JONGERENWERK Rhenen maakt een nieuwe start! Voorwoord Het jongerenwerk van Mozaïek heeft de afgelopen periode (augustus november) met meerdere partijen gesproken om een zo goed mogelijk beeld te krijgen van de situatie omtrent jeugd/jongerenwerk in de gemeente Rhenen. Van daaruit is een start gemaakt met het plan van aanpak voor het jongerenwerk 2017. Dit plan is bedoeld om in het komende jaar op een aantal speerpunten te focussen. Dit bespreekdocument geeft hiertoe een eerste aanzet. Met veel enthousiasme gaan wij deze uitdaging aan!
Kern van het jeugdwerk Het jeugdwerk wordt uitgevoerd door professionals die tieners en jongeren (van 10-23 jaar begeleiden bij het volwassen worden en bij actief burgerschap. Het is als basisvoorziening gepositioneerd in de vrije tijd, en primair bedoeld voor kwetsbare 1 jongeren die minder kansen krijgen om zich te ontwikkelen. Vertrekpunt zijn de leefwereld, de eigen behoeften en de eigen kracht van tieners en jongeren. Jeugdwerkers hebben een pedagogische rol. Ze stimuleren en steunen tieners & jongeren, signaleren, spreken ze aan op hun gedrag en steunen hen in het opgroeien. (Programma van Eisen gemeente Rhenen. 2015). De 4 kernopgaven 1. Stimuleren van de sociale ontwikkeling 2. Verbeteren van de participatie = meedoen aan de samenleving 3. Creëren van ontspanning en ontmoeting 4. Verminderen van jeugdoverlast De volgende maatschappelijke- en risicothema s zijn naar voren gekomen vanuit het lokale veld en het Centrum voor Jeugd en Gezin: Respect voor elkaar in de openbare ruimte: iedereen is welkom Gezinsproblematiek met veiligheidsvraagstukken Jeugd met overgewicht en onvoldoende bewegen (tevens beperkt lidmaatschap sportverenigingen) Alcoholgebruik onder jeugd 1 Kwetsbare jeugd zijn tieners en jongeren die risico lopen op een ontwikkelingsachterstand en/of uit dreigen te vallen. Gemiddeld zijn dit ± 20% van alle jongeren in een gemeente. Bepalende risicofactoren hierin zijn: frequente afwezigheid op school, gepest worden, opgroeien in een gebroken gezin, sociaal isolement, lage sociale economische status, beperkte sociaal-emotionele ontwikkeling, psychische problemen, verstandelijke beperking, overmatig gebruik van genotmiddelen en weinig bewegen.
Visie Mozaïek Wij stellen ons ten doel een platform voor bewoners in Rivierenland te zijn die actief zijn of dat willen worden. Wij zoeken daarvoor de kansen, benutten de mogelijkheden en nemen initiatief om het welbevinden van onze klanten te verhogen. Mozaïek neemt de vraag naar een oplossing niet over, maar stimuleert het vermogen om een oplossing te realiseren. Spreekt aan, rust toe, verbindt. Zo zijn wij een platform voor burger(veer) kracht. Doordat we midden in de samenleving staan, en weten wat er leeft en speelt, hebben we een belangrijke signaleringsfunctie voor gemeente en netwerkpartners. Jongerenwerk Mozaïek Jongerenwerk is het serieus nemen van jongeren en hen zo veel mogelijk betrekken bij de samenleving. Het jongerenwerk begeleidt (groepen) jongeren in de leeftijd van 10 t/m 23 jaar, tijdens de vrijetijdsbesteding van jongeren. Jongerenwerkers zoeken jongeren op in hun eigen omgeving, zoals op straat, in jeugdsozen en in keten. Het staat los van school, hulpverlening of politie. Sommige jongerengroepen hebben hun eigen cultuur ontwikkeld met eigen normen en waarden. Om deze jongeren te kunnen helpen, willen we ze leren kennen. We vinden het belangrijk om contact met ze te houden. Belangrijke punten in onze manier van werken zijn preventieve activiteiten zoals signaleren, voorlichting, educatie, verbinding, ondersteunen bij ontwikkeling, betrekken van en samenwerken met ouders/opvoeders.
