02 8. Bestuursagenda (nazending 19 oktober 2018) - 9. adviesnota bijlagen: stappenschema / concept-bestuursagenda Rondvraag en sluiting PORT

01 AGENDA Algemeen Bestuur GGD Noord- en OostGelderland Datum: Tijd: Plaats: 22 november 2018 14.15 uur GGD-kantoor (vergaderruimte Engelenburg) Rijksstraatweg 65, 7231 AC Warnsveld 14.15 FORMEEL DEEL 1. Opening en vaststelling agenda 2. Verslag vergadering d.d. 5 juli 2018-3. Ingekomen stukken en mededelingen - 4. adviesnota bijlagen: rapportage / begrotingswijziging 2e begrotingswijziging 2019-7. adviesnota bijlage: overzicht portefeuilleverdeling en vervanging DB 2e Bestuursrapportage 2018 en 4e begrotingswijzing 2018-6. lijst Voorzitterschap en taakverdeling DB - 5. concept-verslag en samenvatting (eerder toegezonden bij e-mail d.d. 11 juli 2018) adviesnota bijlage: begrotingswijziging Risicomanagement en weerstandsvermogen - adviesnota bijlage: notitie

02 8. Bestuursagenda 2019-2023 (nazending 19 oktober 2018) - 9. adviesnota bijlagen: stappenschema / concept-bestuursagenda Rondvraag en sluiting PORTEFEUILLEHOUDERSOVERLEG PUBLIEKE GEZONDHEID NOORD- EN OOST-GELDERLAND 1. Opening en vaststelling agenda 2. Gecombineerde leefstijlinterventie - - 3. Gezondheid en Omgevingswet - 4. De gecombineerde leefstijlinterventie (GLI) SLIMMER is per 1 januari verzekerbare zorg. SLIMMER hoort nu bij de drie GLI's die goedgekeurd zijn door het RIVM en het Zorginstituut Nederland.: Wat is een GLI, welke mogelijkheden heeft de gemeente en hoe kan de GGD hierbij ondersteunen? Toelichting vanuit GGD door Josien ter Beek of Annemien Haveman De Omgevingswet biedt kansen om gezondheid via de fysieke leefomgeving te stimuleren. Welke rol heeft de wethouder publieke gezondheid hierin? Toelichting door Marc van der Ploeg, arts medische milieukunde. Rondvraag en sluiting

03 Samenvatting (concept)verslag vergadering Algemeen Bestuur Datum: 5 juli 2018 Locatie: GGD-kantoor, Warnsveld Volgende vergadering: 4 oktober / 22 november 2018 1. Opening en vaststelling agenda - 2. Verslag vergadering d.d. 12 april 2018 Het Algemeen Bestuur (AB) stelt het verslag vast met enkele correcties. 3. Ingekomen stukken en mededelingen De GGD is gecertificeerd volgens het keurmerk van HKZ (Harmonisatie Kwaliteits-beoordeling in de Zorgsector). De GGD heeft in juni 2018 de transitieaudit naar de nieuwe HKZ-norm 2015 goed doorlopen. Vanaf 25 mei 2018 is de nieuwe wet voor gegevensbescherming, de AVG, van kracht. GGD NOG werkt aan een inhaalslag om te voldoen aan de strengere eisen voor o.a. compliance en informeren van betrokkenen. Op donderdag 4 oktober 2018 houdt de GGD s ochtends het symposium NOG Gezonder en is er s middags een bijeenkomst van het AB over de Bestuursagenda 2018-2022 GGD NOG. De GGD en in Gelderland zullen reageren op de ontwerp-omgevingsvisie Gaaf Gelderland van de provincie. 4. Aanwijzing leden Dagelijks Bestuur Met de vorming van nieuwe colleges van B&W is ook het Algemeen Bestuur van de GGD vernieuwd. Zie de website van de GGD voor het overzicht van AB-leden. Het AB heeft een nieuw dagelijks bestuur (DB) aangewezen: o o o o Achterhoek: mevrouw I. Saris (Winterswijk) en J. Huizinga (Doetinchem); Midden-IJssel/Oost-Veluwe: D.H. Cziesso (Apeldoorn) en mevrouw C.M. de Waard-Oudesluijs (Epe); Noord-Veluwe: G. van den Berg (Nunspeet) en S. W. Krooneman (Elburg); vanuit het DB Veiligheidsregio NOG: burgemeester mevrouw A. Vermeulen (Zutphen). Het nieuwe DB bepaalt nog de portefeuilleverdeling en komt met een voordracht voor de voorzitter. 5. 1e Bestuursrapportage 2018 en 3e begrotingswijziging 2018 Het AB heeft kennisgenomen van de 1e Bestuursrapportage 2018. De GGD ligt op schema. De actuele cijfers zijn verwerkt in de 3e begrotingswijziging 2018. 1

