LANDELIJKOVERLEG SPORTGEZONDHEIDSONDERZOEK (LOSO) Prof.drF.J.G.Backx,UniversitairCentrumvoorSportgeneeskundeUMCUtrecht Prof.drR.L.Diercks,UniversitairCentrumvoorSport,BewegingenGezondheidUMCGGroningen DrF.Hartgens,MaastrichtsUniversitairMedischCentrum + (MUMC MOVE) Prof.drB.W.Koes,MusculoskeletalScienceCenter(MUSC)ErasmusMedischCentrum,Rotterdam Prof.drW.vanMechelen,AfdelingSocialeGeneeskundeenhetEMGO+InstituutVUmcAmsterdam DrsC.R.vanderTogt,adviseur 24september,2009 1
WelkeorganisatiesvormenhetLOSO? NaaraanleidingvanhetRGOrapport(AdviesOnderzoekSportgezondheidszorg,SportenBewegen, 2001)enopinitiatiefvandeVSG,metsteunvanVWSenlatergesteundvanuithetprogrammaSBG vanzonmw,werdhetlosoopgericht.hetlosoiseensamenwerkingsverbandtussen hetuniversitaircentrumvoorsport,bewegingengezondheidvanhetumcggroningen; deafdelingsocialegeneeskundeenhetemgo+instituutvanhetvumedischcentrum Amsterdam; hetuniversitaircentrumvoorsportgeneeskunde(ucs)vanhetumcutrecht; hetmaastrichtsuniversitairmedischcentrum + (MUMC MOVE). RecentheefthetmultidisciplinaireonderzoeksinstituutMusculoskeletalScienceCenter(MUSC) vanheterasmusmedischcentrum,rotterdamzichals5 e partneraangeslotenbijhetloso. WaaromwerdLOSOopgericht? Herkenbaarloket/platform;sturingopzorgvragen, Meerdraagvlakbijopdrachtgeversvanonderzoek(overheideneventueleanderepartijen), Meervolume(meeronderzoeksprojectenmetmeeronderzoekers), Meeroutput(wetenschappelijkepublicaties), Operationelesamenwerkingtussenuniversiteiten(kennis,proefpersonen,apparatuur), Samenwerkingandereuniversiteitenenkennisinstituten WatwilhetLOSO? HetLOSOheeftalsmissiehoogwaardig,praktijk driven,onderzoekuitte(doen)voerenofte ondersteuneninhetdomeinvansport,bewegenengezondheid.hierbijiseenopenen laagdrempeligerelatiemethetveldeenvoorwaarde.daarnaastwilhetlosodedisseminatievande gegenereerdekennisfaciliteren(ondersteunenenbegeleiden). LOSOwilinsamenwerkingmetveldpartijenenonderzoeksinstituteneenblijvendplatformvormen voorwetenschappelijkonderzoekophetgebiedvansport,bewegenengezondheid. WatzijnconcreetdedoelenvanhetLOSO? 1. (Doen)uitvoerenvanwetenschappelijkonderzoek. 2. Landelijkstructureren,herkenbaarenbereikbaarmakenvandeonderzoeksactiviteitenbinnen hetgebiedvandesportgezondheidrondherkenbareacademischekernen. 3. inafstemmingmetuniversitairelijnenenmaatschappelijkorganisaties,develdpartijen, prioriterenenprogrammerenvanwetenschappelijkonderzoek 4. Faciliterenvanimplementatievanderesultatenvanhetwetenschappelijkonderzoek WatheeftLOSOtotnutoeopgeleverd? Eengestructureerdsamenwerkingsverbandprimairgerichtop: o hetgezamenlijkcoördineren,opzettenenuitvoerenvanonderzoek, o hetgezamenlijkontwikkelenenevaluerenvanprotocollenvoorpreventie, o hetverdelenvandeonderzoeksvragen, o hetgezamenlijkuitvoerenvanonderzoeken, o elkaarondersteunenbijspecifiekeonderzoeksvragen. EenvastgesteldeLOSOmatrixwaarindesterkepuntenenaandachtsgebiedenvandepartners herkenbaarzijn. Optredenalsééngroepbijoverlegmetuitvoerendeorganisaties. Onderzoeksresultatenindevormvanpublicatiesenpromoties:5in2008en2009inGroningen envumc. o Projecten(Liesblessure,overtraining,enkelstabiliteit,bewegenendiabetes, hardlooponderzoek,tendinopathie,parkinson,psychischestoornissen). 24september,2009 2
