Resultaten Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 Veldhoven
Voorwoord Een goede gezondheid van lichaam én geest vergroot de mogelijkheden van mensen om (langer) mee te doen in het maatschappelijke leven. De inwoners van Veldhoven zijn veelal positief over hun gezondheid. De onderlinge betrokkenheid is groot en ook de deelname aan sociale activiteiten ligt hoog. Daarnaast zet de trend naar een gezondere leefstijl zich door. Mooie resultaten, waar de gemeente, gezondheidszorg, welzijnswerk en andere partners dagelijks hun bijdrage aan leveren! Uiteraard blijven er punten van zorg. Ik denk bijvoorbeeld aan de 3000 volwassenen en ouderen in Veldhoven die (zeer) ernstig eenzaam zijn. Daarnaast voelen ruim 6000 inwoners zich psychisch ongezond. De jongvolwassenen zijn daarbij een belangrijke aandachtsgroep. In deze rapportage kunt u de belangrijkste cijfers en trends van de Volwassenen- en Ouderenmonitor voor Veldhoven lezen. Wij zijn verheugd u deze resultaten ook voor vier deelgebieden te kunnen presenteren. De onderwerpen van deze monitors worden gerapporteerd in vier thema s: de sociale wijk, de gezonde wijk, de zorgzame wijk en de leefbare wijk. Vanuit de inhoudsopgave kunt u klikken naar de resultaten voor elk thema. De resultaten bieden veel aanknopingspunten om gezamenlijk te blijven werken aan de gezondheid in Veldhoven. Vanuit de GGD dragen wij daar uiteraard graag ons steentje aan bij! Antonie Verhees Gezondheidsmakelaar
Volwassenen- en Ouderenmonitor Monitors in 21 gemeenten Zuidoost-Brabant Steekproef van 19 t/m 64 jarigen en 65-plussers Schriftelijke of online vragenlijst naar keuze Eerdere vergelijkbare monitors uitgevoerd in 2009 en 2012 Deelname in Veldhoven: 350 volwassenen (32% respons) 491 ouderen (53% respons) GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017
Volwassenen- en Ouderenmonitor Resultaten: - Veldhoven totaal en 4 deelgebieden: 1. Zuidoost: Veldhoven, Meerveldhoven, Zeelst, verspreide huizen ten zuiden van E3; 2. Centrum: d Ekker, Zonderwijk, t Look, Cobbeek, Centrum; 3. Noord: Heikant-West, Heikant-Oost, De Kelen, De Polders; 4. West: Oerle, Zandoerle, verspreide huizen Zittard, Groote Aard en Vliet, Scherpenering en Landsaard - Vergelijking met Zuidoost-Brabant en Nederland - Trends 2009-2012-2016 Resultaten in % en absolute aantallen volwassenen: 1% = 260 personen ouderen: 1% = 90 personen 4 3 2 1 GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017
Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om naar de betreffende pagina te gaan Sociale wijk Sociale betrokkenheid Eenzaamheid Participatie Zorgzame wijk Hulp en vraagverlegenheid Voorzieningen en hulpmiddelen Mantelzorg Gezonde wijk Ervaren gezondheid Psychische gezondheid Zingeving Leefstijl Leefbare wijk Woonomgeving Geur- en geluidshinder Bezorgdheid woonomgeving Achtergrondkenmerken Leeftijd, huishouden en opleiding Financiën
Sociale betrokkenheid Eenzaamheid Participatie 1
Sociale betrokkenheid In Veldhoven ervaart ongeveer 60% voldoende sociale samenhang in de buurt en 75% voelt zich medeverantwoordelijk voor de leefbaarheid. De sociale samenhang die inwoners in Veldhoven ervaren is vergelijkbaar met de regio Zuidoost-Brabant. Ongeveer 60% van de inwoners ervaart voldoende sociale samenhang in hun buurt. Dit wordt het sterkst ervaren door inwoners uit Oerle (deelgebied West ). Tachtig procent van de volwassenen in Veldhoven heeft regelmatig (tenminste 2x per maand) contact met buren. Bij de ouderen ligt dit met 91% iets hoger en het is ook hoger dan in de regio (85%). Tussen de deelgebieden zijn geen grote verschillen in hoe vaak men contact heeft met buren. Jongvolwassenen (19-24 jaar) hebben het minst vaak frequent contact met buren. Het wordt meer naarmate de leeftijd toeneemt. Inwoners van éénpersoonshuishoudens, mensen met een lager inkomen en inwoners met een migratie achtergrond hebben ook minder vaak contact met hun buren. Circa 75% van de volwassenen geeft aan af en toe iets voor de buren te doen. In de regio Zuidoost-Brabant zien we hierin sinds 2012 een significante daling, dat is in Veldhoven niet het geval. Er is geen verschil in het geven van burenhulp tussen de deelgebieden. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 2
