Publicatie 1x per maand; april 2008 Human nature never changes and that is why prices swing from the one extreme level to the other. People get too hopeful and optimistic when prices are high. Then when prices reach extreme low, they get too blue, too essimistic and over-sell. W.D. Gann Hierbij weer een dikgevulde gratis GannTrader magazine (15 pagina s) Het magazine met verrassende en vernieuwende analyses en beschouwingen. Deze maand enkele vaste onderwerpen maar ook weer een paar nieuwe items. Vanaf deze editie starten we bijvoorbeeld met een serie artikels over money management en emotionele barrières Ken Jezelf Deze maand o.a. de volgende onderwerpen AEX technische analyse AEX intraday Elliott Wave analyse Afweging Fundamentele afwegingen Laat je niks aanpraten Komt er een recessie? Ken Jezelf Money management en emotionele barrières Veel leesplezier en succes met uw beleggingen GannTrader Jan van Gemeren Jan van Gemeren draagt kennis over aan een beperkte groep enthousiaste beleggers (GannTrader 144 groep) en steunt maandelijks een goed doel in Thailand. Hij is gespecialiseerd in het analyseren van aandelenindices en commodities. Hij gebruikt hiervoor een brede range technieken. GannTrader publiceert wekelijks 3 analyserapporten : Market Analysis, Astro Waves en GroeiParels Copyright & Disclaimer Niets uit deze publicatie mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt. 1
AEX index De zware weerstandzone 475-480, waarop ik u vorige maand attendeerde, werd vorige week getest. Belangrijk om te vermelden is dat we een opwaartse uitbraak zagen bij de dubbele top op 460. De strijd tussen de bulls en bears wordt thans uitgevochten tussen ruwweg de 460 en 480. Wij verwachten in de loop van de maanden mei/juni een overtuigende opwaartse uitbraak boven de 480. U kent de visie van GannTrader voor de rest van het jaar een AEX boven de 550. Indien u exacte data en koersdoelen wilt weten (korte termijn en lange termijn) dient u een abonnement af te sluiten op GannTrader Market Analysis. 2
AEX index intray EWP analyse GannTrader is gespecialiseerd in Gann-analyses maar maakt daarnaast ook gebruik van geavanceerde Elliott Wave methoden. Hierbij gebruiken we vooral intra-day data (in bovenstaande grafiek 15 minuten) zodat we meer gedetailleerde informatie kunnen destilleren uit de koersontwikkeling. Bovenstaand een recent voorbeeld van de AEX. Zowel de Minor als Minute wave zitten in golf 3 en koersdoelen royaal boven de 500 3
Laat je niks aanpraten, recessie! Laat je niks aanpraten, recessie! Te vaak en te veel lees ik de opmerking laten we elkaar nou geen recessie aanpraten! Iemand heeft dat ooit bedacht en massaal wordt het door anderen overgenomen. Zonder na te denken of het mogelijk is en zoja, of het ook gaat gebeuren. Iedere maandagochtend, net nadat ik de kinderen naar school heb gebracht, luister ik naar mijn favoriete zender, BNR. Rond 8.41 uur hoorde ik in januari van dit jaar een aantal maandagen achter elkaar de reclame van het bedrijf Maandag. In deze reclame wordt opgemerkt dat ALS je maar vaak genoeg tegen elkaar zegt dat er een recessie aankomt, zij er ook komt. Vervolgens wordt de luisteraar aangespoord om het thuis bij vriend of vriendin eens uit te proberen: zeg maar tegen hem/haar dat je de toekomst voor wat betreft jullie relatie somber in ziet. Je zult zien dat het werkt. Luister deze reclame hier terug. Soortgelijke opmerkingen las ik in een artikel van Joop Bresser over de vraag hoeveel somberheid al in de markt ingeprijsd is: Er lijkt geen einde te komen aan al de somberheid, en het risico neemt toe dat we elkaar steeds meer zorgen aanpraten, en