04 6. Krediet aanschaf smartphones en aanpassing afschrijvingstermijn Het AB heeft ingestemd met krediet voor de aanschaf van smartphones. De afschrijvingstermijn is teruggebracht naar drie jaar. 7. Programmabegroting 2019 en nieuw beleid 2019 De afgelopen weken konden de gemeenten een zienswijze indienen op de concept-begroting 2019 van de GGD. Het AB heeft kennisgenomen van reacties en toezeggingen van het waarnemend DB op de zienswijzen. Zie de website van de GGD voor meer informatie en een overzicht van de reacties per gemeente. Het AB heeft de Programmabegroting 2019 vastgesteld. Ook stemde het AB in met drie voorstellen nieuw beleid : o o o de financiën voor het rijksvaccinatieprogramma (gemeenten betalen dit vanaf 2019) extra geld voor jeugdgezondheidszorg en gezondheidsbevordering voor statushouders en uitbreiding van de gezondheidsmonitor E-MOVO in het praktijkonderwijs en mbo. 8. Stand van zaken Bestuursopdracht Samen aan de slag voor een sluitende aanpak personen met verward gedrag in Noord- en Oost-Gelderland Voor 1 oktober 2018 moeten de gemeenten een sluitende aanpak voor personen met verward gedrag hebben gerealiseerd. De GGD ondersteunt dit met 4 onderzoeksopdrachten. Het traject loopt nu goed. Het AB heeft kennisgenomen van de stand van zaken. U kunt de agenda en stukken voor de vergaderingen van het Algemeen Bestuur van GGD Noord- en Oost-Gelderland vinden op de website van de GGD (www.ggdnog.nl, onder de tab gemeenten en dan Direct naar Vergaderingen algemeen bestuur ). 2

05 Verslag vergadering Algemeen Bestuur Datum: 5 juli 2018 om 14.15 uur, Locatie: GGD-kantoor, Warnsveld Volgende vergadering: 4 oktober / 22 november 2018 Aanwezig: D.H. Cziesso (Apeldoorn), mw. M.H.H. van Haaren (Berkelland), E. Blaauw (Bronckhorst), J. Pierik-van der Snel (Brummen), E.J. Huizinga (Doetinchem), C.M. de Waard-Oudesluijs (Epe), H. de Haan (Ermelo), M.E. Companjen (Harderwijk), M. Hospers (Hattem), H.J. Berkhoff (Heerde), H. van Zeijts (Lochem), W.G.H. Sinderdinck (Montferland), G. van den Berg (Nunspeet, voorzitter), mw. E.G. Vos-van de Weg (Oldebroek), J. Hoenderboom (Oost Gelre), L.G. Kuster (Oude IJsselstreek), W. Vrijhoef (Voorst), mw. I.G. Saris (Winterswijk), M. ten Broeke (Zutphen) namens GGD Noord- en Oost-Gelderland: D.W. ten Brinke (directeur publieke gezondheid), R. Schwebke (controller), T. Nijland (directiesecretaris), mw. I. Coenen (manager publieke gezondheid), J.W Brethouwer (manager publieke gezondheid / plv. directeur) publieke tribune: - Afwezig: J. Wikkerink (Aalten), S.W. Krooneman (Elburg), G. Priem (Putten), mw. A. Vermeulen (DB GGD / Veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland) Verzendlijst: AB-leden, ambtenaren publieke gezondheid, management / beleidsadviseurs GGD 1. Opening en vaststelling agenda De heer Van den Berg opent de vergadering als waarnemend voorzitter. In de nieuwe samenstelling is er een behoorlijk aantal nieuwe wethouders. Na de AB-vergadering is er een introductiebijeenkomst. Het streven is om daarmee om 15.00 uur te starten. De aanwezigen stellen zich kort voor. De agenda wordt ongewijzigd vastgesteld. 2. Verslag vergadering d.d. 12 april 2018 Er zijn geen opmerkingen. De actiepuntlijst wordt doorgenomen en geactualiseerd. Het AB stelt het verslag met een enkele tekstuele correctie vast. 1

06 3. Ingekomen stukken en mededelingen De GGD valt onder de wetgeving voor zorgkwaliteit. Hiertoe is GGD NOG gecertificeerd volgens het keurmerk van HKZ (Harmonisatie Kwaliteits-beoordeling in de Zorgsector). Begin juni 2018 heeft de GGD de transitie-audit naar de nieuwe HKZnorm 2015 goed doorlopen. Vanaf 25 mei 2018 is de nieuwe wet voor gegevensbescherming, de AVG, van kracht. GGD NOG werkt aan een inhaalslag om te voldoen aan de strengere eisen voor o.a. compliance en informeren van betrokkenen. De heer Van den Berg verzoekt de AB-leden om donderdag 4 oktober 2018 te reserveren voor het symposium NOG Gezonder en een bijeenkomst over de Bestuursagenda 2018-2022 GGD NOG. De bijeenkomsten zijn in Van der Valk Hotel Apeldoorn. De heer Ten Brinke wijst op het verzoek aan de gemeenten om contactpersonen aan te wijzen voor de nazorg aan Q-koorts patiënten. Hij biedt mogelijkheid om dit bij de GGD te beleggen. De GGD informeert de gemeenten nog schriftelijk. De heer Ten Brinke meldt dat de GGD en in Gelderland zullen reageren op de provinciale ontwerp-omgevingsvisie Gaaf Gelderland. De GGD en reageren vanuit hun professionele deskundigheid, maar dit heeft ook bestuurlijke aspecten. De GGD informeert de AB-leden. Het AB neemt de mededelingen voor kennisgeving aan. 4. Aanwijzing leden Dagelijks Bestuur De heer Van den Berg licht toe dat gekozen is voor twee DB-leden uit elk van de drie regio s in Noord- en Oost-Gelderland. Over de voordrachten uit de drie regio s zijn geen opmerkingen. De heer Van en Berg kondigt aan dat het nieuwe Dagelijks Bestuur bij het voorstel voor het voorzitterschap met kleine profielschets zal komen. Het AB besluit. 1. het aantal te vervullen plaatsen in het Dagelijks Bestuur te bepalen op 7; 2. de uit de regio s voorgedragen kandidaten aan te wijzen als leden van het dagelijks bestuur: a. Achterhoek: mevrouw I. Saris (Winterswijk) en J. Huizinga (Doetinchem); b. Midden-IJssel/Oost-Veluwe: D.H. Cziesso (Apeldoorn) en mevrouw C.M. de Waard-Oudesluijs (Epe); c. Noord-Veluwe G. van den Berg (Nunspeet) en S. W. Krooneman (Elburg); 3. kandidaatstellingen voor het voorzitterschap en de aanbeveling van het DB voor de voorzitter en de plaatsvervangend voorzitter af te wachten; 4. de mededeling over de taakverdeling en vervanging binnen het DB af te wachten. 2

