Verslag van de Informateur Baarn Verkiezingen 2018 Verslag informateur 1e paasdag 2018 Pagina 1 van 11
Inleiding Op maandag 26 maart heeft de VVD-fractie de informateur de volgende opdracht gegeven: Onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om te komen tot de vorming van een toekomstbestendig college. De informateur zal in de eerste gespreksronde alle afzonderlijke fracties de volgende vragen ter bespreking voorleggen. 1. Welke duiding wordt gegeven aan de verkiezingsuitslag en welke mogelijkheden worden gezien voor de samenstelling van een nieuw college. 2. Welke wensen (maimaal 3) ten aanzien van de programmatische inhoud van het coalitieakkoord zijn er. 3. Welke breekpunten worden voorzien v.w.b. de programmatische inhoud, v.w.b. de samenstelling van het college en v.w.b. de wethouders kandidaten. 4. De VVD streeft naar een college met maimaal 3 wethouders. Hoe kijkt men daar tegenaan. 5. De VVD neemt als uitgangspunt bij het coalitieakkoord dat genomen besluiten door de vorige raad niet meer ter discussie staan. Specifiek te noemen zijn: De woonvisie, De Noordschil, De Kooyhoek, Het Theehuis Lage Vuursche, Speeldoos/bibliotheek. Hoe kijkt men daar tegenaan. De informateur ontvangt de verschillende fracties ieder afzonderlijk in vertrouwelijkheid. Elke fractie laat zich door maimaal 2 personen vertegenwoordigen. De gesprekken zullen maimaal een half uur duren. Voorgesteld wordt om de gesprekken vrijdag 30 maart en zaterdag 31 maart te laten plaatsvinden. De informateur wordt verzocht zijn bevindingen in een kort rapport vast te leggen en de uitkomst ervan te voorzien van een advies over de te nemen vervolgstappen. Het streven is dit rapport dinsdag 3 april a.s. afgerond te hebben. Verslag informateur 1e paasdag 2018 Pagina 2 van 11
Proces en sfeer De informateur heeft op 27 maart de 8 fracties in de gemeenteraad van Baarn uitgenodigd voor een 1e gesprek. Van de 8 fracties heeft 1 fractie aangegeven niet op de uitnodiging in te gaan. Met instemming van de fractievoorzitter van de BOP, de heer Koudstaal, geef ik hierbij zijn reactie op de uitnodiging integraal weer: Ik ontving zojuist de uitnodiging voor een informatief gesprek komende zaterdag. Dank daarvoor, maar ik zal er geen gebruik van maken. Voor de afgelopen verkiezingen maakte het huidige college kenbaar met elkaar door te willen gaan. Met de winst van een zetel zou het mij vreemd voorkomen als er een ander samengesteld college uit de bus rolt. Of het zou moeten zijn dat er afscheid genomen wordt van de CU/SGP, maar dat is aan jullie. De vertegenwoordigers van de fracties van de VVD, D66, CDA, CU/SGP, PvdA, Groen Links en Voor Baarn zijn ontvangen op donderdag 29 maart, vrijdag 30 maart en zaterdag 31 maart. Elk hebben zij in een half uur antwoord kunnen geven op de 5 gestelde vragen. De sfeer van de gesprekken was ronduit goed te noemen. De gesprekken waren open van karakter en inhoudelijk constructief. Op alle gestelde vragen is antwoord gegeven door de 7 fracties. De informateur heeft doorgevraagd om scherpte te krijgen in de antwoorden wanneer dat noodzakelijk was. Aan het einde van de sessies heeft de informateur de vraag gesteld of zij alles gezegd hebben wat nodig is en of er nog zaken mee te geven zijn aan de informateur. Op deze wijze kan er geconcludeerd worden dat deze 1e ronde de benodigde informatie heeft opgeleverd om een rapport op te stellen met een advies voor het vervolg. Per vraag schets ik hieronder een samenvatting van de antwoorden van de verschillende fracties en verbind daar per vraag ook een conclusie aan. Tenslotte volgt een advies voor het vervolg om te komen tot een toekomstbestendig coalitie. Verslag informateur 1e paasdag 2018 Pagina 3 van 11
