Inleiding Dit opleidingsprogramma beschrijft het voorgenomen opleidingstraject voor mijn opleiding tot klinisch fysicus Radiologie. De opleiding zal grotendeels plaatsvinden op de afdeling Radiologie van het Maastricht Universitair Medisch Centrum (MUMC+) in de periode 1 februari 2012 tot en met 31 januari 2016. Samen met Nucleaire Geneeskunde vormt Radiologie de beeldvorming van de RVE (resultaat verantwoordelijke eenheid) Beeldvorming en Laboratoria. Gedurende 6 maanden zal ik stage lopen bij de afdeling Nucleaire Geneeskunde, en daarnaast is ook een stage van 6 maanden bij de zorggroep Klinische Fysica & Klinische Informatica van het Máxima Medisch Centrum (MMC) gepland. De opleidingsinstelling Het MUMC+ is een samenwerkingsverband tussen het academisch ziekenhuis Maastricht (azm) en de Faculteit Health, Medicine and Life Sciences van de Universiteit Maastricht, met in totaal meer dan 6000 werknemers. Het MUMC+ heeft zowel de functie van academisch ziekenhuis voor de regio Zuid-Oost Nederland als dat van streekziekenhuis voor Maastricht en omgeving. Kengetallen van het MUMC+ (2010): 715 bedden, 22 operatiekamers, 29.192 opnamen per jaar (verblijfsduur gemiddeld 7 dagen), 428.769 patiënten per jaar op de poliklinieken, 22.275 bezoekers spoedeisende hulp. Naast patiëntenzorg zijn onderwijs & opleiding en onderzoek speerpunten van het MUMC+, en ook binnen het azm is dan ook veel aandacht voor onderzoek en het opleiden van artsen, laboranten en onderzoekers. De afdeling Radiologie is opgebouwd uit klinische clusters: Neuro, Cardiovasculair, Oncologie en Algemene Radiologie. De meeste clusters hebben een nauwe relatie met de Research Schools: MHeNS (Hersenen en Gedrag), CARIM (Cardiovasculaire ziekten), NUTRIM (Nutrition, Toxicology & Metabolism) en GROW (Oncologie). De afdeling beschikt over 18 onderzoekskamers, en per jaar worden ruim 200.000 verrichtingen uitgevoerd. De afdeling telt ongeveer 125 medewerkers: radiologen, radiologen in opleiding, radiologisch laboranten, klinisch fysici, technici, onderzoekers, secretarieel en administratief personeel. Er wordt onderwijs gegeven aan studenten geneeskunde, artsen in opleiding en radiologisch laboranten in opleiding, en nascholing voor specialisten en laboranten. De klinisch fysici binnen de afdelingen Radiologie en Nucleaire Geneeskunde zijn volwaardige stafleden en maken een integraal onderdeel uit van zorg, onderwijs en onderzoek. Op het gebied van wetenschappelijk onderzoek participeren de klinisch fysici in de hierboven genoemde Research Schools. Het dosimetriecentrum maakt ook deel uit van de afdeling Radiologie, en houdt zich bezig met dosimetrie en stralingsveiligheid bij het MUMC+ en de Maastro clinic. Kwaliteitsborging en onderhoud van de beeldvormende systemen valt onder de Groep Röntgen Instrumentatie, waarbij de klinisch fysici medeverantwoordelijkheid voor beeldkwaliteit dragen. Binnen het MUMC+ zijn klinisch fysici en klinisch fysici in opleiding werkzaam op allerlei verschillen terreinen. Bij Radiologie en Nucleaire Geneeskunde zijn werkzaam: - dr. ir. W.H. Backes (klinisch fysicus Radiologie) - dr. M.E. Kooi (klinisch fysicus Radiologie) - dr. C.R.L.P.N. Jeukens (Algemeen klinisch fysicus) - ir. R. Wierts (klinisch fysicus Nucleaire Geneeskunde) - dr. ir. B.D. van Rooijen (klinisch fysicus in opleiding) Klinisch fysici bij andere afdelingen: 1
- dr. ir. J.P.H. Reulen (KNF - Algemeen klinisch fysicus) - ir. E.D. Gommer (KNF - Algemeen klinisch fysicus) - ir. E. Martens (KNF - Algemeen klinisch fysicus in opleiding) - dr. J.P.L. Brokx (Audiologie/KNO - klinisch fysicus Audiologie) - dr. L.J.C. Anteunis (Audiologie/KNO - klinisch fysicus Audiologie) - prof. dr. H. Kingma (Vestibulogie/KNO - Algemeen klinisch fysicus) - dr. ir. W.R.M. Dassen (Cardiologie - Algemeen klinisch fysicus) Daarnaast zijn er ook nog klinisch fysici Radiotherapie werkzaam bij het radiotherapie centrum Maastro clinic : - dr. ir. B. Nijsten - dr. M. Öllers - ir. A. Hoffmann - ir. P. Visser - dr. ir. A. Dekker - dr. L. Murrer - ir. E. Roelofs - ir. R. Kollaard - ir. F. Janssen (klinisch fysicus in opleiding) - dr. E. Seravalli (klinisch fysicus in opleiding) Tijdens mijn opleiding zal ik 6 maanden stage lopen bij het perifere ziekenhuis Máxima Medisch Centrum (MMC) op locatie Veldhoven. Het Máxima Medisch Centrum heeft ruim 3000 medewerkers verdeeld over de locaties Eindhoven en Veldhoven. In 2010 zijn bij het MMC 24.564 patiënten opgenomen, met een gemiddelde verblijfduur van 5,8 dagen, en bezochten 452.990 patiënten de poliklinieken. Op de locatie Endhoven is de focus meer op planbare zorg zoals dagbehandelingen, terwijl in Veldhoven complexe operaties gedaan worden, en de intensive care en spoedeisende hulp gevestigd zijn. De klinisch fysici in het MMC maken deel uit van de zorggroep Klinische Fysica & Klinische Informatica. De klinisch fysici werkzaam in Veldhoven zijn: prof. dr. ir. P.F.F Wijn (Algemeen klinisch fysicus) dr. ir. C. van Pul (Algemeen klinisch fysicus) ir. M.M.J. Damen (Algemeen klinisch fysicus in opleiding) dr. ir. E.J. Meijer (Algemeen klinisch fysicus in opleiding) De opleiders Zowel de opleider dr. ir. W.H. Backes als de plaatsvervangend opleider dr. M.E. Kooi zijn als klinisch fysicus Radiologie werkzaam bij de afdeling Radiologie van het MUMC+. Co-opleider prof. dr. ir. P.F.F. Wijn is Algemeen klinisch fysicus bij de afdeling Klinische fysica & Klinische Informatica van het MMC. Verder zullen klinisch fysici ir. R. Wierts (Nucleaire Geneeskunde MUMC+), dr. ir. C.R.L.P.N. Jeukens (Radiologie MUMC+) en dr. ir. C. van Pul (Algemeen klinisch fysicus MMC) nauw betrokken zijn bij de opleiding. De klinisch fysicus in opleiding In 2002 ben ik (cum-laude) afgestudeerd in de sterrenkunde (een afstudeerrichting binnen de doctoraal natuurkunde) aan de faculteit Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica van de Universiteit van Amsterdam. Vervolgens heb ik mijn promotieonderzoek gedaan onder begeleiding van prof. dr. H.F. Henrichs bij het Anton Pannekoek Instituut, onderdeel van de Universiteit van Amsterdam, op de rol van magneetvelden 2
