3017_V00_3025 17-12-2004 09:53 Pagina 1 1 V ERENIGING VAN N EDERLANDSE KRANT VROUWELIJKE A RTSEN -KRANT JAARGANG 33 JANUARI WWW..NL INHOUD 2 5 9 11 15 16 17 19 20 22 COACHES, MENTOREN EN AMBASSADEURS Op de couch bij de coach Interview met Caty Asscher-Sonius Katinka Dirken-Heukensfeldt Jansen Coach, mentor en ambassadeur Verslag van de startbijeenkomst Clara Peters Ontwikkel je natuurlijke talenten en interessen Van huisarts naar loopbaanbgeleider Elsbeth de Wilde Eigen doelen bereiken Meer samenwerken, minder afdwingen Van eenzame kracht naar draagkracht binnen de groep Magda Armeanu Een managementcursus Profileren De vnva Kadercursus Annemieke Boot Wat wil ik en wat kan ik? Verslag van een coachingstraject Lia Captein vnva Van de voorzitter Veel animo voor Arts weer aan de slag Bijna honderd artsen aanwezig bij programmapresentatie Marijke Vos-Maan Buitenlands artsdiploma eerder erkennen Interview met Cristina Firunescu Ingeborg van den Bold Bitchen bespreken beleid in Almere Katinka Dirken-Heukensfeldt Jansen Richt je blik naar buiten MWIA congres 2004 Mia Sol Recensie Het gelijk van Spinoza, vreugde, verdriet, en het voelende Brein. Margret Kaandorp Te recenseren Agenda VN Decennium Foto: Caty Asscher tijdens startbijeenkomst coaches Fotograaf: Mia Sol Redactioneel Coaches, mentoren en ambassadeurs Werd in 1872 Aletta Jacobs de eerste vrouwelijke medisch student en moest de toestemming hiervoor schriftelijk worden verleend aan haar vader(!) door minister-president Thorbecke, anno 2004 is 70 % van de eerstejaarsstudenten geneeskunde vrouw. Maar in de top van de medische wereld zit op 9 van de 10 richtinggevende posities nog steeds een man. En dat terwijl vlak na Aletta Jacobs de tweede vrouwelijke medisch student, Catharine van Tussenbroek, het eerste vrouwelijke hoofdbestuurslid van de KNMG werd. Voor een betere balans (ten minste 50% vrouwelijke artsen in alle specialismen en op hogere functies) is het noodzakelijk om ambitieuze vrouwelijke kandidaten te coachen en begeleiding op maat te geven, aldus Betty Meyboom-de Jong, emeritus hoogleraar huisartsgeneeskunde. Tijdens een startbijeenkomst op 12 oktober jl. benoemde de vnva daarom een aantal vrouwelijke artsen tot coach, mentor of ambassadeur Coaches Caty Asscher-Sonius en Elsbeth de Wilde vertellen vanuit verschillende invalshoeken over hun werk en passie. Om andere vrouwelijke artsen te helpen met hun talenten te woekeren, hun ambities te realiseren, is niet alleen een cultuurverandering nodig maar ook visie en strategie. Dit geldt voor hoogleraren in spe, maar ook voor gewone dokters. Een aantal collega s die zelf deelnamen aan een coachingstraject of training delen tenslotte hun ervaringen met ons. In het verenigingsdeel vertelt Cristina Firanescu openhartig over haar ervaringen in Nederland als Roemeens arts. Zij gaat zich o.a. inzetten voor buitenlandse artsen die nog niet lang in ons land verblijven. Mia Sol bericht over het MWIA congres in Japan. Enthousiast geworden door haar ervaringen zou zij graag zien dat meer leden hun blik naar buiten richten. Marijke Vos-Maan doet verslag van de presentatiebijeenkomst Arts weer aan de slag, waar erg veel animo voor was. Mede door onze vereniging kunnen in herintredende artsen starten met een unieke cursus. In bijgaande folder treft u de uitnodiging en het inschrijfformulier aan voor de feestelijke bijeenkomst van Noord-Nederland. Wij wensen u veel leesplezier. Clara Peters en Annelies van Hommelen Algemene Ledenvergadering Reserveer tijdig voor de Algemene Ledenvergadering! Deze vindt plaats op 19 maart in de Gertrudiskapel te Utrecht, alwaar ook de feestelijke uitreiking zal plaatsvinden van de Corrie Hermannprijs aan Lieve Christiaans. Aansluitend zal een bijzonder symposium worden gegeven. De Commissie Corrie Hermannprijs kent Lieve Christiaans de prijs toe voor de manier waarop zij haar vak uitoefent, voor haar werkzaamheden op het gebied van de prenatale diagnostiek, de vertaling daarvan naar de vrouwelijke patiënt en de aandacht voor de emotionele consequenties van deze technieken.
3017_V00_3025 17-12-2004 09:53 Pagina 2 2 Op de couch bij de coach door Katinka Dirken- Heukensfeldt Jansen Drs. Caty G.I. Asscher-Sonius is directeur van Asscher Consultancy. Vanuit haar motto It takes two to tango begeleidt zij bedrijven die de vrouwelijke talenten willen ondersteunen en ontwikkelen. Zij geeft als het ware beide partners, de bedrijven én de vrouwen, tangoles en boekt goede resultaten onder andere binnen diverse organisaties, waaronder DeltaLloyd, AbnAmro, de Rabobank, Price WaterhouseCoopers en overheidsinstellingen. Tevens begeleidt zij vele vrouwelijke artsen. Een samenvatting van een bijzonder interview. Welke fases kun je onderscheiden in de loopbaan van vrouwen? Er zijn vier fases. Deze fases doorlopen vrouwen vanuit de gendercontext van hun organisatie, oftewel de al jaren bestaande masculiene gedragsrituelen. DAT is de basis. Van daaruit moeten vrouwen functioneren en zelfvertrouwen behouden. Laat ik deze fases nader toelichten: In fase 1 wordt met ambitie en passie het beroep uitgeoefend, waarbij het accent ligt op het vergroten van de inhoudelijke expertise van het vak. Vrouwen zijn nog naïef en enthousiast en hebben weinig last van genderaspecten binnen het werk. Bovendien zijn er in deze fase meerdere vrouwelijke collegae. Zij hebben vooral behoefte aan het gemeenschappelijk bespreken van de thema s, die op dat moment in hun leven spelen. Groepscoaching, vnva-kadertraining en supervisie sluiten hier prima op aan. In fase 2 ontstaat een bewustwording van de eigen impact op anderen en de organisatierituelen, en het moeizame beïnvloeden van deze vaste regels en gewoonten. Er ontstaan dilemma s en conflicten, die voortvloeien uit de bewustwording dat je als vrouw de dingen anders doet en probeert verschillen te overbruggen. Deze fase valt samen met gezinsvorming of een eerste leidinggevende functie als de getalsmatige m/v verhoudingen vervallen. Coaching door een ervaren collega of professionele coach is hier een zinvolle ondersteuning. De vrouwen in fase 3 hebben een leidinggevende positie en zijn veruit in de minderheid. Zij moeten zich ontwikkelen in het pro-actief denken en uitvoeren van hun strategische beïnvloeding van de context. Langs die weg worden ze gehoord en hebben ze invloed op het beleid. Professionele coaching en met name mentoring kunnen een belangrijke rol spelen. In fase 4 zitten vrouwen in eindverantwoordelijke posities. Zij kunnen vanuit wijsheid én relativeringsvermogen meer onthecht zijn (niet meer vanuit persoonlijke geraaktheid), maar wel met passie de top van de organisatie beïnvloeden. Deze vrouwen zijn bij uitstek de ambassadeurs die invloedrijke mannen warm krijgen voor hun ideeën en een rol kunnen spelen in het beinvloeden van de cultuur/organisatie naar meer m/v evenwicht. Context Motivatie Doel Dilemma Begeleiding Fase 1 Starter Ambitie en passie Kwalitatief goed werk leveren Grenzen bewaken -Collega-coach -Groepscoaching, zoals VnVa - kadertraining Fase 2 Teamleider Gezinsvorming Eigen impact vergroten Bewust van vastliggende regels en gewoonten Diversiteit beïnvloeden Rituelen beïnvloeden Hoe word ik gehoord/gezien Hoe houd ik dit vol/hoe doen anderen dat Collega-coach Professionele coach vnva- kadertraining Fase 3 Leidinggevende Het moet echt anders hier Strategisch beïnvloeden van de context Hoe pas ik me aan en blijf toch mezelf Professionele coach/ mentor vnva- kadertrainingen Fase 4 Eindverantwoordelijke Passie voor beïnvloeden van beleid en strategie Betere beïnvloeding van alle facetten voor betere m/v balans t.b.v. organisatie effectiviteit Wijsheid en groot relativeringsvermogen noodzakelijk Professionele coach/ Ambassadeur
