tweede nationale studie naar ziekten en verrichtingen in de huisartspraktijk Een kwestie van verschil:

Transcriptie

1 Dit rapport is een uitgave van het NIVEL in De gegevens mogen met bronvermelding (H van Lindert, M Droomers, GP Westert. Tweede Nationale Studie naar ziekten en verrichtingen in de huisartspraktijk. Een kwestie van verschil: verschillen in zelfgerapporteerde leefstijl, gezondheid en zorggebruik. Utrecht/Bilthoven: NIVEL/RIVM, 2004) worden gebruikt. Het rapport is te bestellen via receptie@nivel.nl. Kijk voor actuele informatie op de website van de Tweede Nationale Studie:

2 tweede nationale studie naar ziekten en verrichtingen in de huisartspraktijk Een kwestie van verschil: Verschillen in zelfgerapporteerde leefstijl, gezondheid en zorggebruik H. van Lindert 1 M. Droomers 2 G. P. Westert 2 1 Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg (nivel) 2 Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (rivm)

3

4 TWEEDE NATIONALE STUDIE NAAR ZIEKTEN EN VERRICHTINGEN IN DE HUISARTSPRAKTIJK 3 EEN KWESTIE VAN VERSCHIL: VERSCHILLEN IN ZELF- GERAPPORTEERDE LEEFSTIJL, GEZONDHEID EN ZORGGEBRUIK

5 isbn Telefoon Fax nivel, Postbus 1568, 3500 bn utrecht / rivm, Postbus 1, 3720 ba bilthoven Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het nivel te Utrecht. Het gebruik van cijfers en/of tekst als toelichting of ondersteuning in artikelen, boeken en scripties is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld.

6 Inhoud Voorwoord 9 Samenvatting 11 1 Inleiding Doel Onderzoeksvragen Indeling van het rapport 23 2 Overzicht van bestaand onderzoek naar verschillen in Nederland Inleiding Geslacht Leeftijd Sociaal economische status Etniciteit Grote stad versus platteland Werklozen en arbeidsongeschikten Sociale steun en woonvorm Tweede Nationale Studie: actualisering en verdieping 34 3 Onderzoeksopzet Onderzoekspopulatie Patiëntregistratie (2001) Patiëntenquête onder de Nederlandstalige bevolking (2001) Patiëntenquête onder allochtonen (2001) Patiëntenquête (1987) Meetinstrumenten Gezondheid Zorggebruik Leefstijl Indeling in demografische en sociale achtergrondkenmerken Analysetechnieken 51

7 4 Gezondheid Inleiding Subjectief gezondheidsoordeel Inschatting eigen gezondheid door de autochtone bevolking Inschatting eigen gezondheid door de allochtone bevolkingsgroepen Geen acute klachten Geen acute klachten voorafgaand aan het interview in de autochtone bevolking Geen acute klachten voorafgaand aan het interview in de allochtone bevolking Acute klachten Acute klachten in de autochtone bevolking Acute klachten in de allochtone bevolkingsgroepen Acute aandoeningen Chronische aandoeningen Chronische aandoeningen in de autochtone bevolking Chronische aandoeningen in de allochtone bevolkingsgroepen Langdurige beperkingen Geestelijke gezondheid Geestelijke gezondheid in de autochtone bevolking Geestelijke gezondheid in de allochtone bevolkingsgroepen Vergelijking eerste en tweede Nationale Studie (1987 versus 2001) Eigen gezondheidsoordeel in 1987 en Acute klachten in 1987 en Chronische aandoeningen in 1987 en Geestelijke gezondheid in 1987 en Gezondheid in Nederland in vogelvlucht Zorggebruik Inleiding Contact eerste lijn Contact met de huisarts Contact met de fysiotherapeut Contact met andere paramedici Contact met de thuiszorg Contact met de tandarts Contact met de tweede lijn Contact met de medisch specialist Opname GGZ Contact met GGZ-hulpverleners in de autochtone bevolking Contact met GGZ-hulpverleners in de allochtone bevolkingsgroepen Contact met alternatieve behandelaars Contact met alternatieve behandelaars in de autochtone bevolking Contact met alternatieve behandelaars in de allochtone bevolkingsgroepen Medicijngebruik 188

