Papierloos bouwen 2014 Bijlage II Bedrijfsbezoeken en interviews Afstudeeronderzoek bij Hendriks Bouw en Ontwikkeling Door Ramon Bos & Jelle Verschuren
Bijlage II Bedrijfsbezoeken en interviews Om een bredere blik te krijgen in de (on)mogelijkheden voor het bouwen zonder papieren bouwtekeningen, hebben er verschillende gesprekken plaatsgevonden. Deze gesprekken waren met bedrijven uit verschillende bedrijfstakken. Hierbij ging het bijvoorbeeld om aannemers, adviseurs en bedrijven uit een totaal andere bedrijfstak, zoals de scheepsbouw. Van deze gesprekken zijn in het onderstaande stuk de belangrijkste bevindingen onder elkaar gezet, die mee zijn genomen in het onderzoek. Eventuele uitgebreidere uitwerkingen kunnen opgevraagd worden bij een van de auteurs. Gesprek met Ballast Nedam Maarten Slee Er worden momenteel verschillende tests gedaan in pilotprojecten waarbij gebruik wordt gemaakt van BIM op de bouwplaats. Dit is voornamelijk het gebruik van handige applicaties op een tablet, waardoor werk vereenvoudigd wordt. Bij deze applicaties worden de meest recente tekeningen ingezien en kunnen al notities gemaakt worden bij tekeningen, die daarna eventueel verstuurd kunnen worden. Het zou een goede stap zijn wanneer iedereen op de bouwplaats inzicht krijgt in het 3D BIM model, waardoor de informatie die al beschikbaar was duidelijker wordt. Voor het gebruik hiervan en alle andere mogelijkheden, blijft belangrijk dat het eenvoudig in gebruik moet zijn. Zo zou een kind van 3 jaar het bij wijze van spreken moeten kunnen gebruiken. Gesprek met Bouwend Nederland Arjan Walinga Bij BIM wordt er vaak veel of alleen maar gekeken naar de IT kant. Dit is maar een klein onderdeel van het BIM principe. Dit geldt ook wanneer er gekeken wordt naar een oplossing voor het bouwen zonder papieren bouwtekeningen. Er zal dan ook gekeken moeten worden naar de management & orgainisatie, mens & cultuur en processen. Wanneer deze onderdelen worden vergeten in een ontwikkeling, zal dit nooit het gewenste resultaat opleveren. Het percentage dat mensen op de bouwplaats echt aan het werken zijn is niet hoog, dit komt doordat er veel tijd wordt gespendeerd aan het zoeken naar informatie. Hier is dus veel winst te behalen. Een realistische stap richting het bouwen zonder papieren bouwtekeningen zou het verbeteren van de informatieterugkoppeling richting het kantoor zijn. Dit kan behaald worden door het proces aan te passen. Welke technische oplossing hiervoor gebruikt wordt, is niet eens zo belangrijk. Voor de toekomst zullen er veel meer mogelijkheden zijn in het 3D printen van prefab elementen die daarna op de bouwplaats worden geassembleerd. Gesprek met Heesen Yachts Alexander Breuning Bij het bouwen draait het om informatieoverdracht. De informatie op een tekening is vaak te complex, waardoor de kans op fouten groter is. Ook zal er tijd verloren gaan met het zoeken naar
de juiste informatie. Een tekening is een bevriezing van een bepaald moment. Door het gebruik van digitale informatie, is de kans op het gebruik van verouderde tekeningen nihil. Een 3D model op de werkplek kan veel opheldering geven voor voornamelijk moeilijke knooppunten. Dit is een aanvulling voor het gebruik van tekeningen. Wanneer dit 3D model of een andere manier van het tonen van de informatie via een device zal gebeuren, is het gebruiksgemak belangrijk. Er moet prettig mee gewerkt kunnen worden met vloeiende overgangen tussen tekeningen om zo het overzicht te vergroten voor de gebruikers. Gesprek met Heijmans Michiel Bottema Er wordt bij Heijmans al gewerkt met BIM op de bouwplaats. Dit voornamelijk door een smartboard in de keet te plaatsen, waarop het 3D BIM model geraadpleegd kan worden. Ook hebben de uitvoerders een tablet waarop alle tekeningen en het 3D model staan. Hiermee worden voornamelijk controles uitgevoerd, maar de bouwvakkers werken er nog niet mee. De informatie die een gebruiker op de bouwplaats moet krijgen zou de informatie voor een bepaalde taak moeten zijn, als een werkinstructie. Hiervoor zal een model wel vooraf ingericht moeten worden om ook die taakgerichte informatie uit het model te kunnen halen. Er zal in de toekomst meer mogelijk zijn met het ter plaatse 3D printen van bouwonderdelen. Deze zouden dan alleen nog maar geassembleerd hoeven te worden. Dit zou veel logistieke voordelen hebben. Gesprek met Klokgroep Jaco Kamphorst Het is zeer belangrijk om de informatie op de bouwplaats te krijgen die daar benodigd