somberheid een self fullfilling prophecy gaat worden. Het verschijnsel self fulfilling prophecy (hierna: SFP) kennen we vanuit de klinische psychologie. Als je thuis komt en richting je vriend of vriendin dergelijke opmerkingen maakt, ja, dan zal dat ongetwijfeld impact hebben. Maar werkt dat ook zo in de buitenwereld zoals Maandag en Bresser ons willen doen geloven? In de alinea hierboven heb ik bewust het woordje ALS met hoofdletters opgenomen. Te vaak nemen we iets voor waar aan, zelfs ALS nog niet is voldaan aan de voorwaarde. Het is een hypothese en de vraag is of het daarmee ook gevolgen heeft. WANNEER we dat allemaal gaan doen, ja dan werkt het. Maar dat is nou juist het probleem: dat doen we niet allemaal! De zogenaamd logische gevolgtrekking dat een opmerking tegen je vriend of vriendin dezelfde consequenties heeft als heel Nederland een recessie aanpraten klopt niet, sterker nog, het raakt kant nog wal. In de opmerking van Bresser zit het ook ingebakken in de zinsnede en het risico neemt toe dat we elkaar steeds meer zorgen aanpraten., ofwel het wordt een SFP ALS we elkaar steeds meer zorgen aanpraten. De belangrijkste vraag is m.i. WANNEER die ALS zich gaat voordoen. Zoals hiervoor gezegd: die ALS doet zich niet voor. En WANNEER die ALS zich voordoet, dan veroorzaakt het geen recessie, nee, dan zitten we er al 4
Laat je niks aanpraten, recessie! middenin! Nog los daarvan, als ik de geluiden beluister en de artikelen lees, zijn er nog zoveel partijen die geen somberheid in hun visies betrachten, al dan niet omdat ze zoals grootbanken er een bepaald belang bij hebben dan wel omdat ze dat oprecht vinden. Dus ALS wordt geen WANNEER, zeker niet nu. Met het oog op kuddediergedrag op de beurzen laat ik in presentaties en trainingen vaak de volgende slide zien: 5
Laat je niks aanpraten, recessie! Op de beurzen heeft het aanpraten van somberheid trendmatig geen effect, hooguit op de korte termijn. Het aanpraten van somberheid is namelijk een externe factor, zie links in de slide. Deze week nog zegt Bernanke dat hij inderdaad kansen ziet dat de Amerikaanse economie in een recessie belandt. De afgelopen dagen zien we de Amerikaanse beurzen een flinke stijging doormaken. Oorzaak en gevolg is hier duidelijk niet aanwezig maar niemand schijnt zich er druk om te maken. Zo is het trendmatig overigens met al het nieuws en gebeurtenissen. Wat qua kuddediergedrag voor de beurzen geldt, geldt ook voor de economie. De gemoedstoestand van mensen verandert op het moment dat de beurzen dalen. De beurs is namelijk de meest perfecte graadmeter van onze social mood. Met een daling van de beurzen en daarmee een verslechtering van de gemoedstoestand, geldt conform het leerstuk van Socionomics dat mensen minder uitgeven en minder bereid zijn te investeren met de nodige repercussies voor de economie. Het nieuws of een andere externe oorzaak zoals het somber praten, zie de slide hierboven, is dus niet de oorzaak van het ontstaan van een recessie, maar de verslechterde gemoedstoestand van de mens zoals die zichtbaar is in de vorm van een lagere beurs is de directe aanleiding daarvan. De gemoedstoestand van de mens verslechtert in patronen en die patronen worden niet beïnvloed door het somber tegen elkaar praten. Overigens is een recessie helemaal geen probleem dat voorkomen moet worden. Sterker nog: een recessie is de oplossing. Het is de oplossing voor excessen, de oplossing voor het wegwerken van onevenwichtigheden in onze economie. Het voorkomen van het wegwerken van die onevenwichtigheden door bijvoorbeeld het fors verlagen van de rente (in Amerika in 1929-1933; in Japan in 1990-1996; in