Utrecht gezond!

Transcriptie

1 Utrecht gezond! Utrecht Zuid Wijkgezondheidsprofiel 2010 Asn Actieplan fase 1,

2 2

3 Inhoud 1 Inleiding Wijkgerichte aanpak 4 Gerichte keuzes 4 Gebruikte gegevens 4 Utrecht Zuid en subwijken 4 Tabellenboek 5 2 Utrecht Zuid Overzichtskaart 6 Sociaaldemografische kenmerken 8 Lichamelijke gezondheid 10 Psychische gezondheid 11 Leefstijl 12 Fysieke en sociale leefomgeving 13 Informatie- en voorzieningenbehoeften 14 Zorggebruik 15 3 Aandachtsgroepen Utrecht Volwassenen 16 Jeugd 18 Actieplan fase 1,

4 1 Inleiding Wijkgerichte aanpak In het kader van het convenant Utrecht gezond! werken Agis Zorgverzekeringen en de gemeente Utrecht intensief samen aan een betere gezondheid van Utrechtse inwoners. Hierbij geven we prioriteit aan inwoners van de aandachtswijken Utrecht Zuid, Overvecht, Noordwest, Zuidwest en aan Leidsche Rijn als snelgroeiende nieuwbouwwijk. Daarbij kiezen we voor een wijkgerichte aanpak om in te kunnen spelen op de lokale gezondheids- en zorgsituatie. Gerichte keuzes De basis voor gezondheidsbevordering en zorg is inzicht in de gezondheidssituatie van de inwoners van de wijk. Het wijkgezondheidsprofiel voor Utrecht Zuid geeft informatie over thema s als lichamelijke en psychosociale gezondheid, leefstijl, fysieke en sociale leefomgeving, behoefte aan gezondheidsinformatie en voorzieningen in de buurt, en zorggebruik. Veel van de problemen vragen om een gezamenlijke aanpak van bijvoorbeeld welzijnswerk, thuiszorg, woningcorporaties, huisartsen, GG&GD en scholen. De gegeven informatie kan de gemeente Utrecht en Agis Zorgverzekeringen helpen om - samen met de lokale actoren in de wijk - gerichte keuzes te maken op het gebied van gezondheidsbevordering en zorg. Gebruikte gegevens Voor dit gezondheidsprofiel is gebruikgemaakt van de gegevens uit de Gezondheidspeiling 2008 en de Jeugdmonitor en van de gemeente Utrecht. De gezondheidspeiling is een schriftelijke enquête die elke twee jaar wordt afgenomen onder de Utrechtse bevolking van 16 jaar en ouder. De Jeugdmonitor wordt gehouden onder kinderen in groep zeven en acht van de basisschool (BO 7/8) en jongeren in de tweede en derde klas van het voortgezet onderwijs (VO 2/3). In het profiel zijn ook gegevens over het zorggebruik opgenomen. Het gaat hierbij om het zorggebruik van de Agis verzekerden binnen de wijk Zuid. Zuid en subwijken Utrecht Zuid bestaat uit de subwijken Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt, Oud Hoograven/Tolsteeg en Lunetten. Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt en Oud Hoograven/Tolsteeg zijn samen als krachtwijk Hoograven aangewezen. De bevolkingssamenstelling en de gezondheidssituatie tussen de subwijken in Zuid verschilt sterk. Daarom is in dit wijkgezondheidsprofiel informatie over zowel de totale wijk Zuid als over de subwijken opgenomen. 4

5 Tot slot is achter in dit gezondheidsprofiel een overzicht opgenomen van aandachtsgroepen waar gezondheidsproblemen meer dan gemiddeld voorkomen (op basis van leeftijd, geslacht, opleiding en etniciteit). Deze gegevens zijn gebaseerd op de hele gemeente Utrecht, maar gelden ook in Zuid. Tabellenboek Bij dit wijkgezondheidsprofiel hoort het Tabellenboek Zuid. In dit tabellenboek is gedetailleerde informatie over de gezondheidssituatie van de inwoners van Utrecht Zuid te vinden. U kunt dit tabellenboek vinden op Hier kunt u ook wijkgezondheidsprofielen en tabellenboeken van de wijken Noordwest, Overvecht, Zuidwest en Leidsche Rijn downloaden. Actieplan fase 1,