3017_V00_3025 17-12-2004 09:53 Pagina 3 3 Hoe beïnvloed je een cultuur zodat mannen en vrouwen een gelijke bijdrage kunnen leveren aan de organisatie? De kenmerkende aspecten die daarbij een rol spelen zijn Power, Opportunity en Numbers (PON), zoals beschreven door Rosabeth Moss Kanter in haar boek Men and women of the corporation. Power Vrouwen zijn over het algemeen vies van machtsspelletjes óf hebben geen zin om daar hun energie in te steken, tenminste niet als het over hun eigen loopbaan gaat. Grappig is dat zij voor zaken van anderen, partner/ouders/ kinderen, wel bereid zijn om alles in te zetten. Dan blijkt hoe goed ze zijn om subtiel zaken naar hun hand te zetten. Ze kunnen het dus wel degelijk, én nu nog voor zichzelf. Opportunity Een mentor, binnen het vak bij voorkeur een man, ziet je kwaliteiten, maakt je zichtbaar binnen je vakgroep en kan er op toezien dat je eerder ja zegt tegen de kansen die je geboden worden. Vrouwen zijn zeer kritisch naar zichzelf en denken sneller dat anderen beter zijn. Dus dames, maak je niet klein, maar zichtbaar. Vraag een vrouw hoe haar carrière tot stand is gekomen en ze zal antwoorden dat ze mazzel had. Het tegendeel is vaak waar: ze heeft er heel veel voor gedaan, meer dan haar mannelijke collegae. Ze vergeet dus te vertellen hoe goed ze het zelf veroorzaakt heeft. Numbers Zeker als je als vrouw in een numerieke minderheid bent, moet je een bondgenoot vinden, een doel-partner. Met hem/haar kun je een win-win-strategie bedenken om effectiever te zijn vanuit jouw positie in de organisatie. Toelichting Dilemma Tip Methode POWER Macht/geld/hiërarchie Status Vrouwen denken te scoren op inhoud en kwaliteit Bewust strategisch invloed uitoefenen - Alles inzetten. - Plezier in het spel OPPORTUNITY NUMBERS Kans bieden/pakken Getalsmatige verhoudingen Vrouwen denken vanzelf zichtbaar te zijn door kwaliteit. <12 % géén invloed mogelijk Meteen JA zeggen Maak je waarde zichtbaar Laat je zien - Vraag een vrouw erbij - grooming/ massa maken - Pro-actief denken en doen - Vertel waar je goed in bent - Vrouwen onderling loyaal - netwerken met een doel - doel-partner zoeken Wat voor thema s spelen een belangrijke rol in de communicatie bij vrouwen? Vrouwen stellen hoge eisen aan zichzelf. Ze zeggen bijvoorbeeld: Ik ben halfhuisarts, half-huisvrouw en half-moeder. Zij verwoorden hiermee hun taken én het gevoel alles half te doen. Eigenlijk moet je als werkende vrouw de waarheid vertellen, want je bent EN huisarts, EN huisvrouw EN moeder. Door het op de eerste manier te benoemen, veroorzaakt ze zelf al problemen en frustraties; voor zichzelf én voor haar omgeving. Zeg dus: ik kan veel tegelijkertijd. Vrouwen stellen ook hoge eisen aan hun omgeving, waardoor snel een kritische ondertoon klinkt in hun stem; je wordt dan de zeur, of de bitch. Belangrijk is om eerst de positieve zaken te benoemen en dan pas duidelijke positief gestemde eigen wensen te vertellen. Dit vereist enige voorbereiding, maar het is ZEER effectief. Top 4 Thema s Gevolg Oplossing 1 Hoge eisen aan jezelf stellen (te)veel ballen in de lucht Prioriteiten stellen en kiezen; niet alles tegelijk 2 3 Groot verantwoordelijkheidsgevoel Zorg voor anderen Bemoeizucht / jezelf teveel belasten Jezelf tekort doen Leren delegeren / nee zeggen Vier je successen / weet wat jezelf wilt 4 Snel beledigd, persoonlijk geraakt Te emotioneel Humor/ afglijdende schouders
3017_V00_3025 17-12-2004 09:53 Pagina 4 4 afstappen dat alleen goed werk ze zichtbaar maakt. Dus niet wachten tot je aan de beurt bent om te spreken, maar interrumperen. Vertellen over je prestaties is DE manier om zichtbaar te Wil je zichtbaar worden? Vertel spontaan over je prestaties! Realiseer hoe groot je bent. worden. Als vrouw moet je dus zorgen dat je op jouw manier assertief bent, anders lopen ze je voorbij. Wat is een aanleiding om je bij Asscher Consultancy aan te melden? Twijfels rond je huidige baan, een nieuwe stap in je loopbaan willen zetten, meer Top 4 reden van aanmelding bij Caty Twijfels rond huidige baan Nieuwe stap in loopbaan Wens tot meer invloed op beleid Oververmoeid/ overspannen invloed op het beleid willen uitoefenen en ook oververmoeid of zelfs overspannen zijn. Vanuit de masculiene cultuur, die er natuurlijk eeuwenlang is geweest in het bedrijfsleven, is het belangrijk je te realiseren dat alle rituelen ooit door mannen zijn bedacht. Het zijn voor hen volstrekt normale technieken. Vele beslissingen Ook voor jezelf kun je subtiel zaken naar jouw hand zetten. Een doel-partner is heel belangrijk om een winwinstrategie te kunnen inzetten. worden bijvoorbeeld in de wandelgangen al bepaald. Vrouwen stellen zich formeler op en wachten het werkoverleg af. Specifieke vraag Ik vind mijn werk leuk, de rest niet Kan ik dat wel? Hoe doe ik het? Hoe word ik gehoord/gezien? Hoe krijg ik dingen voor elkaar? Hoe nu verder? Keuzes maken Wat moet ik laten, wat moet ik doen? (lees artikel HBR, april 2004) Dan ontdekken zij daar pas dat de mening al gevormd is. Van onderzoek op basisscholen is bekend dat meisjes minder tijd, aandacht en spreektijd krijgen van de leraren. Vrouwen moeten van hun naïviteit Door als vrouwen samen een groep/netwerk te vormen, kun je elkaar versterken, elkaar in het openbaar complimenteren en samen invloed uitoefenen om de rituelen/normen te veranderen. Caty Asscher is heel enthousiast over de nieuwe keuze bij de vnva om het coachen te stimuleren, vooral tussen collega s onderling. Het is een lang en boeiend traject om de vrouwelijke inbreng in organisaties te brengen, en voor alle betrokkenen zeker de moeite waard. Aanbevolen literatuur: R. Moss Kanter, Men and women of the corporation Virginia Valian, Why so slow? Harvard Business (april 2004), Do women lack ambition? Gouden tips Voorbeeld 1. Invloed uitoefenen voor je eigen doelen Je doet het ook voor mag anderen(kinderen/familie) 2. Realiseer hoe groot je bent Geen valse bescheidenheid 3. Durf op de Bühne te staan Vertel spontaan je eigen prestatie 4. Zoek een doel-partner Maak een deal, dat mag 5. Maak een loopbaanplan, Kies, doe niet alles tegelijk maak een strategisch veranderingsplan
3017_V00_3025 17-12-2004 09:53 Pagina 5 Coach, mentor en ambassadeur 5 Verslag van de Startbijeenkomst door Clara Peters Na het welkomstwoord van Irene Hellemans zette middagvoorzitter prof. dr. Anneke van Doorne, hoogleraar sociologie en partner in een onderzoeks- en adviesbureau in Utrecht, uiteen waarom coaching inspireert. Zij pleitte voor coachingstrajecten die met name de betekenis van gender laten zien. Zij waarschuwde ons ook voor valkuilen als: ik val vanzelf wel op als ik alléén voor inhoudelijk ga, ik vind het belangrijk om aardig gevonden te worden, ik kan niet delegeren. Een coach kan het strategisch denken van vrouwelijke artsen stimuleren en kan helpen bij het zich bewust worden van ambities. anders moet. Belangrijker is om aan te sluiten bij wat er goed is en toe te voegen wat er ontbreekt. Een coach kan het strategisch denken van Op 12 oktober 2004 waren er in het Polmanshuis te Utrecht naast het vrouwelijke artsen stimuleren en kan dagelijks bestuur en sprekers zo n kleine 40 nieuwbenoemde coaches en helpen bij het zich bewust worden van ambassadeurs aanwezig. De benoemingen zijn het vervolg op een gemaakte ambities. afspraak tijdens het debat De Top in balans, vrouwelijk Visie artsentalent beter benut op 11 mei 2004 in de Rode Hoed Onze eigen Onze eigen innerlijke in Amsterdam. Dr. Irene Hellemans, voorzitter van de vnva, innerlijke overtuigingen kunnen en prof. dr. Pieter Vierhout, voorzitter van de Orde van overtuigingen de drijfveer en de Medisch Specialisten, spraken toen af om gezamenlijk kunnen de leidraad vormen voor artsentalent op te sporen en te coachen, zodat de doorstroom drijfveer en de wat we doen. naar posities als medisch specialist (met name de snijdende leidraad vormen vakken), staflid, universitair hoofddocent, hoogleraar (en voor wat we doen. opleider) niet langer stagneert. Het helpt ons niet in persoonlijke gevechten Op 9 van de 10 richtinggevende posities in de top van de medische wereld te blijven hangen, het helpt om de neuzen zit nog steeds een man. De balans kan dus beter, niet in de laatste plaats dezelfde kant op te krijgen. Afgezien van óók in het belang van de organisatie waar men werkt. Dr. Betty Meyboom, medisch inhoudelijke zaken is het van emeritus hoogleraar huisartsengeneeskunde te Groningen: Om tenminste belang om aandacht te hebben voor 50% vrouwelijke artsen in alle specialismen en hogere functies te disappearing acts, zaken die nogal eens realiseren, is begeleiding op maat of het coachen van ambitieuze verdwijnen in een cultuur die door mannen kandidaten noodzakelijk. gevormd is. Deze tijd vraagt om transformationeel leiderschap, met de nadruk op faciliteren, waarvoor visie, relationaliteit, het dragen van talenten en het belonen van prestaties nodig zijn, vrouwelijke kwaliteiten dus. Dit in tegenstelling tot transactioneel leiderschap, de mannelijke kwaliteiten -variant met meer nadruk op het controleren van mensen en het beheersen van processen. De eerste presentatie kwam van de hand van drs. Anna Hinze, psychiaterpsychotherapeut en coach. Volgens haar vergt de rol van een coach of intervisiegroep om meer vrouwelijke artsen naar de top te krijgen allereerst een cultuurverandering, waarvoor visie, strategie en structuur nodig is. Dit betekent niet dat nu ineens alles