07 5. 1e Bestuursrapportage 2018 en 3e begrotingswijziging 2018 Hierover zijn geen opmerkingen. Het AB besluit. 1. kennis te nemen van de 1e Bestuursrapportage; 2. een krediet beschikbaar te stellen tot een bedrag van 100.000 voor de aanschaf van laptops en van 80.000 voor de aanschaf van bureaus; 3. de 3e begrotingswijziging 2018 vast te stellen. 6. Krediet aanschaf smartphones en aanpassing afschrijvingstermijn Hierover zijn geen opmerkingen. Het AB besluit. 1. extra kredieten beschikbaar te stellen tot een totaalbedrag van 90.000 voor de aanschaf van smartphones; 2. de afschrijvingstermijn van mobiele automatisering- en telefonieapparatuur vier naar drie jaar te brengen en hiertoe de Financiële verordening 2018 te wijzigen. 7. Programmabegroting 2019 en nieuw beleid 2019 De heer Van den Berg licht de procedure met zienswijzen kort toe. Mevrouw Vos wijst op de zienswijze van Oldebroek over de uitbreiding van E-MOVO. Zij vraagt aandacht voor goede gezondheidsinformatie over de jeugd in grensgemeenten, zoals Oldebroek, die buiten de regio naar school gaat. De heer Van den Berg zegt toe dat het DB dit bespreekt en erop terug komt. De heer Ten Brinke geeft aan dat niet alle GGD en dezelfde onderzoeken doen, waardoor er voor grensgemeenten dit soort problemen ontstaat. Mevrouw Pierik zegt dat de raad van Brummen een zienswijze ingediend dat de extra bijdrage voor statushouders eenmalig zou moeten zijn. Hoe worden de bedragen aangepast aan de aantallen nieuwkomers? De heer Schwebke zegt dat deze bijdrage in lijn met de besluiten van het AB is opgenomen in de inwonerbijdrage en zo ook is meegenomen in de meerjarenraming. De heer Ten Brinke licht toe dat dat hij dankbaar is voor de financiële compensatie voor de extra taken van de GGD voor nieuwkomers. Hij vindt het redelijk dat de gemeenten vragen dat de omvang van de bijdrage samenhangt met de aantallen stathouders waarvoor extra zorg nodig is. De GGD kijkt goed welke middelen nodig zijn om het probleem te tackelen. Mevrouw Pierik vraagt verduidelijk van de opmerking van het DB over draagvlak van een lobby bij het rijk voor compensatie van de extra uitgaven van gemeenten voor statushouders. De gemeente Apeldoorn stelt voor deze lobby te starten. De heer Ten Brinke licht toe dat GGD en bij het ministerie van VWS wel hebben gepleit voor gelabelde middelen als extra inspanningen van gemeenten worden gevraagd. Het rijk en gemeenten zijn echter voorstander van vrijheid van gemeenten om extra taken naar eigen inzicht vorm te geven. 3

08 De heer Cziesso stelt voor om gezamenlijk richting Den Haag op te trekken, Dat kan via verschillende kanalen en overleggen. De heer Van den Berg roept de AB-leden op om ook via de partijlijnen en VNGcommissies het pleidooi van Apeldoorn te ondersteunen. Over een half jaar wil hij kijken of er vooruitgang in zit. De heer Van den Berg zegt toe dat de GGD een kort memo opstelt als ondersteuning. Mevrouw Saris wijst op de overgang van de verantwoordelijkheid van jeugdhulp voor asielzoekerskinderen naar de gemeenten. Den Haag gaat wel wat makkelijk om met gemeenten en tegenwicht bieden is nodig. Het AB besluit. 1. kennis te nemen van reacties van het waarnemend DB op de zienswijzen van de gemeenten; 2. de Programmabegroting 2019 vast te stellen; 3. de 1e wijziging van de begroting 2019 vast te stellen. 8. Stand van zaken Bestuursopdracht Samen aan de slag voor een sluitende aanpak personen met verward gedrag in Noord- en Oost-Gelderland De heer Van den Berg wijst op de toegezonden notitie die de voortgang schetst. De GGD heeft hierin een mooie rol die per regio verschilt. Mevrouw Saris, die samen met Otwin van Dijk (burgemeester Oude IJsselstreek) bestuurlijk opdrachtgever is, geeft aan dat de materie soms wel verwarrend is. Zij heeft meer inzicht gekregen hoe ingewikkeld Nederland de zorg heeft georganiseerd. Na alle ruis in het begin van het traject heeft de GGD en vooral ook projectleider Ineke Slagter het onderzoek goed opgepakt. De betrokken partijen trekken nu ook meer samen op. Het AB neemt kennis van de stand van zaken van de vier deelopdrachten vanuit de bestuursopdracht Samen aan de slag voor een sluitende aanpak personen met verward gedrag in Noord- en Oost-Gelderland. 9. Rondvraag en sluiting De heer De Haan vraagt aandacht voor de rol van de raden bij de totstandkoming van de Bestuursagenda 2018-2020 voor de GGD De heer Van den Berg zegt toe dat het DB dit meeneemt in de voorbereiding van de Bestuursagenda. De heer Van den Berg sluit de vergadering. 4