is. Echter zal alle overige informatie alleen maar zorgen voor problemen. Deze taakgerichte informatie zal in 2D of 3D kunnen, maar het vergaren van 3D informatie vergt wel een andere manier van denken door de gebruikers. Deze informatie kan dan op verschillende manieren verschaft worden, maar het draait voornamelijk om wélke informatie er verschaft wordt. Wanneer informatie meer taakgericht zal zijn, zal er ook geen goede koppeling gemaakt kunnen worden met de planning en voortgang van de bouw. Wanneer informatie op een andere manier wordt overgedragen aan de gebruikers van die informatie, speelt de manier van het brengen van die verandering een grote rol. Dit kan er voor zorgen of de gebruikers de verandering accepteren of niet. In de toekomst zullen er mogelijkheden zitten in augmented reality. Hierbij kan voor een soort brilletje gezien worden wat er daadwerkelijk op die plek gebouwd moet worden. Ook kan dit dan weer gekoppeld worden aan de planning waardoor gezien kan worden wat wanneer gebouwd moet worden. Gesprek met KPN Michel van Moort & Johan der Kinderen Om een ontwikkeling als het bouwen zonder papieren bouwtekeningen succesvol te laten zijn, zal de focus niet te veel moeten liggen op welke technologie er wel of niet gebruikt moet worden. De nadruk moet liggen op wat er mee behaald kan worden en wat de winst is voor de bedrijven. Daardoor zullen andere bedrijven die inzicht oppikken en zorgen dat de juiste technologie beschikbaar is. Zij zullen dan ook de winst er van inzien.
Alles is in principe mogelijk, wanneer het gevraagd wordt vanuit de bouwsector. Er zal alleen wel naar gevraagd moeten worden en dat zal gebeuren wanneer er goed inzicht is in wat de winst is. Voor het verschaffen van informatie op de bouwplaats is een beveiligde verbinding nodig. Hiermee is alles mogelijk, wat betreft het up-to-date houden van de informatie en het beveiligen van deze informatie. Gesprek met Nemetschek (BIM+) Herman Oogink Wanneer een projectleider alles rondom een project moet regelen, zal hij moeten kijken naar de planning en de kosten. De projectleider zal geen risico s willen lopen met het project. Dat zorgt ervoor dat een aanpassing in de werkwijze niet snel zal plaatsvinden. Wanneer vooraf aan het project hier een andere instelling voor is, zal er meteen de mogelijkheid zijn om de verandering toe te passen. Zo kunnen goede veranderingen verspreiden over het bedrijf en zal een nieuwe werkwijze succesvol zijn. Het zou gunstig zijn om met prefab elementen te werken en zo droog te kunnen bouwen met een soort van lego-pakket. Het plaatsen van deze elementen zou dan kunnen plaatsvinden met afbeeldingen uit het 3D model. Het plaatsen van de elementen zou bijvoorbeeld kunnen door middel van lasers. Voor een nieuwe werkwijze hoeft men geen rekening te houden met de technologie, die ontwikkelt zo snel dat alles in principe mogelijk is. Waar wel rekening mee gehouden moet worden, is de oudere generatie op de bouwplaats die moeilijk om zal kunnen gaan met een aanpassing in werkwijze. In de toekomst zal 3D printen een grotere rol gaan spelen, wanneer dit steeds verder ontwikkelt. Hoe ver dit zal gaan, is nu nog niet te zeggen. Gesprek met Oadis Guus Zwaans Er is nog veel te winnen in het koppelen van de planning aan het BIM model door bijvoorbeeld de software Synchro. Hierdoor kan de levering van elementen virtueel al plaatsvinden, waardoor een gebouw echt stapje voor stapje al virtueel gebouwd wordt. Wanneer hierbij nu ook nog eens niet de nadruk op tekeningen ligt maar op informatie, dan zal er per dag een stap uitgewerkt kunnen worden. Hierdoor weet dan iedereen die in de keet komt wat er die dag moet gebeuren. Dit kan dan worden gecombineerd met taakgerichte informatie in plaats van tekeningen voor het hele bouwcomplex. Door het correct samenwerken tussen de juiste mensen, kan er tot een kwart op de bouwsom worden bespaard. Hiervoor zal goede communicatie nodig zijn en zo veel mogelijk productie binnen plaatsvinden. Door het alleen maar assembleren van de elementen wordt de bouwtijd zo verkort dat er veel tijdswinst is. Ook wordt de informatie die op de bouwplaats benodigd is enorm verminderd. Dit alles kan alleen succesvol zijn wanneer een model alleen 100% correcte informatie bevat. Over een aantal jaren zitten er meer mogelijkheden in de informatievoorziening van machine-tomachine in plaats van machine-to-men. Zo zullen machines dus aangestuurd moeten worden vanuit het BIM model.
