Zaaknummer 00515143 Onderwerp Plan van aanpak Alle kinderen doen mee Collegevoorstel Aanleiding / voorgeschiedenis Staatssecretaris Klijnsma heeft voor 2017 en verder structureel extra middelen beschikbaar gesteld voor kinderen in armoede. In onze gemeente willen we de inzet van middelen bepalen in samenspraak met professionals, vrijwilligers en ervaringsdeskundigen die bij dit onderwerp zijn betrokken. Het plan van aanpak dat nu ter vaststelling voorligt, is samen met ons netwerk tot stand gebracht. Feitelijke informatie Eind 2016 hebben het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de Vereniging Nederlandse Gemeenten bestuurlijke afspraken gemaakt over de inzet van de extra middelen voor kinderen in armoede. In deze afspraken is bepaald dat de middelen worden ingezet voor kinderen (0-18 jaar) uit gezinnen met een laag besteedbaar inkomen, die door geldgebrek niet kunnen meedoen op het gebied van sport of cultuur, met sociale activiteiten op school of in hun vrije tijd. Het gaat hierbij om kindvoorzieningen in natura. Gemeenten benutten hierbij de aanwezige infrastructuur en schakelen relevante partijen in. Zij rapporteren aan de gemeenteraad over de inzet van middelen, instrumenten en behaalde resultaten. Met zoveel mogelijk professionals, vrijwilligers en ervaringsdeskundigen in onze gemeente, die bij de uitvoering van het armoedebeleid zijn betrokken, is afgelopen maart gesproken over de volgende vragen: worden kinderen en jongeren voldoende bereikt en wat kunnen we nog meer doen? sluit het aanbod aan op de vragen en behoeftes van kinderen en jongeren? Wat ontbreekt? Is het aanbod goed te vinden en toegankelijk voor ouders en betrokkenen? Het beeld dat uit de bijeenkomst naar voren kwam is dat mensen bij het aanvragen van financiële ondersteuning tegen allerlei drempels en moeilijkheden aanlopen. Het is ingewikkeld om te weten waar je gebruik van kunt maken en hoe dat ook werkelijk voor elkaar te krijgen. Doorverwijzen blijkt voor een groep mensen ook niet voldoende te zijn. Meer hulp of inzet van ervaringsdeskundigen is daarbij nodig. Over het aanbod zijn ook suggesties gedaan, onder meer het verhogen van de grens om in aanmerking te komen voor de HeusdenPas van 110 naar 120% van het sociaal minimum. Vanuit de bijeenkomst heeft een aantal mensen zich aangemeld voor een projectgroep om mee te denken over de verdere uitwerking van de genoemde onderwerpen. Het bijgevoegde plan van aanpak is in de projectgroep tot stand gekomen en afgestemd met de deelnemers aan het gesprek in maart. Afweging Het voorstel is om het plan van aanpak Alle kinderen doen mee vast te stellen. Dan zal voor dit jaar worden gestart met de volgende maatregelen: kindvoorzieningen voor kinderen in armoede inhoudelijk en organisatorisch onder te brengen in een kindpakket; het kindpakket toegankelijk te maken voor huishoudens met kinderen tot 120% van het sociaal minimum; inkomensgrens HeusdenPas is 110%; het aanbod uitbreiden met een schoolpakket voor middelbare scholieren; ervaringsdeskundigen in te zetten om het bereik onder gezinnen in armoede te vergroten; de aanpak hiervoor te bepalen samen met de ervaringsdeskundigen die willen meewerken. Verder worden de gezinnen met een HeusdenPas, die de pas niet gebruiken, intensiever benaderd. Daarbij ligt de focus op de kinderen die nog geen gebruik maken van de kindvoorzieningen. 1
