A L G E M E E N B E S T U U R Vergadering d.d.: 30 maart 2016 Agendapunt: 12 Betreft: Besluitvormend Programma: 2. Voldoende en gezond water Portefeuillehouder: Alma Route: MT-DB-AB Onderwerp Garantstelling uitvoering beekherstel Oostervoortschediep Fase 3 Bijlagen 1. Overzichtskaart beekherstel Peizerdiepsysteem 2. Beantwoording vragen AB en toelichting Varianten 3. Variant 3 HET ALGEMEEN BESTUUR BESLUIT: 1. tot hermeandering van het Oostervoortschediep fase 3 volgens inrichting variant 3 2. hiervoor als bijdrage een garantstelling af te geven ter hoogte van een bedrag van 390.500,- 3. dat onder voorbehoud van de beoogde POP 3 subsidie het project uitgevoerd kan worden 4. de provincie Drenthe opdrachtgever te laten zijn voor de uitvoering met begeleiding vanuit Prolander Inleiding In het kader van de reeds afgesloten herinrichting Roden-Norg zijn de waterlopen De Slokkert, het Groote Diep en het Oostervoortschediep (gedeeltelijk) gehermeanderd en maken zij deel uit van het Peizerdiepsysteem (zie bijlage 1). Het herstel had met name tot doel om meer water vast te houden (WB 21) in de bovenloop van het Peizerdiepsysteem, het verbeteren van de waterkwaliteit (KRW), een natuurlijke inrichting van de beek (KRW) en ten slotte de inrichting van de reeds verworven natuur (EHS beekdal). Uitgangspunt bij de inrichting was dat de aangrenzende landbouwgronden hiervan geen negatieve effecten mochten ondervinden. Daar waar dit wel het geval was zijn compenserende maatregelen uitgevoerd in de vorm van drainage, het ophogen van percelen en in 1 geval de bouw van een gemaal te Veenhuizen. Met uitzondering van de 3 e fase Oostervoortschediep (laatste deel) is de landinrichting Roden-Norg er in geslaagd het volledige beekdal in te richten. Vanwege het gebrek aan financiële middelen is de 3 e fase niet uitgevoerd door de landinrichtingscommissie. Door Prolander zijn, samen met SBB, het waterschap en de provincie Drenthe, 3 inrichtingsvarianten uitgewerkt voor de laatste fase van het beekherstel t.w. het Oostervoortschediep fase 3. Uiteindelijk wordt variant 3 als keuze aan u voorgelegd waarbij ook antwoord wordt gegeven op de vragen vanuit uw vergadering van 13 mei 2015 (zie bijlage 2). Vastgesteld beleid waterschap Vanuit het vastgestelde Waterbeheerprogramma 2016-2021 geeft het waterschap invulling aan de te realiseren KRW doelen in de vorm van de verbetering van de waterkwaliteit, het creëren van natuurlijke oevers en vismigratie. Tevens geeft de uitvoering van het Oostervoortschediep invulling
aan de Raamovereenkomst Plattelandsontwikkeling Drenthe welke in 2015 is ondertekend door o.a. het waterschap Noorderzijlvest, provincie Drenthe, terreinbeheerders, LTO Noord, Natuur en Milieu Federatie Drenthe en de Vereniging Drentse Gemeenten. In deze overeenkomst is specifiek het Oostervoortsche diep fase 3 benoemd als uitvoeringsmaatregel met bijbehorende voorgenomen financiering. Door middel van de voorgestelde meandering wordt invulling gegeven aan het vastgestelde beleid van het waterschap in het kader van modern waterbeheer (WB 21). Daarnaast is in het rekenmodel van de Droge Voeten Studie 2050 al rekening gehouden met de volledige meandering van het Oostervoortsche diep met de daarbij behorende m3 water die wordt geborgen/vastgehouden. Beoogd effect Door realisatie van de laatste fase van het beekherstel volgens variant 3 (zie bijlage 3) wordt invulling gegeven aan het vasthouden van water in de bovenlopen van ons bekensysteem (WB21) door het ontkaden van de huidige loop. Dit geeft een extra vermogen tot het vasthouden van 340.000 m3 water. Voorgaande heeft een positief effect (vertraging) op het afvoerregime van het bekensysteem en de Electra boezem. Er wordt invulling gegeven aan de bestuurlijke afspraak tot realisatie van de afgesproken KRW opgave. In dit geval de natuurlijke inrichting van de oevers (2x2km), vismigratie in de vorm van een vispassage en bijdrage tot verbetering van de waterkwaliteit. Vanuit landschappelijk oogpunt zal met de hermeandering van het laatste gedeelte van het Oostervoortschediep het gehele beekdal van het Peizerdiep