Amerika van 2000-2003) leidt juist tot nóg grotere onevenwichtigheden. Het wegwerken dáár weer van is nog steeds de oplossing, maar wordt logischerwijs ervaren als een (nog groter) probleem. Tja, dat is niet gek, want hoe langer je het uitstelt, des te groter zal de oplossing, eh het probleem zijn. Laat dus net als eb en vloed, zomer en winter en dag en nacht de natuur zijn gang gaan, dat lost meer op en geeft minder ellende dan het eindeloos sleutelen aan een economie. Kortom, een recessie bepaalt zelf wel of en wanneer zij komt. Positief praten helpt niet. Geef, zeker in de hoedanigheid van politicus of centrale bankier de mensen gewoon een realistisch beeld, dan hoef je later ook niet op je schreden terug te keren. Wat dat aangaat luister ik graag naar Nout Wellink van DNB die vaak gewoon zegt waar het op staat. Maar hij is echt een uitzondering. Want, zoals Ed Groot van het Financieele Dagblad op 22 januari jl. in zijn column De economie laat zich niet omhoog praten schreef: Zodra gezagsdragers roepen dat we rustig kunnen slapen is er alle reden om nattigheid te voelen. En zo is het. Elmer Hogervorst info@hogervorstadvies.nl www.hogervorstadvies.nl 6
GroeiParels een 2 wekelijks analyserapport gebaseerd op macro economisch en fundamentele analyses Compilatie recente artikelen in het fundamentele analyseblad GroeiParels Welke secoren bieden de beste winstkansen? Welke aandelen zijn ondergewaardeerd? Welke aandelen hebben een grote kans overgenomen te worden? Wij vinden voor u de Groeiarels, ondergewaardeerde aandelen in Nederland en Belgie, met flinke koerspotentie. Verder een modelportefeuille, diepgravend inzichten en nog veel meer. Analyses door Jan van Gemeren en Ype Schaap, beide door de wolgeverfde analisten. NIEUW: Abonnees krijgen gratis toegang tot een besloten forum. U kunt vragen stellen, van gedachten wisselen met anderen en ontvangt via het forum ook gemiddeld 3x per week de vlijmscherpe analyses van Ype Schaap. De aandelen adviezen van Ype leverde in 2007 ruim 70% rendement op Speciale aanbieding: indien u voor 1 mei 2008 een abonnement afsluit op GroeiParels, naar keuze kwartaal, halfjaar of jaar, ontvangt u gratis een geweldig ebook. (640 pagina s). Benjamin Graham was de leermeester van Warren Buffett. Indien u alles wil weten over value investing Wilt u 2 wekelijks maar ook tussentijds via een Flash op de hoogte gebracht worden van wat er speelt op de beurzen en bovendien van de laatste geruchten op de hoogte blijven en daarnaast met grote regelmaat een fundamentele analyse van een door ons aanbevolen GroeiParel. 7
Maak kennis met het GannTrader Team Jan van Gemeren is voormalig vermogensbeheerder en al ruim 20 jaar een bekende en gerespecteerde technisch-analist en columnist. Jan schrijft o.a. regelmatig voor het Financiële Dagblad. Hij heeft zich gespecialiseerd in Gann analyses, in het bijzonder het vinden van kruispunten waar tijd en koers bij elkaar komen en een trendverandering vrijwel onvermijdelijk is. Zijn inzichten en voorspellingen zijn vaak verrassend accuraat.jan publiceert wekelijks GannTrader Market Analysis en is docent van de cursus Berekend Beleggen. Victor Ledeboer is de analist van GannTrader Astro. Victor is een gepassioneerde analist die na ruim 15 jaren studie een eigen ontwikkeld cyclisch systeem heeft ontwikkeld gebaseerd op de technieken van Elliott, Gann, Jim Sloman, Wellis Wilder en Joe Ross. De manier waarop hij de technieken combineert van bovengenoemde grootheden en daar zijn eigen interpretatie aangeeft is werkelijk weergaloos. Victor voorspeldde o.a. de scherpe daling van januari 2008 vrijwel exact met zijn cyclisch