% Sociale betrokkenheid 100 Ervaart voldoende sociale samenhang in de buurt Deelgebieden 90 80 70 72 79 60 50 40 51 60 59 63 62 61 62 58 30 20 10 0 Centrum Noord West Zuidoost Veldhoven (totaal) 19-64 jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 3
Eenzaamheid Ongeveer 3.000 inwoners in Veldhoven zijn (zeer) ernstig eenzaam. Eenzaamheid hangt sterk samen met het missen van eigen regie en steun uit de omgeving. Eenzaamheid blijft een belangrijk aandachtspunt, zowel bij volwassenen als ouderen. In Veldhoven is 8% van de volwassenen en 11% van de ouderen (zeer) ernstig eenzaam. In totaal zijn dit ongeveer 3.010 inwoners. Met name bij de ouderen lijkt er een stijging te zijn van het aandeel mensen dat eenzaam is. Deze stijging zien we ook in de gehele regio Zuidoost-Brabant; overigens ook bij de volwassenen. In de deelgebieden Zuidoost en West is het percentage (zeer) ernstig eenzamen bij zowel de volwassenen als de ouderen het hoogste. In Oerle ( West ) is met name meer sprake van emotionele eenzaamheid (~aard van de contacten), terwijl de sociale eenzaamheid (~aantal contacten) minder is dan in de andere deelgebieden. Inwoners die alleenwonend of alleenstaande ouder zijn, zijn vaker (zeer) ernstig eenzaam. Ook bij allochtone inwoners, met name bij de niet-westerse groep, is eenzaamheid een punt van aandacht. Zeker bij de ouderen. Eenzaamheid hangt sterk samen met diverse andere problemen. Bij de volwassenen komt eenzaamheid bijvoorbeeld meer voor bij mensen die weinig eigen regie ervaren. Bij de ouderen is de kans op eenzaamheid aanzienlijk groter bij mensen die weinig steun ontvangen uit hun omgeving. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 4
% Eenzaamheid 25 Is (zeer) ernstig eenzaam Deelgebieden 20 15 13 14 10 5 7 8 5 10 10 10 8 11 0 Centrum Noord West Zuidoost Veldhoven (totaal) 19-64 jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 5
inwoners met een (niet) westerse migratie achtergrond zich niet gelukkig voelen Inwoners 19+ (psychisch) ongezond zijn weinig zingeving ervaren alleenwonend zijn moeite hebben met rondkomen weinig eigen regie ervaren een kwetsbare oudere zijn alleenstaande ouder zijn weinig steun ontvangen Meer eenzaamheid bij mensen die 19-64 jaar 65+ GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 6
Participatie In Veldhoven is een even groot aandeel van inwoners actief in vrijwilligerswerk en verenigingsleven als in de regio. Voor ongeveer 2.750 volwassenen is een verenigingslidmaatschap te duur. Bijna 30% van de volwassenen en ouderen in Veldhoven verricht vrijwilligerswerk. Het aandeel vrijwilligers is in beide leeftijdsgroepen stabiel. Zowel bij de volwassenen als de ouderen is het aandeel vrijwilligers relatief het grootst in deelgebied West (wijk Oerle). 55% van de volwassenen en 64% van de ouderen is lid van een vereniging of club. Ook deze percentages zijn stabiel. Punt van zorg is dat 2.750 volwassen inwoners aangeven niet voldoende financiële middelen voor een verenigingslidmaatschap te hebben. Deze groep is het grootst in deelgebied Centrum en het kleinst in Noord. Het sociale leven speelt zich in grote mate af via digitale wegen. Dit is echter niet voor iedereen vanzelfsprekend. In de communicatie en ondersteuning van vooral ouderen is het van belang om te weten dat 20% van de ouderen in Veldhoven geen gebruik maakt van internet. De groep die belemmeringen ervaart in het gebruik van internet (41%) is in Veldhoven kleiner dan in de regio (48%). Belemmeringen worden relatief meer ervaren door ouderen in de deelgebieden Centrum en West dan in Zuidoost en Noord. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 7