Voorbereiding werkzaamheden Rhenen Het jongerenwerk van Mozaïek heeft de afgelopen periode (augustus november) met meerdere partijen gesproken om een zo goed mogelijk beeld te krijgen van de situatie betreffende het jeugd/jongerenwerk in de gemeente Rhenen. Vanuit deze contacten is een start gemaakt om de speerpunten voor het jongerenwerk van Mozaïek in de gemeente Rhenen vorm te geven Met de volgende partijen/personen is, tot nu toe, gesproken. Gemeente Buren Politie Rhenen Jongerewerk Rhenen OVJ Rhenen Buurtsportcoaches Adviesraad Sociaal Domein Medewerkers Welzijn Rivierstroom (onder andere opbouwwerk) Het jongerenwerk contact gehad met de Jongerenraad, t Trefpunt, volwassenen (deels voortvloeiend vanuit overlastmeldingen) en uiteraard jeugd die zich bevindt in de openbare ruimte. Daarnaast participeert Mozaïek in de CJG werkgroep overleggen. Door middel van het lezen van lokale artikelen uit o.a. kranten heeft het jongerenwerk getracht meer zicht te krijgen op de huidige situatie van het jongerenwerk.
Kansen en mogelijkheden: Het jongerenwerk in Rhenen gaat zich opmaken voor een nieuwe koers. Een koers die is ingezet door de gemeente Rhenen en waar Mozaïek graag een bijdrage aan wil leveren. Daar wij niet kunnen beschikken over rapportages of overdrachtsdocumenten, beschrijven wij onze koers in dit document, voortvloeiend uit diverse gesprekken en observaties. De zichtbaarheid van de jongerenwerkers in de gemeente, het aanwezig zijn op straat, is een voorwaarde om de doelen zoals gesteld in de kernopgaven te behalen. De jongerenwerkers moeten bekend zijn bij de doelgroep. Om deze reden is ervoor gekozen om het ambulant jongerenwerk en de zichtbaarheid, preventie in essentie, in de gemeente als hoofdspeerpunt aan te merken voor 2017. Vanaf 2017 kan er, vanwege de huidige situatie, pas echt gewerkt worden aan de positionering van het nieuwe jongerenwerk. Door jongerengroepen in beeld te krijgen, gekoppeld aan kwaliteiten/ kansen /problemen worden vormen als participatie, informatie en advies en eventuele individuele ondersteuning zichtbaar. Mozaïek gebruikt methodieken om het jongerenwerk vorm te geven. Er zijn veel verschillende methodieken. Welke wordt gekozen, hangt af van de specifieke doelgroep en de vraag/problematiek/kans. Een voorbeeld is de ambulant jongerenwerk methodiek ontwikkeld door de Hogeschool van Amsterdam waarin jongerengroepen in de openbare ruimte door middel van methodische stappen in beeld worden gebracht. Een voorwaarde is een volledige formatie anders zijn de doelstellingen niet haalbaar. Plan van aanpak 2017: inzet op preventie! Investering ambulant jongerenwerk t/m zomer 2017. Samenwerking basis en voortgezet onderwijs versterken. Netwerken formeel en informeel versterken. Informatie en advies onder andere via sociale media vormgeven. Deelname aan netwerkoverleggen. Participatie.
