Eindverslag Plan van Aanpak Stimulering van Lokale Klimaatinitiatieven 2009-2012 Inleiding De afgelopen tien jaar heeft de gemeente Leek haar klimaatbeleid voornamelijk verwoord in Plannen van Aanpak (PvA's), waarin concreet doelstellingen, activiteiten en resultaten worden genoemd en waarvoor subsidies beschikbaar werden gesteld. Deze PvA's betreffen het PvA Klimaatbeleid 2003-2006 en het Project Vervolgsubsidie BestuursAkkoordNieuweStijl (BANS) Klimaatconvenant 2007, waarbij gebruik is gemaakt van de daarbij behorende subsidieregelingen. Vanaf 2009 heeft de gemeente Leek haar activiteiten op het gebied van Klimaatbeleid vastgelegd in een Plan van Aanpak 2009-2012, waarvoor subsidie is verkregen in het kader van de regeling Stimulering van Lokale Klimaatinitiatieven (SLOK). Op 1 januari 2013 is de SLOKplanperiode formeel beëindigd. Met verwijzing naar het PvA volgt hieronder beknopt het eindverslag van het PvA SLOK 2009-2012. Eindresultaat van het Plan van Aanpak per 1 januari 2013. 1. Verscherpte EPC-norm nieuwbouw gemeentelijke gebouwen. Streven naar energieneutrale nieuwbouw dan wel verscherpte EPC-norm. Zowel Nijenoertschool als MCO voldoen hieraan. Daarnaast heeft het binnenklimaat voldoende aandacht gekregen. 2. EPA-U gemeentelijke gebouwen. Gemeentelijke checklijst duurzaamheid wordt gehanteerd in gemeentelijk accommodatiebeleid. Het gebruik van de checklijst is op 1 juli 2009 tevens formeel vastgesteld door de gemeenteraad. Energieprestaties van de gemeentelijke gebouwen (gemeentehuis, 2 sporthallen en 1 zwembad) verbeteren en realiseren van duurzame energie. Instandhouding van de energieneutrale woning annex infocentrum. EPA-U voor het gemeentehuis is uitgevoerd (E-label). Voor overige gebouwen in uitvoering. Energiebesparende maatregelen en vervangingsmaatregelen voor het zwembad zijn uitgevoerd. De gemeentelijke energieneutrale woning annex infocentrum in Oostindie heeft dienst gedaan als voorbeeldwoning en is in 2012 verkocht. 3. Schoolrenovaties Leek. Het realiseren van 10 gezonde scholen met daarbij een passende financiële constructie. Pilotproject is afgerond, waarbij voor alle scholen een EPA is uitgevoerd. Voorgenomen financiële constructie blijkt niet haalbaar zonder voldoende subsidies en energiebesparingen. Er heeft een prioritering van de scholen plaatsgevonden met de daarbij behorende financiële dekking van de te nemen maatregelen. Daarnaast zijn voor de betreffende scholen EBA's (Energie en Binnenmilieu Advies) gemaakt. Op basis hiervan is in 2009 een subsidie aangevraagd en ver 1
strekt op grond van de Regeling verbetering binnenklimaat huisvesting primair onderwijs 2009. De betreffende maatregelen zijn afgerond of in een afrondende fase. 4. Beleidsplan Openbare Verlichting en GWW-installaties. Het opstellen van een beleidsplan Openbare Verlichting en GWW-installaties met daarbij een vervangings- en financieringsregeling. Besloten is om het beleidsontwikkelingtraject op te delen in een kaderstellende notitie Openbare Verlichting, en een daarna op te stellen beleidsplan. De kaderstellende notitie is in samenwerking met een 8-tal Groninger Gemeenten opgesteld. Deze kadernotitie is door de raad goedgekeurd zodat de uitgangspunten voor het gemeentelijk beleid vastgesteld zijn. De inventarisatie van gemeentelijke installaties is in uitvoering. Vervolgens zal het beleidsplan worden opgesteld. Het geheel maakt (zo mogelijk) onderdeel uit van de nog vast te stellen koepeldeal met de provincie. Dit project is aangemerkt als speerpunt in 2013 en volgende jaren. 