6 2 Utrecht Zuid Overzichtskaart Bijna negen op de tien inwoners van Zuid ervaart zijn gezondheid als goed. Ook wordt in de wijk de beweegnorm vaker gehaald en minder vaak overmatig alcohol gedronken dan gemiddeld in Utrecht. Voor de wijk en de subwijken zijn echter ook aandachtspunten en behoeften te noemen. Zuid Utrecht Nieuw Hoograven/ Bokkenbuurt Oud Hoograven/ Tolsteeg Lunetten 6

7 Zuid Aandachtspunten t.o.v. Utrecht - meer huisartsconsulten - meer consulten huisartsenpost Verhoogde behoefte t.o.v. Utrecht - tandarts in de buurt - sportvoorzieningen in de buurt Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt Aandachtspunten t.o.v. Zuid - ervaren gezondheid - aandoeningen aan het bewegingsapparaat - angststoornis - onvoldoende regie eigen leven - ontevreden over leefomgeving - lage buurtcohesie - meer huisartsconsulten - meer medicatieverstrekkingen Oud Hoograven/Tolsteeg Aandachtspunten t.o.v. Zuid - meer medicatieverstrekkingen Verhoogde behoefte t.o.v. Utrecht - tandarts in de buurt - sportvoorzieningen in de buurt Lunetten Aandachtspunten t.o.v. Zuid - chronische aandoeningen volwassenen - meer huisartsconsulten Verhoogde behoefte t.o.v. Utrecht - ondersteuning bij verminderen spanning/ stress - tandarts in de buurt - sportvoorzieningen in de buurt Verhoogde behoefte t.o.v. Utrecht - tandarts in de buurt Actieplan fase 1,

8 Sociaaldemografische kenmerken De wijk Zuid telt ruim inwoners. Dit is 9% van de Utrechtse bevolking. De leeftijdsopbouw in Zuid is gelijk aan het Utrechtse gemiddelde. In de subwijk Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt is het aandeel jongeren en 65-plussers iets hoger en het aandeel jarigen kleiner. In de subwijk Oud Hoograven/Tolsteeg is de groep jaar en 65-plussers iets groter. De groep jarigen is weer iets groter in de subwijk Lunetten (figuur 1). Figuur 1. Leeftijdsopbouw Figuur 2. Etnische samenstelling 0-17 jaar jaar jaar 65+ Nederlands Marokkaans Turks Overig Overig: Surinaams/Antilliaans, Overig Westers, Overig niet-westers. De etnische samenstelling van Zuid komt redelijk overeen met het Utrechts gemiddelde. 29% is van allochtone afkomst t.o.v. 31% gemiddeld in Utrecht. De grootste allochtone groepen zijn Marokkaans (9%) en Surinaams/Antilliaans (4%). Er zijn echter wel grote verschillen in subwijken (figuur 2). Zo is in de subwijk Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt 51% van de inwoners van allochtone afkomst en in de subwijk Lunetten 24%. Het aantal éénoudergezinnen in Zuid is gelijk aan het Utrechts gemiddelde (5% van de huishoudens). 8