3017_V00_3025 17-12-2004 09:53 Pagina 6 6 De coach kan helpen visie te ontwikkelen en te expliciteren. Ambassadeurs kunnen deze visie uitdragen. Strategie Het aankaarten van het thema m/v verdeling aan de top in organisaties en hoe dit thema op de agenda te krijgen is strategie. Ambassadeurs kunnen helpen door de machtigen te beïnvloeden, relevante informatie te verzamelen en deze te verspreiden, en te onderbouwen dat balans in m/v verdeling goed is voor het De coach kan helpen visie te ontwikkelen en te expliciteren. Ambassadeurs kunnen deze visie uitdragen. Het is belangrijk te werken aan een (werk)omgeving waar meer vrouwelijke waarden gevalideerd worden, het helpen opsporen van verdwijntrucs ( appearing acts ). Coach of mentor ben je niet vanzelf; er worden eisen en grenzen gesteld. Hoe zorg je dat vrouwelijke waarden niet uit zicht raken? Verdwijntrucs kunnen bijvoorbeeld zijn: - nooit horen dat je iets goed hebt gedaan, - zich niet op iets laten voorstaan, - aan een artikel bijdragen, maar je naam niet in de voetnoot vermeld zien, - aan zorg hangt nooit een prijskaartje. individueel. Zij gaf de strategie, processen en rituelen weer om tot een betere balans tussen mannen en vrouwen te komen. Coach of mentor ben je niet vanzelf; er worden eisen en grenzen gesteld. Haar ideeën worden elders in dit nummer uitgebreid weergegeven in een interview dat Katinka Dirken met haar had. Drs. Nelleke Nicolai, psychiaterpsychotherapeut en coach, zette onder de Ook de rol van coaching en intervisie bij een cultuurverandering (meer vrouwelijke artsen naar de top) werd bediscussieerd. noemer do s en don ts de voorwaarden, definities en valkuilen uiteen voor coaches foto: Mia Sol foto: Ellen van der Heijden Anneke van Doorne - Huiskes Ronde Tafel-discussie met coach Anna Hinze (midden) Irene Hellemans (l) ontvangt het licht va bedrijf. Coaches kunnen het strategisch denken stimuleren, kunnen je helpen je ambitie te laten zien en kunnen praktische aspecten Coaches kunnen het strategisch denken stimuleren, je helpen je ambitie te laten zien en praktische aspecten van het leidinggeven ondersteunen. van het leidinggeven ondersteunen. Dit kan ook heel goed in een intervisiegroep. Waarom word je nog altijd beoordeeld naar mannelijke maatstaven, bijvoorbeeld op het aantal artikelen dat je schrijft, maar zie je sporadisch een medewerker-van-demaandsysteem waarin zorgzame, voorwaardenscheppende aspecten van het werk (diensten overgenomen, meest tevreden patiënten, collega s uit de brand geholpen, goede contacten met andere instellingen) gewaardeerd en beloond worden? In de presentatie van drs. Caty Asscher stonden haar eigen werkervaringen centraal. Via het door haar geleide consultancybedrijf ondersteunt zij ondernemingen om zowel vrouwelijk als mannelijk talent en leiderschap te herkennen, te ontwikkelen en vast te houden. Zij coacht ook Een coach exploreert manieren die de coachee heeft om doelen niet te halen. en mentoren en pleitte voor goede ondersteuning. Zij onderscheidt hierin verschillende niveaus: Niveau 1 is gericht op het verwerven van vaardigheden en het vergroten van competenties met praktisch haalbare, meetbare en terugkoppelbare doelstellingen. Niveau 2 is gericht op persoons- en functiegerichte ontwikkeling.
3017_V00_3025 17-12-2004 09:53 Pagina 7 7 Niveau 3 betreft een langer project, gericht op loopbaan en persoonlijke ontwikkeling. Zowel bij coaching als mentoring gaat het om een (veranderings)proces waarbij de gecoachte de doelen formuleert. Metorins geeft advies op verschillende levensgebieden: ethische dilemma s, spiritualiteit, persoonlijke vraagstukken. taal (meester leerling), soms langduriger en vaak persoonlijker. Zo kun je bijvoorbeeld advies krijgen op verschillende levensgebieden: ethische dilemma s, spiritualiteit, persoonlijke vraagstukken. Vaak vindt mentoring plaats in intervisiegroepen. effectieve acties zouden zijn binnen jouw werksituatie of wat je persoonlijk nodig zou hebben om dit te realiseren. Ook de rol van coaching en intervisie bij een cultuurverandering (meer vrouwelijke artsen naar de top) werd bediscussieerd. Na de eindconclusies en tips bij monde van Anneke van Doorne zette Betty Meyboom nog eens uiteen dat het belangrijk is om met je talenten te woekeren, maar je tevens ook bewust te zijn welke belemmeringen er voor jou zijn en hoe je beide kunt gebruiken ten behoeve van je ambitie tot leiderschap. Symbolisch gaf zij vervolgens het licht in de vorm van een waxinelichtje door aan Irene Hellemans. foto: Ellen van der Heijden foto: Ellen van der Heijden foto: Mia Sol ht van Betty Meyboom (r) Ronde tafel discussie met coach Nelleke Nicolai (l).s Nelleke Nicolai. Zowel bij coaching als mentoring gaat het om een (veranderings)proces waarbij de gecoachte de doelen formuleert en de coach de grenzen, doelen en feedback bewaakt, probleembeschrijvingen analyseert en omzet in talenten, mogelijkheden en belemmeringen. Ook exploreert een coach manieren die de coachee heeft om doelen niet te halen. Voor de formulering van een coachingstraject bedacht Nelleke Nicolai zelf een acroniem : DACOTA-VE Doelen in lijn met eigen gevoelens Wat wil ik? Assets herformuleren (competenties i.p.v. tekorten) Wat kan ik? Concreet maken van stappen Oefenen Terugkoppelen Assets opnieuw bekijken Valideren Empowerment De relatie tussen een mentor, over het algemeen een oudere, ervaren, bekende collega, en haar mentee is in tegenstelling tot die bij een coach wat meer vrijblijvend ( on demand ), meestal minder horizon- Irene Hellemans eindigde de presentaties met de visie van de vnva op de mogelijkheden van mentor, coach en met name ambassadeur binnen de vnva. Tijdens het buffet discussieerden deelnemers aan de hand van een centraal thema aan een van de ronde tafels. Deze werden voorgezeten door de diverse spreeksters, na enige tijd wisselde men van tafel. Men discussieerde over of men zich eerder thuisvoelde bij de beschrijving van coach ofwel mentor, wat men zelf al in huis had aan ervaring of juist nodig zou hebben aan kennis, ondersteuning, training of intervisie. Daarnaast op welke niveaus je als coach of ambassadeur invloed wilde uitoefenen, wat Couch of mentor: Bij welke beschrijving voelden de aanwezigen zich eerder thuis? Ook wij allen gingen verlicht op huis aan. Moge deze start een goed vervolg krijgen! 2004
3017_V00_3025 17-12-2004 09:53 Pagina 8 Tijdelijk en vast werk voor artsen en medisch specialisten WWW.DOCJOB.NL werving & selectie - detacheren - uitzenden Wij willen een HOED-constructie opzetten. Wie heeft daar nu echt verstand van? Bel Geert M. Richter of G. van der Wilt voor een vrijblijvend oriëntatiegesprek. Landjuweel 3, Postbus 31, 3900 AA Veenendaal Tel. (0318) 509 910, Fax (0318) 509 949, info@kuijkhoven.nl Adviseurs voor het vrije beroep. Financiering - assurantiën - pensioen - financiële planning - fiscaal advies.
