Jaarverslag 2013 1
Inhoudsopgave Kerncijfers 3 Woord van de voorzitter 6 1 Algemene informatie 9 1.1 Juridische structuur 9 1.2 Doelstelling 9 1.3 Personalia 10 2 Financiële positie en beleid in 2013 14 2.1 Financiële opzet en positie 14 2.2 Beleid en beleidskeuzes 16 2.3 Risicobeheer 19 3 Verslag van het vermogensbeheer 24 3.1 Marktontwikkelingen 2013 24 3.2 Rendement beleggingen totale portefeuille 2013 25 3.3 Rendementen pensioenrekening individuele deelnemers 31 3.4 Maatschappelijk verantwoord beleggen 33 4 Pensioenen 35 4.1 Pensioencommunicatie 35 4.2 Pensioenregeling 38 4.3 Wet en regelgeving, relevante ontwikkelingen 41 5 Actuariële analyse 47 6 Besturing en naleving wetgeving 48 6.1 Algemeen 48 6.2 Bestuursaangelegenheden 48 6.3 Bestuurscommissies 48 6.4 Goed Pensioenfondsbestuur 49 6.5 Informatie vanuit toezicht van DNB en AFM 54 6.6 Deskundigheids en integriteitstoets en opleiding 55 6.7 Gedragscodes 55 6.8 Geschillen 56 6.9 Deelnemersraad 56 6.10 Organisatie en uitvoering 56 6.11 Uitvoeringskosten 56 6.12 Statutenwijziging 59 7 Verwachte gang van zaken 60 8 Jaarrekening 62 8.1 Balans per 31 december 2013 62 8.2 Staat van baten en lasten 63 8.3 Kasstroomoverzicht 64 8.4 Toelichting op de jaarrekening 65 9 Overige gegevens 92 9.1 Statutaire regelingen omtrent de bestemming van het saldo van baten en lasten 92 9.2 Gebeurtenissen na balansdatum 92 9.3 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 92 9.4 Actuariële verklaring 95 9.5 Bijzondere statutaire zeggenschapsrechten 97 Bijlagen 98 2
Kerncijfers Bedragen x 1.000 2013 2012 2011 2010 2009 Aantal verzekerden (per einde van het jaar) Deelnemers, actief en voortgezet 3.424 4.429 5.084 5.041 5.287 Gewezen deelnemers 18.052 17.614 17.154 17.601 18.259 Ingegane pensioenen 2.298 1.869 1.577 1.467 1.388 Totaal aantal verzekerden 23.774 23.912 23.815 24.109 24.934 Pensioenen Kostendekkende premie 19.294 29.884 31.139 28.839 34.366 Feitelijke premie 1 51.829 32.996 33.691 34.893 34.494 Uitvoeringskosten 2.074 2.164 2.550 3.612 3.749 Uitkeringen 18.181 17.199 17.373 15.810 13.343 Toeslagverlening Inactieve deelnemers Saldo 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% Overige pensioenen 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% Vermogen en solvabiliteit Aanwezig eigen vermogen 44.213-101.333-78.434-8.187 345 Minimaal vereist eigen vermogen (PW art. 131) 44.569 49.505 41.243 40.459 37.762 Vereist eigen vermogen (PW art. 132) 157.601 163.850 142.594 140.007 156.872 Voorziening pensioenverplichtingen 1.097.442 1.160.966 1.027.069 915.065 839.153 Dekkingsgraad 104,0% 91,3% 92,4% 99,1% 100,0% Gemiddelde duration 14,4 14,9 16,3 15,7 15,0 Actieve deelnemers 13,8 15,4 16,8 15,9 14,4 Gewezen deelnemers 17,8 18,6 23,2 22,5 21,5 Gepensioneerde deelnemers 10,5 10,9 11,1 10,5 9,5 Duration vastrentende waarden 9,7 7,7 10,8 9,3 7,1 Rentetermijnstructuur 2,7% 2,4% 2,7% 3,5% 3,9% Beleggingen Balanswaarde 1.098.821 1.047.736 900.825 918.200 843.647 Directe beleggingsopbrengsten 5.565 31.259 20.417 16.995 8.478 Indirecte beleggingsopbrengsten 17.664 63.342 16.409 32.379 105.665 1 Inclusief premie vanuit de borgstelling 3
Beleggingsportefeuille Vastgoedbeleggingen 29.710 35.082 40.933 43.717 38.090 Aandelen 424.616 359.890 268.321 255.123 232.641 Vastrentende waarden 584.248 593.525 493.042 457.998 424.204 Derivaten -1.378 0 3.973 1.320 0 Overige beleggingen en liquiditeiten 61.625 59.239 94.556 160.042 148.712 Totaal beleggingen 1.098.821 1.047.736 900.825 918.200 843.647 Beleggingsrendement Totale portefeuille 5,3% 9,6% 4,0% 5,8% 15,4% Benchmarkrendement portefeuille 5,2% 10,4% 3,7% 5,8% 14,5% 4
Bestuursverslag 5