in zware sterren. Na mijn promotie begin 2007 ben ik aan de slag gegaan bij het Netherlands Institute for Space Research (SRON) in Utrecht als Instrument Scientist. Daar heb ik me voornamelijk bezig gehouden met de calibratie van infrarood instrumentatie en het verbeteren van de betrouwbaarheid van inversies van spectra van de aardatmosfeer, om abundanties (van bv. CO 2 en methaan) te bepalen. De afgelopen drie jaar heb ik als post-doctoral research fellow bij het Institute for Solar Physics van de Royal Swedish Academy of Sciences in Stockholm gewerkt. Daar heb ik me bezig gehouden met de calibratie van nieuwe optische instrumentatie en de mogelijke rol van de Zon op de ijstijden tussen de 16e tot de 19e eeuw. Indeling opleidingsprogramma Dit opleidingsprogramma volgt de aanbevelingen uit het Uitvoeringsreglement - Richtlijnen individueel opleidingsprogramma en voortgangsrapportages (versie van 18 maart 2008) en is daarom volgt opgezet: Inleiding.................................................................. 1 Inhoudsopgave Opleidingsprogramma (IOP).............................. 4 Beschrijving Opleidingsprogramma (BOP)................................. 6 Tijdschema Opleidingsprogramma (TOP)................................. 14 Invulling Curriculum..................................................... 16 Bijlage: Beknopt CV en publicatie lijst.................................... 25 Wat betreft het curriculum zijn het Uitvoeringsreglement Opleiding Basic requirements (18 maart 2008) en Uitvoeringsreglement Curriculum radiologie (13 mei 2010) gevolgd. Verslaglegging Om de voortgang van de opleiding te monitoren zal ik verslagen schrijven van mijn projecten en stages. Verder zullen er regelmatig tussentijdse evaluaties en beoordelingen plaatsvinden, onder andere met behulp van de Korte Klinische Beoordelings (KKBs) formulieren. Deze verslagen en evaluaties zullen onderdeel uitmaken van mijn halfjaarlijkse voortgangsrapportages. 3
Inhoudsopgave Opleidingsprogramma (IOP) 1 Projecten 6 1.1 Aanschaftraject spectroscopie.......................... 6 1.2 Periodieke kwaliteitscontrole.......................... 6 1.3 Beeldkwaliteit bucky s.............................. 6 1.4 Aanschaftraject Radiologie............................ 6 1.5 Opzetten beleid badges.............................. 6 1.6 Nieuwbouw Verheylaan 10........................... 6 1.7 Plaatsing en acceptatie PET-MRI........................ 7 1.8 Aanschaf nieuwe chirurgische probe...................... 7 1.9 β-probe Nucleaire Geneeskunde........................ 7 1.10 Validatie Agfa analyse software......................... 7 1.11 Vergunningsaanvraag Nucleaire Geneeskunde................ 7 1.12 Dosimetrie zirkonium.............................. 7 1.13 Kwaliteitscontrole SPECT............................ 7 1.14 Ultrageluid bij KNF................................ 7 1.15 Dosisinformatie patienten............................ 8 1.16 Titanium naalden voor brachytherapie op MRI beelden........... 8 1.17 MRI stabiliteit................................... 8 2 Wetenschappelijke vorming 8 2.1 Onderzoeksproject PET-MRI........................... 8 2.2 Blood flow in het brein.............................. 8 2.3 CT levermetastase................................. 9 2.4 MRI cardiale output................................ 9 3 Stages 9 3.1 Nucleaire Geneeskunde............................. 9 3.2 Stage AKF MMC Veldhoven........................... 9 3.3 Introductie Beeldvorming............................ 9 3.4 Stage audiologie.................................. 10 3.5 Stage radiotherapie................................ 10 3.6 Klinische fysica in het azm............................ 10 3.7 Bezoeken andere ziekenhuizen......................... 10 3.8 Stage SBE en ID.................................. 10 3.9 Stage mammografie................................ 10 4 Cursussen 10 4.1 MRI scanrijbewijs................................. 10 4.2 Radiation Protection and Dosimetry, level 3.................. 10 4.3 Veilgheidskunde en Risicoanalyse....................... 11 4.4 Management en Organisatie in de Gezondheidszorg............. 11 4.5 Statistiek...................................... 11 4.6 Wet- en Regelgeving Klinisch Onderzoek................... 11 4.7 Introductie IHE, HL7 en DICOM........................ 11 4.8 Klinische Informatica............................... 11 4.9 Medische ethiek.................................. 11 4.10 Praktikum gammacamera s NG......................... 11 4.11 Digitale mammografie.............................. 11 4
4.12 From Human Neuroanatomy to Psychopathology.............. 11 5 Zelfstudie 11 5.1 Statistiek...................................... 11 5.2 Anatomie, fysiologie en pathologie....................... 12 5.3 Beeldvormende technieken........................... 12 6 Vaste taken en overigen 12 6.1 Klinisch fysische ondersteuning......................... 12 6.2 Geven van onderwijs............................... 12 6.3 Schrijven opleidingsprogramma en voortgangsrapportages......... 12 6.4 Besprekingen................................... 12 6.4.1 Overleg voortgang opleiding...................... 12 6.4.2 Commissie stralingshygiëne röntgentoestellen............ 13 6.4.3 Commissie Medische Technologie................... 13 6.5 Bijeenkomsten................................... 13 6.5.1 Research meetings............................ 13 6.5.2 Referaten.................................. 13 6.5.3 Klinische Fysica meetings........................ 13 6.5.4 Journal club neuroimaging....................... 13 6.6 NVKF nascholingsdagen............................. 13 6.7 NVKF Conferentie................................ 13 6.8 KLIFOP bijeenkomsten.............................. 13 6.9 Internationale conferenties............................ 13 5
Beschrijving Opleidingsprogramma 1 Projecten 1.1 Aanschaftraject spectroscopie (10 dagen) In verband met een onderzoeksproject gericht op MRI spectroscopie metingen aan 13 C en 1 H in de lever wordt een nieuwe coil besteld. Ik zal meelopen in het traject om de eisen voor de nieuwe coil te bepalen. Wanneer de coil geleverd is zal ik (mede) de acceptatietests definiëren en uitvoeren. 1.2 Periodieke kwaliteitscontrole (10 dagen) De kwaliteitscontroles van de röntgentoestellen en diagnostische monitoren van de afdeling Radiologie in het MUMC+ worden verricht door de Instrumentele Dienst. In samenwerking met de Instrumentele Dienst zal ik de kwartaalrapportages vormgeven en nieuwe QC-software inrichten om de uitvoering van de benodigde metingen en het genereren van de rapportages te vergemakkelijken. 1.3 Beeldkwaliteit bucky s (12 dagen) Ik zal met behulp van metingen en literatuuronderzoek inventariseren of met een CDrad fantoom en een lijnenpaar fantoom een objectieve maat voor de beeldkwaliteit van de bucky röntgensystemen kan worden bepaald. Indien dit haalbaar blijkt zal een protocol ontworpen worden voor de specificatie van het pakket van eisen en voor de acceptatietests van nieuwe systemen. 