09 Actiepuntenlijst Nr. Onderwerp Wie Gereed 2018-02/01 governancecode GGD GHOR NL betrekken bij de Bestuursagenda 2018-2022 2018-02/0 bekostiging publieke gezondheidszorg statushouders: inspanningsverplichting voor dekking kosten van 192.200 voor extra inspanningen jeugdgezondheidszorg statushouders binnen de begroting 2018, met inzet van het positief saldo 2017 2018-04/01 notitie over risicomanagement en weerstandsvermogen voorleggen aan AB 2018-04/02 monitoren toevoeging middelen voor rijksvaccinatieprogramma aan het Gemeentefonds t.o.v. bijdrage gemeenten aan GGD voor RVP 2018-04/03 functie regiocoördinator ondersteuningsprogramma gezondheid statushouders: a. in 2018 afbouwen en borgen b. vanaf 2019 als pluspakket aanbieden aan de gemeenten 2018-07/01 gemeenten schriftelijk informeren over mogelijkheid om GGD te verzoeken om als contactpersoon voor de nazorg aan Q- koortspatiënten te fungeren informeert 2018-07/02 AB-leden informeren over zienswijze GGD en op provinciale ontwerp- Omgevingsvisie Gaaf Gelderland. 2018-07/03 1. AB aanbeveling voor voorzitter en plaatsvervangend voorzitter (met profielschets) 2. AB informeren over de taakverdeling en vervanging binnen het DB. 2018-07/04 AB informeren n.a.v. zienswijze Oldebroek over uitbreiding E-MOVO en goede gezondheidsinformatie over de jeugd in grensgemeenten 2018-07/05 1. lobby bij rijk voor compensatie extra uitgaven gemeenten voor statushouders, o.a. via partijlijnen en VNG-commissies het pleidooi van Apeldoorn te ondersteunen 2. voorgang bespreken 3. kort memo opstellen. 2018-07/06 de rol raden bij totstandkoming Bestuursagenda 2018-2020 GGD bezien AB 2018 DB 2018 DB 22 nov. 2018 DB dec. 2018 GGD 2018 2019 GGD juli 2018 GGD juli 2018 DB 4 okt. 2018 DB AB-leden 2018 AB 22 nov. 2018 GGD juli 2018 DB 4 okt. 2018 5

10 Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van het Algemeen Bestuur van de GGD Noord- en Oost-Gelderland op 4 oktober / 22 november 2018,.. de directiesecretaris,.. de voorzitter. thn/20180709 6

11 Adviesnota Algemeen bestuur Datum: 22 november 2018 Agendapunt: 3 Onderwerp: Ingekomen stukken en mededelingen a. GGD NOG start met het programma Nu Niet Zwanger. Dit preventieprogramma voorkomt kwetsbaar ouderschap. Het voorziet in een kortdurende, intensieve begeleiding rond het bespreken van seksualiteit, de kinderwens en het realiseren van passend langdurig anticonceptiegebruik. Doelstelling is om het programma Nu Niet Zwanger landelijk uit te rollen en in de periode 2018-2020 uit te voeren in 25 GGD-regio s. GGD NOG bekostigt het programma in NOG in 2018 en 2019 uit de balanspost seksuele gezondheid (zie bij mededeling onder f.). De GGD heeft een aandachtsfunctionaris en een inhoudelijk coördinator (samen 0,5 fte) aangesteld. De GGD is met gemeenten in gesprek over het programma. Met Winterswijk zijn inmiddels afspraken gemaakt over de uitvoering ervan. Voorstel: voor kennisgeving aan te nemen. b. Op woensdag 26 september heeft GGD Noord- en Oost- Gelderland een minisymposium Psychosociale Hulpverlening bij calamiteiten en incidenten georganiseerd voor betrokken uitvoerenden. Aanleiding was dat GGZ-instelling GGNet de taak Psychosociale Hulpverlening bij calamiteiten en incidenten heeft overgedragen aan de GGD. Op basis van de Wet publieke gezondheid is dit een (coördinatie)taak van de GGD. Voorstel: voor kennisgeving aan te nemen. c. Er is een toename van de meningokokkenziekte type W, die relatief vaak een dodelijke afloop kent. Daarom heeft de minister van VWS besloten om in 2018 peuters van 14 maanden en 14-jarigen te vaccineren met het meningokokken ACWY-vaccin. Ook komt er een inhaalronde voor jongeren geboren tussen 1 januari 2001 en 31 december 2004. De GGD verzorgt de vaccinaties van de 14-jarigen en de inhaalronde in de 21 betrokken gemeenten. Zie voor meer informatie ook de website van GGD NOG. De GGD doet een beroep op de gemeenten om zo nodig te helpen bij het regelen van accommodaties voor de vaccinaties. Hierover stuurt de GGD begin november 2018 een brief aan de gemeenten. Voorstel: voor kennisgeving aan te nemen.