Zaaknummer 00515143 Onderwerp Plan van aanpak Alle kinderen doen mee Naar verwachting zal er met name in 2017 en 2018 ruimte overblijven in het budget. Het voorstel is om dit in die jaren beschikbaar te houden voor projecten en initiatieven uit de samenleving die bijdragen aan de doelstelling van de zogenaamde Klijnsmamiddelen. Inzet van middelen Onze gemeente ontvangt vanaf 2017 voor kinderen in armoede, de Klijnsmamiddelen, 168.000 extra per jaar. De middelen zijn bij de eerste bestuursrapportage toegevoegd aan het armoedebudget. Door in te zetten op de genoemde maatregelen zal naar verwachting een grotere groep kinderen gebruik gaan maken van de huidige voorzieningen. Dit brengt extra kosten met zich mee. Verder wordt het aanbod verruimd door kosten voor school te vergoeden. Voor 2017 zullen de middelen als volgt worden ingezet. Er wordt rekening gehouden met 60.000 voor de genoemde maatregelen vanwege de beperktere looptijd dit jaar. Daarnaast wordt een bedrag van 38.000 gereserveerd voor de aanpak die de gemeente met een aantal ervaringsdeskundigen wil ontwikkelen. Voor projecten en initiatieven uit de Heusdense samenleving op het vlak van kinderen in armoede is een bedrag van 70.000 beschikbaar. De maatregelen in 2017 hebben een structureel effect voor de komende jaren. In 2018 en 2019 wordt verwacht 98.000 respectievelijk 137.000 uit te geven aan de verruiming van de doelgroep, het vergroten van het bereik en het ruimere aanbod. Voor die jaren is de ruimte voor projecten naar verwachting respectievelijk 70.000 en 31.000. De verschillende onderdelen van het armoedebudget worden integraal bekeken. Van de Klijnsmamiddelen voor 2017 is vooralsnog 110.000 toegevoegd aan het budget voor de overeenkomst met de Kredietbank voor de nieuwe aanpak van schulden. Dit gebeurde in afwachting van de plan- en kostenontwikkeling van de plannen voor kinderen in armoede. U heeft daarbij bepaald dat de extra kosten voor schuldhulp niet ten koste gaan van het te organiseren aanbod voor het terugdringen van armoede onder kinderen en de daarvoor benodigde middelen. Als op het totale armoedebudget een overschrijding ontstaat, dan zullen de meerkosten van de Kredietbank worden gerapporteerd in een bestuursrapportage. Het bedrag van 168.000 blijft daarmee inzetbaar voor maatregelen en goede voorstellen die de gemeente in het kader van de doelstelling ontvangt. De komende jaren wordt het financieel effect van de maatregelen gevolgd en wordt bij een doorontwikkeling bezien of nieuwe wensen binnen het budget zijn in te passen. Procedure / vervolgstappen Als u volgens dit voorstel besluit, wordt gestart met de uitvoering. Het streven is om de maatregelen zo spoedig mogelijk maar uiterlijk per 1 januari 2018 in te laten gaan. Verder volgen gesprekken met kinderen over hun ideeën over dit onderwerp. Dit kan leiden tot aanvullende plannen. Naast het plan van aanpak ontwikkelen verschillende lokale partijen initiatieven om voor huishoudens met kinderen extra activiteiten te ondernemen. Zo maakt de Vincentiusvereniging Heusden het onder andere mogelijk dat een aantal gezinnen dit jaar een weekje op vakantie kan. Het plan van aanpak is een eerste stap op weg naar structurele verbetering van het bereik en de toegang van kinderen. Er zal worden bezien hoe deze maatregelen en andere initiatieven uitpakken om zo een vervolg te bepalen. Voorgenomen besluit Het voorstel is om bijgaand besluit vast te stellen. 2
Zaaknummer 00515143 Onderwerp Plan van aanpak Alle kinderen doen mee BESLUIT Het college van Heusden heeft in de vergadering van 18 juli 2017 besloten: het plan van aanpak Alle kinderen doen mee vast te stellen; de raadsleden met het bijgevoegde memo te informeren over het plan van aanpak. namens het college van Heusden, de secretaris, mr. H.J.M. Timmermans 3