1.4 Aanschaftraject Radiologie (20 dagen) Binnen de afdeling Radiologie wordt regelmatig ( jaarlijks) nieuwe apparatuur aangeschaft. Voor de benodigde apparatuur wordt dan een aanvraag ingediend bij de Commissie Medische Technologie (6.4.3) (met uitzondering vervangende apparatuur). Vervolgens worden de eisen gespecificeerd, resulterend in een aanschaftraject en acceptatietests. Dit hele traject duurt typisch ruim een jaar en ik zal deel uitmaken van een traject dat rond 2014 start. 1.5 Opzetten beleid badges (15 dagen) Dit project is een vervolg op een inventarisatie van het gebruik van stralingsbadges binnen het MUMC+ verricht door klifio dr. ir. B.D. van Rooijen. Naar aanleiding van de uitkomsten van deze inventarisatie zal beleid opgezet worden om het gebruik van badges te homogeniseren binnen het MUMC+. Voor dit project zal ik aan de hand van risicoanalyses de stralingsbelasting en het risico op incidenten van verschillende functies meten en/of beoordelen op alle afdelingen die gebruik maken van röntgentoepassingen. Dit project is eventueel te combineren met de cursus Radiation Protection and Dosimetry, level 3. 1.6 Nieuwbouw Verheylaan 10 (10 dagen) In verband met een gepland nieuwbouwproject voor de plaatsing van de nietelectieve Radiologie en een MRI centrum op de Verheylaan 10, moeten er berekeningen verricht worden met betrekking tot (stralings-) veiligheid van het ontwerp. Ik zal relevante vergaderingen bijwonen en afschermingsberekeningen uitvoeren voor de bucky s en CT s. 6
1.7 Plaatsing en acceptatie PET-MRI (20 dagen) Er is onderzoek nodig voor de veilige plaatsing en operatie van een nieuw PET-MRI systeem. Te beginnen met afschermingsberekeningen en lekmetingen van de loodafscherming van de onderzoeksruimte. Na plaatsing zullen er acceptatietests van zowel het PET als het MRI deel gedaan moeten worden, metingen van de daadwerkelijke stalingsbelasting, en zullen de acquisitieprotocollen geoptimaliseerd moeten worden. Ik zal medoen aan dit traject. 1.8 Aanschaf nieuwe chirurgische probe (10 dagen) Een van de huidige γ-probes van de afdeling Heelkunde die in gebruik is op de OK voor begeleiding bij operaties is aan vervanging toe. In nauwe samenwerking met Nucleaire Geneeskunde zal een nieuwe probe aangeschaft worden. Daarbij zal een belangrijk aspect zijn hoe de kwaliteit van de probe op de OK gewaarborgd kan worden. Ik zal deel uitmaken van een team dat het gebruik zal inventariseren, een pakket van eisen zal opstellen en uiteindelijk acceptatie tests zal uitvoeren. 1.9 β-probe Nucleaire Geneeskunde (5 dagen) Het gebruik van β-probes en/of gecombineerde γ+β-probes voor begeleiding bij het operatief verwijderen van bijvoorbeeld tumoren is op dit moment nog experimenteel. Ik zal in de literatuur inventariseren wat de mogelijkheden zijn van een gecombineerde γ+β-probe, en in hoeverre dit interessant is voor de afdeling Nucleaire Geneeskunde. 1.10 Validatie Agfa analyse software (20 dagen) Ik zal meedoen aan de validatie van de nieuwe Agfa analyse-software voor de afdeling Nucleaire Geneeskunde. Er zal een vergelijking worden gemaakt tussen de huidige Philips software en nieuwe Agfa software. Patiëntopnamen worden daarvoor geanalyseerd op beide systemen en de resultaten vergeleken. De nieuwe software zal voor verschillende typen onderzoeken gevalideerd moeten worden. 1.11 Vergunningsaanvraag Nucleaire Geneeskunde (5 dagen) Ik zal participeren aan een vergunningsaanvraag bij de stralingsbeschermingseenheid wanneer de gelegenheid zich voordoet. 1.12 Dosimetrie zirkonium (15 dagen) In de Maastro kliniek wordt op dit moment gekeken naar een nieuwe procedure waarin radioactief zirkonium gebruikt wordt voor het imagen van tumoren. Voor dit project zal ik, in samenwerking met Nucleaire Geneeskunde en het dosimetriecentrum, dosimetrie van de medewerkers doen, zowel berekeningen als metingen, om de stralingsrisico s te inventariseren. 1.13 Kwaliteitscontrole SPECT (5 dagen) Jaarlijks wordt er een uitgebreidere kwaliteitscontrole gedaan van de SPECTsystemen op de afdeling Nucleaire Geneeskunde. Deze kwaliteitscontrole zal in samenwerking met ir. R. Wierts worden uitgevoerd. 1.14 Ultrageluid bij KNF (10 dagen) Met behulp van een fantoom zal ik een kwaliteitscontrole doen van een echosysteem bij de afdeling Klinische Neurofysiologie (KNF) en/of de vakgroep Biomedical Engineering van de Universiteit van Maastricht. 7
1.15 Dosisinformatie patienten (15 dagen) In samenwerking met ir. M.J. van Drongelen (klinisch informaticus i.o.) zal ik de mogelijkheden onderzoeken om de stralingsbelasting van patiënten van verschillende behandelingen geautomatiseerd centraal te kunnen inventariseren. 1.16 Titanium naalden voor brachytherapie op MRI beelden (15 dagen) Voor de interne plaatsing van een stralingsbron bij brachytherapie worden op dit moment plastic naalden gebruikt bij de Maastro clinic. Omdat het in de praktijk lastig werken is met deze naalden willen ze overgaan op titanium naalden. Een verwacht nadeel van de titanium naalden is dat er beeldartefacten zullen optreden op de MRI beelden die na plaatsing ter controle worden opgenomen. In dit project zal ik onderzoeken hoe deze artefacten geminimaliseerd kunnen worden, en hoe dit verschilt op 1.5 t.o.v. 3-Tesla systemen. Daarnaast zal ik bekijken in hoeverre opwarming van de naalden een probleem zou kunnen vormen. 1.17 MRI stabiliteit (15 dagen) Met behulp van fantoom metingen zal ik de stabiliteit van een 3T-scanner over een lange tijdperiode (een dag) bekijken. Mogelijk zal dezelfde analyse gedaan worden op de nieuwe 7T-scanner die binnenkort in gebruik genomen wordt op de Faculteit Psychologie en Neurowetenschappen van de Universiteit van Maastricht. 2 Wetenschappelijke vorming (220 dagen) Met mijn ervaring als onderzoeker weet ik al het een en ander over hoe wetenschappelijk onderzoek in zijn werk gaat. Daarom zullen de wetenschappelijke projecten vooral gericht zijn op het ervaren hoe onderzoek verloopt in een klinische setting in een academisch ziekenhuis, en in multidiciplinaire teams. Aangezien wetenschappelijk onderzoek inherent onzeker is, noem ik hier een aantal projecten waar aandacht voor zal zijn. Afhankelijk van hoe succesvol de projecten verlopen zal er meer of minder tijd aan worden besteed, of wordt het project achterwege gelaten. Het totaal aantal dagen zal echter niet veranderen. 