Woord van de voorzitter In dit jaarverslag legt het bestuur verantwoording af voor het gevoerde beleid in 2013, de achterliggende overwegingen bij de vaststelling van het beleid en de uitkomsten hiervan voor Stichting Voorzieningsfonds Getronics (SVG). Financiële positie Het jaar 2013 stond in het teken van de afloop van het kortetermijnherstelplan. De centrale vraag was of de dekkingsgraad eind 2013 hoger zou zijn dan de kritische grens van het minimaal vereist eigen vermogen (104,0%). Dit is helaas niet gelukt. De dekkingsgraad eind 2013 bedroeg 100,8%. Dit heeft tot gevolg dat het pensioenfonds heeft moeten besluiten om per 1 april 2014 voor het eerst de pensioenen te verlagen met 3,2%. Het pensioenfonds heeft in tegenstelling tot andere pensioenfondsen niet eerder de pensioenen verlaagd. De dekkingsgraad is ten opzichte van eind 2012 met 9,5%-punt gestegen tot 100,8% ultimo 2013. Deze stijging is te danken aan het beleggingsrendement, het effect van de Rentetermijnstructuur en het vorderen van het restant van de éénmalige borgstelling van de werkgever. Als gevolg van de korting, is de dekkingsgraad in de jaarrekening 104,0% (100,8%+3,2%korting). Beleggingsrendement De stemming op de financiële markten werd in 2013 vooral beïnvloed door het beleid van de centrale banken. Daarnaast verbeterden de economische cijfers gedurende het jaar en dit duidde op het aantrekken van de economische groei in grote delen van de wereld. Wel waren de onderlinge verschillen tussen de verschillende gebieden groot. Door de verbeterde macro-economische ontwikkelingen stegen de Nederlandse en Duitse lange rente. Zo steeg de Duitse 30-jaars rente van 2,1% per eind 2012 naar 2,7% per eind 2013. De rendementen van de beleggingen waren in 2013 positief. Het totaalrendement op de beleggingen bedroeg in 2013 5,3% (2012 9,6%). Dit percentage is inclusief de afdekking van het renterisico en valutarisico. Het positieve resultaat wordt vooral veroorzaakt door het rendement op de beleggingen in aandelen. De pensioenregeling van SVG is een beschikbare premieregeling (premieovereenkomst). De ingelegde premies voor (gewezen) deelnemers worden op risico van de (gewezen) deelnemers belegd in de zogeheten collectieve portefeuille of in één van de Life Cyclebeleggingsmixen. Het rendement van de collectieve portefeuille bedroeg in 2013 5,9% (2012 8,8%). De rendementen van alle Life Cycle beleggingsmixen waren in 2013 positief. Evaluatie herstelplan In 2009 heeft het pensioenfonds een herstelplan ingediend bij De Nederlandsche Bank (DNB). Het herstelplan wordt jaarlijks geëvalueerd. De evaluatie per 31 december 2013 is op 12 februari 2014 ingediend bij DNB. Uit de evaluatie blijkt dat het pensioenfonds op basis van de dekkingsgraad ultimo 2013, ondanks de in het herstelplan opgenomen maatregelen, het positieve beleggingsrendement over 2013 en het vorderen van de éénmalige borgstelling van de werkgever, onvoldoende is hersteld. Op grond van deze evaluatie heeft het bestuur voor moeten besluiten om de pensioenen per 1 april 2014 te verlagen met een uniform kortingspercentage van 3,2%. De verlaging geldt voor iedereen: pensioengerechtigden, actieve deelnemers en gewezen deelnemers. De kortingsmaatregel is beoordeeld door DNB en akkoord bevonden. Daarnaast heeft de deelnemersraad een positief advies gegeven over de kortingsmaatregel. Risicomanagement Het afgelopen jaar heeft het bestuur aandacht besteed aan het risicomanagement. Jaarlijks wordt een inventarisatie uitgevoerd om de risico s die het pensioenfonds loopt in 6
kaart te brengen. Per risico zijn twee bestuursleden benoemd die verantwoordelijk zijn voor de monitoring van het risico. Op kwartaalbasis wordt over alle risico s gerapporteerd. Communicatie Een belangrijke taak van het pensioenfonds is het verzorgen van een goede communicatie met alle belanghebbenden. De website wordt gebruikt voor nieuwsberichten en de publicatie van de dekkingsgraad. In 2013 heeft het pensioenfonds een presentatie gegeven tijdens de jaarvergadering van de Vereniging van Gepensioneerden Getronics. Doel van deze bijeenkomst is het informeren van de pensioengerechtigden en het vergroten van de dialoog. Tijdens deze bijeenkomst stond de financiële positie van het pensioenfonds centraal. Verantwoordingsorgaan Het Verantwoordingsorgaan is van oordeel dat het bestuur in 2013 als goed bestuur heeft gehandeld. Het bestuur heeft daarbij taakbewust de belangen van betrokken deelnemers, gewezen deelnemers, pensioengerechtigden en de werkgever gediend. Visitatiecommissie Begin 2014 heeft de visitatiecommissie een visitatie uitgevoerd over het verslagjaar 2013. De