Opzettenenuitvoerengrotegezamenlijkemulticenteronderzoeksprojecten Verspreiding/knowledgetransferviawetenschappelijkeartikelen,wetenschappelijkdag, congressen,regionaleactiviteiten,projectenenparticipatieinsamenwerkingsverbanden. Wiezijnde stakeholders vanloso? Strategischepartners StrategischepartnersvanLOSOzijnNOC*NSF(vertegenwoordigervandegeorganiseerdesportin Nederland),deVerenigingvoorSportgeneeskunde(vertegenwoordigervansportmedisch Nederland),ZonMwenhetMinisterievanVWS.Dezepartijenhebbeneenstrategischbelangbijde totstandkomingvaneenwetenschappelijkprogrammasbgen/ofhebbenaandebasisgestaanom ditteinitiëren.zijvormende klankbordgroep vanloso Veldorganisaties Veldpartijenzijnorganisatiesdieonderzoeksvragenkunnengenereren,kenniskunnenafnemen en/ofkenniskunnendoorsturen(alsintermediair)naardepraktijkvansbg.tedenkenvaltaan onderwijsinstellingen,sportmedischeinstellingen,gezondheidsinstellingen/ organisaties,sport en beweegorganisaties.aanspreekpunt(generatorvanonderzoeksvragen)kandeindividuele veldorganisatiezijnofzijn/haarkoepelorganisatie. BelangrijkinditverbandookishetKennisTransferSportgezondheid(KTS),eeninitiatiefvan SportgeneeskundeNederlandgesteunddoorhetministerievanVWS. OnderzoekdomeinLOSO DeonderzoekersMathesonenPipe(1995)hebbeneen HumanPerformancecontinuümmodel 1 opgestelddathetdomeinvanlosogoedrepresenteert.hetcontinuümlooptvan laag naar hoog engeefteenmogelijkeontwikkelinginwelzijn,gezondheidenprestatieweer.eenpopulatiewordt (schematisch)onderverdeeldindriesubcategorieën: (i)suboptimalegroep(meteenziekteen/ofaandoening), (ii)degroepwaarbijhetoptimaliserenvandegezondheidbelangrijkis(endiegeensuboptimale gezondheidhebben)en (iii)degroepwaarbijhetoptimaliserenvandeprestatiecentraalstaat.ditlaatstehoeftnatuurlijk nietalleengerichttezijnopolympischeniveaus;ditgeldtinfeitevoorelkewedstrijdsporter. Laag Sub optimaal Blessure,aandoening, ziekte Optimaliserenvan gezondheid Kwaliteit/welzijn Hoog Optimaliserenvan performance Sporter Blessurebehandeling Beweegstimulering Prestatieverbetering Chronischeaan Gezondheidsbevordering Testenenmeten doeningen/exercise Trainingen Bewegenalstherapie Educatieen biomechanica preventie Voedingendoping 1 Matheson,G.O.andPipe,A.L.TwentyfiveyearsofsportsmedicineinCanadathoughtsontheroadahead. Specialegroepen ClinicalJournalofSportMedicine,1995;6,p148 151 24september,2009 3
Figuur1;NaarMathesonenPipe(1995); HumanPerformancecontinuummodel HetLOSOstreefternaaraandehandvanditmodeldeonderzoeksthema stedefiniëren.deeerder gehanteerdelosomatrixrichtzichvooralophetcuratievetraject.inbovenstaandmodelwordt explicieteraandachtgeschonkenaandepreventieveenprestatievetrajecten. Implementatie Implementatievanwetenschappelijkonderzoekisvangrootbelang.Overimplementatiekanhet volgendewordenopgemerkt: Deprimaireverantwoordelijkheidvanwetenschappelijkeonderzoekersligtbijdevormen inhoudvanhetonderzoek,meetbaarentoetsbaarindevormvanpublicaties,voordrachtenen promoties.vanuitdeonderzoeksinstitutendienenevenweldemaatschappelijkegevolgenvan wetenschappelijkonderzoek,implementatieindepraktijkenhetgenererenvan onderzoeksvragenvanuitdepraktijk,gewaarborgdteworden. Doordeveldorganisatiestebetrekkenbijdeselectieenformuleringvandeonderzoeksvragen wordtvoordieveldorganisatiesdeimplementatieergwaardevolendirectrelevant.door zorgvuldig,praktijkgestuurdtewerkenwordtfeitelijkdeimplementatiedoordeveldorganisaties