2.1 Onderzoeksproject PET-MRI De nieuwe PET-MRI zal vele mogelijkheden bieden voor interessant nieuw onderzoek, omdat de zachte weefsel anatomie en moleculaire processen simultaan afgebeeld kunnen worden met, resp., MRI en PET. Daarbij kan de MRI opname gebruikt worden voor de attenuatie-correctie die nodig is voor de PET opname. Hoe dit onderzoek precies ingevuld kan worden zal op later moment bekeken worden. 2.2 Blood flow in het brein In het kader van lopend onderzoek dat op dit moment plaatsvind naar de bloed-brein barrière in patiënten met bijvoorbeeld Alzheimer, zal gekeken worden naar de stroomsnelheid van het bloed in bloedvaten in het brein. Onderzocht zal worden of een verminderde aan/doorvoer van bloed in het brein misschien tot gevolg heeft dat bloedvaten zich gaan verwijden, en daardoor de bloed-brein barrière verlaagd wordt. Het meten van de stroomsnelheid in de grotere vaten is relatief eenvoudig, maar hoe langer de bloedstroom gevolgd kan worden naar de kleinere vaten, hoe betrouwbaarder de resultaten. Door in de kleinere vaten niet alleen te kijken naar de stroomsnelheid, maar ook naar het snelheidsprofiel over de fase van een hartslag is het mogelijk om zelfs in de niet geheel ruimtelijk opgeloste vaten iets te zeggen over de bloedtoevoer. 8
2.3 CT levermetastase Patiënten met darmkanker lopen kans op uitzaaïngen naar de lever. Het succes van de behandeling van deze uitzaaïngen is zeer afhankelijk van hoe vroeg ze gedetecteerd zijn. In dit project zullen we proberen om analyse methoden te ontwikkelen die de aanwezigheid van met het oog niet zichtbare metastases in CT-scans te kunnen detecteren. Indien deze zogenaamde texture-analysis methoden blijken te werken, zouden patiënten met darmkanker al in een vroeg stadium in verschillende risico catogoriën verdeeld kunnen worden, en de behandeling kan daar dan op aangepast worden. 2.4 MRI cardiale output Er zal worden onderzocht hoe de beeldkwaliteit van MRI opnames voor het bepalen van de cardiale output geoptimaliseerd kan worden. Vanwege de korte beschikbare tijd voor het verzamelen van signaal kan de keuze van de sequentie heel belangrijk zijn. Er zal worden gekeken hoe een optimale afweging gemaakt kan worden tussen de signaal-ruis verhouding en de bewegingsonscherpte. 3 Stages 3.1 Nucleaire Geneeskunde (110 dagen) Gedurende 6 maanden zal ik stage lopen bij de afdeling Nucleaire Geneeskunde van het MUMC+ onder begeleiding van klinisch fysicus ir. R. Wierts. In die periode zal ik verschillende projecten en onderzoeken doen. Een deel van de stage zal aaneengesloten zijn, maar een deel zal ook uitgevoerd worden op het moment dat interessante projecten zich aandienen. De al bekende projecten (80 dagen in totaal) zijn hiervoor beschreven: Plaatsing en acceptatie PET-MRI (1.7), Aanschaf nieuwe chirurgische probe (1.8), β-probe Nucleaire Geneeskunde (1.9), Validatie Agfa analyse software (1.10), Vergunningsaanvraag Nucleaire Geneeskunde (1.11), Dosimetrie zirkonium (1.12) en Kwaliteitscontrole SPECT (1.13). 3.2 Stage AKF MMC Veldhoven (110 dagen) Tijdens mijn perifere stage bij de afdeling Klinische Fysica & Klinische Informatica van het MMC zal ik ervaring opdoen met betrekking tot AKF werkzaamheden. Er zal aandacht zijn voor hoe de afdeling omgaat met kwaliteitsborging, onderhoud, stralingshygiëne en hoe Klinische Fysica is gepositioneerd in de organisatie. Gedurende de hele stage zal ik meedoen in het kwaliteitsoverleg en actiepunten die daaruit voortkomen. Daarbij zullen het apparatuurbeheersysteem en de opbouw van het kwaliteitssysteem van het MMC aan de orde komen. Verder ben ik betrokken bij controles van medische apparatuur (o.a. status onderhoud) bij een paar afdelingen, en de tweewekelijkse overleggen bij Radiologie en Nucleaire Geneeskunde. 3.3 Introductie Beeldvorming (3 dagen) Een meeloopstage op de afdelingen Radiologie en Nucleaire Geneeskunde. Ik zal meekijken met onderzoeken en ingrepen die worden uitgevoerd met de verschillende modaliteiten op de afdeling. Bij Radiologie betreft dit MRI- en CT-scans, röntgenfoto s, echografie, het mobiele röntgen team en de angiokamer; bij Nucleaire Geneeskunde de SPECT-CT en PET-CT. Ook wordt een bezoek gebracht aan het laboratorium bij Nucleaire Geneeskunde waar de verschillende (radioactieve) preparaten bereid worden. (deze stage is reeds afgerond op 2, 3 en 6 februari) 9
3.4 Stage audiologie (1 dag) Ik zal een dag meelopen op de afdeling audiologie om een idee te krijgen van de werkzaamheden van de klinisch fysici die daar werkzaam zijn, en de methodes van kwaliteitsborging die daar worden toegepast. 3.5 Stage radiotherapie (2 dagen) Ter introductie van de werkzaamheden van een klinisch fysicus radioltherapie zal ik twee dagen meelopen met klinisch fysici bij de Maastro clinic. Daarbij zal er extra aandacht zijn voor de gebruikte systemen voor beelduitwisseling, methodes van kwaliteitsborging en het gebruik van radiologische beelden bij het opstellen van bestralingsprotocollen. Verdere verdieping zal plaatsvinden tijdens 2 projecten die ik zal doen in samenwerking met de Maastro clinic: Dosimetrie zirkonium (1.12) en Titanium naalden voor brachytherapie op MRI beelden (1.16). 3.6 Klinische fysica in het azm (3 dagen) In het eerste jaar van mijn opleiding zal ik kennismaken met de klinisch fysici werkzaam op de verschillende afdelingen van het azm, zoals Klinische Neurofysiologie, Audiologie, Vestibulogie en Cardiologie. Daardoor kan ik een beeld vormen van de verschillende werkzaamheden en de klinisch fysische infrastructuur in het ziekenhuis. 3.7 Bezoeken andere ziekenhuizen (10 dagen) In het begin van de opleiding zal ik een bezoek brengen aan het Orbis Medisch Centrum in Sittard-Geleen en het Atrium Medisch Centrum Parkstad in Heerlen om kennis te maken met de klinisch fysici die daar werkzaam zijn, en indruk te krijgen op de verschillen tussen de ziekenhuizen. Gedurende de opleiding zal ik ook bezoeken aan andere ziekenhuizen in het land brengen om kennis te maken met klinisch fysici en een beeld te krijgen van de verschillen in organisatie en werkwijze. 3.8 Stage SBE en ID (2 dagen) Bij de stralingsbeschermingseenheid (SBE) zal er naast stralingsbescherming, ook aandacht zijn voor vergunningsmanagement. Onder de Instrumentele Dienst (ID) vallen ook de beheergroepen beeldvormingsinstrumentatie en functieinstrumentatie. Daar zal onder andere aandacht zijn voor de kwaliteitscontroles bij de MRI en CT. Behalve een korte stage zal ik door mijn werkzaamheden doorlopend in aanraking komen met de ID en stralingsbeschermingseenheid. 3.9 Stage mammografie (10 dagen) Ik zal participeren in de acceptatietests van een nieuwe Digital Breast Tomosynthesis scanner voor mammografie. 4 Cursussen 4.1 MRI scanrijbewijs (4 dagen) Interne cursus bij het MUMC+ voor het zelfstandig mogen gebruiken van de MRI scanners. 4.2 Radiation Protection and Dosimetry, level 3 (42 dagen) Cursus bij de School of Medical Physics and Engineering Eindhoven (SMPE/e) resulterend in het diploma Stralingshygiëne niveau 3. 10