weer in zijn oude toestand teruggebracht zijn waarbij het optimaal kan functioneren voor water en natuur. Argumenten 1.1) Inrichting van het gehele Peizerdiepsysteem is overeenkomstig hetgeen is afgesproken in het vastgestelde Waterbeheerprogramma 2016-2021 1.2) De inrichting van het Oostervoortschediep fase 3 is onderdeel van de Raamovereenkomst Plattelandsontwikkeling Drenthe welke vorig jaar door het waterschap is ondertekend waarbij partijen het gezamenlijk belang onderschrijven van PAS (Programma Aanpak Stikstof), KRW, Nieuwe Natuur en hiervoor financiële middelen beschikbaar stellen. Doel is met name het zoeken naar synergie door combinatie van plattelandsdoelstellingen. 1.3) Door het maken van de keuze voor variant 3 met gemaal worden alle belangen optimaal bediend van zowel het waterschap als de natuur tegen de laagst geraamde kosten. 1.4) Bij het maken van een kosten-baten analyse is uitgegaan van het maximaal benutten van de bergingscapaciteit (340.000 m3), vermindering onderhoud km s hoofdwatergang (van 4,7 naar 2,2 km), optimale ontwikkeling van natuur en borging/verbetering van het landbouwbelang en aangrenzende ingelanden. Tegenover deze baten staat de goedkoopste variant 3. 1.5) Onafhankelijk van de inrichting van het Oostervoortschediep fase 3 is tijdens de hoogwatersituatie van afgelopen november 2015 gebleken dat als gevolg van beekherstel er sprake is van een vertraagde afvoer en als gevolg daarvan langere perioden, t.o.v. de periode van voor beekherstel, van verminderde drooglegging in het betreffende landbouwgebied. Mede vanwege mogelijke vragen vanuit de onlangs ingestelde commissie Nazorg Peizerdiepsysteem vraagt deze situatie om een definitieve oplossing. Een gemaal voorkomt deze overlast voor de toekomst. 1.6) Er wordt invulling gegeven aan het amendement van de AB vergadering van 11 maart 2010 waarin is afgesproken dat de landbouwbelangen geborgd moeten worden ondanks beekherstel.
1.7) Er op korte termijn door het waterschap autonoom ook werkzaamheden moeten worden uitgevoerd (aanpassing vistrap en vervanging kunstwerken). 1.8) Staatsbosbeheer heeft zich schriftelijk, bij monde van het provinciehoofd SBB, positief uitgelaten over de keuze van variant 3. De keuze voor deze variant geeft de natuurterreinen naast de beek voldoende potentie voor natuurontwikkeling in de toekomst. 2.1) Om tijdig een complete aanvraag in te kunnen dienen in het kader van POP subsidie hebben wij een garantstelling nodig voor de cofinanciering. Daarnaast wordt hiermee de weg open gehouden voor een eventuele aanvullende subsidie vanuit het Waddenfonds in het kader van het project Vissen voor Verbinding waar het Oostervoortschediep onderdeel van is. 2.2) De bijdrage vanuit de provincie Drenthe in het project bedraagt 38 % van de totale kosten en voor het waterschap 25 % van de totale kosten. Mogelijk wordt de bijdrage van het waterschap nog lager al gevolg van subsidie uit het Waddenfonds 2.3) Van het reeds eerder beschikbaar gestelde voorbereidingskrediet van 75.000,- is nog nagenoeg niet op uitgegeven vanwege de inzet van kennis en kunde vanuit eigen diensten. Inhuur van derden is volledig geboekt onder de prestatieovereenkomst Provincie-Prolander. 3.1) Prolander zal namens de opdrachtgever t.w. de provincie Drenthe de POP aanvraag indienen. Bij deze aanvraag zal worden samengewerkt met de subsidie deskundige van het waterschap. 3.2) Het POP 3 loket gaat per 4 april 2016 open. Uit een eerste verkenning is gebleken dat het project OV 3 kansrijk is. 4.1) In lijn met de opdracht voor de voorbereiding van het project zal de provincie Drenthe opdrachtgever zijn voor de uitvoering waarbij Prolander de bestekvoorbereiding en uitvoering zal begeleiden. Voor het waterschap is dit een synergievoordeel vanwege de prestatieovereenkomst tussen provincie en Prolander waardoor dit geen kosten met zich meebrengt voor het waterschap. Risico s & Kanttekeningen 1.1) Vanuit het oogpunt van duurzaamheid heeft de bouw van een gemaal geen voorkeur en past niet in de gedachte van een robuust en zelfregulerend watersysteem. Echter nabij Veenhuizen is om dezelfde reden (beekherstel) wel een gemaal geplaatst om o.a. de landbouw belangen te borgen. 