3017_V00_3025 17-12-2004 09:53 Pagina 9 Ontwikkel je natuurlijke talenten en interessen Van huisarts naar loopbaanbegeleider door Elsbeth de Wilde 9 In de periode van tien jaar, waarin ik werkzaam was als huisarts, heb ik dat werk grotendeels gecombineerd met een functie als docent in de beroepsopleiding voor huisartsen. Het heeft me namelijk altijd gefascineerd hoe bij mensen problemen ontstaan en hoe het komt dat ze er wel of niet mee kunnen omgaan, respectievelijk welke ondersteuning ze daarbij zoeken of nodig hebben. Dat geldt zowel voor problemen met gezondheid als voor problemen in het werk. Het gaat in beide gevallen om complexe materie, over de vraag of, respectievelijk hoe mensen flexibel, creatief of geheel vanzelfsprekend op situaties reageren, en of ze daar steun bij nodig hebben. Waar zit hem dat nu in, waarom gaat het de ene persoon zoveel makkelijker af dan de andere? In mijn werk als arts en docent was ik hierin het meest geïnteresseerd en ook het meest gemotiveerd om met de betrokken persoon naar juist deze aspecten te kijken. De feitelijke, medisch inhoudelijke kennis ging me steeds minder boeien en dat kwam ook tot uitdrukking in de keuze van nascholingsonderwerpen: altijd gericht op communicatie en persoonlijk functioneren. Daarnaast ontdekte en ontwikkelde ik de vaardigheid dit soort processen te In de eerste twee sessies krijgt mijn gesprekspartner via allerlei opdrachten een helder beeld van haar/zijn wensen en verlangens ten aanzien van werk en inzicht in haar/zijn talenten. doorgronden en daarover met mensen te spreken. Dat is voor mij de kern van mijn werk geworden: samen met mensen kijken waar hun Waar komt de natuurlijke talenten en interessen liggen en waar ze de kracht persoonlijke Leef en werk vanuit je vinden die te ontwikkelen. Steeds weer blijkt dat wanneer kracht van de natuurlijke talenten en mensen leven en werken vanuit deze invalshoek, dit een positieve betrokkene interessen. invloed heeft op de effectiviteit in hun werk en de beleving het beste tot daarvan, of het nu gaat om het uitzetten van een carrièrepad, het oplossen van conflicten of andere belangrijke keuzes in het leven. In mijn praktijk heb ik - naast mensen uit allerlei andere disciplines - veel te maken met artsen. Loopbaancoaching en supervisie De meeste artsen worden via het loopbaanbureau van de KNMG naar mij doorverwezen. Het gaat dan om uiteenlopende categorieën: bijna afgestudeerde artsen, basisartsen wel of niet in opleiding, specialisten, artsen die geruime tijd buiten het arbeidsproces zijn geweest, uiting? Wat heeft iemand nodig om daar het beste gebruik van te kunnen maken? Vanuit deze fase kan men dan gaan werken aan de belemmeringen die men ondervindt en wat men zelf kan doen om er zo nodig - veranderingen in aan te brengen. Heb jij wel of geen last van het zogenaamde glazen plafond en hoe vind jij de moed en artsen die overwegen uit het vak te stappen of artsen met welke andere loopbaanvraag dan ook. Als mensen via het is, worden maximaal vier gesprekken vergoed door de KNMG. De KNMG beschikt hiervoor over een subsidie van VWS. de mogelijkheden er doorheen te breken? Mediation Naast loopbaancoaching en supervisie loopbaanbureau worden doorverwezen, is de eerste bijeenkomst altijd op kosten van de KNMG. Vervolggesprekken zijn voor eigen rekening, indien men een baan heeft; als dat niet het geval Niet denken in problemen, maar in belangen, doelen en oplossingen. Gemiddeld ontmoet ik mensen in 1 tot 4 sessies van maximaal 2 uur. Afhankelijk van de vraag is dat vaak 1 à 2 maal kort na elkaar, daarna meestal met een grotere tussenpoos soms wel van een jaar. richt ik mij op mediation. Dat doe ik meestal samen met een jurist/organisatieadviseur. Ook hier gaat het om zoeken naar de kracht van gezamenlijke belangen en het doorbreken van (vaak schijnbare) tegenstellingen: mensen helpen uit de loopgraven te komen en samen naar nieuwe, nog niet ontdekte mogelijkheden
3017_V00_3025 17-12-2004 09:53 Pagina 10 10 te zoeken, via het inventariseren van wensen. Niet denken in problemen, maar in belangen, doelen en oplossingen. De doelmatigheid/effectiviteit en de doeltreffendheid/efficiency van ons optreden wordt verhoogd door als comediators te werken. De doelmatigheid vloeit voort uit het complementaire van onze kennis, ervaring, talenten en vaardigheden. Dit stelt ons in staat ook meer complexe processen en situaties te doorgronden. Onze gezamenlijke voorbereiding en observatie en de onderlinge uitwisseling en evaluatie van onze waarnemingen dragen bij aan de doeltreffendheid en leiden tot een relatief korte doorlooptijd van de door ons uitgevoerde trajecten. Loopbaancoaching, supervisie of mediation, het gaat steeds om een creatief en stimulerend proces. Het levert altijd iets op, hetzij individueel, danwel in groepsverband, om te werken aan wat je het liefst wilt bereiken en waar je goed in bent. Wat daarvoor nodig is ontvouwt zich vanzelf. Het loopbaanbureau van de KNMG is op werkdagen telefonisch te bereiken. Artseninfolijn (steun- en verwijspunt voor artsen): 030 282 33 22. Elsbeth Kuna de Wilde, gsm 06 22 999 261 e-mail: elsbeth_dewilde@hetnet.nl Elsbeth de Wilde (1955) studeerde geneeskunde en volgde de huisartsopleiding aan de VU te Amsterdam; voorts volgde zij diverse opleidingen en trainingen in het kader van haar docent- en supervisorschap bij de huisartsopleiding van de Universiteit van Amsterdam en de mediation training van The Lime Tree. Zij deed als arts ervaring op in ziekenhuizen in Kenia, op de afdeling spoedeisende hulp in een Amsterdams ziekenhuis, als freelance tvhuisarts, als tv-presentator van de Nationale Gezondheidslijn en gedurende 10 jaren in een huisartspraktijk te Blaricum. Daarnaast werkte zij in die jaren als stafdocent aan de huisartsopleiding van de Universiteit van Amsterdam. Als voorzitter van de onderwijscommissie leverde zij een bijdrage aan de ontwikkeling van een nieuw curriculum voor de huisartsopleiding. Sinds 2001 richt zij zich als zelfstandig gevestigd consultant op loopbaanbegeleiding (KNMG/Van Ede & Partners), op training en coaching, onder meer van huisartsen (groepen/individueel), op supervisie (NHG supervisor) en op mediation (NMI gecertificeerd en geregistreerd). De Wilde heeft, samen met een jurist/organisatieadviseur, Wquadraat (W2) in het leven geroepen als basis voor hun gezamenlijke consultancy-, coaching- en mediationpraktijk.
3017_V00_3025 17-12-2004 09:53 Pagina 11 11 Eigen doelen bereiken Eigen doelen bereiken De redactie was benieuwd wanneer en waarom leden kiezen voor een coachingstraject. Drie leden vertellen hieronder enthousiast hun verhaal. Waarom zij kozen voor de kadercursus van juist onze vereniging, waarom zij kozen voor een coach. En wat heeft het hen gebracht? Een impressie. Meer samenwerken, minder afdwingen Van eenzame kracht naar draagkracht binnen de groep door Magda Armeanu Ogenschijnlijk heb ik al lang de doelen bereikt, die ik mij als jonge vrouw gesteld had. Waarom dan toch mijn behoefte aan een coach? En waarom een specifieke coach voor vrouwelijke artsen? Daarvoor moet ik terug in de tijd. In 1999 hadden wij in de vakgroep een ingrijpende fusie achter de rug. Ik ontdekte voor het eerst in mijn leven dat er een subtiele ongelijkwaardigheid binnen de vakgroep bestond, hoewel er geen sprake leek te zijn van hiërarchie. Mijn middelen om doelen te bereiken schoten tekort en mijn tot dan toegepaste techniek, een doel stellen en desnoods oplossingen afdwingen, werkte in deze ongelijkwaardige situatie niet. Ik voelde mij vaak machteloos. Het moment was aangebroken om de vnva-kadertraining van Ina Vader te volgen. Ik ging naar de training om krachtiger te worden, zodat mijn stem in de vakgroep gehoord zou worden en ik effectiever mijn Magda Armeanu vluchtte als vijftienjarige puber met haar ouders uit communistisch Roemenië en kwam in Nederland terecht. Zij werd in 1987 gynaecoloog, promoveerde, en werkt sinds 13 jaar als gynaecoloog in het Kennemer Gasthuis Haarlem. Zij is getrouwd met een parttime werkende ziekenhuisapotheker en samen hebben zij een zoon van 14 jaar en een dochter van 10 jaar. Schilderen is sinds 1998 haar grootste hobby. doelen kon bereiken. De training was vooral een bewustwordingsproces van mijn kwaliteiten, stijlen van leidinggeven en conflicten hanteren. Het eerste wat ik leerde was E=KxA. Het effect van een besluit is niet alleen afhankelijk van de kwaliteit, maar ook van de draagkracht binnen de groep. Hoe meer draagkracht, des te meer effect. Ineens was het mij helder waarom men niet naar mij luisterde. Ik moest iets nieuws leren: eerst mijn probleem tot een groepsprobleem maken, zodat de groep bereid zou zijn naar gezamenlijke oplossingen te zoeken. In de kadertraining voor vrouwelijke gynaecologen trof ik een veilige, vertrouwde sfeer waar ik mij goed kon identificeren met andere vrouwelijke collega s, die soortgelijke problemen hadden. Ook de anderen hadden obstakels ondervonden met betrekking tot gelijkwaardigheid en balans. Zonder schroom leerden we samen te reflecteren en helder te formuleren wat we werkelijk willen. De deskundige, creatieve en warme begeleiding van Ina Vader was geweldig. Van bewustwording tot resultaten boeken: het werd een traject van vallen en opstaan, waarin veranderingen optraden. Het groepje vrouwelijke collega s bood mij veel steun, ik train nog jaarlijks met hen en af en toe bel ik iemand van hen om een klankbord te vinden. Het laatste jaar werd ik ook individueel gecoacht door Ina Vader, nadat ik als slachtoffer van een verkeersongeval met de kwetsbaarheid van het leven was geconfronteerd. Het persoonlijk coachen hielp mij om weer in balans te komen, mijn eigen doelen opnieuw te formuleren en deze na te streven. Ik voel mij steeds krachtiger en prettiger. Onlangs was ik plezierig verrast te ontdekken dat mijn stijl van conflicten hanteren verschoven was: meer samenwerken en minder afdwingen. Ook handig om thuis te oefenen met opgroeiende pubers.
