet tippingpoint weleenspecifiekvoorbeeldvanhoe observatievaneenkinddirecteaanleidinggeettotingrijpen(delahoy,2010).mogelijkkunnende mentorfunctiesvanrobinsoneenverderebijdrageleverenaanditdebat(robinson,2009).hijgeeft aandateenmentordevraagvanhetkindkanlezenendusinhetgedragditzoumoetenkunnen herkennen;deeerstementorfunctie.ookindeanderementorfunctieswordtaangeslotenbijhet gedragvanhetkind,enwatditbetekentvoordevormvanbegeleiden:bijeentwijfelendkind stimuleertdeprofessionalhetkindomietstebereikenenbijhetlatenstuntelenhoorthetbijstaan enhelpen(i.h.k.v.faciliteren).alseenmentorzietdateenkindeengrensofdrempeloverkangaan, Ja, gewoon die uitdaging voor een kind, dat je eerst denkt: dat kan ik niet, durf ik niet, wil ik niet. betekentditbijdementorfunctieoprekken,datdezehetkindhieroverheenkanhelpen,zodathet ervaartmeertekunnendoendanhetdenkttekunnen.indezementorfunctiesstaatcentraalhet aansluitenbijhetkind,doorobservatieendialoog,endoorditbewusttedoenzoudenprofessionals dejuistewijzevaninterveniërenkunnentoepassen. Indepraktijkwordendusafwegingengemaaktopgrondvanobservatievanhetgedragvanhetkind. Binnendeliteratuurover riskplay wordthierweinigtotnietsovergezegd.kijkenwebuitendeze 23

literatuurdanwordtbevestigddathetvolgenenaanvoelenvankinderenmeerwaardekanhebben enhenvooruitkanhelpen. 4.4Randvoorwaarden,relatieenkwaliteit 4.4.1analyse Naastdeeerdergenoemdeelementenkwamuitdeanalysenaarvorendaterbepaalde basisvoorwaarden vervuldmoetenwordenomrisicovolspelengoedtekunnenuitvoeren.dezeis gebrachtonderdenoemer kwaliteitvandeactiviteit,omdatdeprofessionalsaangavendatgoed nagedachtmoetwordenoverdezeonderwerpen.hetbetreftdevolgendezaken. 1.Ouders,zijmoetenopdehoogtezijn,toestemminghoeftniet. 2.Leeftijd,eenleeftijdsgrensstellenbijbepaaldeactiviteiten. 3.Begeleiding,ofkinderenalleengelatenkunnenwordenisdevraag,dezewordtniet beantwoord. 4.Tijdhebben,gelegenheidomjevolledigtekunnenrichtenopdekinderenendeactiviteit. 5.Groep,leidertjeshierbijzijnnodig,gevenhetvoorbeeldofgevensturingofhelpen anderen. 6.Materialen,vanbelangisdattegevenwatdekinderennodighebben. Demeestevandezebasisvoorwaardenzijnvanzelfsprekendbinneneenbegeleidspelen setting,het isgoedomnaderonderdeloeptenemenwelkehiervanspecifiekvoorrisicovolspelvanbelang wordengeachtvolgensdeliteratuur. 4.4.2resultaten Ikbekijkperonderwerpwathierovergezegdisinandereonderzoekenenliteratuur. 1.ouders Prottgeeftaandatindienprofessionalsbepaaldeoverwegingenhanterenzijdezelfde verantwoordelijkheidalsouderstoepassenenookgerechtelijknietaansprakelijkzijn(prott,2010). Naarmijnmeningistoestemmingvragenindezevisieinderdaadnietnodig,zoalsdegeïnterviewden beamen.ermoetdanwelspecialeaandachtzijnvoordeafwegingendiedeprofessionalsmaken.het opdehoogtestellenvanoudersvanhoedespeeltuininhetalgemeenomgaatmetspelen, begeleidenenrisico shoortbinnendegewoneinformatieverstrekking. 2.leeftijd Lindonkoppeltdeleeftijdaanvaardighedenenvolwassenheid,waarmeezijvolgensmijimpliceert datdeleeftijdnietalsvastgegevengehanteerdmoetworden,maardatookingeschatmoetworden wathetkindaankan,ongeachtzijnofhaarleeftijd.ditlijktmijeenwaardevolleaanvullingopwatin hetonderzoekhierovernaarvorenisgekomen.overigenslijktmijditvantoepassingopalhet begeleidspelen. 3.alleenofniet,samengevoegdmet4.tijdengelegenheid 24