visitatiecommissie heeft als overall oordeel dat het bestuurlijk functioneren van het fonds van een uitstekend niveau is. De aanbevelingen van de visitatiecommissie worden in 2014 opgepakt. In dit jaarverslag wordt onder hoofdstuk 6.4.1 uitgebreider stilgestaan bij de uitkomsten en aanbevelingen van de visitatiecommissie. Aanpassing regeling Per 1 januari 2013 is met een positief advies van de deelnemersraad de pensioenregeling aangepast. Door deze aanpassing voldoet de pensioenregeling aan de nieuwe fiscale wetgeving (ingevoerd per 1 januari 2014). De voornaamste reden voor deze aanpassing van de pensioenregeling is dat hierdoor de mogelijkheid bestaat om bij een hoge korting van de pensioenen, deze verlaging te spreiden over de jaren 2014 en 2015. De voornaamste aanpassingen zijn de verhoging van de pensioenleeftijd van 65 jaar naar 67 jaar, de aanpassing van de beschikbare-premiestaffel aan de nieuwe fiscale pensioenwetgeving en de verlaging van de franchise van 16.021 naar 14.500. Bestuur Het bestuur heeft in 2013 aandacht besteed aan Goed Pensioenfondsbestuur. Er is aandacht besteed aan de deskundigheid en de competenties van bestuursleden en de continuïteit van het bestuur. Zo heeft het bestuur de deskundigheid getoetst en heeft het bestuur een zelfevaluatie uitgevoerd. In 2013 hebben zich geen bestuurswisselingen voorgedaan. Nieuw bestuursmodel Per 1 juli 2014 treedt de wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen in werking. De doelen van de wet zijn het versterken van het intern toezicht en het vergroten van de deskundigheid van het bestuur van pensioenfondsen. Het bestuur kan kiezen uit vijf bestuursmodellen. De belangrijkste keuzes gaan over de organisatie van het interne toezicht in of buiten het bestuur en het wel of niet toevoegen van onafhankelijke deskundigen aan het bestuur. Het bestuur heeft in 2013 veelvuldig gesproken over het te kiezen model. Uiteindelijk heeft het bestuur vooralsnog gekozen voor het zogenaamde paritaire model. Dit model lijkt veel op het huidige model. Een consequentie van de nieuwe wetgeving is wel dat de deelnemersraad en het verantwoordingsorgaan samengaan. Zowel de deelnemersraad als het verantwoordingsorgaan zijn om advies gevraagd. In het voorjaar van 2014 vindt de concrete invulling van het nieuwe bestuursmodel plaats. 7
Het jaar 2013 was kortom een bewogen jaar voor het pensioenfonds. Ook 2014 zal geen rustig jaar worden en zal in het teken staan van de implementatie van het nieuwe bestuursmodel en het nieuwe pensioencontract. We nodigen u graag uit tot het lezen van dit jaarverslag. Amsterdam, 25 april 2014 F.H.K. Ooms 8
1 Algemene informatie 1.1 Juridische structuur Stichting Voorzieningsfonds Getronics (SVG) is statutair gevestigd te Amsterdam ten kantore van KPN Corporate Market BV. De stichting is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer 41203004. De feitelijke vestiging is TKP Pensioen BV, Europaweg 27, 9723 AS, Groningen. SVG is een ondernemingspensioenfonds. De stichting heeft sinds haar oprichting in 1985 tot doel de uitvoering te verzorgen van de pensioenvoorzieningen welke voor de medewerkers van KPN Corporate Market zijn getroffen. De meeste (gewezen) deelnemers van SVG nemen deel aan de flexibele Getronicspensioenregeling. Deze regeling heeft het karakter van een premieovereenkomst. Daarnaast voert het fonds nog een aantal regelingen uit voor gesloten groepen van gewezen deelnemers en pensioengerechtigden. Deze regelingen worden gekarakteriseerd als een uitkeringsovereenkomst. De uitvoering van de pensioenregeling heeft het bestuur uitbesteed aan TKP Pensioen B.V. (TKP) te Groningen. Het vermogensbeheer wordt uitgevoerd door TKP Investments B.V. (TKPI). Het bestuur heeft met ingang van 1 januari 2012 een herverzekeringscontract afgesloten met Nationale-Nederlanden voor dekking van het overlijdensrisico en het arbeidsongeschiktheidsrisico. Dit contract heeft een looptijd tot 31 december 2014. Er worden jaarlijks premies betaald aan de herverzekeraar. Er is geen sprake van winstdeling. Daarnaast voert Aon Consulting Nederland CV adviserende diensten uit op actuarieel gebied. Uitgangspunt