uitgevoerd(zieookinterventionmapping). Implementatiekantothetniveauvandegebruiker(sportpraktischeonderzoeksvragen)maarkan zichbeperkentotonderzoektenbehoevevanbeleidsondersteuning(institutionele onderzoeksvragen). HetLOSObeperktzichbijdeimplementatietothetondersteunenenbegeleidenvande disseminatievankennis(algemeneimplementatie).tedenkenvaltdanaanpublicaties, voordrachten,beleidsontwikkeling,scholenvanpartijen,participereninkennisnetwerken. HetKTSzalookvertegenwoordigdzijnindeklankbordgroep.HetKTSinitiatiefvan SportgeneeskundeNederlandiseropgerichtdeimplementatieinhetveldvansportgezondheid teversterken.enerzijdswordenpraktijkvragenuithetveldgekoppeldaanonderzoeksvragen. Anderzijdswordenviaexpertgroepenkennisgebundeldentrajectenalsrichtlijnontwikkeling, productontwikkelingenandereverspreidingonderdoelgroepenenanderevormenvan implementatiegeïnitieerd. Implementatiebegintbijdestartvanhetonderzoeksproject. Academischewerkplaatsen VoorgesteldwordthetLOSOonderzoekteordenenindevormvaneenacademischewerkplaats.Dit iseenbestaandestructuurinnederlanddiebuitengewoongeschiktlijktvoordatwathetloso beoogt. ZonMw 2 definieerteenacademischewerkplaats(indepublichealth)alseengestructureerde, regionalesamenwerking,primairtusseneerstelijnszorgorganisaties,ggd(en)enuniversitaire afdeling(en),eventueelincombinatiemetéénofmeerderebuiten universitairekennisinstitutenof gezondheidsbevorderendeinstellingen(gbi's). Daarnaastkenteenacademischewerkplaatsdevolgendekenmerken 3 : Aantoonbarewisselwerkingtussenpraktijk,beleid,onderzoekenonderwijs. Onderzoekopgeleidevanmaatschappelijkrelevanteprobleemstellingen,afkomstigvanuitde GGD en,eerstelijnszorgorganisaties,passendbinnendegenoemdespeerpunten. 2 www.zonmw.nl 3 UitProgrammaAcademischeWerkplaatsenPubliekeGezondheid2005 2008(ZonMw) 24september,2009 4
24september,2009 5 Biedtviaeenonderzoeksmatigewetenschappelijkeonderbouwingbruikbareproductenen dienstenvoordepraktijk. Verspreiding,communicatieenbevorderingvangebruikvanresultaten,afkomstiguitpraktijken onderzoek,viavoorpraktijkdoelgroepenrelevantekanalen. Verspreiding,communicatieenbevorderingvangebruikvanresultaten,afkomstiguitpraktijken onderzoek,viavooronderzoekersrelevantekanalen. DezekenmerkenlegitimerendeinrichtingvanwetenschappelijkonderzoekSportgezondheidinde vormvaneenacademischewerkplaats.dedefinitieenomschrijvingvaneenacademischewerkplaats pastechtermaartendelebinnenhetveldvandesportgeneeskundeendesportgezondheid.de potentiëlepartnerszijn,naastonderwijsinstellingen,sportgeneeskundigeafdelingeninziekenhuizen, sportbondenen koepels,eneventueelggd swaarhetomactiviteitenvoorgrote bevolkingsgroepengaat. EenAcademischeWerkplaatsSportgezondheidzoudevolgendekarakteristiekenkunnenhebben: Eengestructureerde,regionalesamenwerking,primairtussensportorganisaties,(sport)medische organisatieseninstellingen,maatschappelijkeorganisaties(gemeenten,provincies)enerzijdsen universitaireafdeling(en),eventueelincombinatiemetéénofmeerderebuitenuniversitaire kennisinstitutenofgezondheidsbevorderendeinstellingenanderzijds. Ervindtaantoonbarewisselwerkingplaatstussenpraktijk,beleid,onderzoekenonderwijs. HetonderzoekvindtplaatsopgeleidevanrelevanteprobleemstellingenuithetveldvanSBG. Dethema s/onderwerpenvanhetonderzoekpassenbinnenhetonderzoeksdomeinloso. Hetonderzoekbiedtviaeenonderzoeksmatigewetenschappelijkeonderbouwingbruikbare