Vraag 1. Welke duiding wordt gegeven aan de verkiezingsuitslag en welke mogelijkheden worden gezien voor de samenstelling van een nieuw college. De fracties duiden de verkiezingsuitslag in Baarn veelal in relatie tot het landelijk uitslagenbeeld en kijken daarbij ook naar de uitslagen in de regio. Verlies en winst wordt gerelateerd aan het landelijk beeld waarbij er ook uitzonderingen zijn in de Baarnse situatie. D66 heeft minder verloren dan het landelijk beeld, de weliswaar gestage groei van Groen Links is minder dan het landelijke beeld, de VVD heeft percentagegewijs meer gewonnen dan het landelijk beeld. Ten aanzien van de lokale partijen wordt geconcludeerd dat zij stabiel zijn gebleven in het totale zetelaantal, waarbij er landelijk een stijging van het aantal zetels voor lokale partijen te zien is. Een mogelijke verklaring is dat het aantal zetels van lokale partijen in Baarn al jaren relatief groot is. In zeer veel gemeentes zijn zittende coalities hun meerderheid kwijt, in Baarn heeft de zittende coalitie een zetel gewonnen. Ten aanzien van de samenstelling van een nieuw college zijn er 5 combinaties genoemd. VVD, D66, CDA en CU/SGP zien in de verkiezingsuitslag een bevestiging van het beleid van de afgelopen 3 jaar. De Baarnse inwoner heeft zich positief uitgelaten over de huidige coalitie en dat verdient dan ook voortzetting. Dit brengt continuïteit en stabiliteit in het Baarns bestuur. De positie van VoorBaarn wordt als zeer serieus genomen. Echter het stemgedrag van VoorBaarn in de afgelopen periode was op cruciale punten veelal niet in lijn met de coalitie. Tevens heeft men zorgen over de stabiliteit van VoorBaarn gezien de verschillende bloedgroepen waaruit deze partij is opgebouwd. Laat hen eerst zorgen een stabiele factor te worden, is een veelgehoorde opmerking. Ten aanzien van de andere winnaar, GroenLinks, worden naast het stemgedrag in de afgelopen periode ook grotere inhoudelijke programmaverschillen gezien dan in de huidige samenstelling van het college. VoorBaarn ziet op basis van de verkiezingsuitslag en de programmatische uitgangspunten een coalitie van VVD-D66-VoorBaarn als 1 e optie. De PvdA ziet op basis van de verkiezingsuitslag een coalitie van de 3 winnaars als 1 e optie: VVD-VoorBaarn-GroenLinks. GroenLinks ziet een verkiezingsuitslag waarbij na de VVD er 4 partijen met een vergelijkbaar aantal stemmen zijn: D66, VoorBaarn, CDA en GroenLinks. Een coalitie zal dan ook naast de VVD uit 2 van deze partijen dienen te bestaan. Door zowel PvdA als CU/SGP wordt een coalitie bestaande uit VVD-D66-CU/SGP-PvdA als alternatief genoemd. Conclusie: Een coalitie van VVD-D66-CDA-CU/SGP wordt het meest genoemd. Een coalitie waarin naast de VVD in ieder geval VoorBaarn een plaats zou moeten innemen aangevuld met D66, GroenLinks of CDA wordt door een minderheid aan partijen genoemd. Verslag informateur 1e paasdag 2018 Pagina 4 van 11