4.3 Veilgheidskunde en Risicoanalyse (14 dagen) Cursus bij de SMPE/e van de TU Eindhoven over veiligheid in de gezondheidszorg. 4.4 Management en Organisatie in de Gezondheidszorg (11 dagen) Cursus bij SMPE/e van de TU Eindhoven in samerwerking met TiasNimbas Business School Tilburg en Brabant Medical School. 4.5 Statistiek (10 dagen) Afhankelijk van het niveau zal Introduction to (medical) (social-scientific) Statistics part Iöf de vervolgcursus Regression analysis, Statistics part 2 gevolgd worden, of eventueel een combinatie van beide. Deze cursussen worden gegeven aan de Maastricht University. 4.6 Wet- en Regelgeving Klinisch Onderzoek (5 dagen) Cursus van 3 dagen plus een examen bij het Clinical trial center Maastricht, resulterend in een good clinical practice (GCP) examencertificaat. 4.7 Introductie IHE, HL7 en DICOM (1 dag) 1-Daagse cursus over de HL7, DICOM en IHE standaarden bij MedicalPHIT in Utrecht. 4.8 Klinische Informatica (11 dagen) SMPE/e cursus van vier dagen en een eindopdracht waarin de kennis van bijvoorbeeld HL7 en DICOM verdiept wordt, met name gericht op nuttige kennis voor klinisch fysici. 4.9 Medische ethiek (2 dagen) De cursus medische ethiek gegeven aan het MUMC+ wordt gevolgd door klinisch fysici en artsen in opleiding. Medische ethiek zal ook aan bod komen bij de cursus Wet- en Regelgeving Klinisch Onderzoek (4.6). 4.10 Praktikum gammacamera s NG (1 dag) Er wordt meegedaan met het practicum dat wordt gegeven over werken met de gammacamera s bij Nucleaire Geneeskunde. 4.11 Digitale mammografie (2 dagen) Een cursus over digitale mammografie van het Landelijk Referentiecentrum voor Bevolkingsonderzoek. 4.12 From Human Neuroanatomy to Psychopathology (2 dagen) Een cursus met o.a. aandacht voor de anatomie van het brein, met praktikum in de snijzaal. 5 Zelfstudie Voor belangrijke onderwerpen zal ik samenvattingen maken van de stof uit de literatuur. 5.1 Statistiek (5 dagen) Boek: Klinische Statistiek, H.J.A. Schouten, Bohn Stafleu van Loghum, Houten/Diegem 1999 11
5.2 Anatomie, fysiologie en pathologie (10 dagen) Zowel de voor projecten benodigde kennis als algemene kennis die in de praktijk wordt gemist zal opgedaan worden uit de literatuur. Daarbij wordt in eerste instantie gedacht aan de volgende boeken: Serie: Sobotta Atlas of Human Anatomy, Williams & Wilkins. Anatomie van de levende mens: atlas van medische beeldvorming, A.Csillag, Könemann, Keulen, 1999. Gray s Anatomy: The Anatomical Basis of Clinical Practice, Churchill-Livingstone, Elsevier, 2008 (40ste ed.). Textbook of Medical Physiology, A.C. Guyton and J.E. Hall 5.3 Beeldvormende technieken (25 dagen) Er zal gebruik gemaakt worden van het cursusmateriaal van de cursus Beeldvormende technieken van het MUMC+. Verder zal gebruik gemaakt worden van: Fundamentals of Medical Imaging, P. Suetens, Cambrige University Press, New York, 2009 (2de ed.) Magnetic resonance imaging, Physical principles and sequence design, E.M. Haacke, R.W. Brown, M.R. Thompson en R. Venkatesan, Wiley-Liss, 1999 Foundations of biomedical ultrasound, R.S.C. Cobbold, Oxford University Press, 2007 Physics in nuclear medicine, S.R. Cherry, J.A. Sorenson en M.E. Phelps, Saunders, 2004 (3de ed.) The essential physics of medical imaging, J.T. Bushberg, J.A. Seibert, E.M. Leidholdt (jr.) en J.M. Boone, Lippincott Williams & Wilkins, 2002 (2de ed.) The Physics of Diagnostic Imaging D.J. Dowsett, P.A. Kenny en R.E. Johnston 6 Vaste taken en overigen 6.1 Klinisch fysische ondersteuning (40 dagen) Gedurende de opleiding zal ik door mijn opgedane kennis en ervaring steeds meer zelfstandig klinisch fysische ondersteuning kunnen bieden, en daar zal ik ook voor ingezet worden. 6.2 Geven van onderwijs (24 dagen) Een deel van het onderwijs dat door de klinisch fysici bij Radiologie aan het MUMC+ gegeven wordt zal worden overgenomen. Dit betreft het onderdeel Digitale Subtractie-Angiografie en later het onderdeel CT bij de cursus Non-invasive Biomedical Imaging. 6.3 Schrijven opleidingsprogramma en voortgangsrapportages (46 dagen) Naast het schrijven van dit opleidingsprogramma is er tijd ingeruimd voor het schrijven van de halfjaarlijkse voortgangsrapportages. 6.4 Besprekingen 6.4.1 Overleg voortgang opleiding (10 dagen) Twee wekelijks zal er overleg gevoerd worden over alle aspecten van de (voortgang van de) opleiding met opleider, plaatsvervangend opleider en overige betrokken klinisch fysici. Zo zullen bijvoorbeeld evaluaties en korte klinische beoordelingen (KKBs) besproken worden en eventuele aanpassingen van programmaonderdelen. Tijdens de stage in het MMC zal dit overleg plaatsvinden met co-opleider prof. dr. ir. P.F.F. Wijn. 12
6.4.2 Commissie stralingshygiëne röntgentoestellen (4 dagen) Nadat het diploma stralingshygiëne niveau 3 is behaald wordt het overleg van de commissie stralingshygiëne röntgentoestellen bijgewoond (6 maal per jaar). 6.4.3 Commissie Medische Technologie (2 dagen) De Commissie Medische Technologie (CMT) adviseerd de Raad van Bestuur over de aanschaf van alle nieuwe (dus niet vervangende) apparatuur in het ziekenhuis, duurder dan 2500 e. Gedurende de periode dat ik meedoe aan het Aanschaftraject Radiologie (1.4) zal ik ook de (maandelijkse) vergaderingen van de CMT bijwonen. 6.5 Bijeenkomsten (16 dagen) Indien mogelijk zullen de volgende bijeenkomsten worden bijgewoond. 6.5.1 Research meetings Maandelijks wordt er recent werk gepresenteerd voor en door alle onderzoekers van de afdeling Radiologie. 6.5.2 Referaten Op wekelijkse basis worden er presentaties gehouden over recente ontwikkelingen door medici en onderzoekers van de afdelingen Radiologie en Nucleaire Geneeskunde. 6.5.3 Klinische Fysica meetings Tweemaandelijk overleg van de klinisch fysici en de senior onderzoekers van de afdeling. 6.5.4 Journal club neuroimaging Maandelijks worden er recente publicaties op het gebied van neuroimaging besproken door met name de onderzoekers van de afdeling Radiologie. 6.6 NVKF nascholingsdagen (4 dagen per jaar / 16 dagen) De nascholingsdagen van de nascholingskring Beeldvormende Technieken zullen gevolgd worden. Daarnaast zullen nascholingsdagen van de andere aandachtsgebieden (met name AKF) bezocht worden. 6.7 NVKF Conferentie (2 dagen per jaar / 8 dagen) De jaarlijkse NVKF conferentie in Woudschoten zal bezocht worden. 6.8 KLIFOP bijeenkomsten (2 dagen per jaar / 8 dagen) De jaarlijkse Klifopdag, ledenvergadering en eventuele andere bijeenkomsten/activiteiten zullen bezocht worden. 6.9 Internationale conferenties (10 dagen) RSNA of ECR en eventueel een additionele conferentie in het kader van het wetenschappelijke onderzoek. 13