9 Het opleidingsniveau in Zuid is vergelijkbaar met het stadsgemiddelde. In figuur 3 is te zien dat in de subwijk Nieuw Hoograven/ Bokkenbuurt relatief veel mensen wonen met een laag opleidingsniveau (45% t.o.v. 31% gemiddeld in Utrecht). In de subwijken Oud Hoograven/Tolsteeg en Lunetten wonen minder mensen met een laag opleidingsniveau dan gemiddeld in Utrecht. Wat betreft werk en inkomen is Zuid een gemiddelde wijk. Echter, in de subwijk Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt zijn meer inwoners (12%) werkloos, werkzoekend, arbeidsongeschikt of bijstandsgerechtigd en heeft een groter deel (46%) van de inwoners een inkomen beneden modaal dan gemiddeld in Zuid. Figuur 3. Werk en inkomen Lage opleiding Geen werk Moeite met rondkomen Percentage wijkt significant af van het gemiddelde in Zuid. Voor opleiding is niet getoetst op verschillen. Inkomen beneden modaal Utrecht Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt Oud Hoograven/Tolsteeg Lunetten Actieplan fase 1,

10 Lichamelijke gezondheid Volwassenen in Zuid ervaren hun gezondheid even positief als gemiddeld in Utrecht, behalve in de subwijk Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt (figuur 4). De ervaren gezondheid van leerlingen in VO 2/3 is vergelijkbaar met het stadsgemiddelde, 19% ervaart de eigen gezondheid als matig tot slecht. Wel ervaren in Zuid meer kinderen in BO 7/8 dan gemiddeld in Utrecht hun gezondheid als matig tot slecht (23% t.o.v. 13%). In Zuid heeft de helft van de volwassenen en bijna drie kwart van de ouderen één of meer aandoeningen of ziekten. Dit is vergelijkbaar met het Utrechtse gemiddelde. In de subwijk Lunetten hebben relatief veel volwassenen één of meer aandoeningen of ziekten (55%). In de subwijk Oud Hoograven/Tolsteeg hebben relatief weinig volwassenen (43%) en ouderen (60%) één of meerdere aandoeningen of ziekten. De top drie van lichamelijke aandoeningen en ziekten in Zuid is: aandoeningen aan het bewegingsapparaat (22%), hoge bloeddruk (11%) en astma/copd (9%). Gewrichtsslijtage komt in de subwijk Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt meer voor dan gemiddeld in Utrecht. In deze subwijk hebben ook meer ouderen dan gemiddeld één of meerdere beperkingen bij het uitvoeren van algemeen dagelijkse levensverrichtingen (ADL) (21% t.o.v. 13%). Daarnaast geeft 28% van de ouderen aan een beperking in gehoor en/of zichtvermogen te hebben (t.o.v. 14%). Het aantal ouderen met deze beperkingen verschilt gemiddeld over de wijk niet met het stadsgemiddelde. Figuur 4. Lichamelijke gezondheid Matig tot slecht ervaren gezondheid Min.1 ziekte/ aandoening (<55) Percentage wijkt significant af van het gemiddelde in Zuid. Min.1 ziekte/ aandoening ( 55) 10

11 Psychische gezondheid De psychische gezondheid van de volwassen inwoners van Zuid is vergelijkbaar met het gemiddelde in Utrecht. Zo heeft 6% van de volwassenen een hoog risico op stemmingsproblemen, 7% heeft een depressie en 11% heeft het gevoel van onvoldoende regie over het eigen leven. Wel hebben inwoners van de subwijk Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt meer dan gemiddeld in de wijk een angststoornis en het gevoel van onvoldoende regie over het eigen leven (figuur 5). In Zuid hebben minder leerlingen in VO 2/3 dan gemiddeld in Utrecht een ongunstig psychisch welbevinden (11% t.o.v. 17%). Een lage score op zelfvertrouwen komt in Zuid bij evenveel kinderen in BO 7/8 voor als gemiddeld in Utrecht (23%), en het aantal leerlingen in VO 2/3 met een negatieve score op zelfbeeld is ook gemiddeld (11%). Figuur 5. Psychische gezondheid Hoog risico stemmingsproblemen Depressie Percentage wijkt significant af van het gemiddelde in Zuid. Angststoornis Onvoldoende gevoel regie eigen leven Utrecht Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt Oud Hoograven/Tolsteeg Lunetten Actieplan fase 1,