% Participatie 50 Verricht vrijwilligerswerk Deelgebieden 40 42 30 20 29 26 25 29 33 30 31 28 30 10 0 Centrum Noord West Zuidoost Veldhoven (totaal) 19-64 jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 8
Ervaren gezondheid Psychische gezondheid Zingeving Leefstijl 9
Ervaren gezondheid De meerderheid van de inwoners van Veldhoven is positief over hun gezondheid. Ouderen uit Oerle (deelgebied West) ervaren het minst beperkingen in activiteiten door hun gezondheid. In Veldhoven is 80% van de volwassenen en 60% van de ouderen positief over de eigen gezondheid. Dit ligt in lijn met de regio en is de afgelopen jaren stabiel gebleven. Niet de ziekte zelf maar de beperkingen door de ziekte of aandoening bepalen in sterke mate de gezondheidsbeleving van mensen. Ruim één op de zeven volwassenen en één op de drie ouderen heeft een langdurige ziekte en is daardoor (ernstig) beperkt in activiteiten. Bij de ouderen geldt dit het minst voor de inwoners van deelgebied West (Oerle). Ouderen met een lage opleiding of die alleen wonen zijn minder positief over hun gezondheid. Zij zijn ook vaker langdurig ziek of ervaren beperkingen. Bijna 2.800 volwassenen en ouderen in Veldhoven kunnen door hun gezondheid niet de dingen doen die zij willen. Bij de volwassenen (5%) is deze groep kleiner dan gemiddeld in de regio (9%) Ruim een kwart van de zelfstandig wonende ouderen is kwetsbaar. Deze groep is stabiel en vergelijkbaar met de regio. In deelgebied West is de groep kwetsbaren relatief het kleinst. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 10
% Ervaren gezondheid Heeft langdurige ziekte en is beperkt in activiteiten Deelgebieden 50 40 30 37 34 33 34 20 22 20 10 11 12 14 15 0 Centrum Noord West Zuidoost Veldhoven (totaal) 19-64 jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 11
Psychische gezondheid Relatief veel jongvolwassenen kampen met ernstige stress en suïcidale gedachten. Zij zijn daarmee een belangrijke doelgroep bij het tegengaan van psychische problemen. Bijna 4 op de 5 mensen in Veldhoven is over het algemeen een gelukkig mens. Deze groep is stabiel en vergelijkbaar met de regio. Maar daarnaast voelen ongeveer 6.000 inwoners zich psychisch ongezond. Dit betreft 17% van de volwassenen en 16% van de ouderen. Belangrijk daarbij is de groep jongvolwassenen. Regionale analyses laten zien dat één op de vier 19 t/m 24 jarigen zich psychisch ongezond voelt. Bij de volwassenen voelen de inwoners van deelgebied Centrum zich het vaakst psychisch ongezond, bij de ouderen de inwoners van Centrum en Zuidoost. Bij de (jong)volwassenen is ook stress een belangrijk aandachtspunt. Bijna 1 op de 6 volwassenen in Veldhoven geeft aan recent veel stress te hebben ervaren. Werk is met stip de belangrijkste oorzaak daarvoor (49%), maar ook opvoeding (16%), financiën (15%) en gezondheid (13%) worden als bron voor stress genoemd. Bij circa 1.750 volwassenen in Veldhoven zijn de psychische problemen dusdanig dat zij in het afgelopen jaar serieus gedacht hebben aan het beëindigen van hun leven. Deze groep is in Centrum het grootst (11%). Jongvolwassenen hebben deze suïcidale gedachten vaker dan 40-plussers en mannen vaker dan vrouwen. Ook alleenstaanden en mensen met een laag inkomen geven vaker aan deze gedachten te hebben. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 12