Vraag 2 Welke wensen (maimaal 3) ten aanzien van de programmatische inhoud van het coalitieakkoord zijn er. In onderstaand schema wordt per onderwerp door middel van een aangegeven welke partijen deze onderwerpen hebben genoemd. Hier en daar zijn punten met elkaar gecombineerd aangezien zij sterke overeenkomsten met elkaar hebben c.q. in elkaars verlengde liggen. Vanzelfsprekend zijn er accentverschillen bij de nadere invulling van elk onderwerp per partij te noemen. Onderwerp VVD D66 CDA CU/SGP GroenLinks VoorBaarn PvdA Lastenverlichting waarbij naast OZB ook riool- en afvalstoffenheffing wordt genoemd Wonen- voldoen aan de woonvisie in relatie tot ons voorzieningenniveau Aantrekkelijk ondernemersklimaat inclusief Recreatie/Toerisme en het benutten van de potentie van Paleis Soestdijk Duurzaamheid Baarn energieneutraal 2030 Aandacht voor de kleine beurs Veiligheid (boa adopteert een wijk) Communicatie in brede zin zowel actief vanuit gemeente als reagerend op de samenleving Zorg in algemeenheid Bestrijding armoede onder kinderen Werk en Inkomen schuldproblematiek Versterken Basisinfrastructuur Verslag informateur 1e paasdag 2018 Pagina 5 van 11
Conclusie: Op basis van bovenstaande matri ligt er een duidelijke wens om te intensiveren in het Duurzaamheidsbeleid c.q. de energietransitie. De woningbouwopgave wordt ook veel genoemd waarbij er wel verschillen in de uitvoering van de woonvisie aanwezig zijn. Een aantrekkelijk ondernemersklimaat inclusief Recreatie/Toerisme wordt door 3 partijen als belangrijke wens genoemd. De overige genoemde punten worden door 1 of 2 partijen genoemd. Bij het vormen van een coalitieakkoord verdient het aanbeveling om vooral de meest genoemde punten een plek in het akkoord te geven. Verslag informateur 1e paasdag 2018 Pagina 6 van 11
Vraag 3 Welke breekpunten worden voorzien v.w.b. de programmatische inhoud, v.w.b. de samenstelling van het college en v.w.b. de wethouders kandidaten. Alle partijen vinden het belangrijk dat de door hen genoemde 3 wensen bij vraag 2 een plek krijgen in een coalitieakkoord. Bij onvoldoende herkenning van deze 3 wensen zou dat tot een breekpunt kunnen leiden. GroenLinks noemt verder nog als breekpunt het onderwerp Uitsluiting. Voor hen is uitsluiting van bepaalde groepen (zoals vluchtelingen) in de Baarnse samenleving onbespreekbaar. VoorBaarn vindt binnen marges alles onderhandelbaar, echter men voorziet in het dossier Speeldoos-Bibliotheek wel een risico. Men kan met het proces zoals dat nu is besloten instemmen echter er moet wel heel veel gebeuren voordat men met een eindconclusie van samenvoeging Speeldoos-Bibliotheek op de locatie Speeldoos kan instemmen. Zeker bij de achterban is dit een belangrijk dossier. Ten aanzien van samenstelling van het college wordt er door geen enkele partij bij voorbaat een andere partij uitgesloten. Men vindt het belangrijk dat het samengestelde college een team is. Ten aanzien van de wethouders kandidaten de volgende opmerking: het is in Baarn gebruikelijk dat er over personen niet in de openbaarheid wordt gesproken. De informateur volgt deze lijn. Als er opmerkingen zijn gemaakt door partijen over wethouders kandidaten, dan koppelt de informateur dit in vertrouwelijkheid alleen terug aan de betreffende partij waarvan de wethouder kandidaat lid is. Conclusie: De genoemde opmerkingen ten aanzien van breekpunten over inhoud en samenstelling zijn niet van dermate aard dat dit tot problemen zou hoeven te leiden. Het dossier Speeldoos- Bibliotheek vormt een risico. Verslag informateur 1e paasdag 2018 Pagina 7 van 11