12 Leefstijl Overgewicht (inclusief obesitas) komt onder volwassenen in Zuid evenveel voor als gemiddeld in Utrecht (38%). Wel heeft een meer dan gemiddeld aantal inwoners obesitas in de subwijk Oud Hoograven/ Tolsteeg (tabel 1). In Zuid voldoen relatief veel volwassenen aan de beweegnorm (70%) en ook het overmatig alcoholgebruik in de wijk (9%) - en dan met name in de subwijk Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt (4%) - is lager dan gemiddeld in Utrecht. De leefstijl van de jeugd in Zuid wijkt niet af van het gemiddelde in Utrecht (tabel 2). De leefstijl van zowel de jeugd in BO 7/8 als VO 2/3 is vergelijkbaar met het stadsgemiddelde. Tabel 2. Leefstijl jeugd Utrecht Zuid BO 7/8 < 5 dagen per week ontbijten 14% 17% Sport weinig 17% 17% Roken (ooit) 5% 4% Alcoholgebruik (ooit) 39% 39% VO 2/3 Overgewicht 12% 10% < 5 dagen per week ontbijten 22% 18% Voldoet niet aan beweegnorm 38% 41% Roken (nu) 12% 9% Alcoholgebruik (ooit) 42% 39% Tabel 1. Leefstijl volwassenen Utrecht Nieuw Hoograven/ Bokkenbuurt Oud Hoograven/ Tolsteeg Lunetten Overgewicht 39% 40% 37% 38% Obesitas 10% 10% 15% 9% < 5 dagen per week ontbijten 16% 15% 16% 14% Voldoet niet aan beweegnorm 38% 26% 34% 28% Roken (nu) 25% 25% 23% 24% Overmatig alcoholgebruik 13% 4% 9% 11% 12

13 Fysieke en sociale leefomgeving In Zuid is 7% van de volwassenen ontevreden over de leefomgeving en ervaart 60% een lage buurtcohesie, dat wil zeggen weinig gevoel van samenwerking en vertrouwen. Dit is vergelijkbaar met het stadsgemiddelde. Inwoners van de subwijk Nieuw Hoograven/ Bokkenbuurt zijn het minst tevreden over hun woonomgeving. In deze subwijk ervaart ook een groter deel van de inwoners een lage buurtcohesie (73%) (figuur 6). Daarnaast zijn één op de tien kinderen in BO 7/8 en 15% van de leerlingen in VO 2/3 ontevreden over hun woonomgeving. Het aantal volwassenen dat sterk eenzaam is (6%), is vergelijkbaar met het gemiddelde in Utrecht. In de subwijk Oud Hoograven/Tolsteeg zijn relatief minder volwassenen matig tot sterk eenzaam vergeleken met de totale wijk Zuid (25% t.o.v. 33%). Zowel het aantal jongeren dat een chronisch ziek of verslaafd gezinslid (BO 7/8) of een langdurig ziek gezinslid (VO 2/3) heeft (beide 26%), als het aantal volwassenen (10%) dat intensieve mantelzorg geeft in Zuid is vergelijkbaar met het gemiddelde in Utrecht. 8% van de volwassenen in Zuid is ooit slachtoffer geweest van huiselijk geweld. Dit percentage is vergelijkbaar met het stadsgemiddelde. Een groter deel van de kinderen in BO 7/8 dan gemiddeld in Utrecht (37% t.o.v. 23%) ervaart problemen thuis. Voor de leerlingen in VO 2/3 is dat gelijk aan Utrecht gemiddeld (28%). Figuur 6. Fysieke en sociale leefomgeving Ontevreden woonomgeving Lage buurtcohesie Percentage wijkt significant af van het gemiddelde in Zuid. Sterk eenzaam Utrecht Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt Oud Hoograven/Tolsteeg Lunetten Actieplan fase 1,