bij de uitbesteding is dat het bestuur, conform de eisen van de Pensioenwet verantwoordelijk blijft voor de juiste uitvoering van de uitbestede taken. Het bestuur laat zich terzijde staan door de externe certificerende actuaris van Aon Consulting Nederland CV en de externe accountant PwC. 1.2 Doelstelling Het pensioenfonds draagt de verantwoordelijkheid voor een goede uitvoering van de in de pensioenovereenkomst gedefinieerde pensioenregelingen voor deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden in overeenstemming met de bestaande wet- en regelgeving. Het pensioenfonds geeft invulling aan de uitvoering van de pensioenregeling van KPN Corporate Market BV en de met haar gelieerde Nederlandse ondernemingen, voor zover de medewerkers niet deelnemen aan een andere pensioenregeling. De doelstelling van SVG is om binnen de grenzen van haar middelen de deelnemers, gewezen deelnemers en hun nabestaanden te beschermen tegen geldelijke gevolgen van ouderdom, arbeidsongeschiktheid en overlijden. Het fonds voorziet hiertoe in het streven van hoofdsombehoud van de SVG-regeling (Premieovereenkomst) en in het in stand houden van nominale aanspraken voor ingegane pensioen en pensioenaanspraken van de overige pensioenregelingen (DB-aanspraken). Daarnaast streeft het fonds naar het 9
waardevast houden van de ingegane pensioenen, de opgebouwde pensioenen en de premievrije pensioenaanspraken van de overige regelingen. Deze toeslagverlening is voorwaardelijk. Dat wil zeggen dat er geen recht op toeslagverlening is en het voor de langere termijn niet zeker is of en in hoeverre toeslagverlening zal plaatsvinden. Ook draagt het fonds zorg voor duidelijke en klantgerichte communicatie met alle belanghebbenden. Het fonds heeft beleid ontwikkeld op het gebied van financiering, toeslagverlening, beleggingen, risicomanagement en communicatie om de genoemde doelstellingen te bereiken. Dit beleid is vastgelegd in diverse documenten, waarvan de actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN) het belangrijkste is. De ABTN is voor het laatst geactualiseerd in het vierde kwartaal van 2013. 1.3 Personalia Bestuur SVG heeft een paritair samengesteld bestuur en bestaat uit drie werkgeversvertegenwoordigers, drie werknemersvertegenwoordigers en één vertegenwoordiger namens de pensioengerechtigden. In 2013 heeft het bestuur namelijk besloten het bestuur uit te breiden met één lid namens de pensioengerechtigden. Het bestuur heeft een aantal commissies ingesteld en wordt terzijde gestaan door een adviserend- en certificerend actuaris en een externe accountant, een deelnemersraad en een verantwoordingsorgaan. Het pensioenfonds heeft geen personeel in dienst, alle werkzaamheden (pensioenadministratie, vermogensbeheer, communicatie, etc.) zijn uitbesteed. Benoemd door de werkgever Naam Functie in bestuur Bestuurslid vanaf Bestuurslid Tot Functie/in dienst van F.H.K. Ooms Voorzitter 01-07-1999 01-01-2015 Directeur Compensation & Benefits KPN J.K. Dijkstra Bestuurslid 15-02-2008 01-01-2016 IT Program Director E.F.M Meurs Bestuurslid 01-07-2011 01-01-2017 Director Finance Benoemd namens de deelnemers Naam Functie in bestuur Bestuurslid Bestuurslid Functie/in dienst vanaf Tot van A.C. Mögelin Secretaris 01-01-2009 01-01-2015 Consultant M.H.B. Ebbers Bestuurslid 11-03-2011 11-03-2014 Directeur J. Phaff Bestuurslid 01-06-2009 01-06-2015 Competence Manager Benoemd namens de pensioengerechtigden Naam Functie in bestuur Bestuurslid Bestuurslid Functie/in dienst vanaf Tot van C. Rollfs of Roelofs Bestuurslid 01-01-2014* 01-01-2017 Gepensioneerd * De heer Rollfs of Roelofs is door het bestuur voorgedragen als bestuurslid bij DNB. Ten tijde van het schrijven van dit jaarverslag was de formele goedkeuring van DNB nog niet ontvangen. De heer Phaff is per 1 maart 2014 afgetreden als bestuurslid. De procedure voor de invulling van deze vacante positie is in het eerste kwartaal van 2014 opgestart. Deelnemersraad De deelnemersraad is samengesteld uit deelnemers en pensioengerechtigden. De 10