1. Ambulant Jongerenwerk Het in beeld brengen én houden van (nieuwe)jeugdgroepen in de openbare ruimte. (kernopgaven 1 t/m 4) Het ambulant jongerenwerk bezoekt jongeren op plekken waar zij hun vrije tijd doorbrengen. Er wordt proactief contact gelegd met (groepen) jongeren op straat en in keten, in de leeftijd van 10 tot 23 jaar. Het doel hiervan is het voorkomen van problemen (preventie). Het jongerenwerk is een vast gezicht op straat, kent jongeren en jongeren kennen het jongerenwerk. Het is een vast onderdeel van het dagelijks leven van jongeren. Hierdoor is er een basis van wederzijds respect ontstaan. Het jongerenwerk toont interesse in jongeren, of het nu wel of niet goed met hen gaat. Een handhavende taak heeft het jongerenwerk niet, waardoor jongeren hem niet als bedreigend ervaren. Hij biedt een luisterend oor en vertelt niet zo maar alles wat hij hoort door aan anderen. Jongeren weten dit en nemen het jongerenwerk regelmatig in vertrouwen als ze met vragen zitten. Hierdoor heeft het jongerenwerk een unieke kijk op groepen jongeren, die geen enkele andere professional heeft. De jongerenwerker heeft extra aandacht voor kwetsbare (groepen) jongeren; zij die om wat voor reden dan ook niet optimaal meedraaien in onze maatschappij. Bij deze jongeren wordt actiever een vinger aan de pols gehouden dan bij reguliere jeugd. Hen wordt duidelijk gemaakt dat de jongerenwerker beschikt over een groot netwerk (gaat beschikken over een groot netwerk, in deze context) en hierdoor de weg weet naar vele instanties. Wanneer de drempel om hulp te vragen voor een individuele jongere te hoog is, dan durft deze hem vaak wel te nemen samen met de jongerenwerker. Dit gebeurt nooit van de ene op de andere dag. Het is een proces van de lange adem. Voor de jongerenwerker is het proces vaak minstens zo belangrijk als het doel. Want tijdens het proces worden jongeren zo veel mogelijk in hun eigen kracht gezet en gestimuleerd om zelf iets aan hun problemen te doen. Uiteraard kan een jongerenwerker niet alle problemen voorkomen, hij heeft immers alleen maar moreel gezag. Als jongeren zijn tips niet opvolgen dan staan daar geen directe consequenties tegenover. Maar juist hierdoor voelen jongeren zich op hun gemak. En signaleert de jongerenwerker veel zaken die leven bij de jeugd. Deze vroeg signalering is ook een belangrijke taak van de jongerenwerker. Zo signaleert de jongerenwerker bijvoorbeeld potentiële jeugdoverlast van groepen jongeren vaak al voordat de buurt begint te klagen bij instanties. Door hier direct op te anticiperen kan jeugdoverlast worden voorkomen. Het jongerenwerk ziet, mocht de situatie hier om vragen, zeker een samenwerking weggelegd met het opbouwwerk van Welzijn Rivierstroom als het gaat om het versterken van contacten tussen buurtbewoners en jongeren.. De jongerenwerker behandelt jongeren niet als kinderen, maar (zo veel mogelijk) als volwaardige burgers. Hiermee wordt een beroep gedaan op hun eigen verantwoordelijkheidsgevoel. Tijdens de gesprekken met jongeren houdt de jongerenwerker de jeugd een spiegel voor. Hij laat hen nadenken over hoe anderen tegen hen aankijken. Ook schetst hij eventuele gevolgen van bepaalde gedragingen. Hierdoor worden jongeren aan het denken gezet. De jongerenwerker maakt hierbij gebruik van het natuurlijke groepsproces. In de groep wordt positief gedrag door de jongerenwerker gecomplimenteerd. Bij negatief gedrag wordt de mening van de andere groepsleden gevraagd, waarbij degene met positief gedrag worden gestimuleerd om zich te laten horen. Naast de contacten met jongeren, zijn er ook contacten met de ouders. In een aantal gevallen zoeken ouders van, bij het jongerenwerk bekende jongeren, de jongerenwerker op met vragen over hun kind(eren). Deze vragen zijn veelal gericht op opvoedingsondersteuning, maar betreffen ook vragen over o.a. sport, school of werk. Ook ouders van jongeren die niet bekend zijn bij het jongerenwerk leggen wel eens een vraag neer bij het jongerenwerk. Dit komt echter minder voor. Ze merken wel dat het jongerenwerk van (positieve) invloed is op de jongere. Daarnaast zijn er ouders die hulp aanbieden bij het organiseren van activiteiten voor jongeren en daarom contact zoeken met het jongerenwerk. Wanneer er sprake