M E M O R A A D Aan: de leden van de raad Van: college van Heusden Datum: 18 juli 2017 Onderwerp: plan van aanpak Alle kinderen doen mee Doel: informatieverstrekking Aanleiding: extra middelen voor kinderen in armoede Aard informatie: ter kennisname Aanleiding Staatssecretaris Klijnsma heeft voor 2017 en verder structureel extra middelen beschikbaar gesteld voor kinderen in armoede. Voor onze gemeente betekent dit een bedrag van 168.000 per jaar. De inzet van deze middelen hebben wij bepaald in samenspraak met professionals, vrijwilligers en ervaringsdeskundigen die bij dit onderwerp zijn betrokken. Zowel tijdens de informatievergadering Bestuur en Beheer van 20 juni jl. als ook in de raadsvergadering van 27 juni jl. heeft u bij de behandeling van de eerste bestuursrapportage aangegeven dat u wil worden geïnformeerd over de inhoudelijke besteding van deze gelden. Ook heeft wethouder Mulder u in dezelfde raadsvergadering toegezegd aan te geven op welke grond wij als college besluiten over het plan van aanpak en over de inzet van middelen en waarom wij het plan niet ter besluitvorming aan de raad voorleggen. Informatie Als de bijlage treft u ter kennisname het plan van aanpak Alle kinderen doen mee aan. Afgelopen maart zijn we met een traject gestart met professionals, vrijwilligers en ervaringsdeskundigen in onze gemeente die bij de uitvoering van het armoedebeleid zijn betrokken. Vanuit de bijeenkomst heeft een aantal mensen zich aangemeld voor een projectgroep om mee te denken over de verdere uitwerking van de genoemde onderwerpen. Het plan van aanpak is in de projectgroep tot stand gekomen en afgestemd met de deelnemers aan het gesprek in maart. Wij hebben het plan van aanpak vandaag vastgesteld. Het streven is om de maatregelen zo spoedig mogelijk maar uiterlijk per 1 januari 2018 in te laten gaan. Eind 2016 hebben het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) bestuurlijke afspraken gemaakt over de inzet van de extra middelen voor kinderen in armoede. In deze afspraken is bepaald dat de middelen worden ingezet voor kinderen (0-18 jaar) uit gezinnen met een laag besteedbaar inkomen, die door geldgebrek niet kunnen meedoen op het gebied van sport of cultuur, met sociale activiteiten op school of in hun vrije tijd. Het gaat hierbij om kindvoorzieningen in natura. Gemeenten benutten hierbij de aanwezige infrastructuur en schakelen relevante partijen in. Zij rapporteren aan de gemeenteraad over de inzet van middelen, instrumenten en behaalde resultaten. U heeft besloten dat de Klijnsmamiddelen worden ingezet voor kinderen in armoede. U heeft daarmee de bestemming voor deze middelen vastgesteld. Aan dit besluit geven wij nu uitvoering door bijgaand plan van aanpak dat past binnen de afspraken die het ministerie en de VNG hierover hebben gemaakt. In de eerstvolgende voortgangsrapportage armoedebeleid zullen wij aan u rapporteren over de voortgang van het plan. Wij menen dat wij met deze werkwijze recht doen aan de hierboven beschreven bestuurlijke afspraken.
Plan van Aanpak Alle kinderen doen mee Verder de haarvaten in van de Heusdense samenleving Versie 27 juni 2017
Inleiding Gemeenten hebben zich in de afgelopen jaren, samen met maatschappelijke organisaties, stevig ingespannen om armoede onder kinderen terug te dringen. Thans lukt het evenwel nog niet om alle kinderen die door armoede zijn uitgesloten te bereiken en te laten participeren. Aldus de tekst in de bestuurlijke afspraken tussen het Rijk en de VNG. Ook in Heusden is in de afgelopen jaren gebouwd aan een sterk netwerk van professionals en vrijwilligers dat het armoedebeleid als ambassadeur uitdraagt aan de inwoners. Natuurlijk is er altijd verbetering mogelijk en vragen de veranderingen in het sociaal domein om een nieuwe impuls, maar vanuit de gezamenlijke inspanning wordt een behoorlijk aantal kinderen in armoede bereikt. In de bestuurlijke afspraken staat dat Rijk en gemeenten het van groot belang vinden dat alle kinderen kansrijk kunnen opgroeien. Zij zullen zich inspannen om alle kinderen voor wie dit niet vanzelfsprekend is te bereiken en te ondersteunen met voorzieningen in natura. De gemeente Heusden ontvangt hiervoor vanaf 2017 168.000 per jaar. Een belangrijke rol is hierbij weggelegd voor Leergeld, Jeugdsportfonds, Jeugdcultuurfonds, Jarige job en Kinderhulp. Voor deze fondsen is 14 miljoen per jaar