Gesprek met PelserHartman Jeroen Pelser Er zal meer gebruik gemaakt kunnen worden van het inmeten van gebouwen om de stand van zaken bij een bouw bij te houden. Ook eventuele afwijkingen in het gebouw kunnen hiermee in kaart worden gebracht. Zo kan eventueel het BIM model bijgesteld worden en dus ook de productie van elementen die nog geplaatst moeten worden. Gesprek met Solidu Mathijs Natrop Op de bouwplaats moeten niet de tekeningen centraal staan. Het 3D BIM model moet centraal staan en daar zal informatie uit gehaald moeten worden die benodigd is voor een bepaalde taak. In het model kunnen de relaties tussen bepaalde onderdelen gemakkelijk getoond worden aan de bouwvakkers. Zo zouden de uitvoerder en werkvoorbereider printjes (of documentjes voor op een tablet o.i.d.) moeten kunnen maken om zo de informatie te verschaffen aan de gebruikers. Momenteel wordt veel handige informatie uit het model niet gebruikt maar over het bouwhek gegooid. Wanneer op deze manier gewerkt wordt, zal de papierstroom aanzienlijk verminderd worden. Papier (A4 of A3) kost niet veel en het gebruik van een tablet is niet gemakkelijk met vieze handen. Hierdoor zal de keuze tussen papier en een tablet bij taakgerichte informatie snel richting papier gaan. Wanneer de taakgerichte informatie is gekoppeld aan de planning, zou de werkvoorbereider (in overleg met de uitvoerder) per week de taakgerichte informatie voor iedere dag op kunnen stellen. Hierin staan dan de benodigde maten en eventuele bevestigingsvoorschriften enz. Hiermee wordt de tijd bespaard dat een bouwvakker naar de keet moet lopen om informatie te zoeken op allerlei bij elkaar gezochte tekeningen. In de toekomst zal robotisering een grotere rol spelen. Machines zullen aangestuurd worden door de informatie die beschikbaar is. Zo zal de ambacht van het bouwen op de bouwplaats verdwijnen en zal er meer gebouwd worden door elementen in een fabriek te maken. Gesprek met TNO Léon van Berlo Het zou goed zijn om papieren tekeningen illegaal te maken op een bouwplaats. Zo kan er taakgerichte informatie verschaft worden, zonder dat iedereen toch weer teruggrijpt naar de normale papieren tekeningen. Het is goed om te kijken naar welke informatie nou daadwerkelijk nodig is op de werkplek en wie dit wanneer nodig heeft. De techniek van augmented realiy bestaat al. Er zijn alleen geen bedrijven die het gebruiken, doordat de aanschafkosten nog vrij hoog liggen. Een realistische stap om nu te maken, is het gebruiken van een tablet of laptop op de bouwplaats. Zo kunnen tekeningen gemakkelijk up-todate worden gehouden. Verder zal de informatie naar de werkplek dan niet via grote tekeningen moeten plaatsvinden, maar via taakgerichte informatie. Iedere ochtend kan dan een uitdraai gemaakt worden per taak, met de daarvoor benodigde informatie. De toekomst zal meer richting prefabricage gaan, waarbij op de bouwplaats de tekeningenstroom verminderd. Er zal meer geassembleerd worden door het gebruik van chips in de prefab elementen. In de verdere toekomst kan een bouwplaats ook aangestuurd worden. Hierbij blijft nog steeds gelden, hoe later de 2D tekeningen gemaakt worden, hoe beter ze up-to-date zullen zijn als ze gebruikt gaan worden.