6 Het onurrentievermogen vn Nederlnd 52 Oefeningen hoofdstuk 6 Meerkeuzevrgen 6.1 6.1 In de Nederlndse uitvoer zien we een ntl ontwikkelingen. Een punt vn zorg is het groeiende ndeel in de export vn de wederuitvoer. uitvoer nr Azië. innenslnds geprodueerde uitvoer. d hightehuitvoer. 6.1 6.2 De Nederlndse etlingslns kenmerkt zih door zowel een overshot op de lopende ls op de finniële rekening. een overshot op de lopende rekening en een tekort op de finniële rekening. zowel een tekort op de lopende ls op de finniële rekening. d een tekort op de lopende rekening en een overshot op de finniële rekening. 6.1 6.3 De Nederlndse goederenexport kenmerkt zih door een sterke gerihtheid op de Noord-Ameriknse regio. kennisintensieve produten. mhines en vervoermteril. d mrkten die weinig of geen fzetgroei vertonen. 6.1 6.4 In het Nederlndse goederenexportpkket zijn in vergelijking met de rest vn de wereld oververtegenwoordigd kennisintensieve produten. hemishe produten. mhines en vervoermteril. d produten in de groeifse vn de produtlevensylus. 6.1 6.5 In het Nederlndse goederenexportpkket zijn in vergelijking met de rest vn de wereld ondervertegenwoordigd voedings- en genotmiddelen. hemishe produten. mhines en vervoermteril. d produten in de verzdigingsfse vn de produtlevensylus. 6.1 6.6 De Nederlndse export/importrtio is in 2007 groter dn 1 voor de regio Europ. Afrik. Amerik. d Azië. 6.2 6.7 Welke vn de volgende lterntieven is onjuist? Door export vnuit Nederlnd nr Indi te vervngen door produtie in Indi kn een Nederlndse onderneming hndelselemmeringen omzeilen. de produtie per werknemer verhogen. de trnsportkosten verlgen. d het wisselkoersrisio verminderen.
6.2 6.8 Het groei- of onurrentievermogen vn een lnd is de mte wrin het in stt is de export te lten groeien. de produtie te lten groeien. duurzme eonomishe groei en werk te sheppen. d een overshot op de lopende rekening te reliseren. 6.2 6.9 Het groei- of onurrentievermogen wordt op lnge termijn epld door twee ftoren, te weten de groei vn de inzet vn reid en de reidsprodutiviteitsgroei. het BBP en de groei vn de werkgelegenheid. de kpitlgoederenvoorrd en de groei vn de reidsprodutiviteit. d de export en de groei vn de import. Opgven 6.1 6.10 In de volgende tel stn enkele gegevens weergegeven over de Nederlndse export in de periode 2006 2009. De Nederlndse exportpositie (mutties per jr in %) 2006 2007 2008 2009 Volume relevnte wereldhndel (exl. energie) 9,4 6,7 0,9 9 3 4 Conurrentenprijs (exl. energie) 3,4 1,5 3,7 3 1 4 Volume goederenuitvoer (exl. energie) 9,5 7,3 1,4 11 3 4 Prijspeil innenslnds geprodueerde uitvoer (exl. energie) 3,6 3,3 3,5 4 3 4 Bron: Centrl Plnureu, Centrl Eonomish Pln 2009 Wt geeurt er met het mrktndeel vn Nederlndse exporteurs in de voor hen relevnte wereldhndel in 2008 en 2009? Wt geeurt er met de onurrentiepositie vn Nederlndse exporteurs ten opzihte vn hun onurrenten in 2008 en 2009? 6.2 6.11 Wrdoor wordt het groeivermogen vn de Nederlndse eonomie epld? Wt vindt u elngrijker om het groeipotentieel te verhogen: een verhoging vn de reidsmrktprtiiptie of een verhoging vn de reidsprodutiviteit? Oefeningen hoofdstuk 6 53