Tijdsplanning Opleidingsprogramma De opleidingsperiode is ingepland per half jaar van 110 dagen. De periodes zijn derhalve als volgt: periode start eind 1a 1 februari 2012 31 juli 2012 1b 1 augustus 2012 31 januari 2013 2a 1 februari 2013 31 juli 2013 2b 1 augustus 2013 31 januari 2014 3a 1 februari 2014 31 juli 2014 3b 1 augustus 2014 31 januari 2015 4a 1 februari 2015 31 juli 2015 4b 1 augustus 2015 31 januari 2016 Grijs gemarkeerde rijen en kolommen geven de stages van zes maanden bij de afdeling Nucleaire Geneeskunde (2b) en het MMC (3a) aan. Een overzicht van de planning van de vrschillende activiteiten per half jaar is gegeven in de onderstaande tabel. Een uitgesplitst overzicht per project is gegeven in de volgende tabel. Onderwerp 1a 1b 2a 2b 3a 3b 4a 4b totaal Projecten 27 16 31 80 0 28 18 12 212 Wetenschappelijke vorming 13 15 28 0 0 35 65 64 220 Stages 12 5 4 110 110 10 0 0 251 Cursussen 4 44 31 1 11 13 1 0 105 Zelfstudie 20 20 0 0 0 0 0 40 Vaste taken 34 10 16 19 21 24 26 34 184 Totaal 110 110 110 110 110 110 110 110 880 Deze tabel geeft een meer uitgesplitst overzicht per project: Projecten 1a 1b 2a 2b 3a 3b 4a 4b totaal Aanschaftraject spectroscopie (1.1) 5 5 10 Periodieke kwaliteitscontrole (1.2) 10 10 Beeldkwaliteit bucky s (1.3) 12 12 Aanschaftraject Radiologie (1.4) 9 9 2 20 Opzetten beleid badges (1.5) 6 4 5 15 Nieuwbouw Verheylaan 10 (1.6) 5 5 10 Plaatsing en acceptatie PET-MRI (1.7) 20 20 Aanschaf nieuwe chirurgische probe (1.8) 10 10 β-probe Nucleaire Geneeskunde (1.9) 5 5 Validatie Agfa analyse software (1.10) 20 20 Vergunningsaanvraag Nucleaire Geneeskunde (1.11) 5 5 Dosimetrie zirkonium (1.12) 15 15 Kwaliteitscontrole SPECT (1.13) 5 5 Ultrageluid bij KNF (1.14) 10 10 Dosisinformatie patienten (1.15) 7 8 15 Titanium naalden voor brachytherapie (1.16) 15 15 MRI stabiliteit (1.17) 6 9 15 subtotaal 27 16 31 80 0 28 18 12 212 14
Wetenschappelijke vorming 1a 1b 2a 2b 3a 3b 4a 4b totaal Onderzoeksproject PET-MRI (2.1) Blood flow in het brein (2.2) CT levermetastase (2.3) MRI cardiale output (2.4) subtotaal 13 15 28 0 0 35 65 64 220 Stages Nucleaire Geneeskunde (3.1) 110 110 Stage AKF MMC Veldhoven (3.2) 110 110 Introductie Beeldvorming (3.3) 3 3 Stage audiologie (3.4) 1 1 Stage radiotherapie (3.5) 2 2 Klinische fysica in het azm (3.6) 3 3 Bezoeken andere ziekenhuizen (3.7) 3 4 3 10 Stage SBE en ID (3.8) 1 1 2 Stage mammografie (3.9) 10 10 subtotaal 12 5 4 110 110 10 0 0 251 Cursussen 1a 1b 2a 2b 3a 3b 4a 4b totaal MRI scanrijbewijs (4.1) 4 4 Radiation Protection and Dosimetry, level 3 (4.2) 42 42 Veilgheidskunde en Risicoanalyse (4.3) 14 14 Management en Organisatie in de Gezondheidszorg (4.4) 11 11 Statistiek (4.5) 10 10 Wet- en Regelgeving Klinisch Onderzoek (4.6) 5 5 Introductie IHE, HL7 en DICOM (4.7) 1 1 Klinische Informatica (4.8) 11 11 Medische ethiek (4.9) 2 2 Praktikum gammacamera s NG (4.10) 1 1 Digitale mammografie (4.11) 2 2 From Human Neuroanatomy to Psychopathology (4.12) 2 2 subtotaal 4 44 31 1 11 13 1 0 105 Zelfstudie Statistiek (5.1) 5 5 Anatomie, fysiologie en pathologie (5.2) 5 5 10 Beeldvormende technieken (5.3) 15 10 25 subtotaal 20 20 40 Vaste taken 1a 1b 2a 2b 3a 3b 4a 4b totaal Klinisch fysische ondersteuning (6.1) 5 5 10 10 10 40 Geven van onderwijs (6.2) 4 4 4 4 4 4 24 Schrijven opleidingspr. en voortgangsrap. (6.3) 25 3 3 3 3 3 3 3 46 Besprekingen (6.4) 2 2 2 2 2 2 2 2 16 Bijeenkomsten (6.5) 2 2 2 2 2 2 2 2 16 NVKF nascholingsdagen (6.6) 2 2 2 2 2 2 2 2 16 NVKF Conferentie (6.7) 2 2 2 2 8 KLIFOP bijeenkomsten (6.8) 1 1 1 1 1 1 1 1 8 Internationale conferenties (6.9) 10 10 subtotaal 34 10 16 19 21 24 26 34 184 15
Invulling Curriculum B Basiscurriculum B.1 Attitude vorming 1. De in artikel 7, vierde lid, onder a, bedoelde attitudevorming omvat het ontwikkelen van een attitude waardoor de klinisch fysicus in opleiding leert: a. samen te werken met artsen en overige beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg; b. om te gaan met patiënten; c. te werken in een multidisciplinaire omgeving; d. methodisch en systematisch te handelen; e. een bijdrage te leveren aan het beleid van de instelling; f. probleembeheersend op te treden en g. te functioneren als autoriteit op klinisch fysisch gebied, zowel binnen als buiten de instelling voor gezondheidszorg. Voorkennis Tijdens mijn promotie en in het werk als sterrenkundige heb ik leren omgaan met mensen uit allerlei disciplines. Zoals bijvoorbeeld theoreten, statistici en informatici, maar ook technisch- en ondersteunend-personeel (bv. reddingswerkers en koks op afgelegen telescopen). Daarnaast heb ik ook ervaring met lesgeven, het begeleiden van het afstudeertraject van masterstudenten, en het geven van rondleidingen en lezingen aan geïnteresseerde leken. Verder is bij het opzetten en uitvoeren van een waarneemprogramma met een uitermate gecompliceerd systeem als een moderne telescoop plus instrumentatie, methodisch en systematisch handelen natuurlijk van groot belang. Praktijk Voor het vormen van een attitude zullen met name de (onderzoeks)projecten en stages belangrijk zijn. Zo worden bijvoorbeeld veel projecten met een multidiciplinair team gedaan (bv. Periodieke kwaliteitscontrole (1.2) en Aanschaftraject Radiologie (1.4)) en zijn er projecten die betrekking hebben op het beleid van het ziekenhuis (Opzetten beleid badges (1.5), Commissie Medische Technologie (6.4.3)). Verder zal ik ook onderwijs geven (Geven van onderwijs (6.2)). Bij de voortgangsrapportages zullen alle factoren die hierboven genoemd zijn (a t/m g) aan de orde komen, zodat er, indien nodig, aanpassingen mogelijk zijn als bepaalde onderdelen te weinig aan bod dreigen te komen. B.2 Wetenschappelijke vorming 2. De in artikel 7, vierde lid, onder b, bedoelde wetenschappelijke vorming omvat klinisch toegepast wetenschappelijk onderzoek hetgeen wordt afgerond met een wetenschappelijke voordracht of een wetenschappelijke publicatie. Voorkennis Uitgebreide ervaring met wetenschappelijk onderzoek; o.a. 12 peer-reviewed artikelen, 12 publicaties in conference proceedings en 2 wetenschappelijke voordrachten op internationale conferenties. Zelfstudie De literatuur van de wetenschappelijke projecten (Wetenschappelijke vorming (2)) zal uiteraard worden bestudeerd. Praktijk Internationale conferenties (6.9). Verder zullen de resultaten van het wetenschappelijke onderzoek (Wetenschappelijke vorming (2)), voor zover mogelijk, gepubliceerd worden in internationale, peer-reviewed, tijdschriften. B.3 Inhoud per Kennisgebied B.3.1 Therapie, functieondersteuning en bewaking 1. Het in artikel 8, derde lid, onder a, bedoelde onderdeel therapie, functie-ondersteuning en bewaking omvat kennis met betrekking tot basisprincipes van toepassing van ioniserende en elek- 16