beschikbaar voor landelijke en bovenregionale initiatieven, aanvullend op en samen met gemeenten. Hierbij is te denken aan één loket/portal voor het aanbod van de vijf partijen, één wijze van rapportage en verantwoording. Naast de vijf bovengenoemde partijen werken we samen met andere lokale partijen zoals Vincentiusvereniging Heusden, Voedselbank Den Bosch en anderen. Met zoveel mogelijk partijen in Heusden die bij de uitvoering van het armoedebeleid zijn betrokken en degenen die in de praktijk te maken hebben met de doelgroep, willen we komen tot een plan voor de inzet van de extra middelen voor de komende jaren. Resultaten De resultaten liggen in het verlengde van de eisen die worden gesteld aan de inzet van middelen: meer kinderen worden bereikt; het aanbod voor kinderen is bekeken en waar mogelijk verruimd; het aanbod is nog beter te vinden en zeer toegankelijk voor mensen. Aanpak Proces Dit plan komt tot stand aan de hand van de input uit een bijeenkomst 23 maart jl. met zoveel mogelijk betrokken partijen 1. Daar hebben een aantal belangstellenden (hierna te noemen projectgroep ) zich opgegeven voor het meedenken over het vervolg, een vertaling naar een aanpak en activiteiten. Nu er binnen de projectgroep overeenstemming is over het plan van aanpak, wordt dit getoetst bij de grotere groep. Als ook het college het plan heeft vastgesteld, start de uitvoering. De planning is erop gericht om voor het eind van het jaar een aantal acties te hebben ondernomen en geïmplementeerd. Inhoud De activiteiten die we ondernemen liggen in het verlengde van de lijn van de afgelopen jaren. Dat betekent: in samenwerking met onze partners in het sociaal domein of het nou gaat om professionals of vrijwilligers; de rol/regie van de gemeente ligt vooral op het vlak van samenbrengen en organiseren, stimuleren en faciliteren. 1 Aanwezig was een vertegenwoordiging van: De Schroef, Leergeld, Vincentiusvereniging Heusden, Voedselbank Den Bosch, Wmo-adviesraad, ervaringsdeskundigen, O3 (jongerenwerk, opbouwwerk, maatschappelijk werk), kinderopvang, De Overlaet, Baanbrekers, Rabobank de Langstraat, gemeente Heusden (jeugdconsulent, leerplichtambtenaar, uitvoering HeusdenPas). Plan van aanpak Alle kinderen doen mee Pag. 2 van 4
In de aanpak van de activiteiten zijn drie lijnen te onderscheiden. Om ons in te spannen dat alle kinderen meedoen in de gemeente Heusden richten we ons op: het bereik; het aanbod; de toegankelijkheid van het aanbod. Vooralsnog richten we ons op activiteiten in 2017. We beschouwen dit plan als een eerste stap op weg naar structurele verbetering van het bereik en de toegang van kinderen. We bezien hoe deze maatregelen en andere initiatieven uitpakken om zo een vervolg te bepalen. Bereik kinderen In Heusden werken we al een hele periode aan de samenwerking tussen professionals en vrijwilligers. Waar dat verder verbeterd kan worden, doen we dat. We spannen ons in om scholen en consultatiebureaus nog beter te betrekken. Daarnaast denken we dat het betrekken van ervaringsdeskundigen ertoe leidt dat inwoners die tot nu toe niet de stap durven te nemen naar hulp voor de kinderen eerder over de streep te trekken zijn. Het is nog laagdrempeliger om iemand die je kent aan te spreken op het schoolplein. Daarmee dringen we nog verder door in de haarvaten van de samenleving. Samen met ervaringsdeskundigen willen we kijken op welke manier we inwoners voor wie het van toepassing is, kunnen bewegen om een voorziening aan te vragen. We zijn geïnspireerd door het voorbeeld van Tilburg (Quiet 500), maar willen dit op een eigen manier handen en voeten geven. Dit geeft een verdere doorontwikkeling aan de aanpak van Heusden tot nog toe. Bekijken aanbod: Verruimen aanbod specifiek voor kinderen. Genoemd zijn: * ophogen norm; * voor- en vroegschoolse opvang; * vakantieweek kinderen; * schoolpakket; In 