3017_V00_3025 17-12-2004 09:53 Pagina 12 12 Een manegementcursus Profileren Eigen doelen bereiken De vnva-kadertraining door Annemieke Boot Tijdens mijn specialisatie Kindergeneeskunde had een collega mij de kadertraining van Ina Vader aangeraden. Hij had zelf de training binnen de NVK gedaan en zijn vrouw, die oncoloog was, de training binnen de vnva. Toen kon ik er geen tijd voor vrijmaken, maar ik hield het in mijn achterhoofd. Bij een gesprek met mijn begeleiders tijdens mijn fellowship Kinderendocrinologie kwam naar voren dat het mij ten goede zou komen mij meer te profileren. Ik greep de mogelijkheid aan om de kadertraining te willen volgen, waar zij mee instemden. Mijn verwachting hierbij was te werken aan eigen doelen binnen mijn loopbaan en deze te leren bereiken. Het is prettig om zo n cursus met andere vrouwen te doen, omdat die veelal tegen dezelfde problemen aanlopen. Het woord kadertraining gaf veel vraagtekens bij collega s en assistentes wanneer ik vertelde dat ik er weer twee dagen niet zou zijn, zodat ik het maar een managementcursus noemde In de kadertraining zitten namelijk veel aspecten van management. Het eerste blok gaat onder andere over communicatie, discussie en vergadertechniek. Voor velen van ons was het effect van samenvatten in een gesprek een eyeopener. Een gesprek kan een heel andere wending krijgen als dit wordt toegepast. Door het samenvatten krijg je meer grip op de discussie en houd je het overzicht. In onderhandelingen kan het ook zeer nuttig zijn. Bij het oefenen van vergaderen bleek het een chaos te worden als er geen voorzitter was. Toch wordt er in de praktijk veel vergaderd met collega s, zonder voorzitter en notulist. Om effectief te vergaderen is een voorzitter en notulist essentieel. Na dit blok heb ik bij een eerstvolgende bespreking op mijn werk voorgesteld om een voorzitter in te stellen en als voorzitter zo nu en dan samen te vatten, wat goed werkte. Een notulist was er al. Als vrouwelijke artsen blijken we vaak erg doelgericht. We vinden het prettig om een probleem zo snel mogelijk op te lossen om weer verder te kunnen. Velen van ons hebben naast het werk een gezin en hebben zich aangeleerd om snel en effectief dingen op te lossen. Een snelle oplossing blijkt echter niet altijd de beste oplossing. Vaak is het exploreren van alle mogelijkheden en bijvoorbeeld in vergaderingen het boven tafel krijgen van verschillende meningen erg belangrijk, voordat een beslissing wordt genomen. Het is zowel belangrijk voor de juiste beslissing als ook voor het draagvlak en de Annemieke Boot is kinderarts-endocrinoloog in het Erasmus MC/Sophia Kinderziekenhuis in Rotterdam. Na haar studie geneeskunde in Utrecht heeft ze de tropencursus voor artsen gevolgd in Amsterdam en is toen uitgezonden door het Directoraat Generaal Internationale Samenwerking naar Malawi in Afrika. Na een tropenassistentschap van anderhalf jaar in Blantyre heeft ze twee jaar in een perifeer ziekenhuis in Mangochi als districtsarts gewerkt. Terug in Nederland is ze begonnen met een promotieonderzoek naar botdichtheid bij kinderen in Rotterdam. Na de promotie in 1997 heeft ze de specialisatie kindergeneeskunde gedaan en vervolgens een fellowship kinderendocrinologie. Annemieke is getrouwd met Alewijn Ott, medisch microbioloog en epidemioloog, en samen hebben ze twee dochters. acceptatie ervan. Ik vond dit voor mezelf een belangrijk punt. Bij belangrijke beslissingen moet ik mezelf als het ware afremmen, meer tijd nemen voor het exploreren van de mogelijkheden en om te kiezen. Hoe je conflicten oplost, hangt af van wat voor een persoonlijkheid je bent. Veelal weet je ongeveer wat voor type je bent, maar toch is het verhelderend om je persoonlijkheid eens te scoren door een vragenlijst. Leidinggeven kan ook op verschillende manieren en de juiste manier kan per situatie verschillen. Het laatste blok betreft levensloopontwikkeling waarbij je stilstaat wat belangrijk voor je is, welke keuzes je wilt maken en hoe je die gaat bereiken. Belangrijk voor veel vrouwen is het zichtbaar laten worden van wat je wilt, niet te bescheiden zijn en voor jezelf opkomen. Overdag waren we veel aan het praten, s avonds deden we stemvorming, ontspanningsoefeningen en oefenden we vormen van presenteren. Al met al was het een zeer stimulerende training in een veilige sfeer, waarbij het met de groep vrouwen zeer gezellig was. We kregen veel handvatten om in de praktijk mee te werken.
3017_V00_3025 17-12-2004 09:53 Pagina 13 13 Wat wil ik en wat kan ik? Verslag van een coachingstraject door Lia Captein Eigen doelen bereiken Lia Captein werd geboren in 1952. Na de middelbare school en de pedagogische academie werd zij onderwijzeres op een Jenaplanschool en drie jaar later lerares scheikunde op een lagere land- en tuinbouwschool. Na een colloquium doctum wis-, natuur- en scheikunde in 1979 werd zij meteen ingeloot voor de studie geneeskunde aan de VU in Amsterdam. Lia werd agnio gynaecologie en verloskunde en IVF-arts, deed vervolgens de huisartsenopleiding aan de VU en is vanaf 1993 huisarts te Nibbixwoud. Daarnaast was zij huisarts in West-Australië in 2002-2003. Ik heb gekozen voor de kadercursus van Ina Vader, omdat het een cursus met alleen vrouwelijke artsen betrof. Die hebben allemaal met dezelfde combinatie van activiteiten te maken, namelijk moederschap en persoonlijke carrière/ontwikkeling. Een goede organisatie van deze twee belangrijke facetten is noodzakelijk om tot een goed resultaat van beide te komen. Ik doe nu de cursus om een weloverwogen keuze in een volgende fase van mijn loopbaan voor de komende 10 jaar te kunnen maken. Deze cursus biedt ruimte voor inhoudelijke verdieping. Hoe kan ik weloverwogen kiezen en welke keuze maak ik? In tegenstelling tot eerdere keuzes wil ik dat nu in één keer goed doen. De kadercursus bestaat uit vier bijeenkomsten van twee dagen.gelukkig heb ik, terwijl ik dit schrijf, de vierde bijeenkomst nog voor de boeg. Terugvliegend vanuit New York in een wolkenloze hemel met de marathon nog vers in de kuiten, kijk ik vanuit het vliegtuigraampje naar de linten van licht die zich een weg door het landschap banen. Veel lichtpuntjes op vele wegen, de overeenkomst van dit beeld met de indrukken uit de cursus van Ina dringen zich aan mij op Na een wat aarzelende binnenkomst in het Kontakt der Kontinenten te Soesterberg, een gebouw met hoge ramen en de sfeer van een klooster uitstralend, observeren de twaalf deelnemende vrouwen elkaar met belangstellende nieuwsgierigheid. Ina is ook aanwezig en laat het gebeuren, koffie drinkend tijdens de eerste snuffelronde. De deelnemers en Ina zien er veelbelovend uit. We begeven ons naar een rustig en eenvoudig gemeubileerd zaaltje. De kenningsmakingsronde is boeiend, openheid en vertrouwen winnen direct veel terrein. Dan volgt Ina s eerste vraag: Wat denk je de andere deelnemers te kunnen bieden? Wat een opening! Ik dacht deelnemer te zijn van een cursus, waarbij leren het doel was. Deze benadering verrast mij geweldig. Aarzelende antwoorden van de deelnemende vrouwen. Direct je kwaliteiten op tafel gooien is niet eenvoudig. Ik breng in: goed kunnen luisteren, doorvragen, analyseren en feedback geven. Wat verwacht je van de cursus? Wat breng je in? Wat wil je bereiken en hoe? Breng het maar onder woorden. Ik voelde me ongelooflijk bevoorrecht in het gezelschap van deze talentvolle vrouwen, meest veertigers, die mij en zichzelf een spiegel voorhielden. We gaven elkaar feedback, deden rollenspellen en we werden luisterend/spelend/sprekend bewuster van wat werkelijk belangrijk voor ons is en waar gekozen c.q. gevochten moet worden. Het is voor mij een ontdekkingsreis geworden van deels bewustwording van latent aanwezige strevingen, deels uitwerken van reeds gemaakte keuzen. Ina heeft me aan het werk gezet, enkel absorberen is er niet bij, wel deelnemen, ontdekken, feedback geven en ontvangen en focussen. Deze vorm van coaching heb ik ervaren als een warme douche die, afhankelijk van het tijdstip dat je hem neemt, werkt als een activerende, richtinggevende of rustgevende bron.