5. Handhaving EPC (EnergiePrestatieCoëfficient). Vastleggen van de handhaving van de EPC-berekeningen in het Integraal Handhavingplan. Eerste cursusbijeenkomst voor 2 medewerkers heeft plaatsgevonden. In verband met het niet doorgaan van de - in noordelijk verband - voorgenomen verscherping van de EPC-norm van 0,5 m.i.v. 01-01-2010 is hieraan verder geen uitvoering gegeven. Per 01-01-2011 is de wettelijke EPC-norm van 0,6 in werking getreden. In samenwerking met de provincie is hieraan steekproefsgewijs uitvoering aan gegeven. Per 01-04-2012 is de nieuwe EnergiePrestatieGebouwen-norm (EPG) in werking getreden, hetgeen een nieuwe berekeningsmethodiek inhoudt en zowel geldt voor woningen als utiliteitsgebouwen en die in de plaats komt van de EPC-norm. Verder wordt het wettelijk regiem gevolgd. 6. Duurzaam eigen wagenpark. Bij vervanging eigen wagenpark in principe alternatieve brandstoffen toepassen dan wel zuinige bedrijfswagen aanschaffen. Daarnaast met marktpartij het mogelijk maken dat er binnen de gemeente een aardgasvulpunt en/of biobrandstof wordt gerealiseerd. Verder het energiezuinige rijgedrag bij medewerkers stimuleren. In het kader van het 100.000 voertuigenplan is een start gemaakt. De Notitie Handreiking Duurzaam Inkopen maakt als beleidsonderdeel hiervan deel uit. Het Nieuwe Rijden voor eigen medewerkers is in 2010 uitgevoerd. In 2010 is de eerste aardgas/groengasvulpunt in de gemeente Leek geopend en in gebruik genomen. In samenwerking met de provincie Groningen en Drenthe en de gemeente Noordenveld is het project 100 auto's op groengas in de gemeente Leek en Noordenveld uitgevoerd. De gemeente Leek heeft zelf twee nieuwe groengasauto's als dienstwagens aangeschaft. Daarnaast zijn twee elektrische laadpalen voor auto's en één elektrische laadpaal voor fietsen en scooters in de gemeente Leek in gebruik genomen. Bij vervanging van de dienstwagens wordt de voorkeur gegeven aan groengasauto's. 2
7. Nieuwbouwwoningen. Een verscherpte EPC van het nu (2009) wettelijke 0,8 naar 0,6. De in noordelijk verband voorgenomen verscherpte EPC-norm van 0,5 in 2010 is niet doorgegaan vanwege het ontbreken van voldoende draagvlak bij de bouwsector en woningcorporaties. In de regionale en gemeentelijke woonvisie zijn wel (energie)prestatieafspraken opgenomen. Als uitgangspunt wordt vooralsnog de wettelijke EPC-norm van 0,6 aangehouden. 8. Kwaliteitsimpuls bestaande bouw. Er wordt gestreefd naar een kwaliteitsimpuls gericht op het verbeteren van de energieprestaties en kwaliteit van het binnenklimaat in woningen. Energiedoelstellingen zijn opgenomen in de gemeentelijke woonvisie. Daarnaast is in Westerkwartierverband het project Step2Save uitgevoerd. Hierbij is enerzijds aan langdurige werklozen een herintredingstraject aangeboden via een opleiding tot energieadviseur en anderzijds aan huishoudens voorlichting verstrekt om eenvoudige energiebesparingsmaatregelen in hun woningen toe te passen. In aansluiting op het project Step2Save is in Westerkwartierverband in samenwerking met de provincie Groningen het project "SLIM wonen in Westerkwartier 2012-2015" gestart. Dit project ondersteunt particuliere woningbezitters bij het toepassen van duurzame- en energiebesparingsmaatregelen. Daarnaast wordt in het project vraag (particuliere woningbezitters) en aanbod (locaal bedrijfsleven) bij elkaar gebracht en treedt de gemeente Leek hierbij facilitair op. Dit project is aangemerkt als speerpunt voor 2013-2015. 