tromagnetische straling in de therapie, audiologie, videologie, infusoren, medische lasers, electrochirurgie, pacemakers, beademing, patiënt-bewakingssystemen alsmede de betekenis van bewaking van ECG, bloeddruk en zuurstofsaturatie. (140 uur) Praktijk Dosimetrie zirkonium (1.12), Stage AKF MMC Veldhoven (3.2), Stage audiologie (3.4), Stage radiotherapie (3.5), Stage SBE en ID (3.8), Klinisch fysische ondersteuning (6.1), NVKF nascholingsdagen (6.6) B.3.2 Functie-onderzoek 2. Het in artikel 8, derde lid, onder b, bedoelde onderdeel functieonderzoek omvat inzicht in het totaal van alle gebruikelijke functieonderzoeken voor ten minste één orgaan. (140 uur) Praktijk In het kader van de projecten zullen de functieonderzoeken van diverse organen aan de orde komen, bijvoorbeeld Blood flow in het brein (2.2) en MRI cardiale output (2.4). Verder zal dit ook aan de orde komen tijdens mijn Stage AKF MMC Veldhoven (3.2). B.3.3 Medische Beeldvormende Diagnostiek 3. Het in artikel 8, derde lid, onder c, bedoelde onderdeel medische beeldvormende diagnostiek omvat kennis met betrekking tot principes van röntgenafbeeldingssystemen, CT, MRI, nucleaire geneeskunde, echografie en endoscopische methoden alsmede beeldbewerking, beeldopslag en beeldweergave. (140 uur) Voorkennis Met mijn achtergrond als sterrenkundige heb ik veel ervaring met beeldvorming, beeldbewerking, beeldopslag en beeldanalyse. Zelfstudie Beeldvormende technieken (5.3) Praktijk Beeldkwaliteit bucky s (1.3), Plaatsing en acceptatie PET-MRI (1.7), Validatie Agfa analyse software (1.10), Kwaliteitscontrole SPECT (1.13), Onderzoeksproject PET-MRI (2.1), CT levermetastase (2.3), Nucleaire Geneeskunde (3.1), Introductie Beeldvorming (3.3), MRI scanrijbewijs (4.1), Praktikum gammacamera s NG (4.10) B.3.4 Veiligheid en Stralingshygiëne 4. Het in artikel 8, derde lid, onder d, bedoelde onderdeel veiligheid en stralingshygiëne omvat kennis met betrekking tot stralingsbescherming en stralingshygiëne inzake ioniserende en nietioniserende straling, elektrische, elektromagnetische en magnetische veiligheid, akoestische veiligheid, steriliteit alsmede ziekenhuishygiëne. (80 uur) Voorkennis Praktikum begeleider Kernfysica bij de UvA, waar ook gewerkt werd met radioactieve bronnen. Cursussen Radiation Protection and Dosimetry, level 3 (4.2), Veilgheidskunde en Risicoanalyse (4.3), Praktijk Opzetten beleid badges (1.5), Nieuwbouw Verheylaan 10 (1.6), Plaatsing en acceptatie PET-MRI (1.7), Vergunningsaanvraag Nucleaire Geneeskunde (1.11), Dosimetrie zirkonium (1.12), Nucleaire Geneeskunde (3.1), Stage AKF MMC Veldhoven (3.2), Stage SBE en ID (3.8), Commissie stralingshygiëne röntgentoestellen (6.4.2) B.3.5 Anatomie, fysiologie, pathologie 5. Het in artikel 8, derde lid, onder e, bedoelde onderdeel anatomie, fysiologie en pathologie omvat kennis met betrekking tot anatomie, hart en longfunctie, elektrofysiologie, hemodynamica, fysiologie van belangrijke organen alsmede medische terminologie. (80 uur) 17
Zelfstudie/Cursussen From Human Neuroanatomy to Psychopathology (4.12), Anatomie, fysiologie en pathologie (5.2) Praktijk Onderzoeksproject PET-MRI (2.1), Blood flow in het brein (2.2), CT levermetastase (2.3), MRI cardiale output (2.4), Stage AKF MMC Veldhoven (3.2). Verder zal dit bij allerlei projecten aan de orde komen, zoals bijvoorbeeld: Aanschaf nieuwe chirurgische probe (1.8) en β-probe Nucleaire Geneeskunde (1.9). B.3.6 Medische instrumentatie 6. Het in artikel 8, derde lid, onder f, bedoelde onderdeel medische instrumentatie omvat kennis met betrekking tot meet- en regeltechniek, data-acquisitie methoden, methoden voor signaalanalyse, transducenten voor diagnostiek en therapie alsmede kwaliteitscontrole. (60 uur) Zelfstudie Beeldvormende technieken (5.3) Praktijk Periodieke kwaliteitscontrole (1.2), Beeldkwaliteit bucky s (1.3), β-probe Nucleaire Geneeskunde (1.9), Kwaliteitscontrole SPECT (1.13), Ultrageluid bij KNF (1.14), Onderzoeksproject PET-MRI (2.1), CT levermetastase (2.3), MRI cardiale output (2.4), Stage AKF MMC Veldhoven (3.2), Stage audiologie (3.4), Stage radiotherapie (3.5), Stage SBE en ID (3.8), MRI scanrijbewijs (4.1), Praktikum gammacamera s NG (4.10), Klinisch fysische ondersteuning (6.1) B.3.7 Informatica en medische statistiek 7. Het in artikel 8, derde lid, onder g, bedoelde onderdeel informatica en medische statistiek omvat kennis met betrekking tot computers en operating systemen, mogelijkheden van netwerken, database management alsmede medische statistiek. (80 uur) Voorkennis Uitgebreide ervaring met Windows, Linux en programmeren in verschillende talen Cursussen/Zelfstudie Statistiek (4.5), Introductie IHE, HL7 en DICOM (4.7), Statistiek (5.1) Praktijk Dosisinformatie patienten (1.15), en statistiek bij de wetenschapsprojecten B.3.8 Medische ethiek 8. Het in artikel 8, derde lid, onder h, bedoelde onderdeel medische ethiek omvat inzicht in medische ethische problematiek van klinisch wetenschappelijk onderzoek met proefpersonen, diagnostiek en behandeling van wilsonbekwame patiënten, orgaantransplantatie en euthanasie, alsmede kennis van relevante wetgeving. (60 uur) Cursussen Wet- en Regelgeving Klinisch Onderzoek (4.6), Medische ethiek (4.9) Praktijk Vergunningsaanvraag Nucleaire Geneeskunde (1.11), Wetenschappelijke vorming (2), Stage AKF MMC Veldhoven (3.2) B.3.9 Management in een ziekenhuisomgeving 9. Het in artikel 8, derde lid, onder i, bedoelde onderdeel management in een ziekenhuisomgeving omvat oriëntatie op project-management, beheer van onderhoud, adviseren bij aanschaf en onderhoud van apparatuur, regelgeving met betrekking tot aansprakelijkheid, kwaliteitsborging, leiding geven, organisatorisch aanspreekbaar zijn, coördineren van taken, budgetverantwoordelijkheid alsmede kennis van ziekenhuisorganisatie. (30 uur) Voorkennis Managen van afstudeertrajecten en wetenschappelijke projecten. Cursussen Management en Organisatie in de Gezondheidszorg (4.4), 18