% Psychische gezondheid Voelt zich psychisch ongezond Deelgebieden 50 40 30 20 23 10 17 15 13 14 15 8 17 17 16 0 Centrum Noord West Zuidoost Veldhoven (totaal) 19-64 jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 13
sociaal uitgesloten zijn of weinig sociale cohesie in de buurt ervaren onvoldoende regie over eigen leven hebben zich eenzaam voelen enige of grote moeite met rondkomen hebben minder dan 2x per maand contact met buren hebben niet zelfstandig contact kunnen leggen en onderhouden weinig zingeving ervaren Meer psychische ongezondheid bij mensen die momenteel mantelzorg ontvangen GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 14
% Psychische gezondheid 25 Heeft laatste 12 maanden serieus gedacht om een eind aan het leven te maken (19-64 jarigen) Deelgebieden 20 15 10 5 11 3 8 5 7 0 Centrum Noord West Zuidoost Veldhoven (totaal) GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 15
Zingeving Eén op de acht inwoners van Veldhoven heeft moeite om zin aan het leven te geven. Dit hangt sterk samen met het missen van sociale vaardigheden en eigen regie. Het hebben van een zinvolle dagbesteding draagt sterk bij aan de ervaren gezondheid. Circa 11% van de volwassenen en 16% van de ouderen is echter niet in staat om zin aan het leven te geven. Ten opzichte van de andere deelgebieden valt op dat meer volwassenen in deelgebied West (Oerle) moeite hebben met zingeving, terwijl dit bij de ouderen juist minder speelt. Zingeving is bepaald aan de hand van vragen over een richting en doel hebben in het leven, ervan genieten om plannen te maken en uit te voeren en de dagelijkse activiteiten belangrijk vinden. Vrij veel Veldhovenaren zijn het niet eens met de eerste twee vragen (resp. 37% en 33%) en een kleinere groep vindt zijn of haar dagelijkse activiteiten onbelangrijk (11%). Het missen van zingeving hangt sterk samen met andere problemen. Inwoners die niet in staat zijn om sociale contacten te leggen of te houden hebben aanzienlijk vaker moeite om zin te geven aan het leven. Ditzelfde geldt voor mensen die zich psychisch ongezond voelen en weinig eigen regie ervaren. Bij de volwassenen zijn de verschillen tussen de leeftijdsgroepen beperkt. Bij de ouderen neemt het gebrek aan zingeving sterk toe bij het stijgen van de leeftijd. Bij 85-plussers is dit aandeel twee keer zo groot als bij de 65-74 jarigen. Ook mensen met een lagere opleiding en alleenwonenden missen vaker zingeving. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 16
% Zingeving 25 Is niet in staat om zin aan het leven te geven Deelgebieden 20 19 15 15 17 15 14 16 10 10 12 11 5 7 0 Centrum Noord West Zuidoost Veldhoven (totaal) 19-64 jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 17
Leefstijl Regionaal is sprake van meer bewegen en minder alcoholgebruik. Deze gunstige tendens in leefstijl lijkt ook door te zetten in Veldhoven. Lichaamsbeweging is belangrijk voor lichaam én geest. Met name bij ouderen lijkt sprake te zijn van een stijging van het percentage inwoners dat voldoet aan de norm Gezond Bewegen 1. Circa 65% van de volwassenen en 73% van de ouderen heeft voldoende beweging. In deelgebied West (Oerle) voldoen meer mensen aan de beweegnorm dan elders in de gemeente. Het aandeel mensen met overgewicht is nog altijd hoog: 47% van de volwassenen en 61% van de ouderen. Bij de volwassenen zien we een dalende (maar niet significante) tendens in het alcoholgebruik. Momenteel voldoet 67% van de volwassenen niet aan de nieuwe norm; in 2009 was dat nog 74%. Sinds 2015 hanteert de Gezondheidsraad deze nieuwe norm: Drink liever niet, maar maximaal 1 glas per dag. Qua alcoholgebruik zijn er geen eenduidige verschillen tussen de deelgebieden. In Veldhoven rookt 20% van de volwassenen en 10% van de ouderen. In beide leeftijdsgroepen is er sprake van een lichte, niet significante daling. 1 1 Norm Gezond Bewegen uit 2015 (Gezondheidsraad), minstens 5 dagen per week een half uur matig intensief lichamelijk actief GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 18