9. Communicatie naar de inwoners van Leek d.m.v. o.a. promotie Klimaatstraatfeest. Bewustwording creëren voor energie en klimaat. Tevens het verlagen van het energieverbruik door de doelgroep en het vergroten van hun energiebewustzijn. De Klimaatgids 1 en 2 zijn aan belangstellenden gratis beschikbaar gesteld. Daarnaast is jaarlijks aangehaakt aan het landelijke Klimaatstraatfeestactie. Verder is jaarlijks aandacht besteed aan de "Nacht van de Nacht" en zijn regelmatig publicaties geplaatst in het kader van Klimaatbeleid en Millenniumdoelen. Zo is in 2010 voor de tweede keer een gemeentelijke Millenniumkrant uitgegeven. Verder is in de gemeentelijke energieneutrale woning veelvuldig voorlichting gegeven aan burgers, scholen en bedrijven over energiebesparing en duurzaam bouwen. Ook via de eerder genoemde projecten Step2Save en SLIM wonen in het Westerkwartier is veel gecommuniceerd met inwoners en bedrijven over energiebesparing en comfortabel wonen. 10. Nieuwbouw gemeentelijke utiliteitsgebouwen. De gemeente streeft ernaar dat alle nieuwe voorzieningen die in opdracht van de gemeente worden gerealiseerd een 25% verscherpte EPC norm hebben. De gemeentelijke checklijst, die onderdeel uitmaakt van het gemeentelijke accommodatiebeleid wordt toegepast. Op zowel de Nijenoertschool als het Multifunctioneel Centrum Oostwold is deze checklijst toegepast (zie 1). 3
11. Duurzaamheidscans op nieuw bedrijventerrein Leeksterveld. Duurzaamheidscans worden toegepast bij nieuw vestiging op Leeksterveld en worden ingezet voorafgaand en tijdens het opstellen van het Voorlopig Ontwerp en Definitief Ontwerp. Hierbij wordt nadrukkelijk aandacht besteed aan duurzaam bouwen, duurzame energie en energiebesparing gebonden aan het bedrijfspand, schoner produceren en besparing in de bedrijfsprocessen. Het pilotproject voor twee bedrijven is afgerond. Dit heeft geresulteerd in een vervolgproject voor nogmaals tien duurzaamheidscans. Gedurende de looptijd van het project is hiervan geen gebruik gemaakt, hetgeen wellicht te wijten is aan de economische recessie. 12. Gemeentelijk Verkeer en Vervoersplan/Uitvoeringsprogramma Duurzaam Veilig. 1. Het stimuleren van het gebruik van en het verbeteren van het openbaar vervoer en het gebruik van de fiets; 2. Het bevorderen, dat bij verkooppunten voor motorbrandstoffen ook biobrandstoffen getankt kunnen worden (zoals aardgas/biogas, biodiesel); 3. De afwaardering van bestaande provinciale routes nadat de centrale as c.q. rondweg rond Leek zijn gerealiseerd. 1. De ontwikkeling van de snelfietsroute langs de A7 naar Groningen is vanwege het ontbreken van subsidiegelden van het rijk (voorlopig) beëindigd. Bezien wordt of dit in de toekomst met behulp van de Regio Groningen/Assen en de provincie Groningen wellicht haalbaar is. Het openbaar vervoer is verbeterd met de stad Groningen. Verder is druk gewerkt aan de treinverbinding Groningen-Heerenveen en in combinatie hiermee de regiotram. Dit project heeft vanwege financiële redenen geen doorgang gekregen. Er is inmiddels een conceptplan van Aanpak opgesteld met als doel het Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV) op de corridor Groningen-Leek-Roden te verbeteren. Bestuurlijke besluitvorming vindt in 2013 plaats. 2. In 2010 is een aardgas/groengasvulpunt in Leek in gebruik genomen. Daarnaast zijn andere activiteiten (zie 6) opgestart in het kader van het 100.000 voertuigenplan en wordt op basis van het provinciale Programma Energie 2012-2015 een vervolg gegeven aan activiteiten via het afsluiten van een koepeldeal tussen gemeenten en de provincie Groningen. Verder zijn twee elektrische laadpalen voor auto's en één elektrische laadpaal voor fietsen en scooters bij r.s.g. De Borgen in gebruik genomen (zie 6). 