deelnemersraad vergadert ten minste tweemaal per jaar samen met het bestuur. Bij belangrijke onderwerpen vraagt het bestuur advies aan de deelnemersraad. Dit zijn onderwerpen zoals wijzigingen van de statuten, wijzigingen van het pensioenreglement, toeslagbeleid, wijziging van de uitvoeringsovereenkomst en vaststelling van het jaarverslag, ABTN of een langetermijnherstelplan. De deelnemersraad heeft alle rechten die op grond van de Pensioenwet toekomen aan de deelnemersraad van een ondernemingspensioenfonds. De deelnemersraad is als volgt samengesteld: Naam Vertegenwoordiger van Vanaf Tot Functie in deelnemersraad R. Zuidhof Deelnemers 01-10-2013 01-10-2016 Voorzitter G. de Jong Deelnemers 01-07-2009 01-07-2015 Secretaris Vacature Vacature Vacature Deelnemers Deelnemers Deelnemers B. Bloemendal Gepensioneerden 01-04-2008 01-04-2014 Lid In het jaar 2013 heeft het bestuur zorggedragen voor de opvulling van een tweetal vacatures. Dit heeft er toe geleid dat de heer Zuidhof en de heer Bauer zijn toegetreden tot de deelnemersraad. Door de overgang per 1 januari 2014 van een grote groep medewerkers van KPN Corporate Markets naar KPN zijn er wederom een drietal vacatures ontstaan. Zowel de heer Weggeman, de heer Kleingeld en de heer Bauer zijn per 1 januari 2014 geen lid meer van de deelnemersraad. De procedure voor vervanging van deze leden is in 2014 opgestart. Verantwoordingsorgaan Het verantwoordingsorgaan van de stichting bestaat uit drie leden, te weten één vertegenwoordiger van de werkgever, één vertegenwoordiger van de deelnemers en één vertegenwoordiger van de pensioengerechtigden. Het bestuur legt verantwoording af aan het verantwoordingsorgaan over het beleid en de wijze waarop het is uitgevoerd en over de naleving van de Principes voor Goed Pensioenfondsbestuur. Het bestuur bespreekt ten minste eenmaal per jaar het gevoerde beleid en de resultaten daarvan met het verantwoordingsorgaan. Het verantwoordingsorgaan heeft de bevoegdheid een oordeel te geven over het handelen van het bestuur ten aanzien van het uitgevoerde beleid en over beleidskeuzes voor de toekomst. Dit oordeel wordt, samen met de reactie van het bestuur daarop, bekend gemaakt en in het jaarverslag opgenomen. Dit oordeel is opgenomen in paragraaf 7.4.2: Verslag verantwoordingsorgaan. Het verantwoordingsorgaan is als volgt samengesteld: Naam Vertegenwoordiger van Vanaf Tot Functie E.J.K Offereins Deelnemers 01-02-2012 01-02-2015 Business Consultant A. Ribbink Werkgever 01-08-2013 01-08-2016 Director Finance, Consultant Risk en Compliance C. Rollfs of Roelofs Pensioengerechtigden 01-05-2010 01-05-2016 Gepensioneerd 11
De heer Van Kints is per 1 mei 2013 afgetreden als voorzitter van het Verantwoordingsorgaan. Vanaf 1 augustus 2013 is de heer Ribbink, namens de werkgever, als voorzitter van het verantwoordingsorgaan benoemd. Aangezien de periode van de heer Rollfs of Roelofs per 1 mei 2013 verliep, heeft het bestuur de heer Rollfs of Roelofs voorgedragen voor een nieuwe periode. Aangezien zich geen tegenkandidaten hebben gemeld, heeft het bestuur de heer Rollfs of Roelofs voor een nieuwe periode van drie jaren benoemd. Indien DNB goedkeuring geeft aan de benoeming van de heer Rollfs of Roelofs als bestuurslid zal het bestuur zich beraden over de invulling van de vacature. Visitatiecommissie Voor de invulling van het intern toezicht heeft het fonds gekozen voor een visitatiecommissie. De visitatiecommissie is eind 2009 ingesteld. In 2013 heeft het bestuur een tweetal nieuwe leden benoemd voor de visitatiecommissie. De visitatiecommissie bestaat uit: A. M.J. de Bekker(voorzitter) A.A. van Hienen mw. A.J.E.M. Vollenbroek Communicatiecommissie De verantwoordelijkheid van de communicatiecommissie is het bestuur te adviseren over alle communicatieaangelegenheden. De communicatiecommissie is als volgt samengesteld: De heer J. Phaff (voorzitter) De heer A.C. Mögelin De heer J.K. Dijkstra Bij formele goedkeuring van DNB inzake de benoeming van de heer Rollfs of Roelofs zal deze de heer Phaff vervangen als lid van de communicatiecommissie. Beleggingscommissie De verantwoordelijkheid van de beleggingscommissie is het bestuur te adviseren over beleggingsaangelegenheden in brede zin. Dit betreft zowel advies over