% % Leefstijl 100 Beweegt voldoende volgens norm Trend 100 Voldoet niet aan (nieuwe) norm alcoholgebruik Trend 80 80 60 60 40 40 20 20 0 2009 2012 2016 0 2009 2012 2016 Volwassenen 19-64 jaar Ouderen 65+ Volwassenen 19-64 jaar Ouderen 65+ GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 19
Hulp en vraagverlegenheid Voorzieningen en hulpmiddelen Mantelzorg 20
Hulp en vraagverlegenheid Veel ouderen in Veldhoven hebben indien nodig hulp beschikbaar in hun omgeving. Maar daadwerkelijk vragen om hulp is voor bijna een kwart van de ouderen erg moeilijk. Bijna één op de vier ouderen in Veldhoven ontvangt momenteel hulp vanwege zijn of haar gezondheid. Dit betreft zowel betaalde hulp, mantelzorg als hulp van een vrijwilliger. Daarnaast hebben ongeveer 470 ouderen behoefte aan (meer) hulp. In Veldhoven hebben de meeste ouderen indien nodig hulp beschikbaar in de omgeving. Desondanks is dat voor 17% van de ouderen niet het geval (ruim 1.500 ouderen). In Oerle (deelgebied West) is deze groep relatief klein ten opzichte van de andere deelgebieden; in Noordelijk woongebied is deze groep relatief groot. Ook al is er hulp beschikbaar in de omgeving, de drempel om die hulp daadwerkelijk te vragen is hoog. Bijna een kwart van de ouderen in Veldhoven vindt het erg moeilijk om hulp te vragen bij gezondheidsproblemen. Vraagverlegenheid is zeker niet alleen bij ouderen een aandachtspunt. Ook van de volwassenen in Veldhoven heeft bijna één op de vijf er erg veel moeite mee om hulp te vragen bij gezondheidsproblemen. Het zijn met name vrouwen (alle leeftijden) en de ouderen van 75+ die het vaker lastig vinden om hulp te vragen. Maar ook alleenwonenden hebben hier meer moeite mee. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 21
% Vraagverlegenheid 50 Vindt het erg moeilijk om hulp te vragen bij problemen met gezondheid Deelgebieden 40 30 20 21 21 25 26 17 17 25 20 19 24 10 0 Centrum Noord West Zuidoost Veldhoven (totaal) 19-64 jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 22
niet zelfstandig contacten kunnen leggen minder dan 2x per maand contact met buren hebben vaak al wel mantelzorg ontvangen weinig eigen regie ervaren zich psychisch niet gezond of ongelukkig voelen geen gebruik van internet maken sociaal uitgesloten zijn of lage sociale cohesie ervaren in de buurt niet (altijd) bij iemand terecht kunnen met probleempjes Meer vraagverlegenheid bij mensen die behoefte hebben aan 1 of meer welzijnsvoorziening, maar deze niet gebruiken GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 23
Voorzieningen en hulpmiddelen Veldhovense ouderen maken vaker gebruik van de Wmo-voorziening mantelzorgondersteuning dan elders in de regio Zuidoost-Brabant. Volwassenen maken vooral gebruik van de Wmovoorziening opvoedingsondersteuning en deze groep is in de afgelopen jaren toegenomen. Het gebruik van Wmo-voorzieningen door volwassenen is vanaf 2012 significant gestegen naar 11% in 2016. Ook bij de ouderen lijkt er sprake te zijn van een (niet-significante) stijging naar 10% in 2016. De behoefte aan informatie over Wmo-voorzieningen is ten opzichte van 2012 bij de 65-plussers gestegen. Ook bij de nietwesterse allochtonen is de groep die informatie wil maar niet weet waar ze dat kunnen krijgen relatief groot. Ruim één op de drie ouderen in Veldhoven heeft 1 of meer hulpmiddelen in de woning. Dit betreft veelal extra handgrepen en beugels. Ouderen