12 d. De gecombineerde leefstijlinterventie (GLI) SLIMMER wordt per 1 januari 2019 opgenomen in het basispakket van zorgverzekeraars. SLIMMER richt zich op het duurzaam verbeteren van de leefstijl van mensen met (een verhoogd risico op) obesitas. SLIMMER hoort nu bij de drie GLI's die goedgekeurd zijn door het RIVM en het Zorginstituut Nederland. De GGD heeft hier publiciteit aangegeven (o.a. extra nieuwsbrief). In het portefeuillehoudersoverleg publieke gezondheid van 22 november 2018 komt een presentatie over GLI s. Voorstel: voor kennisgeving aan te nemen. e. Het Dagelijks Bestuur stelt jaarlijks een vergaderschema op voor de ABvergaderingen en informeert hierover de AB-leden, de gemeenteraden en de colleges. De vergaderdata in 2019: 14 februari 11 april 4 juli 21 november Aanvang 14.15 uur, locatie: GGD-kantoor in Warnsveld. Het vergaderschema is afgestemd op de begrotingscyclus van de GGD. Vóór de AB-vergadering is er de Vergadering van gemeenten van de Stichting Veilig Thuis NOG vanaf 13.00 uur. Deze combinatie zetten we voort. De GGD heeft secretariaten van de AB-leden geïnformeerd. Er komt nog een brief aan de gemeenteraden en colleges. Voorstel: voor kennisgeving aan te nemen. f. De GGD heeft de afgelopen jaren gelden overgehouden uit de subsidieregeling Aanvullende Seksuele Gezondheid. Hiermee is een balanspost gevormd. Bij de jaarrekening 2017 heeft de accountant geadviseerd om de resterende gelden te besteden aan een passende bestemming die samenhangt met seksuele gezondheid (zie AB-vergadering 12 april 2018). De GGD bouwt de balanspost seksuele gezondheid de komende jaren t/m 2022 af door de volgende activiteiten eruit te bekostigen: a. Gezondheidsbevordering statushouders; Het Algemeen Bestuur heeft in april ingestemd met gedeeltelijke financiering van de Publieke Gezondheid Statushouders uit deze balanspost. Dit betreft in 2018 94.400 en daarna jaarlijks 60.000 op seksualiteit en relatievorming. Hieraan verbinden wij een termijn van 5 jaar. Voor de periode erna komt een nieuwe beoordeling. b. Project Nu Niet Zwanger 2019 & 2020 uit de balanspost. Dit betreft in 2018 25.000 en in 2019 88.048; c. Gezonde School adviseur jaarlijks 50.000 met inzet op onderwerp seksualiteit. Voorstel: voor kennisgeving aan te nemen. Bijlagen: 2

13 Adviesnota Algemeen bestuur Datum: 22 november 2018 Agendapunt: 4 Portefeuillehouder: G. van den Berg Onderwerp: Voorzitterschap en samenstelling DB Voorstel: 1. In te stemmen met de korte profielschets voor de voorzitter; 2. de heer G. van den Berg aan te wijzen als voorzitter; 3. mevrouw I.G. Saris aan te wijzen als plaatsvervangend voorzitter; 4. kennis te nemen van de portefeuilleverdeling en de afspraken over vervanging binnen het DB. Inleiding Uw bestuur heeft op 5 juli 2018 uit uw midden nieuwe leden van het Dagelijks Bestuur benoemd i. Volgens de gemeenschappelijke regeling voor de GGD bepaalt het DB de onderlinge taakverdeling en plaatsvervanging. Ook doet het DB een aanbeveling aan het Algemeen Bestuur voor het aanwijzen van de voorzitter en de plaatsvervangend voorzitter. Beoogd effect Vorming nieuw GGD-bestuur afronden en uw bestuur informeren over taakverdeling en vervanging DB. Argumenten 1.1. In de AB-vergadering van 5 juli 2018 hebben wij toegezegd dat er een (korte) profielschets komt voor de voorzitter in de nieuwe bestuursperiode. Belangrijke elementen in het profiel van de voorzitter zijn naar onze mening: a. Kan richting geven aan en draagvlak verwerven voor de samenwerking tussen de 22 gemeenten binnen de GGD b. Treedt inspirerend en verbindend op als bestuurlijk gezicht van de GGD c. Bekend met en betrokken bij de publieke gezondheid d. Bereid en in staat om op landelijk niveau de publieke gezondheid en GGD NOG te vertegenwoordigen (Bestuursadviescommissie Publieke Gezondheid - VNG / GGD GHOR Nederland).

14 2.1. Wij bevelen u aan om de heer van den Berg aan te wijzen als voorzitter. De heer Van den Berg (wethouder van Nunspeet en lid van het DB) heeft zich bereid verklaard het voorzitterschap op zich te nemen. Hij was het laatste halfjaar van de vorige bestuursperiode ook voorzitter en de afgelopen maanden waarnemend voorzitter. De heer Van den Berg voldoet aan het gewenste profiel en wij steunen zijn kandidatuur. 3.1. Wij bevelen u aan om mevrouw Saris aan te wijzen als plaatsvervangend voorzitter. Mevrouw Saris (wethouder van Winterswijk en lid van het DB) heeft zich bereid verklaard het plaatsvervangend voorzitterschap op zich te nemen. Zij was tijdens de vorige bestuursperiode in najaar 2017 enig tijd waarnemend voorzitter en het laatste halfjaar van de vorige bestuursperiode ook plaatsvervangend voorzitter. Ook bij deze benoeming kunt u de profielschets voor de voorzitter toepassen (zie 1.1.). Mevrouw Saris voldoet aan het gewenste profiel en wij steunen haar kandidatuur. 4.1. Bij de start in een nieuwe bestuursperiode bepaalt het DB de portefeuilleverdeling en de onderlinge vervanging. Wij hebben in onze vergadering van 5 september 2018 afspraken gemaakt over e taakverdeling en de vervanging. Bij deze adviesnota treft u en bijlage aan met een overzicht. De taakverdeling en de afspraken over de vervanging moeten worden meegedeeld aan het Algemeen Bestuur en aan de colleges van B&W. Kanttekeningen - Financiën n.v.t. Vervolg - Communicatie Colleges van B& informeren over samenstelling, taakverdeling en vervanging DB GGD Warnsveld, 5 september 2018 Het Dagelijks Bestuur, D.W. ten Brinke, directeur publieke gezondheid G. van den Berg, waarnemend voorzitter Bijlage: 1. portefeuilleverdeling en de onderlinge vervanging i Zie Wet gemeenschappelijke regelingen (art. 12 t/m 14) en Gemeenschappelijke regeling GGD NOG (art. 8 t/m 11) voor de formele bepalingen over aanwijzing dagelijks bestuur en voorzitter. 2