productenendienstenvoordepraktijkvansport,bewegenengezondheid. Verspreiding,communicatieenbevorderingvangebruikvanresultaten,afkomstiguitpraktijken onderzoek,verlooptviavoorpraktijkdoelgroepenrelevantekanalen.belangrijkonderdeelhierbij ishetktsinitiatiefvansportgeneeskundenederland. Verspreiding,communicatieenbevorderingvangebruikvanresultaten,afkomstiguitpraktijken onderzoek,verlooptviavooronderzoekersrelevantekanalen. DeLOSOpartnerszullenmethunregionalesamenwerkingspartners(veldorganisaties)academische werkplaatsenvormenwaarbijdelosopartnersonderzoekvragenuitdepraktijkkrijgenen onderzoeksresultatenindepraktijkimplementeren.bundelinghiervanvindtplaatsinde Klankbordgroep.Indebijlagestaanderegionalesamenwerkingsverbandenzoalsdiethanszijn beschreven. DeLOSOpartnerszulleneengoedgeorganiseerdeenstructurelesamenwerkingcreërenmethun respectievelijkeregionaleveldpartijenenmakendaarmeedelosopartnerskansrijkeromonderzoek gefinancierdtekrijgenenbiedttegelijkertijdinfrastructuurvoordeuitvoeringvanonderzoeken.een enanderdientindevormvanregionalesamenwerkingsovereenkomsten(convenant)teworden vastgelegd. Voorgesteldewerkwijze Dewerkwijzebinneneenvolgendesubsidieronde,waarbijgebruikwordtgemaaktvandehierboven genoemdestructuurals AcademischeWerkplaatsSportgezondheid kandanalsvolgtzijn: 1. VragenwordendoorhetveldingebrachtindeKlankbordgroep.Deonderzoeksvragendienen passendtezijnophetbrederebeleidskader 4.Erzijnookanderewijzenvanonderzoeksvragen generen/verzamelen:jaarlijkseseminars,consultatiesmetpraktijk/werkbezoeken,website. 2. IndeKlankbordgroepwordtgeadviseerdof,enzojawanneer,ditopdeonderzoeksagenda komt.ditisdeprimaireverantwoordelijkheidvandeklankbordgroep. 4 HetbeleidskaderwordtbepaalddoorVWSenZonMw.Hetlijktaantebevelendeveldpartijen(viade Klankbordgroep)hierookinvloedoptegeven.
3. AlshetvanuitdeKlankbordgroepopdeonderzoeksagendawordtgeplaatstwordtdoorde betreffendeveldorganisatiesamenmetlosoeenonderzoeksaanvraaggeformuleerdenbij ZonMwingediend.Indiezinondersteuntdittrajectdelopenderegelingen. 4. AfzenderisLOSO,uitvoerderisdenadertebepalenexpert(instituut)opeenbepaaldgebied. 5. ZonMwzaldanbeoordelenopbasisvanprioriteit(vanwegedeafzender:deKlankbordgroep) enkwaliteit(deaanvraagvandeonderzoekers). 6. Metveldpartijenwordenovereenkomstengeslotenoverdesamenwerking(genererenvan onderzoeksvragen,uitvoeringvanonderzoeken terugploegen vandekennis). Hoenuverder? BeoogddienttewordendathetMinisterievanVWSendeNederlandseOrganisatievoor WetenschappelijkOnderzoek(NWO)aanZonMwdeopdrachtverstrektomwetenschappelijk onderzoekophetgebiedvansportgezondheiddoorlosopartnersenveldorganisatiesindevorm vanzoeenstructuurtebundelen. Metdezeopdrachtzouhetvolgendevastgesteldmoetenworden: NationaalProgrammaSportgezondheid:ditdientbinnendebeleidskadersvanVWSingevuldte worden.waarbijdeklankbordgroepals veldvertegenwoordiger eenrolkanspelen.zieeerder voordeverantwoordelijkheidvandeklankbordgroepalsookdesamenstelling.depositieis geschetstinbijlage1. AcademischeWerkplaatsen:Groningen,UtrechtAmsterdam,Maastricht,Rotterdam,dehuidige LOSOpartnersmethunrespectievelijkenetwerken.Vooreenbeschrijving;ziebijlage2. Speerpunten:deordeningvandespeerpuntenkananalooggeschiedenaandeordeningvanhet voorgesteldelosoonderzoeksdomein(zieeerder). Bijlage1:OrganogramAcademischeWerkplaatsenSportgezondheidinsamenhangmet Klankbordgroep Onderdelen: 24september,2009 6