6.2 6.12 In 2004 heeft het ministerie vn Eonomishe Zken (EZ) een onderzoek gedn nr de toekomstige rol vn de Nederlndse industrie en de hr toeleverende diensten (zols finniële en ICT-diensten). EZ heeft ondernemers gevrgd nr een relistish perspetief voor de setoren wrin zij tief zijn: Wr st je over tien jr? Welke tiviteiten zijn dn in Nederlnd en welke niet? Wrin ondersheidt Nederlnd zih? Uit de entwoording vn deze vrgen kwm een ntl gemeenshppelijke hoofdlijnen nr voren over de toekomstige rol vn Nederlndse edrijven in de wrdeketen. Deze hoofdlijnen zijn in de volgende figuur shemtish weergegeven. De rol vn Nederlndse edrijven in de wrdeketen Regie vn de wrdeketen voor innovtieve nihes.v. hipmhines, loemen, lihte mterilen, kunststoffen, medishe informtie, et. Voorsprong uit omintie vn kennis, design, klntservie en logistiek Kennisontwikkeling: mrkt, produt, pplitie eplt de sispositie Produtontwikkeling: eplt niveu vn prijs en profit Produtie en logistiek: eplt relistie, ost/kwliteit/ flexiiliteit Verkoop, distriutie en servie: eplt klntreltie Rondom de wrdeketen in de figuur stn de posities die voor in Nederlnd opererende edrijven hlr lijken. Volgens ondernemers heen Nederlndse edrijven voorl knsen om de regie te voeren in de wrdeketen vn nihesetoren (zie de ovenknt vn de figuur). Hiervn zien we nu l veel vooreelden in de prktijk (zols de trditionele loemen- en wtersetoren, mr ook mhines voor de voedingsmiddelenindustrie, medishe systemen, wetenshppelijke uitgven en verzekeringen). Drnst lijft het volgens ondernemers elngrijk Nederlnd te positioneren ls toegngspoort tot of drishijf innen Europ. Veel vn de edrijvigheid is drop nu ook l geseerd. Ondernemers verwhten dt de grote ndht voor het middensegment vn de wrdeketen (produtontwikkeling en produtie) in de toekomst zl vershuiven nr de voorknt vn de wrdeketen (servie, kennis vn klnten en klntwensen) en nr de hterknt vn de wrdeketen (kennisontwikkeling en design). Hieruit volgt dt retieve en kennisintensieve tiviteiten een grotere rol moeten gn spelen in de Nederlndse industrie en diensten. Bron: Ministerie vn Eonomishe Zken, SWOT-nlyse voor de Industrierief, juni 2004 Nederlndse ondernemers zien knsen voor Nederlndse edrijven in de regie vn de wrdeketen vn nihesetoren. Wrom speifiek nihesetoren? 54 Oefeningen hoofdstuk 6
Volgens ondernemers is een elngrijke trend dt de ndht in de wrdeketen vershuift vn het middensegment nr de voor- en hterknt vn de keten. Zijn Nederlndse edrijven hierop goed voorereid? Zl volgens de figuur de toekomstige onurrentiepositie vn het Nederlndse edrijfsleven voorl fhngen vn het sues vn loonmtiging of vn het sues vn produtiviteitsverhoging? Vrgstukken 6.1 V6.1 Gegeven is de volgende tel over de volume- en prijsontwikkeling vn de Nederlndse goederenuitvoer (exlusief energie) over de jren 2006 2009: De Nederlndse exportpositie (mutties per jr in %) 2006 2007 2008 2009 Volume relevnte wereldhndel (exl. energie) 9,4 6,7 0,9 9 3 4 Volume totle uitvoer 9,5 7,3 1,4 11 3 4 Volume innenslnds geprodueerde uitvoer 5,1 5,0 1,6 10 3 4 Volume wederuitvoer 14,2 9,5 4,3 13 Prijsonurrentiepositie innenslnds geprodueerde uitvoer 0,3 1,9 0,1 1 1 2 Bron: Centrl Plnureu, Centrl Eonomish Pln 2009 Welke ontwikkeling treedt op in het mrktndeel vn Nederlndse exporteurs op de voor hen relevnte mrkten in de periode 2008 en 2009? De totle goederenuitvoer vn Nederlnd estt uit innenslnds geprodueerde uitvoer en wederuitvoer. d Vergelijk de groeiijfers vn de innenslnds geprodueerde uitvoer en de wederuitvoer met elkr. Wt vlt op en hoe eoordeelt u deze ontwikkeling voor de Nederlndse eonomie? Welke ontwikkeling treedt op in de prijsonurrentiepositie vn Nederlndse exporteurs die hun goederen in Nederlnd produeren? Is er sprke vn een zorgelijke ontwikkeling, of niet? Welke invloed heeft de koers vn de euro ten opzihte vn onurrenten op de prijsontwikkeling vn de Nederlndse export? Oefeningen hoofdstuk 6 55