15 EEN GEZOND HOUVAST Samenstelling Dagelijks Bestuur G. (Gert) van den Berg Wethouder Nunspeet Plaatsvervanger: mw. I. Saris (plv. voorzitter), D.H. Cziesso Portefeuille voorzitter (incl. Bestuursadviescommissie Publieke Gezondheid - VNG / GGD GHOR Nederland) P&O (incl. voorzitterschap Georganiseerd Overleg) D. (Detlev) Cziesso Wethouder Apeldoorn Portefeuille financiën Plaatsvervanger: G. van den Berg J. (Jorik) Huizinga Wethouder Doetinchem Plaatsvervanger: mw. I.G. Saris Portefeuille vernieuwing publieke gezondheidszorg en aansluiting publieke gezondheid en sociaal domein W. (Willem) Krooneman Wethouder Elburg Portefeuille jeugdgezondheidszorg Plaatsvervanger: mw. C.M. de Waard- Oudesluijs I.G. (Ilse) Saris Wethouder Winterswijk Plaatsvervanger: E.J. Huizinga Portefeuille algemene gezondheidszorg en kennis & expertise A. (Annemieke) Vermeulen DB-lid Veiligheidsregio NOG/Zutphen Plaatsvervanger vanuit DB Veiligheidsregio NOG: mw. A.H. Bronsvoort Portefeuille geneeskundige hulpverleningsorganisatie in de regio (GHOR) L. (Lia) de Waard-Oudesluijs Wethouder Epe Portefeuille Academische Werkplaats Agora Plaatsvervanger: S.W. Krooneman 2018

16 Adviesnota Algemeen bestuur Datum: 22 november 2018 Agendapunt: 5 Portefeuillehouder: D.H. Cziesso Onderwerp: 2e Bestuursrapportage 2018 en 4 e begrotingswijziging 2018 Voorstel: 1. kennis te nemen van de 2e Bestuursrapportage 2018, met als hoofdpunten: a. de productie zoals deze is afgesproken in de programmabegroting ligt op schema. Alleen de toename van de opdrachten in het sociaal domein en van het evaluatiebureau blijven iets achter; b. het saldo uit normale bedrijfsvoering is 52.000 positief; 2. de 4e begrotingswijziging 2018 vast te stellen, waarin een aantal kleine verschuivingen tussen de programma s is verwerkt die voortvloeien uit de 2 e Bestuursrapportage 2018. Inleiding Twee maal per jaar informeert het Dagelijks Bestuur in de bestuursrapportages het Algemeen Bestuur over de prognose ten opzichte van de begroting. De bestuursrapportage is gebaseerd op de managementrapportage, waarin de directeur verantwoording aflegt aan het DB. De geactualiseerde cijfers hebben wij verwerkt in een begrotingswijziging. Beoogd effect Inzicht in de realisatie van beleid en activiteiten, en actualisatie van de ramingen. Argumenten 1.1. de rapportage geeft een beeld van de voortgang van beleid en activiteiten Deze rapportage bestaat uit de volgende onderdelen: het GGD Jaarplan een stoplichtenoverzicht van de beleidsprioriteiten uit de Programmabegroting 2018, met toelichting op afwijkingen en met vermelding van bijzonderheden en actualiteiten. financiële rapportage

17 Het stoplichtenoverzicht geeft aan dat de GGD op koers ligt. Enkele beleidsprioriteiten staan op oranje en hebben bijsturing nodig. De GGD ligt in grote lijnen op schema bij het realiseren van de gemaakte contractafspraken en gestelde productievolumes. Alleen de toename van de opdrachten in het sociaal domein en van het evaluatiebureau blijven iets achter. Mogelijke oorzaak is dat vanwege de gemeenteraadsverkiezingen en het vormen van de nieuwe colleges minder opdrachten vanuit de gemeenten zijn uitgezet. 1.2. de rapportage geeft een financiële prognose voor 2018 op basis van de realisatie van de uitgaven en inkomsten Deze rapportage is gebaseerd op de realisatiecijfers tot en met 31 augustus 2018. We lichten financiële afwijkingen toe en geven een prognose voor het jaar 2018. In de 2e bestuursrapportage presenteren we een positief saldo van 52.000. 2.1. de geactualiseerde ramingen van de inkomsten en uitgaven zijn verwerkt in de 4e begrotingswijzing 2018 De geactualiseerde cijfers in de 2e rapportage 2018 leiden tot een aantal verschuivingen tussen de programma s. De extra baten en lasten voor de onlangs ingezette vaccinatiecampagne tegen meningokokken zijn in de 4 e begrotingswijziging verwerkt. Kanttekeningen 1.1. Naast de risico s uit de normale bedrijfsvoering en eventuele calamiteiten zien we geen andere risico s. De post onvoorzien is voor 93.000 ingezet voor de vervanging van langdurig zieken. Voor de periode september tot met december is nog 15.000 beschikbaar. De GGD kent op dit moment een hoog ziekteverzuim. Jarenlang was het verzuim rond de 4%, maar nu staat het op ruim 7%. Inmiddels is opdracht gegeven tot extra onderzoek naar de oorzaken en wordt hier een plan van aanpak op gezet met de ambitie weer op maximaal 4% te komen. Financiën De prognose geeft een positief saldo van 52.000. Vervolg De GGD hanteert de geactualiseerde cijfers van de begroting 2018 als het financieel kader voor dit jaar. Communicatie De raden van de gemeenten worden geïnformeerd via het AB-verslag en de samenvatting daarvan. 2