Praktijk Aanschaftraject spectroscopie (1.1), Periodieke kwaliteitscontrole (1.2), Beeldkwaliteit bucky s (1.3), Aanschaftraject Radiologie (1.4), Opzetten beleid badges (1.5), Aanschaf nieuwe chirurgische probe (1.8), Dosisinformatie patienten (1.15), Stage AKF MMC Veldhoven (3.2), Stage audiologie (3.4), Stage radiotherapie (3.5), Bezoeken andere ziekenhuizen (3.7), Klinisch fysische ondersteuning (6.1), Commissie stralingshygiëne röntgentoestellen (6.4.2) B.3.10 Organisatie en wetgeving gezondheidszorg 10. Het in artikel 8, derde lid, onder j, bedoelde onderdeel organisatie en wetgeving gezondheidszorg omvat kennis met betrekking tot de organisatie van de gezondheidszorg in Nederland, budgettering en budgetparameters in de gezondheidszorg alsmede kennis van voor de uitoefening van het beroep van klinisch fysicus relevante wetgeving. (30 uur) Cursussen/Besprekingen Radiation Protection and Dosimetry, level 3 (4.2), Management en Organisatie in de Gezondheidszorg (4.4), Wet- en Regelgeving Klinisch Onderzoek (4.6), NVKF nascholingsdagen (6.6), NVKF Conferentie (6.7). Praktijk Stage AKF MMC Veldhoven (3.2), Bezoeken andere ziekenhuizen (3.7), Stage SBE en ID (3.8) 19
R Aanvullend Curriculum Radiologie 1. Het in artikel 7, eerste lid, bedoelde aanvullende pakket omvat voor het werkterrein radiologie alle klinisch fysische aspecten van bestaande en in ontwikkeling zijnde beeldvormende diagnostische technieken en methoden, zoals toegepast in de diverse medische disciplines met name chirurgie, neurochirurgie, traumatologie, orthopedie, neurologie en oncologie. 2. Aan het eind van zijn opleiding beschikt de klinisch fysicus radiologie naast de in artikel 10 genoemde algemene kundigheden over kennis en vaardigheden inzake: a. het opzetten en uitvoeren of doen uitvoeren van een systeem voor de controle en verbetering van de beeldkwaliteit; b. het opstellen en bewaken van stralingshygiënische voorschriften, het uitvoeren van berekeningen en metingen van stralingsbelasting aan patiënt, apparatuur en werkplek en de specificatie van noodzakelijke apparatuurtechnische, bouwkundige en andere voorzieningen alsmede het bevorderen van de stralingsveiligheid door het geven van adviezen inzake de voorzieningen en werkwijzen en c. stralingshygiënische deskundigheid niveau 3 als bedoeld in de Richtlijnen. R.1 Röntgensystemen R.1.1 Algemene röntgendetectiemethoden Film/scherm-combinaties BV/TV keten CR (fysisch principe, SAL, LGM) DR (fysisch principe, directe beeldvorming, indirecte beeldvorming) CT-detector Kwaliteitscriteria en controle, diverse protocollen. Cursussen/Zelfstudie Digitale mammografie (4.11), Beeldvormende technieken (5.3) Praktijk Periodieke kwaliteitscontrole (1.2), Beeldkwaliteit bucky s (1.3), CT levermetastase (2.3), Introductie Beeldvorming (3.3), Stage SBE en ID (3.8), Stage mammografie (3.9), Klinisch fysische ondersteuning (6.1), Commissie stralingshygiëne röntgentoestellen (6.4.2) R.1.2 Algemene aspecten bij beeldvorming Systeemarchitectuur; Meting van beeldkwaliteit (homogeniteit, contrast, detail, MTF, DQE); Effect van instelparameters op beeldkwaliteit en dosis Voorkennis Ervaring met beoordelen beeldkwaliteit en Optical Transfer Functions in de sterrenkunde. Cursussen/Zelfstudie Beeldvormende technieken (5.3), Digitale mammografie (4.11) Praktijk Periodieke kwaliteitscontrole (1.2), Beeldkwaliteit bucky s (1.3), Stage mammografie (3.9), CT levermetastase (2.3) R.1.3 Röntgenmodaliteiten Bucky Periodieke kwaliteitscontrole (1.2), Beeldkwaliteit bucky s (1.3), Introductie Beeldvorming (3.3),Beeldvormende technieken (5.3) Mammografie Stage mammografie (3.9), Digitale mammografie (4.11) Computer Tomografie Introductie Beeldvorming (3.3), Nucleaire Geneeskunde (3.1), CT levermetastase (2.3), Beeldvormende technieken (5.3) Doorlichting Introductie Beeldvorming (3.3), Beeldvormende technieken (5.3), Opzetten beleid badges (1.5) 20
R.2 Beeldvormende systemen niet ioniserende straling R.2.1 Magnetische Resonantie Magneet- en gradiëntsystemen; Detectiesystemen ( RF-spoelen); Acquisitie methoden en technieken; Reconstructiemethoden; Veiligheidsaspecten; Kwaliteitscontrole en kwaliteitsborging; Effect B0 op beeld en SNR; MRS; MRA; Principe k-ruimte; Parallel imaging. Voorkennis Ervaring met imagen in de Fourier ruimte in de radiosterrenkunde. Cursussen/Zelfstudie Veilgheidskunde en Risicoanalyse (4.3), Beeldvormende technieken (5.3) Praktijk Aanschaftraject spectroscopie (1.1), MRI stabiliteit (1.17), Onderzoeksproject PET-MRI (2.1), Blood flow in het brein (2.2), MRI cardiale output (2.4), Introductie Beeldvorming (3.3), MRI scanrijbewijs (4.1), Klinisch fysische ondersteuning (6.1) R.2.2 Ultrageluid Echo en systeem architectuur; Transducer technieken en systemen; Doppler, kleurendoppler; Kwaliteitscontrole en kwaliteitsborging; Harmonic imaging; Contrastmiddelen; IVUS; De diverse toepassingsgebieden + specifieke eisen; 3D echo. Zelfstudie Beeldvormende technieken (5.3) Praktijk Ultrageluid bij KNF (1.14) R.3 Beeldvorming Nucleaire Geneeskunde Theorie Beeldvormende technieken (5.3) Praktijk Validatie Agfa analyse software (1.10), Kwaliteitscontrole SPECT (1.13), Onderzoeksproject PET-MRI (2.1), Nucleaire Geneeskunde (3.1), Introductie Beeldvorming (3.3), Praktikum gammacamera s NG (4.10) R.3.1 Gammacamera Scintillatie kristallen en fotomultiplicatoren; Plaatsbepaling- en energie selectie methodieken; Kwaliteitscontrole en kwaliteitsborging Theorie Beeldvormende technieken (5.3) Praktijk Nucleaire Geneeskunde (3.1), Praktikum gammacamera s NG (4.10) R.3.2 PET, PET-CT Theorie Beeldvormende technieken (5.3) Praktijk Nucleaire Geneeskunde (3.1), Introductie Beeldvorming (3.3), Onderzoeksproject PET-MRI (2.1) R.3.3 SPECT Theorie Beeldvormende technieken (5.3) Praktijk Kwaliteitscontrole SPECT (1.13), Nucleaire Geneeskunde (3.1), Introductie Beeldvorming (3.3) R.4 Beeldbewerking en verwerking R.4.1 Beeldbewerking Spatio-temporeel domein en frequentiedomein; Filters t.b.v. contrastverbetering; werking en representatie in beide beelddomeinen. 21