3017_V00_3025 17-12-2004 09:53 Pagina 14 14 Coaches en mentoren Naam Voornaam Straat Postcode Plaats Tel E-mail C.G.I. Asscher Caty Asscher Consultancy Herman Heijermansweg 13 1077 WJ Amsterdam 020-6712034 caty.asscher@inter.nl.net Sonius dr. G.F. Bögels Gertie Psychoanalyse: Opleiding Groesbeekseweg 174 6521 CR Nijmegen 024-3232636 gfbogels@knmg.nl en Behandeling vnva coach Prof. Dr. A.M. Anneke Van Doorne Huiskes en Kerkstraat 19e 3581 RA Utrecht 030-2333361 anneke@vandoornehuiskes.nl van Doorne- partners info@vandoornehuiskes.nl Huiskes M.M. Kaandorp Margret vnva coach Grote Weide 26 1902 SL Castricum 0251-671944 coachingeluk@planet.nl N.J. Nicolai Nelleke vnva coach Rotterdamse Rijweg 190 3042 AV Rotterdam 010-2620390 nicone@knoware.nl I. Vader Ina vnva Kadertraining Noorder Haaks 1 1797 SJ Den Hoorn 0222-319477 ina@inavader.nl E. Kuna de Wilde Elsbeth KNMG/Van Ede & 06 22 999 261 Elsbeth_dewilde@hetnet.nl Partners Wquadraat (W2) Training en coaching Supervisie Mediation M. Mastboom Michou Supervisie en coaching, Nassaukade 18hs 1052 CH Amsterdam 020-6867222 m.mastboom@planet.nl loopbaanscreening Huisartsen/verpleeghuis- Artsen A.M. Hinze Anna Psychiater, psychothera- Keizersgracht 810 1017 ED Amsterdam 020-6381124 a.hinze@planet.nl peut opleider
3017_V00_3025 17-12-2004 09:53 Pagina 15 15 Nieuws van de voorzitter Foto: Maarten van Haaff Vandaag zag ik op het web van MEDNET een aankondiging van het Herintredersprogramma dat onlangs gestart werd met een presentatie, en in Opzij zag ik een aankondiging van de Coachbijeenkomst. Het doet mij deugd dat de vnva steeds beter zichtbaar wordt. Het najaar van 2004 stond in het teken van de startbijeenkomst van de coaches en ambassadeurs van de vnva in het Polmanshuis in Utrecht, de start van de Arts van Straks en het aanvragen van Subsidie voor het opzetten van het BALANS project in een aantal academische ziekenhuizen. De startbijeenkomst van coaches was onder leiding van Professor Anneke van Doorne-Huiskes een succes. De bijdragen van Anna Hinze, Caty Asscher en Nelleke Nicolai waren inspirerend en gaven de mogelijkheden aan voor de coaches. Dat was ook zichtbaar in de discussiegroepen die tijdens het diner werden geleid. (Zie ook het uitgebreide verslag op pag. 5,6 van deze krant) We zijn begonnen mensen aan te zoeken om binnen de commissie coaching verder vorm te geven aan dit programma. De functie van ambassadeur is voor de vnva minstens even belangrijk. De ambassadeur is de vertegenwoordiger van de vnva bij de wetenschappelijke vereniging, instelling en informatiebron over een bepaald vakgebied voor de leden. Het DB zal hen samen met de PR cie ondersteunen en gaf een voorzet hiervoor. Ook de Algemene bestuursvergadering werd goed bezocht. Een kleurrijk verslag van Mia Sol over haar bezoek aan het MWIA congres in Japan maakte duidelijk dat we een belangrijke inspiratiebron zijn voor deze internationale vereniging die met Ik verheug me er verder op om het Lustrum van Noord-Nederland op 5 maart in Groningen met elkaar te kunnen vieren. name in de ontwikkelingslanden nog veel kan bereiken. Ook wij kunnen via de MWIA veel, denk alleen al aan het mentoringsysteem in Duitsland. (Zie uitgebreid verslag op pag. 20,21) Een volgend congres zal dan ook in Ghana worden gehouden. We zoeken naar wegen om ons weer aan te sluiten. De naam VAMP (Vrouwelijke Artsen Met Potentie) voor de vnva Krant werd door het AB unaniem positief beoordeeld, een belangrijk signaal aan de redactie van de krant. Het DB is gelukkig met de bestuursuitbreiding van Maayke Sluman, agio, uit het bestuur in Amsterdam en Katinka Dirken-Heukensfeldt Jansen, huisarts en voorzitter van de PR cie. Hiermee wordt de daadkracht van het bestuur versterkt. Maayke richt zich met Hedwig Vos op de jongere artsen en vertegenwoordigde de vnva al op de AGIO dag van de Orde, bij het AMC en in Groningen op een arts-assistentendag. Katinka heeft op de AB vergadering een aantal voorbeelden van activiteiten laten zien, zoals die met steun van de PR cie kunnen worden georganiseerd en zij is een drijvende kracht achter de stands op congressen en symposia. Ook wist zij samen met Denise Schraven de LHV enthousiast te krijgen voor de aanbevelingen uit de Rode Hoed. Met enige trots kan ik melden dat we als vervolg op de Rode Hoed bijeenkomst bij de Raden van Bestuur, van verschillende academische ziekenhuizen een enthousiaste respons kregen om het project BALANS op te zetten met steun van ESF gelden. We hopen dat we ook deze subsidie binnenhalen. In Maastricht wordt nu spontaan een project opgezet als vervolg op het debat in de Rode Hoed. Kortom: de vereniging bloeit in al haar activiteiten. Ik verheug me er verder op om het Lustrum van Noord-Nederland op 5 maart in Groningen met elkaar te kunnen vieren. Het heeft een prachtprogramma! Irene Hellemans
3017_V00_3025 17-12-2004 09:53 Pagina 16 16 Veel animo voor Arts weer aan de slag Bijna 100 artsen aanwezig bij programmapresentatie Marijke Vos- Maan spreekt voor artsen die weer aan de slag willen. De presentatie van het programma Arts weer aan de slag bleek in trek! Bijna 100 artsen met de ambitie wederom in hun vak aan de slag te gaan, hadden zich aangemeld. Het initiatief voor dit programma kwam van de vnva. In samenwerking met de KNMG en SWG Arts en Werk werd het programma verder uitgewerkt.op woensdagmiddag 17 november jl. vond deze presentatie in de Domus Medica, het huis van alle artsen, plaats. Operationeel directeur van SWG Arts en Werk Loes van der Linden schetste de wijze waarop dit bemiddelingsbureau de deelnemers aan het programma gaat bemiddelen naar werk; zij lichtte ook de procedure van inschrijven en eventuele selectie toe. Tenslotte presenteerden Henk Leliefeld (Capaciteitsorgaan) en Marijke van der Pas (SWG Arts en Werk) een overzicht van de trends en ontwikkelingen op de arbeidsmarkt voor artsen. Uit deze presentatie bleek dat er in bepaalde beroepsgroepen weliswaar weinig ruimte is voor instroom van artsen, maar dat er in andere sectoren wel degelijk kansen liggen. Aan het einde van de bijeenkomst was er ruime gelegenheid tot het stellen van vragen. Herregistratie, kansen op de arbeidsmarkt, regelingen van uitkeringsinstellingen (WW, WAO) en de inschrijvingsprocedure waren veelgevraagde onderwerpen. Het panel van sprekers stond klaar om alle vragen te beantwoorden. Een geanimeerde borrel besloot deze informatieve en uiterst geslaagde bijeenkomst. Vanaf nu kunt u zich inschrijven als belangstellende voor het programma Arts weer aan de slag. De aanwezigen werden welkom geheten door vnva-voorzitter dr. Irene Hellemans, en door algemeen directeur van de KNMG, mr. Paul Rijksen. Beiden onderstreepten het unieke karakter van het programma: in één jaar tijd wordt artsen de mogelijkheid geboden hun vak weer op te pakken! In de programmapresentatie gaven de sprekers aan de hand van het programmaboekje een nadere toelichting op de verschillende programmaonderdelen. Ondergetekende, projectleider Marijke Vos-Maan, leidde dit in met een toelichting op de werkwijze van het programma: praktijkgericht, veel aandacht voor de ontwikkeling van persoonlijke en praktische vaardigheden en, heel belangrijk: individueel maatwerk. De eerste zes programmaweken worden besteed aan de ontwikkeling van individuele en praktische vaardigheden. Ina Vader, trainer, lichtte toe hoe zij de zes dagdelen, gereserveerd voor de ontwikkeling van persoonlijke vaardigheden gaat invullen. Marijke Vos-Maan gaf het overzicht van de presentaties, die een beeld gaan geven van actuele ontwikkelingen in de gezondheidszorg, zoals wet- en regelgeving, professioneel handelen, ons gezondheidszorgstelsel en ICT. Irene Hellemans en (r) Marijke Vos- Maan Het inschrijfformulier met bijbehorende toelichting is te vinden op de website van SWG Arts en Werk http://swg.artsennet.nl/react/swg_293. Het kan ook telefonisch worden aangevraagd: (030) - 282 33 71. Voor meer informatie kunt u terecht op telefoonnummer (030) - 282 38 27. Marijke Vos-Maan, projectleider Arts weer aan de slag