systeem. Naast analist van GannTrader Astro is Victor is ook docent van de cursus Cyclisch Beleggen. Ype Schaap heeft al een indrukwekkende 25 jarige beleggingscarrière achter de rug. Banken waar hij werkte zijn o.a. Schretlen&Co, HSBC, Kempen & Co en Dexia. Bij Kempen & Co was hij directeur institutional sales. Sinds 2004 is Ype actief als zelfstandig beleggings-adviseur. Vorig jaar realiseerde hij met zijn adviezen een winst van ruim 70% met beleggingen in aandelen. Ype heeft de laatste jaren meerdere malen per week zijn diepgaande analyses en visies toevertrouwd aan een drukbezochte WeBlog. Sinds 1 maart 2008 is deze WeBlog exclusief ondergebracht bij GannTrader. De specialiteit van Ype is het helder uiteenzetten van moeilijke economische ontwikkelingen, een duidelijke visie weergeven en het vinden van ondergewaardeerde aandelen. De abonnees van GroeiParels hebben dankzij Ype al heel mooie resultaten behaald. La is de enige vrouw in het Gann Team maar staat beslist haar mannetje in de beleggingswereld. Zij coördineert alle zaken van de Gantrader analisten en leidt alles in goede banen. Alex Adams was ruim 15 jaar ICT manager bij toonaangevende bedrijven als Philips, Houthoff en Unilever en heeft nu een bedrijf dat zich richt op interim ICT management opdrachten. Als enthousiast belegger en deelnemer aan de cursus Berekend Beleggen maakt hij met veel plezier deel uit van het GannTrader team waar hij voornamelijk de internet activiteiten verzorgt. 8
De komende maanden zal ik in iedere GannTrader magazine aandacht besteden aan Money Management en emotionele barrières. Op de volgende pagina vindt u het eerste deel van deze reeks artikelen. Jan van Gemeren Ken Jezelf Money management en emotionele barrières Do not believe in anything simply because YOU have heard it. Do not believe in traditions because they have been handed down for many generations. Do not believe in anything because it is spoken and rumored by many. Do not believe in anything simply because it is found written in your books. Do not believe in anything merely on the authority of your teachers and elders. But after observation and analysis, when you find that anything agrees with reason... 9
Ken Jezelf (deel 1) Beleggen is vaak meer een gevecht met jezelf dan met de markt. Ken jezelf is de sleutel tot succes op de beurs. Veel beleggers gaan ervan uit dat er zoiets als een formule bestaat om de beurs te verslaan een soort heilige graal zou je kunnen zeggen. Wel laten we een ding duidelijk stellen. Er bestaat niet zoiets als een onfeilbare methode om geld te verdienen op de beurs. Waarom niet? Omdat de koersen worden bepaald door het gedrag van beleggers op veranderende economische en financiële gegevens waarmee we dagelijks worden overspoeld. En dit gedrag is een weerspiegeling van hoop, angst en verwachtingen van de vele deelnemers in de markt. Dit gedrag is vaak consistent maar soms ook irrationeel en geheel in strijd met de logica van analyses. Hierdoor is het dus onlogisch om te denken dat iemand of iets effectief iedere beweging van de markt kan voorspellen. Een variatie op het heilige graal principe is de mythe van de expert. De overtuiging dat iemand omdat hij/zij een jarenlange ervaring of talent heeft altijd correct is in zijn voorspellingen. Natuurlijk is het waar er zijn beleggers, adviseurs en analisten die vaak goed zitten maar iedereen maakt fouten. Daardoor is het niet verstandig om blindelings iemand te volgen in de overtuiging dat deze persoon een soort vervanging is voor de heilige graal. Er bestaat nog een variatie op het heilige graal principe namelijk de mythe van de perfecte