in deelgebied West (Oerle) hebben deze hulpmiddelen minder vaak in de woning dan ouderen in de andere deelgebieden. Bijna één op de vijf ouderen heeft behoefte aan hulpmiddelen. Deze behoefte is met 26% het grootste bij ouderen uit deelgebied Zuidoost. De meeste behoefte is er aan sensoren die noodsituaties aangeven. Zeven procent van de ouderen moet verhuizen indien ze slecht ter been worden. Vijfenzestig procent van de ouderen zal in die situatie in de eigen woning kunnen blijven, maar wel met aanpassingen. De groep ouderen die géén aanpassingen nodig heeft om in de woning te kunnen blijven wonen is relatief groot in deelgebied Noord. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 24
% % Voorzieningen en hulpmiddelen 25 Heeft afgelopen jaar gebruik gemaakt van één of meer wmo-voorzieningen Trend 25 Wil informatie over wmovoorzieningen maar weet niet waar men terecht kan Trend 20 20 15 15 10 10 5 5 0 2012 2016 0 2012 2016 Volwassenen 19-64 jaar Ouderen 65+ Volwassenen 19-64 jaar Ouderen 65+ GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 25
Mantelzorg Ongeveer één op de zes volwassenen en één op de zeven ouderen geeft momenteel mantelzorg. Op regionaal niveau geldt voor beide groepen dat het aandeel mantelzorgers is toegenomen in de afgelopen jaren. Circa 18% van de volwassenen en 15% van de ouderen in Veldhoven geeft momenteel mantelzorg. Voor Veldhoven is er geen duidelijke significante trend ten opzichte van 2009 en 2012, maar op regionaal niveau is er wel een duidelijke toename waarneembaar in het aandeel mantelzorgers. Twee procent van de volwassenen en ouderen voelt zich (tamelijk) zwaar belast door het geven van mantelzorg. Bij de volwassenen betreft dit 9% van de mantelzorgers, bij de ouderen is deze groep groter, namelijk 16%. Ondanks de stijging in het totale aandeel mantelzorgers (regionaal), neemt het aandeel door mantelzorg overbelaste inwoners niet toe. Volwassenen geven met name mantelzorg aan hun (schoon)ouders, ouderen met name aan hun partner. In deelgebied West (Oerle) geven meer ouderen mantelzorg aan buren, vrienden of kennissen dan elders in de gemeente. De meeste mantelzorgers geven nog steeds 1 tot 10 uur per week mantelzorg. De combinatie met andere (zorg)taken of werk maakt volwassen mantelzorgers kwetsbaar voor overbelasting. Dit geldt in sterke mate voor vrouwen, die vaker mantelzorg verlenen dan mannen. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 26
% % Mantelzorg 50 Geeft momenteel mantelzorg Trend 50 Voelt zich (tamelijk) zwaar belast door het geven van mantelzorg Trend 40 40 30 30 20 10 17 12 12 18 15 20 10 0 2009 2012 2016 0 3 1 1 2 2 2009 2012 2016 Volwassenen 19-64 jaar Ouderen 65+ Volwassenen 19-64 jaar Ouderen 65+ GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 27
Woonomgeving Geur- en geluidshinder Bezorgdheid woonomgeving 28
Woonomgeving Veel inwoners van Veldhoven voelen zich medeverantwoordelijk voor de leefbaarheid in hun buurt; men vindt dat de gemeente meer mag doen om bewoners bij veranderingen in de buurt te betrekken. Zowel de volwassenen als de ouderen in Veldhoven zijn grotendeels tevreden over hun buurt. Meer dan 90% geeft een voldoende als rapportcijfer. Bijna driekwart geeft een 8 of hoger als beoordeling voor de eigen buurt. Circa 74% van de volwassenen voelt zich medeverantwoordelijk voor de leefbaarheid in de buurt. Dit percentage is hoger dan elders in de regio Zuidoost-Brabant (65%). Eén op de zeven volwassenen is het afgelopen jaar actief geweest om hun buurt te verbeteren. Deze groep is het grootst in Oerle ( West ). Eén op de vier volwassenen (25%) vindt dat de gemeente Veldhoven voldoende doet om bewoners te betrekken bij veranderingen in de buurt. In 2009 was dit nog 36%. Bijna alle volwassenen geven aan groen in de buurt belangrijk te vinden. In deelgebied Centrum geeft 31% van de volwassenen aan dat er onvoldoende plekken voor verkoeling in de buurt zijn. De visie van de GGD en op een gezonde leefomgeving is verwoord in het document Van Normen naar Waarden: kernwaarden voor een Gezonde Leefomgeving. Ze dienen onder andere als inbreng voor de vele processen die bij de implementatie van de Omgevingswet op de verschillende beleidsniveaus (gaan) lopen. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 29