Vraag 4 De VVD streeft naar een college met maimaal 3 wethouders. Hoe kijkt men daar tegenaan. Alleen het CDA zegt op dit streven van de VVD een volmondig ja. De overige partijen vinden dit streven veelal begrijpelijk, maar vinden 3 wethouders geen doel op zich. Men wil eerst kijken naar de taken die op het college afkomen. Dit heeft te maken met de overdracht van de taken vanuit het Rijk, zoals de omgevingswet, het afmaken van de transitie Sociaal Domein, maar ook de ambities die er liggen ten aanzien van Duurzaamheid, woningbouwopgave, Paleis Soestdijk en het verbeteren van het ondernemersklimaat. Men heeft de behoefte om te kijken naar de opgave van de gemeente en dit te relateren aan het aantal wethouders. Belangrijker vindt men dat er straks een team ontstaat wat elkaar versterkt en vertrouwt en wat op voldoende steun in de raad en samenleving kan rekenen. De stabiliteit en toekomstbestendigheid van een coalitie van 4 partijen heeft baat bij 4 wethouders waarbij niet elke wethouder een fulltime aanstelling hoeft te hebben. Hierbij wordt nog opgemerkt dat een coalitie die een ruimere meerderheid heeft dan 10-9 ook in de samenstelling van het college mag worden teruggezien. De ingebrachte suggestie dat 2 partijen gezamenlijk 1 wethouder leveren, wordt als minder kansrijk en als risicovol ervaren. Conclusie: Bij de coalitieonderhandelingen is 3 wethouders geen uitgangspunt. Het aantal wethouders hangt af van de opgave van het college in de komende 4 jaar. Stabiliteit van de coalitie is belangrijk en als dat bereikt wordt door 4 wethouders waarvan een deel parttime, dan heeft dat de voorkeur. Verslag informateur 1e paasdag 2018 Pagina 8 van 11
Vraag 5 De VVD neemt als uitgangspunt bij het coalitieakkoord dat genomen besluiten door de vorige raad niet meer ter discussie staan. Specifiek te noemen zijn: De woonvisie, De Noordschil, De Kooyhoek, Het Theehuis Lage Vuursche, Speeldoos/bibliotheek. Hoe kijkt men daar tegenaan. De 7 fracties vinden het belangrijk dat er continuïteit is in besluitvorming en vinden dit ook belangrijk richting de samenleving in het kader van een betrouwbare overheid. Zij zijn het dan ook eens met dit uitgangspunt van de VVD. De partijen geven aan dat dit niet alleen geldt voor de door de VVD genoemde punten, maar voor alle raadsbesluiten (specifiek door het CDA is nog het besluit omgekeerd inzamelen/na scheiding afval genoemd). Ook de toezeggingen van het college dienen hierbij genoemd te worden. De fracties houden zich wel het recht voor om op basis van gewijzigde omstandigheden, zoals wetgeving, gerechtelijke besluitvorming, onderzoeksresultaten in relatie tot de raadsbesluiten evenals economische omstandigheden de discussie aan te gaan. Niemand kan immers in de toekomst kijken. De opmerking van VoorBaarn (bij vraag 3) ten aanzien van Speeldoos-Bibliotheek gaat verder dan hierboven geschetst. Conclusie: Een besluit door de vorige raad genomen staat tijdens de coalitie-onderhandelingen niet ter discussie. Verslag informateur 1e paasdag 2018 Pagina 9 van 11
Eindconclusie Een voortzetting van de huidige coalitie is door 4 partijen genoemd. Overige mogelijke coalities zijn beduidend minder genoemd. Het stemgedrag van de afgelopen raadsperiode en het dossier Speeldoos-Bibliotheek tonen aan dat er verschillen in opvatting zijn tussen de huidige coalitie en VoorBaarn. Bovendien speelt de relatieve nieuwigheid van VoorBaarn een rol om niet te kiezen voor een coalitie waarin VoorBaarn een rol speelt. Ten aanzien van GroenLinks wordt door de huidige coalitie gewezen op verschillen in stemgedrag op cruciale dossiers alsmede programmatische verschillen. Op basis van deze informatie kom ik tot het volgende advies: Onderhandelingen te starten