3017_V00_3025 17-12-2004 09:53 Pagina 17 17 Buitenlands artsdiploma eerder erkennen Cristina Firanescu Interview met een nieuw vnva-lid door Ingeborg van den Bold Op een avond zat Cristina Firanescu (29) uit Roemenië in haar appartement in Eindhoven op internet te googlen en ontdekte het bestaan van de vnva. Oh my God, nu ben ik erachter gekomen! was haar reactie. In dit interview vertelt Cristina over haar ervaringen met het moeizame traject om als buitenlandse arts in Nederland erkend te worden en over haar praktische plannen om daarin verandering te brengen. Gelukkig is Cristina haar enthousiasme voor het vak niet kwijtgeraakt. Bovendien wil zij zich gaan inzetten om als coach andere vrouwen in dezelfde situatie bij te staan. Zij is een doener: Je kunt wel discussiëren en praten over vrouwen in de derde wereld, dat is ook leuk, maar dan help je vrouwen niet praktisch. Een gesprek met een jonge vrouwelijke arts met visie. Hoe ben jij in Nederland terechtgekomen? In 1998, toen ik nog geneeskunde studeerde in Boekarest, heb ik mijn vriend ontmoet; hij is Nederlander. Drie jaar later was ik klaar met mijn studie en heb ik de beslissing genomen om naar Nederland te verhuizen. En ja, toen kwam ik hier en begon de trieste periode van de erkenning van mijn artsdiploma. Dat was een lang verhaal. Ik heb eerst een jaar gewacht op een antwoord van het Ministerie van Volksgezondheid of het Roemeense diploma hier geldig is. En eigenlijk wist ik wel dat het antwoord nee zou zijn, maar zonder dit officiële antwoord mag je niet verdergaan met het traject van erkenning. In dat jaar heb ik het contact met de medische wereld erg gemist. Na dat jaar mocht ik beginnen met het CIBA traject voor buitenlandse artsen (ik heb anderhalf jaar in Maastricht stages gelopen voor diploma-erkenning). Pas in 2003 heb ik de BIG registratie gekregen. Dus je hebt hier nog zo n drie jaar een traject moeten volgen nadat je al arts was? Ja, het was een frustrerende periode. Terwijl mijn oude collega s in Roemenië al lang bezig waren met hun specialisaties, liep ik co-schappen. Ik ken veel buitenlandse collega s die ook twee tot vijf jaar in Nederland hebben moeten wachten op hun erkenning. Het is jammer. Er is nu zo n artsentekort, terwijl juist deze mensen snel aan de slag kunnen gaan. Vanaf het begin ben ik het eigenlijk niet eens geweest met het systeem. Er zijn ook andere manieren om mensen uit het buitenland hier als arts te laten werken. Het zou zowel voor de buitenlandse artsen als voor de maatschappij goed zijn als het systeem verandert. En nu ben je alweer een jaar als arts aan het werk? Ja, ik ben begonnen met cardiologie en nu na een jaar wil ik graag meer weten over cardiothoracale chirurgie, daar zal ik in januari mee verder gaan. Ik heb gelukkig ook de kans gehad om onderzoek te doen. Ik ben bij drie onderzoeken betrokken geweest, naar thuistrombolyse, naar atriumfibrillatie en naar acuut coronair syndroom. Ja, ik heb heel veel gedaan dit jaar. Misschien was dat ook voor mezelf nodig om de verloren tijd op de een of andere manier te compenseren. Ik heb ook pas recent ontdekt dat de vnva bestaat. Ik vind het zo jammer dat niemand mij verteld heeft dat er in Nederland een vereniging voor vrouwelijke artsen bestaat, ik heb ook nooit iets gepubliceerd gezien, ook geen advertentie. Door vrouwelijke artsen en Nederland in te typen ben ik er via Google uiteindelijk na drie jaar achter gekomen. Je had het graag eerder geweten? In het begin wilde ik zo graag met iemand uit de medische wereld praten over mijn problemen, en gedachten uitwisselen. Ik had echt niemand. Ik had alleen contact met het Ministerie, en dat bestond alleen uit papieren heen en weer sturen, ik ben nooit uitgenodigd voor een persoonlijk gesprek. En ik had toen echt iemand nodig die mij kon begeleiden. Nu ik op de werkvloer in contact gekomen ben met Nederlandse collega s die zo open en vriendelijk zijn, ben ik ervan overtuigd dat er genoeg artsen zijn die met plezier hun buitenlandse collega s willen helpen,
3017_V00_3025 17-12-2004 09:53 Pagina 18 18 moreel willen steunen. Maar hoe breng je die twee groepen bij elkaar? De vnva is nu bezig met het werven van mentoren, coaches en ambassadeurs. Daarom ben ik ook lid geworden. Ik ben nu geïntegreerd en heb bijna geen hulp meer nodig, maar ik kan wel hulp en begeleiding geven aan buitenlandse artsen die nu in dezelfde situatie terecht zijn gekomen. Dat wil ik zeker doen, dat vind ik leuk. Het zou ook goed zijn om af en toe bijeenkomsten te organiseren voor buitenlandse artsen, met erkende en met niet-erkende diploma s. En sociale activiteiten samen met Nederlandse artsen, zodat deze buitenlandse artsen ook Nederlanders leren kennen. Ik ben lid geworden van de Commissie Internationale Betrekkingen van de vnva. Eerst wil ik vechten om het systeem van erkenning van buitenlandse artsen te veranderen. Wat moet er veranderen aan het systeem zoals het nu is? Het systeem dat er is, is niet productief. Je moet een jaar of langer wachten op het antwoord op de vraag of het buitenlandse diploma erkend wordt, een antwoord dat sowieso nee is; ik zou niet weten waarom dat zo lang duurt. De taaltoets, de NT2- toets, die je moet doen is echt waardeloos, die is helemaal niet gericht op medische terminologie of op communicatie met patiënten. Het formulier dat iedere arts moet invullen van het Ministerie van Volksgezondheid is totaal niet passend, het zegt niets over jouw kennis of ervaring en duidt er vanaf het begin van de procedure op dat je niet moet verwachten om snel als arts erkend te worden. Het systeem moet zeker aangepast worden, al is het maar als teken van respect voor mensen die als doel in hun leven hebben gekozen om andere mensen te helpen. Ik ben echt voor het systeem van de Verenigde Staten. Dat is duidelijk en heel goed georganiseerd. Ik denk dat wij dat systeem moeten kopiëren. Wij hebben al een voorbeeld. Dat wil zeggen: een heel gerichte taaltoets op niveau en tentamens waarin kennis en vaardigheden getoetst worden. Het moet duidelijk zijn wanneer je die toetsen kunt Uitwisseling ervaringen buitenlandse artsen, met en zonder erkend artsdiploma, erg belangrijk. doen. Mensen die de toetsen halen, kunnen dan snel aan de slag. Er zijn van beide kanten winsten. Het scheelt frustratie voor de artsen en de beste mensen zijn er gemakkelijk uit te halen. In de Verenigde Staten zijn ze blij om brains uit het buitenland te halen, hier is het juist tegenovergesteld. In Nederland hoor je vaak dat vrouwen tijdens de co-schappen een mannelijke socialisatie doormaken, maar dat vrouwen er later in de vervolgopleidingen en daarna achter komen dat zij toch een andere positie op de arbeidsmarkt hebben. Hoe is dat in Roemenië? In Roemenië is er echt geen verschil tussen mannen en vrouwen, het gaat erom hoe goed je bent. Het systeem is helemaal anders, ik vind het eerlijker. Eens per jaar wordt er een heel uitgebreid, moeilijk tentamen georganiseerd dat voor alle universiteiten hetzelfde is. In volgorde van de behaalde punten kun je dan een specialisatie kiezen, hoe hoger je score hoe meer opties je hebt. Het is een heel fair systeem. Met sollicitatiegesprekken kun je makkelijk de beste mensen for the job missen. De verhouding tussen mannelijke en vrouwelijke studenten in Roemenië is ongeveer fifty fifty en in het bestuur of de top van de kliniek zie je ook evenveel vrouwen als mannen. Het gaat er echt om wie goed is. Wat was jouw score? Een hoge score, ik kon bijna alle specialisaties kiezen. In dit nummer van de vnvakrant komen een aantal coaches aan het woord die specifieke valkuilen van vrouwen benoemen, zoals alles perfect willen doen, heel veel ballen in de lucht willen houden, onvoldoende aandacht geven aan het zichtbaar maken van hun prestaties. Ik weet waar ik goed in ben en wat ik wil. Foto: Ingeborg van den Bold Herken jij daar dingen in bij jezelf? Bij mezelf? Nee. Ik weet waar ik goed in ben en wat ik wil. Ik ben zelf heel kritisch en accepteer kritiek ook heel makkelijk. Maar ik heb wel gemerkt dat het anders is om in een groep met vrouwen te werken dan in een groep met mannen. De competitie tussen vrouwen is anders dan bij mannen, bij vrouwen wordt het vaak persoonlijker en emotioneler, tussen mannen is het meer een eerlijke wedstrijd. Vrouwen zouden niet moeten rivaliseren op persoonlijke onderwerpen. Tot slot, heb je je enthousiasme weer helemaal teruggevonden in het vak? Ja, gelukkig wel. Nu ik eenmaal de erkenningsprocedure achter de rug heb en mezelf weer kan ontplooien en weer gepassioneerd bezig ben met mensen en tussen mensen, vergeet ik gelukkig snel de verloren tijd. Uiteindelijk heb ik geen spijt meer van de beslissing die ik jaren geleden heb genomen om hier als arts te komen werken. Ik ben blij om hier te werken en om samen met mijn Nederlandse collega s een goede kwalitatieve zorg aan patiënten te bieden. Mijn glimlach schijnt weer op mijn gezicht en ik denk weer met optimisme: tussen mensen bestaan gelukkig geen grenzen.