14 Informatie- en voorzieningenbehoeften Volwassenen in Zuid hebben een gemiddelde behoefte aan informatie of hulp op het gebied van gezondheid, al is er in de subwijk Lunetten wel een verhoogde behoefte aan informatie over het verminderen van stress. In Zuid is meer dan gemiddeld in Utrecht behoefte aan tandartsen en sportvoorzieningen in de buurt. Tabel 3. Zorggebruik Utrecht Nieuw Hoograven/ Bokkenbuurt Oud Hoograven/ Tolsteeg Lunetten Consult huisarts 73% 78% 75% 75% Lang consult huisarts 26% 30% 24% 22% Huisartsenpost 14% 19% 18% 14% Gynaecologie 5% 6% 4% 4% Percentage is meer dan 10% hoger dan verwacht op basis van de samenstelling van de populatie. Percentage is meer dan 10% lager dan verwacht op basis van de samenstelling van de populatie. 14

15 Zorggebruik Het gebruik van de huisartsenzorg is voor zowel de consulten, visites, telefonische consulten en consulten bij de praktijkondersteuner als het bezoek aan de huisartsenpost hoger dan verwacht op basis van de samenstelling van de populatie in Zuid (tabel 3, pagina 14). Het zorggebruik op basis van zelfrapportage (data gemeente) voor paramedische zorg (fysiotherapie 22%, diëtist 5%), thuiszorg (4%) en GGZ zorg (13%) is in Zuid vergelijkbaar met het stadsgemiddelde. Bijna de helft van de inwoners heeft in 2007 een poliklinische behandeling ondergaan, wat gemiddeld is. Voor gynaecologie is in de subwijken Oud Hoograven/ Tolsteeg en Nieuw Hoograven/Bokkenbuurt sprake van een hogere consumptie dan verwacht op basis van de samenstelling van de populatie. Dit geldt ook voor het aantal medicatieverstrekkingen. Deze is in de subwijken Nieuw Hoograven/ Bokkenbuurt en Oud Hoograven/Tolsteeg hoger dan verwacht op basis van de samenstelling van de populatie (tabel 4). Bovenstaande gegevens 1) komen voornamelijk uit de databases met gegevens over verzekerden van Agis. De gegevens van de gemeente over zorggebruik op basis van zelfrapportage zijn apart weergegeven. Data over zorggebruik en medicatieverstrekkingen van Agis zijn afgezet tegen de Agis norm. Deze norm is gebaseerd op de landelijke gegevens van de Agis populatie en gecorrigeerd voor de samenstelling van de populatie (leeftijd, geslacht, chronische ziekte, wonen in een achterstandswijk). Tabel 4. Medicatieverstrekkingen Utrecht Nieuw Hoograven/ Bokkenbuurt Oud Hoograven/ Tolsteeg Lunetten Totaal 81% 82% 84% 80% Antidepressiva 11% 12% 10% 11% Maagmiddelen 22% 27% 24% 20% Cholesterolverlagers 14% 14% 17% 14% Percentage is meer dan 10% hoger dan verwacht op basis van de samenstelling van de populatie. 1) Uitgebreide uitleg hierover vindt u in het tabellenboek via de website Actieplan fase 1,

16 3 Aandachtsgroepen Utrecht Volwassenen In tabel 5 staan voor volwassenen per onderwerp de aandachtsgroepen in Utrecht aangegeven op basis van etniciteit, opleiding, leeftijd en geslacht. Een groep wordt als aandachtsgroep aangeduid als een bepaald gezondheidsprobleem significant vaker voorkomt dan gemiddeld in Utrecht. Wat betreft zorggebruik worden de aandachtsgroepen gedefinieerd als groepen met een zorggebruik dat significant hoger is dan gemiddeld in Utrecht (zelfrapportage), dan wel meer dan 10% hoger is dan het verwachte zorggebruik op basis van de Agis norm (data Agis). Tabellenboek In het tabellenboek staan de prevalenties van de onderwerpen per aandachtsgroep weergegeven; zowel per wijk als voor Utrecht als geheel. Het tabellenboek is te vinden op 16