is van risicogedrag of individuele problemen dan wordt hier in een vroegtijdig stadium aandacht voor gevraagd en actie op ondernomen 2. Samenwerking basis en voortgezet onderwijs versterken. (kernopgaven 1 t/m 4) Sinds de wet op de Jeugdzorg is het lokale belang van preventie en voorlichting meer onderkend en is het een belangrijk onderdeel van het jongerenwerk. Mozaïek hanteert meerdere methodieken die door landelijke of regionale expertisecentra zijn ontwikkeld. De jongerenwerkers zijn in staat om jongeren te informeren op verschillende leefgebieden en zijn bekend met actueel informatiemateriaal van allerlei organisaties en ministeries. De wijze waarop dat gebeurt (gastlessen op basisscholen, voorlichtingsavonden, informatiepunten, spreekuren, folderrekken of combinaties hiervan) gebeurt op advies van het jongerenwerk, maar in overleg met de opdrachtgever. Analyse van (groepen) jongeren, lokale situatie en de lokale vraag vormen de basis voor voorgestelde keuzes. 3. Netwerken formeel en informeel versterken. Bewoners/ouders/jongeren meer verantwoordelijkheid laten dragen. (kernopgaven 1 t/m 4) Een van de vertrekpunten in de Wmo en één van de bakens in Welzijn Nieuwe Stijl is het vinden van een goede balans tussen professionele en vrijwillige inzet. Burgers moeten zelf meer een rol pakken bij het oplossen van hun problemen en meer de verantwoordelijkheid nemen voor hun naasten en de naaste omgeving. Hoewel dit soms tot ongenuanceerde stellingnames leidt, is het wel duidelijk dat dit vraagt om een (gedeeltelijk) nieuwe taakinvulling van professionals, waarin zij veel meer ondersteunend zijn aan burgerinitiatief. Je neemt burgers serieus door ze eigenaar te laten zijn van hun eigen vraag/probleem, met daarbij de juiste ondersteuning waar nodig. Dit vraagt om duidelijkheid vanuit de professional richting de doelgroep waar hij mee werkt. Het jongerenwerk wil werken aan dit verwachtingspatroon, zodat samenwerkingspartners op de hoogte zijn van wat ze kunnen verwachten van het jongerenwerk. 4. Informatie en advies (social media) (kernopgaven 1 t/m 4) De jongerencultuur digitaliseert al heel wat jaren. Al geruime tijd zijn er diverse mogelijkheden voor jongeren om zich digitaal te profileren. De huidige generatie jongeren heeft nooit een tijd zonder internet gekend. Sinds de komst van de smartphone vindt het contact tussen jongeren niet alleen meer plaats op straat, school of achter de computer, maar gewoon de hele dag door. Hiermee is de digitale realiteit geboren. Internet is een vast domein geworden waar jongeren in leven en onderling interactie hebben. Het digitale jongerenwerk heeft wederkerig digitaal contact met jongeren, is op hetzelfde moment aanwezig op social media, met dezelfde pedagogische doelstellingen als het fysieke jongerenwerk. social media wordt hierbij al lang niet meer alleen ingezet als middel om activiteiten te delen. Het internet is voor het jongerenwerk een vindplek, maar ook een domein om contact te leggen met jongeren en hen te voorzien van informatie en advies. social media geen apart doel of middel meer; het is een integraal onderdeel van de werkwijze van het jongerenwerk.
5. Deelname aan netwerkoverleggen (kernopgaven 1 t/m 4) Het deelnemen aan netwerkoverleggen is van cruciaal belang voor het jongerenwerk. Enerzijds om signalen te kunnen delen, gezamenlijke aanpak vorm te geven en trends/ontwikkelingen kenbaar te maken. Anderzijds is dit voor het jongerenwerk een mogelijkheid om te kunnen leren van andere professionals. 6. Participatie activiteiten voor en (zoveel mogelijk) door jongeren! (kernopgaven 1 t/m 4) Jongerenparticipatie is betrokkenheid en inbreng van jongeren bij zaken die hen aangaan en kent vele vormen. Activiteiten zijn vaak gericht op empowerment, activering, preventie, lobby en beeldvorming. Voor jongeren zelf is jeugdparticipatie een manier om persoonlijke vaardigheden en competenties te ontwikkelen en een manier om een bijdrage te leveren aan de maatschappij. Voor het jongerenwerk, is participatie vaak een middel. Een middel om beleid te legitimeren en te verbeteren, maatschappelijke vraagstukken aan te pakken en om vraaggericht werken te kunnen versterken. Binnen participatie zijn verschillende werkvormen mogelijk; vragen om mee te denken over de leefomgeving van jongeren, jongeren kunnen vervolgens aan de slag met de uitvoering van het bedachte plan. Een andere vorm is het coproduceren van een project waarbij jongeren deels zelf verantwoordelijk zijn. Tot slot zijn er jongeren die zelf met een initiatief komen en hierin ook de lead nemen. Passies en de energie van jongeren speelt hierbij een belangrijke rol. Wat ook van belang is, is dat jongeren de ruimte krijgen om zelf hun ideeën vorm te geven. Voor het jongerenwerk is dit maatwerk; ruimte geven maar ook sturen waar nodig en uitgaan van de eigen kracht van de jongeren.