6.2 V6.2 Nederlnd verliest voorsprong ij investeerder uit VS Het Ameriknse edrijfsleven stt kritisher tegenover het investeringsklimt in Nederlnd. De grote voorsprong die Nederlnd zo n twintig jr geleden nog hd ten opzihte vn ndere Europese lnden is geslonken. Op een ntl terreinen moeten mtregelen worden genomen om de investeerder niet verder te ontmoedigen. Dt onludeert de Ameriknse kmer vn koophndel in Nederlnd, AmChm, in een jrlijks onderzoek nr de prioriteiten vn Ameriknse investeerders. Twintig jr geleden lgen we in Nederlnd sterk voor, zegt voorzitter Roul Oermn vn AmChm, mr die voorsprong neemt f. Nederlnd eshikt over een reltief goede positie ij investeerders en heeft meer investeringen kunnen ntrekken dn op grond vn de omvng verwht mg worden. Wil dt zo lijven, dn moeten we een stp voorlijven op onurrerende lnden. De elngrijkste uitdging is volgens Oermn om de produtiviteit in Nederlnd verder op te stuwen. De jrlijkse produtiviteitswinst is reltief gering. Sleht is het niet, mr het houdt niet over. Het Innovtiepltform moet dr onverminderd sterk op lijven inzetten. Als kmer willen wij de politiek er op wijzen dt de kern is om de produtiviteit in de reidsmrkt op te voeren. Uit een enquête onder de Ameriknse ondernemers in Nederlnd lijkt dt hun grootste grief de strikte regels ij ontslg vn werknemers is. Nederlnd stt in de wereld zowt lleen met zijn epling dt een derde prtij moet worden ingeshkeld ij ontslg, zegt Oermn. Zorg ervoor dt prtijen er zelf uit kunnen komen op grond vn heldere regels. Dn kn een werknemer lsnog nr de rehter stppen ls hij meent dt de werkgever de wet heeft overtreden. Hij zegt verder dt de ontslgvergoeding drstish omlg moet. Het geld dt drmee wordt uitgesprd kn in een potje voor sholing en opleiding worden gestopt. De kmer stelt vst dt de prtiiptie vn vrouwen en oudere werknemers de fgelopen jren duidelijk is toegenomen, mr nog steeds tekortshiet. Volgens Oermn kn de pensioengerehtigde leeftijd geleidelijk n worden opgetrokken tot 67 jr. Andere lnden, zols Duitslnd en het Verenigd Koninkrijk, heen hier l toe esloten. Er is geen enkele elemmering voor Nederlnd dt ook te doen. Met de ereikrheid in Nederlnd gt het volgens Oermn lleen mr slehter. Als kmer geven wij volledige steun n het pln per 2016 het tolsysteem op de wegen volledig door te voeren. Mr dt hd l veel eerder gemoeten. Volgens de kmer moet de trnsportindustrie worden vrijgesteld vn een heffing. Een steeds terugkerende grief vn de Ameriknse investeerders is een te omplexe regelgeving. Oermn erkent dt dit ook komt door de regeldruk vnuit de EU in Brussel, mr voegt drn toe dt Nederlnd zelf nog genoeg mogelijkheden overhoudt die druk weer wt tegen te gn. Voorl het elstingsysteem kn verder worden vereenvoudigd. Het ws heel goed dt de vennootshpselsting omlg ging. Dr profiteert Nederlnd nog steeds vn. Mr er moet meer geeuren. Voorl omdt ook ndere lnden veel vereenvoudigingen en verlgingen heen doorgevoerd. Afshffing vn de dividendelsting is een vn de opties. Bron: Het Finnieele Dgld, 15 mei 2008 (Jule Hinrihs) Wt verstn we onder het groeivermogen vn de Nederlndse eonomie? Door welke ftoren wordt het groeivermogen vn de Nederlndse eonomie epld? Welke mtregelen zouden kunnen worden genomen om de werkgelegenheidsgrd in uren en de produtiviteit per uur te verhogen? Op 8 pril 2004 shreef Henriëtte Mssen vn den Brink, hooglerr empirishe reidseonomie n de Universiteit vn Amsterdm, in Het Finnieele Dgld: Als Europ de VS voorij wil streven in eonomishe groei, ontkomt het er niet n eenzelfde eonomish eleid te volgen. Dt etekent verdere elstingverlging, terugdringen vn de olletieve setor, meer ndruk op onurrentie en minder op solidriteit. Mr dt is niet de weg. Europ kn eter welvrend dn rijk zijn. d e Uit het itt lijkt dt Mssen vn den Brink vindt dt het Ameriknse eleid om een hoge eonomishe groei te reliseren niet pst ij de Europese ultuur. Bent u dt met hr eens? Motiveer uw ntwoord. Leg de ltste zin vn het itt uit. 56 Oefeningen hoofdstuk 6