17 Tabel 5. Aandachtsgroepen Utrecht Volwassenen Etniciteit Opleiding Leeftijd Geslacht NL M T S/A OW ONW LO MAVO HAVO HBO M V LBO VWO WO MBO Gezondheid Matig/slecht ervaren gezondheid Minimaal 1 ziekte of aandoening Hoog risico stemmingsproblemen Angststoornis Depressie Onvoldoende gevoel regie eigen leven Leefstijl Overgewicht (incl. obesitas) < 5 dagen per week ontbijten Voldoet niet aan beweegnorm Roken Overmatig alcoholgebruik Leefomgeving Ontevreden woonomgeving Lage buurtcohesie Sterk eenzaam Ooit slachtoffer huiselijk geweld Geeft intensieve mantelzorg Zorg Huisartsbezoek Bezoek fysiotherapeut Bezoek diëtist Bezoek aan minimaal 1 zorgverlener GGZ Medicatieverstrekkingen totaal Verstrekking antidepressiva Consult bij RIAGG/GGZ, algemeen maatschappelijk werk, centrum voor alcohol en drugs, vrijgevestigd psycholoog, vrijgevestigd psychiater en/of sociaal psychiatrisch verpleegkundige/praktijkondersteuner GGZ. NL: Nederlands, M: Marokkaans, T: Turks, S/A: Surinaams/Antilliaans, OW: Overig Westers, ONW: Overig niet-westers. Actieplan fase 1,

18 Aandachtsgroepen Utrecht Jeugd In tabel 6 staan voor de jeugd per onderwerp de aandachtsgroepen in Utrecht aangegeven op basis van etniciteit, leeftijd, geslacht en opleiding. Het gaat hierbij om jongeren uit groep zeven en acht van de basisschool (BO 7/8) en de tweede en derde klas van het voortgezet onderwijs (VO 2/3). Een groep wordt als aandachtsgroep aangeduid als een bepaald gezondheidsprobleem significant meer voorkomt dan gemiddeld in Utrecht. Tabellenboek In het tabellenboek staan de prevalenties van de onderwerpen per aandachtsgroep weergegeven voor Utrecht als geheel. Het tabellenboek is te vinden op 18

19 Tabel 6. Aandachtsgroepen Utrecht Jeugd Etniciteit Opleiding Leeftijd Geslacht NL M T S/A O VMBO HAVO M V VWO Gezondheid Matig/slecht ervaren gezondheid BO 7/8 Matig/slecht ervaren gezondheid VO 2/3 Lage score op zelfvertrouwen BO 7/8 Ongunstig psychisch welbevinden VO 2/3 Negatieve score op zelfbeeld VO 2/3 Leefstijl Overgewicht VO 2/3 < 5 dagen per week ontbijten BO 7/8 < 5 dagen per week ontbijten VO 2/3 Sport weinig BO 7/8 Voldoet niet aan beweegnorm VO 2/3 Roken (ooit) BO 7/8 Roken (actueel) VO 2/3 Alcoholgebruik (ooit) BO 7/8 Alcoholgebruik (ooit) VO 2/3 Leefomgeving Vindt eigen buurt niet leuk BO 7/8 Ontevreden eigen buurt VO 2/3 Ervaart problemen thuis BO 7/8 Ervaart problemen thuis VO 2/3 Chronisch ziek of verslaafd gezinslid BO 7/8 Langdurig ziek gezinslid VO 2/3 NL: Nederlands, M: Marokkaans, T: Turks, S/A: Surinaams/Antilliaans, O: Overig Westers en Overig niet-westers. Actieplan fase 1,

20 GG&GD Utrecht Bezoekadres Jaarbeursplein AN Utrecht Agis Zorgverzekeringen Bezoekadres Van Asch van Wijckstraat LP Amersfoort Postadres Postbus GK Utrecht Postadres Postbus HA Amersfoort 20 April Fotografie: Sietse Brouwer a.2575am