het algemene beleggingsbeleid als over meer specifieke zaken, waaronder het gebruik van derivaten en de afweging tussen actief en passief beleggen. De beleggingscommissie heeft als taak het opstellen van het beleggingsplan, het monitoren van de activiteiten van de vermogensbeheerders en het laten uitvoeren van een beleggingsbeleid op basis van de strategische benchmark. De strategische benchmark vertaalt de beleidsuitgangspunten naar concrete beleggings- en performancedoelstellingen. De beleggingscommissie is als volgt samengesteld: De heer F.H.K. Ooms (voorzitter) De heer E.F.M. Meurs De heer J.K. Dijkstra De heer M.H.B. Ebbers De heer J. Mensonides (extern adviseur) Audit en Financiële Commissie De Audit en Financiële Commissie staat het bestuur bij in de voorbereiding van besluiten die zich richten op de algemene financiële gang van zaken binnen het pensioenfonds. De Audit en Financiële Commissie is als volgt samengesteld: De heer E.F.M. Meurs (voorzitter) De heer M.H.B. Ebbers De heer A.C. Mögelin 12
Beleggingsadvies / Fiduciair beheer Het fiduciair beheer wordt verzorgd door TKP Investments BV (TKPI) te Groningen. TKPI rapporteert aan het bestuur en de beleggingscommissie. Pensioenadministratie Het pensioenfonds heeft de pensioenadministratie uitbesteed aan TKP Pensioen B.V. te Groningen. Adviserend actuaris Het pensioenfonds wordt voor actuariaat en risicobeheersing op lange termijn ondersteund door de externe adviserend actuaris van Aon Consulting Nederland CV. Certificeerders PwC, externe accountant Aon Consulting Nederland CV, externe actuaris 13
2 Financiële positie en beleid in i 2013 2.1 Financiële opzet en positie Dekkingsgraad De dekkingsgraad is een maatstaf voor dee financiële positie vann een pensioenfonds. Het geeft het pensioenvermogen als percentage van de contante waarde van de pensioenverplichtingen weer. De dekkingsgraad kan wijzigen door diversee factoren, zoals de ontwikkeling van het beleggingsresultaat, verzekeringstechnische ontwikkelingen en de ontwikkeling van de marktrente. De ontwikkeling van de dekkingsgraad van het pensioenfonds gedurende g volgt worden weergegeven: het jaar kan als Ontwikkeling dekkingsgraad 2013 85% 90% 95% % 100% % 105% 110% Dekkingsgraad primo 91,3% Effect verz.techn. oorzaken -0,2% Effect beleggingsresultaat 1,9% Effect a.g.v. van wijziging rentetermijnstructuur 3,7% Effect overige oorzaken 1,5% % Effect premie 2,6% Effect korting 3,2% Dekkingsgraad ultimo 104,0% Effect beleggingsresultaat Het totale beleggingsrendement bedroeg in 2013 5,3%; rekening houdende met de benodigdee rentetoevoeging in de verplichtingen hebben de beleggingsresultaten een positief effect op de dekkingsgraad van 1,,9%-punt. Effect korting Het herstelplan van het fonds liep af per 31 december 2013. Dee dekkingsgraad diende derhalve gelijk of hoger te zijn dan het minimaal vereist eigen vermogen van 104,0% %. Omdat de initieel geschatte dekkingsgraadd per 31 december 2013 100,8% % was, diende het fonds de aanspraken te korten met 3,,2%. Effect wijziging rentetermijnstructuur De voorziening pensioenverplichtingen wordt gewaardeerd op marktwaard de met behulp van de rentetermijnstructuur. De rentetermijnstructuur is variabel. Iederee maand wordt deze door De Nederlandsche Bank (DNB) gepubliceerd. Een lagere rentetermijnstructuur betekent een hogeree voorziening en vice versa. De stijging vann de rentetermijnstructuur leidde in 2013 tot een daling van de voorziening en dus tot eenn positief effect op de dekkingsgraad van 3,7%. 14