indicator. gebruiken? De overtuiging dat er een soort systeem is dat snelle en constante winsten garandeert. Er liggen zowel theoretisch als praktische problemen aan systemen ten grondslag. Is een dergelijk systeem getest onder echte marktsituaties? Is het getest onder alle soorten van marktsituaties? Zal het systeem nog steeds werken als heel veel beleggers dit systeem gaan En wat misschien wel de belangrijkste vraag is die men zich moet stellen: Als het systeem zo geweldig is waarom wil de ontwikkelaar van dit systeem zijn heilige graal zo graag aan de man brengen? Hij kan dan toch veel beter zijn systeem zelf op de beurs gaan gebruiken. Elke week een paar trades doen op de beurs en kassa. Stel deze vraag aan de verkoper van een dergelijk systeem en je krijgt ongetwijfeld geen bevredigend antwoord. De markt is gewoon te complex en te veranderlijk om altijd via een systeem of formule te kunnen voorspellen wat de koersen gaan doen. 10
11
Terugblik Voorbeeld van een van de vele analyses uit de GannTrader Market Analysis van 25 maart 2007 AEX index Dag Vorige week was de rode draad van mijn analyses dat er sprake was van een bijzonder kritieke situatie met gevaarlijke potentiële verkoopsignalen maar ook positieve signalen. De balans van al mijn analyses bleef vrijwel in evenwicht waardoor ik een afwachtende houding adviseerde. Achteraf correct denk ik want we zagen veel wilde uitslagen terwijl het op weekbasis allemaal redelijk dichtbij huis bleef (plussen in VS, minnen in Europa). Maar nu na diepgaande analyse van recente koersinformatie wijst de analyse duidelijk en sterk in opwaartse richting vooral bij buitenlandse indices. De AEX leverde op weekbasis 1.50 % in. Het korte termijn neerwaartse koersdoel op 415 (414.30) werd afgelopen maandag bereikt waarna het vrij snel opveerde tot 433 en de week sloten dichtbij, hoe kan het ook anders, het balanspunt op 425 (zie korte termijn analyse). Let even op de 2 grijze horizontale lijnen. Deze CIT projectie high-low-low wijst op 7 april als een belangrijke draaidatum. Zoals u al weet zijn er meer berekeningen die wijzen op een belangrijke draai in de markt begin april. 12
Afweging Beleggen is eigenlijk heel eenvoudig want met de beschikbare gelden moet de belegger een afweging maken tussen gegarandeerd rendement op staatspapier of het te verwachten rendement via groei en dividenden op aandelen. Om met het laatste te beginnen, in een normale situatie zullen beleggers bereid zijn met minder dividendrendement dan het rendement op staatspapier tevreden te zijn immers de economische groei die men verwacht zal voor een waardestijging van aandelen (index) zorgen en zodoende meer dan het gederfde directe rendement goedmaken. 13 Als we dus overzicht maken van het rendement op Nederlands staatspapier in de laatste 10 jaar (op maandbasis) en daar de AEX tegenover stellen dan wordt het dus heel zichtbaar wanneer beleggers vertrouwen hebben in de toekomst (terecht of onterecht) en wanneer dat vertrouwen juist heel ver weg is en aandelen daardoor zeer goedkoop zijn door de angst op de beurs. In de onderstaande grafiek is duidelijk zichtbaar dat beleggers op een roze wolk zaten in 1999 en er destijds vanuit gingen dat de waardestijging van aandelen enorm zou zijn want men nam met een dividendrendement genoegen dat 3 maal in het staatsrendement paste echter in 2003 was dat sentiment helemaal omgeslagen en was het doom and gloom wat overheerste wat zichtbaar werd in een dividendrendement dat hoger lag dan het rendement op staatspapier. Beide situaties staan ons nog helder voor de geest en we moeten constateren dat beleggers het twee keer bij het verkeerde eind hadden maar vooral de huidige situatie laat zich goed vergelijken met de situatie in maart 2003 en daarop volgde een spectaculaire rally. Oké we weten dus nu dat op basis van de te verwachten dividend in de AEX de beurs zeer goedkoop is want het dividendrendement overstijgt het rendement op staatspapier (10-jaars). Het is dus zaak ook naar andere verwachtingen te gaan kijken om te zien of dat ook bevestigt of de AEX duur is of juist goedkoop. Jan van Gemeren