1.2) Indien besloten wordt om geen hermeandering uit te voeren zal waarschijnlijk op termijn alsnog een gemaal geplaatst moeten worden. Daarnaast is vervanging van de nodige kunstwerken en renovatie van de bestaande vispassage noodzakelijk. De totale kosten van gemaal, kunstwerken, vispassage en bijkomende werken worden ingeschat op een bedrag van rond de 600.000,- 2.1) Gezien onze ervaringen uit het verleden is op het grondwerkbestek een mogelijk aanbestedingsvoordeel te verwachten van rond de 300.000,- op het totale project van 1.630.000,-. Echter afhankelijk van de marktomstandigheden van het moment van aanbesteding kan dit bedrag hoger of lager uitvallen. 3.1) Het mogelijk niet beschikbaar komen van de POP subsidie. Beoordeling van de aanvragen zal plaatsvinden in de vorm van een puntenscore. Financiën De financiële verdeling van het project ziet er als volgt uit: Kostenraming project incl. BTW 1.630.000,- Extra bijdrage provincie i.v.m. vrijval LI Roden-Norg 300.000,- Te subsidiëren bedrag: 1.330.000,-
Bij indiening van het project voor POP subsidie wordt de volgende vaste verdeelsleutel gehanteerd voor het te subsidiëren bedrag van 1.330.000,-: EU subsidie 50% 665.000,- Provinciale subsidie 15% 199.500,- Waterschapbijdrage 35% 465.500 ( garantstelling 390.500 + totaal 1.330.000 75.000 krediet) Over het bedrag van 1.330.000,- dient een vaste bijdrage van 15 % betaald te worden aan de RVO (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland) vanwege te maken kosten in de vorm van het toetsen van de aanvraag, de financiële administratie en het maken van een rapportage ten behoeve van de besteding van Europees geld. Dit percentage resulteert in een bedrag van 199.500,-. Afgesproken is dat de provincie Drenthe deze kosten voor haar rekening neemt. Op basis van de voorgaande subsidies, garantstelling en bijdragen wordt de verhouding tussen provincie en waterschap als volgt: 1)Totale kosten project: 1.829.500,- (Project 1.630.000 + RVO 199. 500,-) 2) Waterschapbijdrage: 465.500,- ( 390.500,- garantstelling + 75.000,- krediet) 25% 3) Provinciale bijdrage 699.000,- ( 199.500 + 199.500 + 300.000,-) 38% 4) Subsidie 665.000,- 37% Ad 2.1) Dit krediet is beschikbaar gesteld in de AB vergadering van 13 mei 2015. Ad 2.2) Mocht de Waddenfonds subsidie niet doorgaan dan zijn de kosten wel gedekt. In het jaarplan 2016 is namelijk rekening gehouden met deze besteding. De kapitaallasten die daar dan uit voortvloeien zullen circa 33.000,- zijn bij een afschrijvingstermijn van 25 jaar en een omslagrente van 3%. Het project zal na uitvoering deels worden overgedragen aan het waterschap. Naast de eventuele POP subsidie onderzoekt het waterschap de mogelijkheid om het project in aanmerking te laten komen voor subsidiering vanuit het Waddenfonds. Of deze opzet zal slagen is op dit moment niet met zekerheid te zeggen. Overleg hierover zal worden gevoerd door de verantwoordelijke portefeuillehouder, een vertegenwoordiger van de Provincie Drenthe eventueel aangevuld met een vertegenwoordiger van het Waddenfonds. Mocht de betreffende subsidieaanvraag gehonoreerd worden, dan zal van het bij dit voorstel gevraagde garantstelling geen of slechts voor een gedeelte gebruik behoeven te worden gemaakt. Eén en ander neemt vanzelfsprekend niet weg dat de gevraagde garantstelling op dit moment wel noodzakelijk is en blijft met het oog op het veiligstellen van de aanvraag voor de POP 3-subsidie en om op korte termijn uitvoering te kunnen geven aan de reeds gemaakte afspraken over de bijdrage die het waterschap als cofinanciering voor zijn rekening neemt.
Communicatie Er is reeds met de direct belanghebbenden gesproken en voldoende draagvlak voor de keuze van variant 3. Na positieve besluitvorming door het AB zal de streek en het dorp Lieveren geïnformeerd worden over de plannen en uitvoering. Uitvoering De uitvoering staat gepland voor dit najaar 2016/voorjaar 2017 afhankelijk van de terreinomstandigheden en het werkprotocol in het kader van de Flora en Fauna wet.