18 Warnsveld, 24 oktober 2018 Het Dagelijks Bestuur, D.W. ten Brinke, directeur publieke gezondheid G. van den Berg, waarnemend voorzitter Bijlagen: 2e Bestuurs- en managementrapportage 2018 4 e begrotingswijziging 2018 3

19 2 e Bestuursrapportage 2018 Warnsveld, oktober 2018 1

20 Inhoudsopgave 2 e Bestuursrapportage 2018 1 1. Inleiding 3 2. Voortgang beleidsprioriteiten 4 2.1 Programma Jeugdgezondheid 4 2.2 Programma Algemene gezondheidszorg 6 2.3 Programma Kennis en expertise 8 2.4 Programma Maatschappelijke zorg 9 2.5 Programma Publieke Gezondheid Vluchtelingen 9 2.6 Programma s Overhead, Inwonerbijdrage en Organisatieprojecten 10 3. Bedrijfsvoering 11 3.1 Inleiding 11 3.2 Kwaliteit 11 3.3 Risicoanalyse 11 3.4 Financiële verantwoording GGD 12 2

21 1. Inleiding Deze rapportage is gebaseerd op de realisatiecijfers tot en met 31 augustus 2018. We geven een prognose voor het jaar 2018 en de financiële afwijkingen ten opzichte van de 1 e marap 2018. Daarnaast wordt het verloop van de bedrijfsvoering in de afgelopen periode toegelicht. Hieronder worden de belangrijkste aandachtspunten genoemd. Het saldo uit normale bedrijfsvoering is 52.000 positief. Uit het saldo van de jaarrekening van 2017 is 168.000 bestemd als dekking voor de kosten voor Publieke Gezondheid Statushouders. Dit is in de rapportage meegenomen. De productie zoals deze is afgesproken in de programmabegroting ligt op schema. Alleen de toename van de opdrachten in het sociaal domein en van het evaluatiebureau blijven iets achter. Mogelijke oorzaak is dat vanwege de gemeenteraadsverkiezingen en het vormen van de nieuwe colleges vooralsnog minder opdrachten vanuit de gemeenten zijn uitgezet. In 2018 wordt de vaccinatie tegen meningokokken type ACWY aangeboden aan tieners. De GGD heeft de organisatie hiervan opgepakt. Per 3 oktober is gestart met het geven van de vaccinaties op 21 locaties in de regio. 3

22 2. Voortgang beleidsprioriteiten Het volgende overzicht geeft de voortgang van de inhoudelijke beleidsprioriteiten uit de Programmabegroting 2018. Het gaat om de volgende programma s: Jeugdgezondheid Algemene gezondheidszorg Kennis- en Expertise Maatschappelijke Zorg Publieke gezondheid vluchtelingen. Overhead Inwonerbijdrage en organisatieprojecten Met de kleuren van het verkeerslicht rood, geel en groen geven wij aan of een beleidsprioriteit wel, deels of niet is gerealiseerd. Wij geven een korte toelichting op bijzonderheden en actuele ontwikkelingen. 2.1 Programma Jeugdgezondheid Preventie via jeugdgezondheid doorontwikkelen en verder flexibiliseren Indicator: In 2017 heeft de jeugdgezondheidszorg pilots bij een aantal gemeenten uitgevoerd. Voor 2018 willen wij - na een positieve evaluatie - dit in alle betrokken gemeenten invoeren, in samenwerking met de samenwerkingspartners. Het nieuw instrument voor de jaarplanning is klaar. Deze zetten we in het nieuwe schooljaar 2018-2019 in. Afspraken over de aanwezigheid op scholen worden op maat met de scholen gemaakt. Alle kinderen op het basisonderwijs worden in principe digitaal via de school uitgenodigd. Dit vraagt nog wel aandacht aangezien niet alle scholen meewerken. 4

23 Samenwerking versterken en lokaal maatwerk leveren Indicator: In alle regio s is er een geformaliseerde samenwerking met de centra voor jeugd en gezin (CJG) en of thuiszorg die de JGZ 0-4 jarigen uitvoert. In de regio Noord-Veluwe is een intensieve samenwerking met Icare en de Stichting Jeugd Noord-Veluwe in vijf CJG s. In Putten is deze samenwerking met Buurtzorg Jong en Icare In de regio Midden-IJssel/Oost-Veluwe is een goede samenwerking met Verian in de CJG s. In de regio Achterhoek is een intensieve samenwerking met Yunio, hier worden ook diverse pilots gezamenlijk uitgevoerd. Met de drie thuiszorgorganisaties is in 2018 een gezamenlijke scholing gestart. Overheveling uitvoering rijksvaccinatieprogramma Indicator: de GGD heeft met de betrokken gemeenten afspraken over de uitvoering en financiering van het rijksvaccinatieprogramma. Het Algemeen Bestuur heeft in april ingestemd met een voorstel aan de gemeenten voor de uitvoering en financiering van het Rijksvaccinatieprogramma door de GGD. Contractafspraken en productievolumes Indicator: de GGD behaalt de prestatiecijfers uit de Productenraming 2018. De gestelde norm is 90 %. Afwijkingen worden vroegtijdig gemeld en onderbouwd. De productie in het schooljaar 2017-2018 is gehaald. Wel heeft in overleg met de scholen een aanpassing op het pakket plaatsgevonden. Ontwikkelingen De GGD is met de zes gemeenten op de Noord-Veluwe in overleg over een collectieve opdracht voor de uitvoering van de jeugdgezondheidszorg voor adolescenten. Dit overleg gaat over welke activiteiten door Jeugdgezondheid aan deze doelgroep wordt aangeboden en over 5