% Woonomgeving Geeft een voldoende voor de eigen buurt Deelgebieden 100 80 88 94 94 91 92 99 97 96 93 97 60 40 20 0 Centrum Noord West Zuidoost Veldhoven (totaal) 19-64 jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 30
Geur- en geluidshinder Ernstige geur- en geluidshinder zorgen voor overlast en hebben niet alleen een negatieve invloed op de leefbaarheid maar ook op de gezondheidsbeleving van inwoners. Ruim 7.000 inwoners in Veldhoven worden ernstig gehinderd door geluid. Dit geldt voor 20% van de volwassenen en 21% van de ouderen. Ten opzichte van landelijk ervaren meer mensen ernstige geluidhinder door vliegverkeer. Vooral in deelgebied West (Oerle) is deze groep groot: 24% van de volwassenen en 26% van de ouderen. In dit gebied zorgt het vliegverkeer bij 15% van de volwassenen en 13% van de ouderen voor ernstige slaapverstoring. Daarnaast wordt 8% van de volwassenen en ouderen ernstig gehinderd door geur. Open haarden en allesbranders zorgen voor de meeste geurhinder en het vliegverkeer staat op de tweede plaats. Gemiddeld hebben ouderen in Veldhoven minder geurhinder door landbouw- en veeteeltactiviteiten dan elders in de regio Zuidoost-Brabant. Deze hinder wordt vooral in deelgebied West (Oerle) ervaren, naast geurhinder door het vliegverkeer. Geur- en geluidshinder hebben een negatieve invloed op de leefbaarheid in een dorp of kern. Mensen die hinder ervaren zijn vaker minder positief over de eigen buurt en woning. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 31
Geluids- en geurhinder 19-64 jarigen 13% 8% 39% 21% 11% 4% 21% 10% Geluidshinder Geurhinder GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 32
Geluids- en Geurhinder 65 jaar en ouder 23% 9% 31% 21% 17% 7% 19% 7% Geluidshinder Geurhinder GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 33
Bezorgdheid woonomgeving Ruim één op de zes inwoners van Veldhoven is bezorgd over de invloed van de leefomgeving op hun gezondheid. Naast het vliegverkeer maakt men zich ook zorgen over de mogelijke gevolgen van de intensieve veehouderij. Circa 6.200 inwoners van Veldhoven maken zich zorgen over invloed die hun directe leefomgeving heeft op hun gezondheid (18%). Het vliegverkeer is daarbij met stip de belangrijkste bron van zorg (13%), meer dan gemiddeld in de regio Zuidoost-Brabant (4%). Volwassenen en ouderen in deelgebied West (Oerle) en ook de ouderen in deelgebied Noord zijn daarover het meest bezorgd. Ook veehouderijen zorgen voor bezorgdheid in Veldhoven; vooral bedrijven met varkens, pluimvee en/of geiten. Circa 41% van de volwassenen in Veldhoven is bezorgd over infectieziekten die overdraagbaar zijn van dier op mens, resistente bacteriën en/of fijnstof. Deze bezorgdheid is sinds 2012 sterk toegenomen (26%). Op regioniveau blijkt dat hoger opgeleiden zich eerder zorgen maken dan lager opgeleiden en dat het vooral speelt bij inwoners in de leeftijd van 40 tot 75 jaar. En dus minder bij jongvolwassenen en 85-plussers. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 34
% Bezorgdheid woonomgeving Bezorgd over de invloed van omgeving op de gezondheid Deelgebieden 50 45 40 35 30 31 33 25 20 15 19 24 22 17 18 18 10 5 9 12 0 Centrum Noord West Zuidoost Veldhoven (totaal) 19-64 jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 35