Klankbordgroepbestaandeuitdestrategischepartners,deLOSOpartners,veldorganisatiesen eenkts(kennistransfersportgezondheid)vertegenwoordiger; AcademischeWerkplaatsenSportgezondheidvandeLOSOpartners; PerLOSOpartnereenaantalsatellieten. 24september,2009 7
24september,2009 8 Bijlage2:SpecifiekeinvullingvanAcademischeWerkplaatsenSportgezondheid OnderzijnvaneenaantalLOSOpartnersderegionalesamenwerkingspartnersgedefinieerd.Deze lijstwordtnoggecompleteerdmethetregionalenetwerkvandenieuwstelosopartner,rotterdam. AcademischcentrumGroningen HetUniversitairCentrumvoorSport,BewegingenGezondheidvan hetumcggroningen Andereacademischecentra BinnenLOSO:VUMC,UMC. Tendinopathiegroep:ErasmusMC,UUveterinair Hogescholen Hanzehogeschool,SaxionHogeschool Sportmedischecentra(SMA) Regionaal:SMAFriesland,SMAGroningen,Meppel,Zwolle Nationaal:SGALeidschendam (Top)sportcentra/bundelingen SportstadHerenveen,TopsportcentrumnoordNederland(TSN), NOC/NSF,SCHeerenveen.FCGroningen Onderzoekscentra TNOInnosport,TUTwenthe Gemeentelijkegremia(gemeente,GGD) GemeenteGroningen,SportstadHeerenveen Medischecentra(revalidatie) Beatrixoord,RevalidatieFriesland AcademischcentrumAmsterdam DeAfdelingSocialeGeneeskundeenEMGO+InstituutvanhetVU medischcentrumamsterdam Andereacademischecentra AMC,ErasmusMC,UMCG,UMCMaastricht, Hogescholen HvAAmsterdam(fysiotherapieenALO),WindesheimZwolle Sportmedischecentra(SMA) (Top)sportcentra/bundelingen SportcentrumVU,PietervandenHoogenbandsportbad Onderzoekscentra FALWVU,Spinlab,Nivel,Rivm,TNO,Innosport,CenV,Trimbos Gemeentelijkegremia(gemeente,GGD) DMOAmsterdam,DROAmsterdam,GGDAmsterdam,GGDZHE, StichtingWestelijkeTuinsteden,WoningbouwverenigingYmere Medischecentra(revalidatie) JanvenBreemeninstituut Overige Ajax,KNAU,KNZB,StiVoRo,KrajicekFoundation AcademischcentrumUtrecht HetUniversitairCentrumvoorSportgeneeskundevanhetUMC Utrecht Andereacademischecentra UMCG,ErasmusMC,UMCNijmegen,VUMC,MUMC+ Hogescholen HUUtrecht(fysiotherapie),HvAAmsterdam(ALO),HAN (fysiotherapie),avanshogeschoolbreda Sportmedischecentra(SMA) SMAUtrecht,SGAWoerden,SMCKNVB Zeist,SMCPapendal,SGA Leidschendam,SMAAmerongen;SGAMaximaMC (Top)sportcentra/bundelingen NOC*NSF,KNVB,KNHB,KNKV,KNZB,KNGU,OlympischSteunpunt Utrecht,SportcentrumOlympos,KNVBSportcentrum;Vereniging SportUtrecht,FCUtrecht,Tritonen14kernsportverenigingen Onderzoekscentra TNO;RIVM;Consument&Veiligheid;MulierInstituut;SCP Gemeentelijkegremia(gemeente,GGD) DienstSport&RecreatieGemeenteUtrecht Medischecentra(revalidatie) DeHoogstraat;Medicort;TriasinUtrecht;MilitairRevalidatie CentrumDoorn AcademischcentrumMaastricht MaastrichtsUniversitairMedischCentrum + (MUMC MOVE) Andereacademischecentra VUMC/UMCG/UU/UMCN Hogescholen FontysSporthogeschool,HogeschoolZuyd Sportmedischecentra(SMA) SMAMaastricht (Top)sportcentra/bundelingen TopsportexpertisecentrumLimburg,RabobankWielerploeg,UM Topsportcentrum,NOC/NSF Onderzoekscentra CIROHorn,MaximaMedischCentrumVeldhoven,Catharina ZiekenhuisEindhoven,StAnnaZiekenhuisGeldrop Gemeentelijkegremia(gemeente,GGD) DienstSport&RecreatieGemeenteMaastricht Medischecentra(revalidatie) RevalidatiecentrumHoensbroek Overige Ajax,TVMschaatsploeg,DSBDameswielrenploeg,HATCEldoret (LornahKiplagat)