Wat doet NAH met je hersenen? En wat te doen na signalering? Els Peeters kinderneuroloog

Wat doet NAH met je hersenen? En wat te doen na signalering? Els Peeters kinderneuroloog

Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk Geen Geen

Definitie Niet Aangeboren Hersenletsel NAH Alle beschadigingen aan de hersenen verworven na de neonatale periode ( leeftijd meer dan 4 weken na de a terme datum) en niet veroorzaakt door een degeneratieve hersenaandoening

Oorzaken van NAH Traumatisch 75% Contusiehaard / kneuzing Sudburaal / epiduraal hematoom Niet traumatisch 25% Hersentumoren Ontstekingen Abces Hersenbeschadiging door zuurstoftekort Herseninfarct hersenbloeding

Oorzaken van NAH bij kinderen Hersentumor Infarct Hematoom Abces Ontsteking Trauma

Casus: jongen van 5 jaar Altijd gezond geweest 3-4 weken wat hangerig Klaagt sinds 2 weken over hoofdpijn Sinds een week iets instabiel, wil maar liggen Sinds 3 dagen ochtend braken Bij neurologisch onderzoek Iets wijdbeens lopend Verder geen afwijkingen

Casus: jongen van 5 jaar

Beloop van jongen van 5 jaar Resectie tumor Pilocytair astrocytoom Geen nabehandeling nodig Inmiddels 13 jaar Aandacht stoornis Verminderd tempo Remedial teaching Motorisch niet beperkt

Meisje 10 jaar In de loop van een paar weken klachten van hoofdpijn, veranderd gedrag, minder slapen, onwillekeurige bewegingen en minder gaan praten Bij onderzoek een ziek meisje, geagiteerd, gedesorienteerd, ziet dingen die er niet zijn, continu trillen van arm en smakachtige bewegingen van de mond.

Casus meisje van 10 jaar Auto immuun encefalitis

Casus meisje van 10 jaar Langdurige opname met diverse immunomudolerende therapie Op leeftijd van 12 jaar Motorische beperkingen Gedragsproblemen Cognitieve problemen

Incidentie NAH bij kinderen en jongeren? In Nederland schat men in dat 1 op de 120 kinderen NAH krijgt; 19.000 kinderen per jaar YOUBIN =YOUth with acquired Brain Injury Netherlands Onderzoeksvraag:`Hoeveel kinderen en jongeren 0-24 jaar met THL en niet THL zijn gezien in 2008 en 2009 in Rotterdam - ErasmusMC Den Haag - Haga ziekenhuis - Medisch Centrum Haaglanden Extrapolatie van deze gegevens naar de Nederlandse situatie

1941 patiënten (0-24 jaar) met potentieel hersenletsel 77% Trauma +HL 23% niet Traumatisch HL licht THL 83.2% matig THL 11.3% ernstig THL 5 % licht NAH 87.5% matig NAH 9.0 % ernstig NAH 4.5%

Wat doet NAH met de hersenen?

Functies van de hersenen

Gevolgen van NAH Uitvalsverschijnselen Bewegen Evenwicht Zien / Horen Praten Voelen Cognitief / problemen met leren Informatieverwerking trager Lager werktempo Verminderde automatisering Verminderde aandacht Planning lastiger

Gevolgen van NAH Emotioneel Snel prikkelbaar Boosheid Somber / depressie Angst Verminderd zelfvertrouwen Labieler Gedrag Impulsief Ontremming Moeite met aanvoelen sociaal contact

Gevolgen van NAH Epilepsie Slaapproblemen Vermoeidheid Hoofdpijn Growing into deficit

Misvatting over kinderen met NAH Kinderen herstellen sneller en brein is veel plastischer ivm volwassenen! Hersenen zijn nog in ontwikkeling en schade kan dit belemmeren Ontwikkeling executieve functies vanaf ± 7 e jaar Kinderen hebben minder ontwikkelde vaardigheden om op terug te vallen Beperkingen kunnen later pas duidelijk worden, per levensfase worden er andere eisen gesteld

Normale ontwikkeling NAH 20

Meisje 6 maanden oud In armen van moeder van de trap gevallen Hoogte val 2 meter Aanvankelijk huilen, geleidelijk stiller, bleek Zwelling links op schedel Asymmetrie in bewegen tnv links

CT schedel

Oorzaken traumatisch schedelhersenletsel

Licht traumatisch schedelhersenletsel!!! Trauma capitis en/of acceleratie/deceleratie trauma Glasgow Coma Score bij eerste onderzoek 13-15 Bewusteloosheid maximaal 30 min Posttraumatische amnesie maximaal 24 uur

Glasgow Coma Scale kinderen

Is licht traumatisch schedel hersenletsel mild? Uitslag beelvormende MRI diagnostiek / CT data 7,7% 2,2% 1,5% 1,1% 7,4% Uitslag beelvormende diagnostiek 5,2 % Beeldvormende diagnostiek: ja Mild brain injury 0,7% 0,7% 73,4% geen afwijkingen contusiehaard bloeding fractuur combinatie contusiehaard/bloeding combinatie contusiehaard/fractuur combinatie bloeding/fractuur combinatie van contusiehaard/bloeding/fractuur diffuse axonal injury no abnormalities brain contusion haematoma skull fracture combination of contusion/ haematoma combination of contusion/ fracture combination haematoma/ fracture combination of haematoma/ contusion/ fracture ischemic injury diffuse axonal injury

Postcommotioneel syndroom Barlow et al 2011 670 kinderen met licht schedelhersenletsel 11% 3 mnd na trauma (vs 0,5% controle groep) 2,3% 12 mnd na trauma (vs 0,01% controle groep) 10-20% van LTH hebben klachten na 6 maanden Hoe signaleren we dit?

Follow-up van kinderen met schedelhersenletsel Bij licht schedelhersenletsel zonder opname na 4-6 weken huisarts Indien klachten: retour behandelaar Bij licht schedelhersenletsel na opname of afwijking op CT schedel controle polikliniek na 4-6 weken. Bij klachten: retour 3 maanden Persisterende klachten evt NPO / MRI verwijzing NAH revalidatie centrum

Follow up en signalering in werkelijkheid verbeteren!? Elk kind met LTH na 4-6 weken controle Vanuit ziekenhuis brief naar huisarts met ouders in cc Ouders vragen brief aan jeugdarts te geven Folder wordt meegegeven aan ouders Vanuit ziekenhuis nagaan of herinnering aan ouders gestuurd kan worden middels SMS?

Wanneer verwijzen naar revalidatiearts? Licht hersenletsel: indien bij 3 maanden nog symptomen en/of participatieproblemen Matig en ernstig hersenletsel: klinisch consult of < 4 wk na ontslag bij symptomen Growing into deficit; cognitieve en/ of gedrags problemen met een letsel in de voorgeschiedenis

Niet Aangeboren Hersenletsel Diagnostiek en begeleiding van de (lange termijn) cognitieve en gedragsgevolgen na NAH Geborgd bij ernstig NAH Gevolgen licht / matig NAH worden / werden vaak niet herkend

Conclusie Geschat wordt dat rond 19.000 kinderen en jongeren (0-24 jaar) per jaar schedel hersenletsel of niet traumatisch hersenletsel oplopen, waarvan 17.000 licht (89%) Met name kinderen met LTH lopen risico op niet onderkende late cognitieve gevolgen De uitdaging is om hen die hierna beperkt worden door cognitieve of gedragstoornissen tijdig te herkennen Zorgstandaard!!!