2017 richten we ons op het ophogen van de norm voor huishoudens met kinderen naar 120% van het minimum en het verruimen van het aanbod met een schoolpakket voor middelbare scholieren 2 ; Activiteiten gericht op het verhogen van het gebruik van de HeusdenPas; aanschrijven HeusdenPas houders/klantonderzoek HeusdenPas houders. Uitgangspunten: verruiming aanbod is zoveel mogelijk specifiek gericht op kinderen; aandacht voor voorkomen vergroten armoedeval; aanpassing norm ligt in lijn met aanpassing proces HeusdenPas. Toegankelijkheid aanbod: toegankelijkheid is in brede zin een punt van aandacht Bijeen Baanbrekers gemeente; kindpakket vormgeven; één knop waarmee ouders toegang hebben tot het lokale aanbod aan voorzieningen (à la Tilburg/Veldhoven). Met beide onderwerpen gaat een werkgroep aan de slag. Uitgangspunten: planning en ontwikkeling sluit aan bij de ambities en visie van de 5 organisaties (zie inleiding); deze ontwikkeling sluit aan bij de ontwikkeling rond de uitvoering van de HeusdenPas. 2 Voor wat betreft de voor- en vroegschoolse opvang vindt harmonisering van beleid plaats per 1 januari 2018. We wachten deze ontwikkeling af en volgen of en op welke wijze alsnog actie nodig is op dit punt. Voor wat betreft de vakantieweek voor kinderen: Vincentius Heusden biedt dit jaar een aantal gezinnen een vakantieweek aan. Wij volgen deze ontwikkeling en de ervaringen die hiermee worden opgedaan. Plan van aanpak Alle kinderen doen mee Pag. 3 van 4
Inzet van middelen Het budget dat gemeenten beschikbaar hebben is structureel. Daarnaast stelt Klijnsma een structureel budget beschikbaar aan de vijf samenwerkende partijen van 14 miljoen per jaar. Voor Heusden is een bedrag van 168.000 per jaar extra beschikbaar. Vanuit deze middelen wordt in ieder geval de bijdrage aan het Jeugdcultuurfonds bekostigd; hiervoor was namelijk nog geen structureel budget beschikbaar. Daarnaast zit in dit plan van aanpak een aantal maatregelen dat zich richt op het aanbod en dat een structureel effect heeft op de middelen. Omdat we de komende jaren inzetten op een groei van het aantal kinderen dat de voorzieningen weten te vinden, houden we rekening met het verder toenemen van de kosten. Volgens de huidige verwachting is vanaf 2019 het grootste deel van het budget nodig voor de bekostiging van deze maatregelen. Wat we aan inzet van middelen nodig hebben voor het vergroten van het bereik van kinderen is nog niet in beeld te brengen, omdat we dit plan samen willen ontwikkelen met een aantal ervaringsdeskundigen. Daarnaast is het de bedoeling wat financiële ruimte te reserveren voor initiatieven uit de samenleving die zich richten op het te bereiken van het doel zoals beschreven in dit plan. Met name in 2017 en 2018 is hier naar verwachting binnen het budget wel ruimte voor. Planning Dit plan is op 7 juni 2017 besproken in de projectgroep. Deze aangepaste versie wordt nu voorgelegd aan de deelnemers van de bijeenkomst van 23 maart jl. Het plan wordt 18 juli 2017 ter besluitvorming aan het college voorgelegd. Onderstaande planning is nog heel globaal en verder in te vullen naarmate duidelijker wordt wat er nodig is aan inspanningen en tijd om acties te realiseren. Planning activiteiten 2017 Wat Bereik Inventariseren belangstelling ervaringsdeskundigen Ervaringen Tilburg en elders nagaan plus bepalen benodigde deskundigheid Planning vervolg bepalen Activiteiten gerealiseerd gericht op het vergroten van het bereik Aanbod Raming kosten Besluitvorming gereed Implementatie / communicatie Toegang Eerste bijeenkomst werkgroep Toegang Vervolg plus planning gereed Stappen genomen ter verdere verbetering van de toegang Wanneer Voor de zomervakantie 1 juli Voor de zomervakantie 31 december Half juni Half juli 31 december 4 juli Voor de zomervakantie 31 december Plan van aanpak Alle kinderen doen mee Pag. 4 van 4