met VVD-D66-CDA-CU/SGP om te komen tot een concept coalitieakkoord. In dit akkoord nadrukkelijk verder te kijken dan alleen de wensen van deze 4 partijen maar ook de wensen van vooral VoorBaarn en GroenLinks te betrekken. Dit om het draagvlak van het coalitieakkoord op onderdelen te verbreden. Bij de onderhandelingen tussen genoemde partijen worden op basis van programmatische inhoud geen breekpunten voorzien. Genoemde coalitie geeft de grootste garantie op een toekomstbestendige coalitie. Als uitgangspunt te nemen de al genomen besluiten door de gemeenteraad en daar op voort te bouwen. Bij de samenstelling van het college vooral te kijken naar de opgave voor de gemeente en de samenstelling van het team en daar het aantal wethouders (c.q. verdeling fulltime/ parttime) vanaf te laten hangen. Stabiliteit van de coalitie is belangrijk en als dat bereikt wordt door 4 wethouders waarvan een deel parttime, dan heeft dat de voorkeur. Verslag informateur 1e paasdag 2018 Pagina 10 van 11
Voorstel voor Vervolgproces Dit verslag toe te zenden aan alle partijen in de gemeenteraad van Baarn. Dit verslag door de informateur te presenteren op woensdag 4 april om 19.30 uur in een openbare bijeenkomst in de raadszaal van de gemeente Baarn. Op basis van deze ronde ligt het niet in de rede over dit verslag een debatvergadering te houden. Onderhandelingen te starten met VVD-D66-CDA-CU/SGP onder leiding van een informateur 2 e fase. Deze onderhandelingen in deze fase in het openbaar te laten plaatsvinden. Te starten met die punten die in de matri bij vraag 2 als belangrijkste onderwerpen worden genoemd. Oog te hebben voor de opgaves die verder op ons afkomen, zoals de omgevingswet en de afronding van de transitie Sociaal Domein. De inschatting is dat deze fase in maimaal 5 gesprekken kan worden afgerond. Een aantal onderdelen van het concept coalitieakkoord voor te leggen aan de overige partijen die deelnemer zijn geweest aan deze informatieronde, zijnde VoorBaarn, GroenLinks en PvdA met de mogelijkheid voor deze partijen om hier een inhoudelijke reactie op te geven. Op basis van het concept coalitieakkoord over te gaan tot een definitieve coalitieformering, waarbij naast een definitief coalitieakkoord gesproken wordt over de portefeuilleverdeling en wethouders kandidaten. De inschatting is dat dit in maimaal 3 gesprekken kan worden afgerond. Gesprekken over wethouders kandidaten vinden in beslotenheid plaats. Afhankelijk van het verloop van de gesprekken kan het streven om op 25 april een nieuw college te installeren gehandhaafd blijven. Tijdens deze bijeenkomst dient er de mogelijkheid te zijn om over het proces en het coalitieakkoord te debatteren. Slotwoord Als informateur heb ik deze ronde als constructief ervaren. Verschillende fracties hebben aangegeven dat de programmatische verschillen tussen de partijen niet heel erg groot zijn. Ook constateert men dat er van een scherpe coalitie-oppositie in de afgelopen 3 jaar minder sprake is geweest. Dossiers werden op basis van inhoud bediscussieerd en gingen niet over personen. Dat is winst voor de Baarnse politiek en de Baarnse samenleving. Met de gekozen vervolgstappen hoop ik en verwacht ik dat deze constructieve en inhoudelijke opstelling ook in de komende collegeperiode kan worden voortgezet. Deze opstelling komt het aanzien van de politiek en het resultaat voor de Baarnse samenleving ten goede! Erwin Jansma 1 e Paasdag 2018 Verslag informateur 1e paasdag 2018 Pagina 11 van 11