Per 30 september 2012 heeft DNB de wijze van vaststelling van de rentetermijnstructuur gewijzigd en moet vanaf die datum de Ultimate Forward Rate (UFR) gebruikt worden voor de waardering van pensioenverplichtingen. Dit houdt in dat de rente voor lange looptijden beweegt richting 4,2%. Hierdoor wordt de berekening van de verplichtingen minder gevoelig voor schommelingen en mogelijk verstoorde marktomstandigheden op de financiële markten. De onderstaande tabel geeft het verloop van de dekkingsgraad over de laatste vijf jaar weer. Ter illustratie zijn daarbij ook vermeld het behaalde beleggingsrendement en de gemiddelde rente van de rentetermijnstructuur ultimo het betreffende jaar. 2013 2012 2011 2010 2009 Dekkingsgraad 104,0% 91,3% 92,4% 99,1% 100,0% Beleggingsrendement 5,3% 9,6% 4,0% 5,8% 15,4% Gemiddelde rentetermijnstructuur 2,7% 2,4% 2,7% 3,5% 3,9% Effect premie Het effect van de premie op de dekkingsgraad is 2,6% positief. Dit wordt in het bijzonder veroorzaakt door de additionele bijdrage van de werkgever uit hoofde van de borgstelling. Ultimo 2013 bedraagt deze extra bijdrage 37,1 miljoen. Effect verzekeringstechnische- en overige oorzaken Het effect van verzekeringstechnische- en overige oorzaken wordt veroorzaakt door relatief geringe afwijkingen in de resultaten ten opzichte van de actuariële uitgangspunten. Deze oorzaken betreffen actuariële resultaten op premies, uitkeringen, kosten en overige zaken waar het resultaat actuarieel afwijkt van de veronderstellingen. Status herstelplan In 2008 is door de kredietcrisis en de dalende rente een dekkingstekort ontstaan. Het bestuur heeft op 31 maart 2009 het korte- en langetermijnherstelplan vastgesteld. Dit plan is opgesteld met inachtneming van de uitgangspunten zoals die door DNB zijn voorgeschreven. Hierbij moet worden opgemerkt dat inherent aan de modelmatige aanpak ook het herstelplan een benadering van de werkelijkheid is. Dit betekent dat de werkelijke ontwikkelingen van de dekkingsgraad kan afwijken van het verwachte herstelpad. Het herstelplan is op 1 april 2009 ingediend bij de toezichthouder DNB. DNB heeft op 3 februari 2011 definitief ingestemd met het herstelplan. Het in 2009 ingediend herstelplan is derhalve nog steeds van toepassing. De belangrijkste kenmerken van het herstelplan zijn: voor het kortetermijnherstel wordt een periode van vijf jaar gehanteerd, eindigend op 31 december 2013; de premie is vastgesteld overeenkomstig de bepalingen van de uitvoeringsovereenkomst; er is geen rekening gehouden met het verstrekken van toeslagen; het beleggingsbeleid gedurende de herstelperiode is zodanig dat geen toename van het risico plaatsvindt, gemeten op het niveau van het vereist eigen vermogen; De inkooptarieven die geldig waren op het moment van het ingaan herstelplan (2009) zijn gehanteerd. Er is geen rekening gehouden met de reglementaire mogelijkheid om de inkooptarieven te verhogen met de solvabiliteitsbuffer. 15
Jaarlijks wordt het herstelplan geëvalueerd. In de in februari 2014 ingediende evaluatie van het herstelplan naar de situatie ultimo 2013 is een verwachte dekkingsgraad per eind 2013 opgenomen van 100,8%. Dit is onvoldoende om het minimaal vereist eigen vermogen van 104,0% te bereiken binnen de wettelijke termijn. Op grond van deze evaluatie heeft het bestuur moeten besluiten om de pensioenaanspraken te korten met 3,2%. In 2013 loopt de dekkingsgraad achter op de in het herstelplan verwachte dekkingsgraad. Onderstaand overzicht geeft dit weer: Verwacht 2013 (in %) Werkelijk 2013 (in %) Dekkingsgraad per 31 december 2012 103,0 91,3 Premie (inclusief 0,3 2,6 borgstelling) Sturingsmiddelen Toeslagen 0,0 0,0 Beleggingen 2,6 1,9 Rentetermijnstructuur/UFR 0,0 3,7 Overige Effect van uitkeringen, kosten, kanssystemen en waardeoverdrachten. -0,4 1,3 Subtotaal 100,8 Korting 3,2 Dekkingsgraad per 31 december 2013 105,5 104,0 Borgstelling Ten gevolge van de financiële crisis is de dekkingsgraad van SVG tot onder het minimaal vereist eigen vermogen gedaald. Gezien de uitzonderlijke omstandigheden heeft de werkgever zich bereid verklaard een borgstelling ten behoeve van het pensioenfonds te verlenen. Deze borgstelling is vastgelegd in een aanvulling op de uitvoeringsovereenkomst tussen het fonds en de werkgever. Er is een borgstelling overeengekomen van maximaal 12,5 miljoen op jaarbasis voor de jaren 2010 tot en met 2013, met een maximum van 50 miljoen over deze gehele periode. Gezien de dekkingsgraad ultimo 2013 en de korting, heeft het bestuur het resterende gedeelte van 37,1 miljoen opgeëist bij de werkgever. Door het opvragen van de de borgstelling valt de korting lager uit. 2.2 Beleid en beleidskeuzes Het bestuur heeft beleid ontwikkeld op het gebied van financiering, beleggingen en toeslagen om de risico s en de financiële positie van het pensioenfonds te beheersen. Bij het maken van beleidskeuzes worden de belangen van alle belanghebbenden evenwichtig afgewogen. Het beleid moet worden uitgevoerd binnen de kaders van de pensioenovereenkomst. 