3. De planvorming voor de rondweg is bestuurlijk niet haalbaar gebleken en is inmiddels achterhaald. Vooralsnog wordt uitgegaan van de huidige hoofdstructuur. In verband met het niet doorgaan van de rondweg wordt een Plan van Aanpak Maatregelenpakket opgesteld waarin maatregelen worden voorgesteld ten behoeve van het stimuleren van het Hoogwaardig Openbaar Vervoer op de corridor Groningen-Leek-Roden (zie onderdeel 1). Een onderdeel hiervan zijn de zgn. no-regretmaatregelen (= maatregelen die uitgevoerd moeten worden ongeacht de uitkomsten van de varianten uit het PvA- HOV, bijvoorbeeld het verruimen van rotondes en de aanleg van een P+Rfunctie bij de A7) op de hoofdentree van de gemeente Leek. Naast een optimalisering in de lijnvoering van het openbaar vervoer biedt dit maatregelenpakket een betere doorstroming voor het autoverkeer. 4
Hierin is tevens een transferium aan de rijksweg A7 opgenomen. Getracht wordt om eind 2013/begin 2014 met de no-regretmaatregelen een aanvang te maken. In het kader van het MeerjarenUitvoeringsProgramma Duurzaam Veilig (MUP) wordt verder uitvoering gegeven aan de herinrichting van verblijfsgebieden. Daarnaast wordt nagedacht over een verkeersvisie waarbij bestaand beleid en het MUP betrokken wordt. 13. a. Haalbaarheidsonderzoek restwarmte mestvergistingsinstallatie toepassen op bedrijventerrein Leeksterveld, fase 2. b. Haalbaarheidsonderzoek Duurzame Energie bij nieuwe inbreidings- en uitbreidingsgebieden. a. Onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om de restwarmte van de mestvergistingsinstallatie toe te passen op Leeksterveld. b. Het uitvoeren van haalbaarheidsonderzoek om duurzame energie opties toe te passen bij de nieuwe inbreidings- en uitleggebieden. a. Haalbaarheidsonderzoek is afgerond en is geconcludeerd dat er een mogelijkheid aanwezig is. Op basis van marktconsultatie is gebleken dat er geen belangstellende marktpartijen hiertoe bereid zijn. b. In het nieuwe bestemmingsplan Zevenhuizen-Oost is nader bezien in hoeverre duurzame energieopties toepasbaar zijn. In de vervolgfase worden deze energieopties verder betrokken. Bovengenoemde activiteiten zijn afgerond, maar sommige activiteiten hebben ook een doorlopende uitvoeringsfase of zijn al geïmplementeerd in bestaand beleid. Verder wordt opgemerkt dat ook tijdens de planperiode van het PvA SLOK 2009-2012 nieuwe activiteiten hebben "meegelift" met bepaalde projecten, zoals Step2Save, SLIM wonen in Westerkwartier, project 100 auto's op groengas in de gemeente Leek en de gemeente Noordenveld, faciliteren streekproductenmarkt op Landgoed Nienoord, onderzoek naar de mogelijkheden van de oprichting van een Millenniumplatform en onderzoek naar de mogelijkheden voor de verkrijging van het Cittaslowkeurmerk. Veel van deze activiteiten zijn geïnitieerd vanuit het PvA SLOK 2009-2012 en zijn (gedeeltelijk) ook uit het SLOK-budget gefinancieerd. Bovendien kan worden geconcludeerd dat heel veel van de activiteiten uit het PvA SLOK 2009-2012 ook vallen onder de principes en doelstellingen van duurzaamheid, de millenniumdoelen en Cittaslow. Met andere woorden er zijn meer activiteiten uitgevoerd dan dat er in het PvA SLOK 2009-2012 zijn geprogrammeerd en hebben op een breed beleidsveld betrekking gehad. Financiën Het aan het PvA SLOK 2009-2012 verbonden budget bedroeg aan uitvoeringskosten totaal 341.049,29. Dit budget werd gedekt uit de posten Loonkosten+overhead eigen personeel 127.249,28 en de toegekende uitkering SLOK 2009-2012 75.637,00 en de diverse aan projekten verbonden beschikbare budgetten 138.163,00. In het B en W-advies 2012003764 is bepaald dat na het verstrijken van de SLOKplanperiode twee speerpunten zijn gekozen voor 2013 en volgende jaren en waarvoor budget beschikbaar is gebleven. In de Halfjaarsrapportage 2012 zijn deze twee speerpunten betrokken en heeft de gemeenteraad met de vaststelling van de Halfjaarsrapportage 2012 hiermee ingestemd. 24-01-2013 5