8 5.6.1 Medicijnen op recept Vrij verkrijgbare medicijnen Preventie Griepprik Baarmoederhalskankeronderzoek Borstkankeronderzoek PSA-test Vergelijking eerste en tweede Nationale Studie (1987 versus 2001) Huisartscontact in 1987 en Contact met de fysiotherapeut in 1987 en Contact met de tandarts in 1987 en Contact met medisch specialisten in 1987 en Opname in een ziekenhuis in 1987 en Contact met GGZ-hulpverleners in 1987 en Contact met alternatieve behandelaars in 1987 en Medicijngebruik in 1987 en Zorggebruik in Nederland in vogelvlucht Leefstijl Inleiding Roken Alcoholconsumptie Drugsgebruik Voedingspatroon Lichaamsbeweging Onder- en overgewicht Vergelijking eerste en tweede Nationale Studie (1987 versus 2001) Rookgedrag Overmatig alcoholgebruik Gewicht Leefstijl in Nederland in vogelvlucht 302 Literatuur 305 Bijlagen 309 Bijlage I Tabellen bij hoofdstuk 4 Gezondheid 309 Bijlage II Tabellen bij hoofdstuk 5 Zorggebruik 332 Bijlage IIITabellen bij hoofdstuk 6 Leefstijl 366

9

10 Voorwoord Eind 1999 werd aan het NIVEL subsidie verleend om de Tweede Nationale Studie naar ziekten en verrichtingen in de huisartspraktijk te gaan uitvoeren. De plannen hiervoor waren neergelegd in een projectplan, ontwikkeld in samenwerking met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), dat in december 1998 is aangeboden aan het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Het grootste deel van de financiering van de Tweede Nationale Studie is direct of indirect afkomstig van het Ministerie van VWS. Daarnaast droeg de Stichting Centraal Fonds Reserves Voormalige Vrijwillige Ziektekostenverzekering financieel bij. Bij de uitvoering van deze zeer omvangrijke studie is de inzet van velen cruciaal geweest. Allereerst noemen we de huisartsen, de praktijkmedewerkers en patiënten uit de 104 deelnemende praktijken door het hele land. In totaal waren meer dan Nederlanders op enigerlei wijze bij de studie betrokken. In de tweede plaats bedanken we de medewerkers van het Landelijk Informatie Netwerk Huisartsenzorg (LINH) in Utrecht en Nijmegen, met wie tijdens de gegevensverzameling is samengewerkt en die daarmee meer dan alleen de infrastructuur voor de studie boden. Ook dienen hier andere partijen genoemd te worden: INTOMART GfK, Survey Data, IVA Tilburg, en de firma s die de verschillende Huisarts Informatie Systemen beheren. Het voorliggende rapport is een van de eindrapporten van de Tweede Nationale Studie naar ziekten en verrichtingen in de huisartspraktijk. Ook dit rapport is tot stand gekomen dankzij de bijdrage van velen; wij willen hen op deze plaats danken voor hun medewerking. Speciale dank gaat uit naar de leden van de externe klankbordgroep, die ten tijde van de totstandkoming van het rapport is ingesteld, bestaande uit experts uit verschillende maatschappelijke geledingen die beroepshalve bij het thema van het onderhavige rapport betrokken zijn. De leden van de klankbordgroep van dit rapport zijn: mw. drs. S. Lo Fo Wong (huisarts, NHG) drs. J. Schoenmakers (LHV) mw. drs. L. Singels (VWS) mw. dr. K. Stronks (AMC, Instituut Sociale Geneeskunde) drs. E. van der Veen (ZonMw) dr. H. Verkleij (VWS) drs. J. Zandvliet (ZonMw) 9 Utrecht, december Hanneke van Lindert Mariël Droomers Gert P. Westert