2.2.1 Financieringsbeleid Uitvoeringsovereenkomst In de uitvoeringsovereenkomst zijn de afspraken opgenomen tussen het pensioenfonds en de aangesloten ondernemingen. Deze overeenkomst is aangegaan voor onbepaalde tijd. De overeenkomst kan door elk van de partijen schriftelijk worden opgezegd met inachtneming van een opzegtermijn van ten minste twaalf maanden. In deze overeenkomst is onder andere de financiering van de pensioenregeling geregeld en de rechten en plichten van de werkgever ten opzichte van het pensioenfonds. In de uitvoeringsovereenkomst is vastgelegd dat de maximale werkgeversbijdrage, inclusief de bijdrage van de medewerkers, 16% van de loonsom bedraagt. Bij de uitvoeringsovereenkomst is een addendum bijgevoegd waarin de eenmalige borgstelling is vastgelegd. Het fonds is met de werkgever een borgstelling 16
overeengekomen van maximaal 12,5 miljoen op jaarbasis voor de jaren 2010 tot en met 2013 (zijnde 50 miljoen totaal). Indien in een voorafgaand jaar geen aanspraak is gemaakt op het maximale bedrag van 12,5 miljoen, mag het restant saldo worden doorgeschoven naar het volgende jaar. Zodoende kan het maximum bedrag ad 12,5 miljoen in één jaar worden overschreden, dit in tegenstelling tot de totaalsom in vier jaar. Gezien de financiële positie eind 2013 is de borgstelling volledig gevorderd bij de werkgever. Premiebeleid Het pensioenfonds heeft het premiebeleid vastgelegd in de Actuariële en Bedrijfstechnische Nota. De jaarlijkse premie voor de KPN Corporate Market-pensioenregeling is gelijk aan de som van de op individuele basis vast te stellen beschikbare premie, vermeerderd met de werkgeversopslag. Periodiek wordt een prognose gemaakt van de benodigde kostendekkende premie. De kostendekkende premie is opgebouwd uit de actuariële premie benodigd voor de pensioenverplichtingen, de opslagen voor de instandhouding van het vereist eigen vermogen (solvabiliteitsopslag) en een opslag voor de uitvoeringskosten van het pensioenfonds. Afhankelijk van de uitkomst van deze prognose kan worden besloten tot inzet van de diverse sturingsmiddelen die de stichting tot zijn beschikking heeft. Naast de KPN Corporate Market-regeling voert het pensioenfonds nog een aantal overgangs- en pensioenregelingen voor kleine gesloten groepen van deelnemers uit. De lasten van deze regelingen komen, behoudens de regelingen waarin sprake is van een deelnemersbijdrage, geheel ten laste van de werkgever. ABTN De actuarieel en bedrijfs technische nota (ABTN) geeft de centrale criteria aan op basis waarvan het (financieel) beleid van een pensioenfonds wordt gevoerd. Het opstellen van een ABTN is een verplichting, die voortvloeit uit de Pensioenwet (PW). De ABTN heeft de bedoeling het actuariële en bedrijfstechnische beleid transparant te maken en heeft dus de hoedanigheid van een bedrijfsplan dat het algeheel functioneren inzichtelijk maakt. Voor het pensioenfonds dwingt de ABTN ertoe zich te vergewissen van alle samenhangende aspecten van bedrijfsvoering, financieringsbeleid en risico's en vormt voor DNB een integrale informatiebron bij de uitoefening van het toezicht. In 2013 is de Actuariële en Bedrijfstechnische Nota door het bestuur geactualiseerd. Kostendekkende premie Volgens het financieel toetsingskader (FTK) moet de kostendekkende premie uit een aantal onderdelen bestaan. De kostendekkende premie bestaat uit de volgende onderdelen: - de actuarieel benodigde premie voor de onvoorwaardelijke onderdelen van de pensioenregeling; - de solvabiliteitspremie voor het bereiken dan wel in stand houden van het vereist eigen vermogen; - de premie om de uitvoeringskosten te financieren. Het fonds maakt geen gebruik van de mogelijkheid om de kostendekkende premie te dempen. De kostendekkende premie over 2013 bedraagt 22,1 miljoen (2012: 29,9 miljoen). In 2013 bedraagt de feitelijke premie 51,4 miljoen (2012: 33,0 miljoen). Dit betreft de 17