3017_V00_3025 17-12-2004 09:53 Pagina 19 19 Bitchen bespreken beleid in Almere verslag Woensdag 8 december jl. was er voor het eerst sinds de oprichting van Almere in 1975, een vnva bijeenkomst. De Bitchenborrel was een groot succes. Van de artsen in Almere is bijna de meerderheid vrouw: 60 % van de huisartsen en 35 % van de specialisten. De bijeenkomst was een aangeklede borrel, gefinancierd door het Flevoziekenhuis en met twee presentaties en discussie. Gunilla Kleiverda, gynaecoloog, gaf een korte presentatie over Women on Waves en Judith Wijnen, hoofd P&O van de Zorggroep Almere, sprak over de stichting die de hele eerstelijnszorg in Almere beheert. Naar aanleiding van beide presentaties volgde een levendige discussie over deze thema s. De herziening van de abortuswet staat voor gepland. Foto: K.Dirken Bitchenborrel groot succes de locatiemanagers op de gezondheidscentra. In tegenstelling tot de vrouwelijke artsen, zijn binnen de Verzorging en Verpleging vrouwen evenredig vertegenwoordigd op de invloedrijkere functies. Onze veronderstelling was dat vrouwen zich misschien veiliger voelen in de werkomgeving met 90% vrouwen en makkelijker de stap maken naar een leidinggevende functie. Foto: K.Dirken Stafvoorzitter van de huisartsen. Iedereen was heel enthousiast over de avond en voor juni staat de volgende happening gepland, die georganiseerd zal worden door Juanita Haverbus, huisarts en Bernadette Ravesloot, verpleeghuisarts in de Archipel, het mooiste gezondheidscentrum van Almere. Katinka Dirken-Heukensfeldt Jansen Abortus is dus ook in Nederland weer een actueel thema. Misschien moet er ook in Nederland een plek komen voor huisartsen om de abortuspil voor te schrijven (tot 16 dagen overtijd). In de Zorggroep is 45% van de praktijkmanagers vrouw en 5 % van Judith Wijnen is extra gemotiveerd geraakt om deze verschillen nader te bekijken en de vrouwen die praktijkmanager zijn te stimuleren om door te stromen naar de functie locatiemanager ( nu 5% vrouw). Overigens is Vera Kampschoer, huisarts en voormalig locatiemanager, momenteel Heeft u interesse in een gezellige vnva bijeenkomst bij u in het ziekenhuis of in de regio. Meld u dan gerust aan: dirken@zonnet.nl
3017_V00_3025 17-12-2004 09:53 Pagina 20 20 Richt je blik naar buiten MWIA Wereldcongres 2004 In de zomer van 2004 was ik in de gelegenheid een dag of tien in Japan te verblijven. In Tokio ontmoette ik vrouwelijke artsen van alle continenten uit meer dan 30 landen, een boeiende en inspirerende ervaring. Verblijf in een Aziatisch land geeft een veelheid aan nieuwe indrukken, maar ook lessen die te leren zijn wanneer je je open en communicatief opstelt. Ik ben van mening dat we als Vereniging van Nederlandse Vrouwelijke Artsen een oriëntatie moeten ontwikkelen op de wereld buiten ons eigen land. Tot 1998 was de vnva aangesloten bij de Medical Women s International Association (MWIA). In de ALV van dat jaar werd echter besloten het lidmaatschap te beëindigen, aangezien de MWIA onvoldoende open stond voor verandering en posities te lang door dezelfde mensen werden ingenomen. Na Amerika betaalden we het meest aan de MWIA, zonder dat er enige invloed tegenover stond. In de loop van 2003 heeft de MWIA weer initiatief genomen tot contact met de vnva. Een en ander heeft het DB in samenwerking met de commissie Internationale Betrekkingen doen besluiten om naar het eerstvolgende wereldcongres te gaan. Dat was in Tokio en wel van dinsdag 27 juli tot en met zondagmiddag 1 augustus. Aansluitend ben ik twee dagen naar Kioto en Nara geweest. Helaas was Joanna Schopman van de commissie Internationale Joyce Braaken (l) en Marianne Schrader (r) Betrekkingen op het allerlaatste moment verhinderd om mee te gaan. Congres De congresdagen hadden als overkoepelend thema Medicine in a new Life-Style: Education, Research and Practice. Hieronder waren diverse subthema s geclusterd: problemen gerelateerd aan sociale noden, life-style gerelateerde ziekten, telemedicie, biogenetica en immunologie, en de uitdagingen voor vrouwelijke artsen. Behalve dat de organisatie prima was, viel me ook op dat de kwaliteit van presentaties gemiddeld van een hoog niveau was. Vrouwelijke artsen uit zoveel landen soms in traditionele kleding spraken met elkaar over zeer uiteenlopende onderwerpen n.a.v. presentaties, tijdens workshops, bij de posterpresentaties en tijdens diverse informele gelegenheden. Sommige vrouwen waren bijna twee dagen onderweg geweest om Tokio te bereiken. Met andere woorden: hier vond werkelijk Verkeersaanwijzing in Tokio disseminatie van kennis en ervaring plaats. De driedelige ledenvergadering heeft mij een redelijk beeld gegeven van de MWIA. Foto: Mia Sol Foto: Mia Sol De doelstellingen zijn veranderd (zie kader); niet de hoofdstructuur als zodanig. Besluitvormingsprocessen zijn vrij sterk gereguleerd, maar open en transparant als het gaat om resoluties en stemmingen in de General Assembly. Voor een uitgebreid inhoudelijk verslag en tevens voor een sfeerimpressie verwijs ik naar www.vnva.nl (FACTS). De rondreis aansluitend was leerzaam als het gaat om het gastland beter te leren kennen: een gids corrigeert je beeldvorming waar toeristenboekjes bij actualiseren in gebreke blijven. Er heerste een ongedwongen sfeer en een vanzelfsprekende gezamenlijkheid. Er waren jonge MWIA leden, maar er waren ook vrouwen die al 30 jaar lang om de drie jaar het MWIA wereldcongres bezoeken. Verschillende status Kijk ik naar de diversiteit tussen landen en continenten, dan is het wonderlijk dat een Wereldvereniging kan binden met Article 3. Ik realiseer me opnieuw hoe verschillend de status in emancipatie van vrouwen is. Afrikaanse vrouwen bijvoorbeeld zijn sterk afhankelijk van de man met wie ze hun leven delen en van de familie van hun man. In geval van huiselijk geweld kunnen ze letterlijk geen kant op. Schrijnend zijn de voorbeelden die gynaecologen uit hun dagelijkse praktijk vertellen. Zo had een HIV-positieve man zijn besmetting opgelopen in de plaats waar hij werkt. Zijn vrouw bleek nog negatief. Hij vroeg de gynaecoloog om zijn vrouw niets te vertellen. Bij het volgende consult bleek hij haar besmet te hebben, want hij moest en zou zijn vrouw de schuld geven! Per definitie is de vrouw schuldig. In Nigeria wordt een weduwvrouw maat-