Kinderen zijn heel kwetsbaar. Als zij een goede start krijgen in dit leven is hun toekomst verzekerd en zullen zij opgroeien als volwaardige volwassenen die op hun beurt weer andere hulpbehoevenden kunnen helpen. The circle of life! GannTrader steunt maandelijks via donaties o.a. de mooie initiatieven van Child s Dream. Kijk op www.childsdream.org voor meer info en misschien wilt u ook wel een steentje bijdragen. Jan van Gemeren GannTrader heeft thans een uniek introductie abonnement op GannTrader Market Analysis. Tot 1 juli 2008 ontvangt u Iedere zondag de nieuwe editie van het 22 pagina dikke analyserapport GannTrader Market Analysis Iedere woensdag een tussentijdse update van de AEX analyse En in bijzondere gevallen een alert Als u wilt gebruik maken van dit aanbod ga dan naar http://www.ganntrader.org/cms/ 14
GannTrader biedt een brede range van analyserapporten aan beleggers. De rapporten zijn alle toonaangevend in hun analysemethodiek. GannTrader Market Analysis is een professioneel wekelijks analyserapport waarbij het accent ligt op Technische Analyse. Niet alleen op het bepalen van koop- en verkoop niveau s maar de specialiteit van GannTrader is om ook op aan te geven wanneer te kopen of te verkopen door exacte tijddoelen aan te geven. GannTrader Astro is een wekelijks supplement op GannTrader Market Analysis voor beleggers die meer inzicht willen in de astrologische- en cyclische invloeden op de aandelenbeurzen. Onze analist Victor heeft een indrukwekkend trackrecord opgebouwd met het voorspellen van belangrijke toppen (o.a. medio oktober 2007) en belangrijke bodems (o.a. 22 januari 2008). Zijn combinatie van astrologie en cycli analyse is verbluffend accuraat. Nieuw Het accent in dit 2-wekelijks analyse rapport ligt op macroeconomische en fundamentele invalshoeken. In vrijwel iedere editie is een zogenaamde GroeiParel opgenomen. Een fonds waarvan uit onze analyses blijkt dat dit aandeel de komende 6-12 maanden een sterke koersperformance laat zien. Tussentijds worden Flashes gestuurd bij belangrijke economische ontwikkelingen. De cursussen van GannTrader zijn alle uniek van opzet en praktijkgericht. Onze analisten, die hun sporen in de praktijk hebben verdiend, begeleiden u op de zelfstandige weg naar succesvol beleggen. Een unieke combinatie van leren beleggen met geavanceerde optieconstructies en over de schouder meekijken van Jan van Gemeren, een ervaren optiebelegger en voormalig vermogensbeheerder. Het is een 'rustige' strategie die maandelijks wordt opgebouwd en regelmatig wordt bijgesteld. Iedereen kan het maar het is belangrijk bepaalde inzichten te hebben, goed moneymanagement te beheersen en regelmatig de positie aan te passen. Startdatum eerstvolgende cursus 1 april 2008 Nieuw Victor Ledeboer is de analist van GannTrader Astro. Victor is een gepassioneerde analist die na vele jaren studie een eigen ontwikkeld cyclisch systeem heeft ontwikkeld gebaseerd op de technieken van Elliott, Gann, Jim Sloman, Wellis Wilder en Joe Ross. U leert in deze unieke cursus een roadmap te maken, een routebeschrijving van het meeste waarschijnlijk verloop van een index of aandeel zowel in koers als in tijd. 15