moeite hebben met rondkomen eenzaam zijn psychisch ongezond zijn Inwoners met een niet-westerse migratie achtergrond niet (zo) gelukkig zijn lage sociale cohesie in de buurt ervaren Minder vaak positief over de leefomgeving zijn mensen die zelden of nooit contact met de buren hebben de buurt onaantrekkelijk vinden om te bewegen zich wel eens onveilig voelen onvoldoende ontmoetingsplekken in de buurt ervaren onvoldoende rustige plekken in de buurt ervaren GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 36
Achtergrondkenmerken Laarbeek 37
Leeftijd, huishouden en opleiding Veldhoven telt per 1 januari 2016 ongeveer 35.175 inwoners van 19 jaar en ouder, hiervan hebben bijna 9.000 inwoners de leeftijd van 65 of ouder bereikt, dit is 26% van deze groep. Van de ondervraagden tussen de 19 en 64 jaar uit Veldhoven woont ruim de helft samen met een partner en thuiswonende kinderen (55%), dit is hoger dan gemiddeld. In 9% van de huishoudens gaat het om een eenoudergezin. Van alle volwassenen woont één op de tien alleen. Bijna één op de drie ouderen is alleenwonend. Veel ouderen hebben nog steeds een eigen koopwoning, in Veldhoven geldt dit voor twee op de drie ouderen. Het opleidingsniveau van volwassenen in Veldhoven is gemiddeld wat hoger dan in de rest van Zuidoost- Brabant; bij de ouderen is het opleidingsniveau wel vergelijkbaar met de regio. Circa 83% van de volwassenen heeft betaald werk, dit is meer dan gemiddeld in Nederland (76%). Drie procent is werkloos/-zoekend en eveneens 3% is arbeidsongeschikt. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 38
Leeftijd en huishoudsamenstelling Totaal aantal inwoners in Veldhoven in 2016: (bron CBS) 44.317 inwoners 19-64: 26.177 (59%) 65+: 8.998 (20%) Gezin met thuiswonende kinderen: 55% Eenoudergezin: 9% Alleenwonend: 10% Partner: 68% Alleenwonend: 32% GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 39
Financiën Naar schatting heeft 14% van de volwassenen en 9% van de ouderen enige tot grote moeite om rond te komen (bijna 4.500 mensen). Er zijn hierin geen grote verschillen tussen de deelgebieden. De volwassenen in Veldhoven hebben een gunstigere financiële situatie dan gemiddeld in Nederland. Zo hebben zij een hoger inkomen en minder moeite met rondkomen. Wanneer men schulden heeft kan dit een grote impact hebben op iemands leven. Ruim 2.000 volwassenen in Veldhoven hebben één of meer betalingsachterstanden (12%). Daarvan heeft ongeveer een kwart zelfs twee of meer achterstanden. Dit betreft met name kosten voor de zorgverzekering, belastingdienst en hypotheek of huur. Soms is er ook te weinig geld voor sociale activiteiten. Zo kunnen circa 800 volwassenen in Veldhoven een bezoek aan vrienden niet betalen (3%) en hebben circa 2.750 volwassenen te weinig geld voor het lidmaatschap van een (sport)vereniging (11%). GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 40
% Financiën Heeft een of meer betalingsachterstanden (schulden) of wil dit niet zeggen Deelgebieden 25 20 15 10 12 12 5 0 8 7 6 5 4 3 0,7 1 Centrum Noord West Zuidoost Veldhoven (totaal) 19-64 jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 41
Meer weten over de inwoners van Veldhoven? Tabellenboeken en rapportages: www.ggdkompas.nl GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 42
Meer weten over de inwoners van Veldhoven? www.brabantscan.nl GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 43
Of neem contact op met: Antonie Verhees Gezondheidsmakelaar Anke van Gestel Kennismakelaar a.verhees@ggdbzo.nl a.van.gestel@ggdbzo.nl 088 0031 276 088 0031 454 GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 44