24 de bekostiging ervan. De overige gemeenten nemen de uitvoering van dit onderzoek al bij de GGD af. De jeugdgezondheid zet in 2018 stevig in op een van de vier pijlers van de preventieagenda weerbaarheid. Samen met onderwijs, jeugdhulp en huisartsen draagt de Jeugdgezondheid bij aan de aanpak van hardnekkige maatschappelijke problemen, zoals schoolverzuim, kindermishandeling en armoede. In het najaar van 2018 is gestart met het aanbieden van een vaccinatie tegen meningokokken typen A, C, W en Y aan tieners. In het najaar van 2018 krijgen jeugdigen geboren tussen 1 april en 31 december 2004 een uitnodiging voor deze vaccinatie. De organisatie van dit vaccinatiemoment is in volle gang. 2.2 Programma Algemene gezondheidszorg : Omgevingswet en gezonde leefomgeving Indicator: In 16 van de 22 van de gemeenten (75%) is gezondheid een herkenbaar onderdeel van de omgevingsvisie. De gezondheid is bij veel gemeenten een herkenbaar onderdeel van de omgevingsvisie. Toezicht kinderopvang Indicator: de GGD voert het nieuwe toezicht uit in alle 22 gemeenten. De GGD voert het nieuwe toezicht uit in alle gemeenten. Het inwerken vergde meer tijd dan verwacht. Antibiotica-resistentie Indicator: De GGD realiseert 80% van de doelstellingen uit het werkplan 2018 van het Gelders Antibioticaresistentie en Infectiepreventienetwerk (GAIN). In beide netwerken neemt de GGD NOG actief deel en ligt het werkplan op schema. 6

25 Contractafspraken en productievolumes Indicator: de GGD behaalt de prestatiecijfers uit de productenraming 2018. De gestelde norm is 90 %. Afwijkingen worden vroegtijdig gemeld en onderbouwd. Vrijwel alle contractafspraken en productievolumes worden behaald. Er is een achterstand bij Toezicht Kinderopvang door het invoeren van het nieuwe toezicht. Wij gaan ervanuit dat de GGD dit jaar wel alle verplichte inspecties uitvoert. Ontwikkelingen Naast de al gemelde beleidsprioriteiten gaat de GGD in overleg met een aantal gemeenten het project Nu niet zwanger uitvoeren. Bij de tuberculosebestrijding realiseren we de aansluiting op het landelijke digitale fotoarchief dit jaar. Door het contactonderzoek in Vaassen was dit uitgesteld. Het project rond de Omgevingswet verloopt succesvol. Inzet is het voortzetten van dit project. De Minister van Justitie en Veiligheid heeft in met een brief van 28 september 2018 aan de Tweede Kamer zijn standpunt naar aanleiding van de rapporten van de commissie Hoes (arrestantenzorg) en de commissie Adema (lijkschouw) bekend gemaakt. Uit de brief komt naar voren dat de medische arrestantenzorg moet worden gecontracteerd met een lichte aanbestedingsvorm. Zodra meer duidelijk is, neemt de GGD actie op dit dossier. Drie van de projecten Samen aan de slag voor een sluitende aanpak voor personen met verward gedrag naderen hun afronding. De burgemeesters en wethouders hebben in een bijeenkomst met de methode morele oordeelsvorming ervaren hoe zij afwegingen maken om informatie te delen in hun praktijk. De gemeenten van de Noord-Veluwe en Achterhoek willen deze methode implementeren om de samenwerking in de keten en het delen van informatie te verbeteren. 7

26 2.3 Programma Kennis en expertise Onderzoek in het sociale domein Indicator: het aantal onderzoeken door de GGD in het sociaal domein neemt toe. Het aantal onderzoeken is tot aan september 2018 niet toegenomen. De gemeenteraadsverkiezingen en het kiezen van een nieuw college zijn hier waarschijnlijk de oorzaak van. Gezond ouder worden Indicator: In 16 van de 22 van de gemeenten (75%) ondersteunt de GGD het lokale ouderenbeleid. De GGD ondersteunt nu, in de vorm van netwerken, 15 gemeenten bij het lokale ouderenbeleid. Contractafspraken en productievolumes Indicator: de GGD behaalt de prestatiecijfers uit de productenraming 2018. De gestelde norm is 90 %. Afwijkingen worden vroegtijdig gemeld en onderbouwd. De activiteiten liggen merendeel op schema. Door de gemeenteraadsverkiezingen en het vormen van de nieuwe colleges blijven de opdrachten waarschijnlijk iets achter. Ontwikkelingen Naar aanleiding van een langdurig actieplan gezond gedrag (Vitaal Nederland) start de GGD met een platform NOG Fitter en Vitaler. Op 4 oktober jl. heeft hiervoor een door de GGD georganiseerde startconferentie plaatsgevonden. De gezondheid van jongeren in het Praktijkonderwijs is een witte vlek. Van deze jongeren wordt verwacht dat zij over het algemeen een minder goede gezondheid en een ongezondere leefstijl hebben dan jongeren in hogere onderwijsniveaus. E-MOVO kan - met enkele aanpassingen - in het Praktijkonderwijs worden uitgevoerd. In 2016 is dat (tegen meerprijs) succesvol gedaan op een praktijkschool in de regio. Door de jarenlange ervaring met E-MOVO in het voortgezet onderwijs kan de GGD deze monitor (bij gebruik van de standaardvragenlijst) tegen geringe kosten uitvoeren. 8

27 2.4 Programma Maatschappelijke zorg Maatschappelijke zorg en veiligheid verbinden Indicator: De GGD voert projecten met relevante ketenpartners uit op het gebied van maatschappelijke zorg. De GGD voert in de Noord-Veluwe projecten uit met relevante ketenpartners. Bemoeizorg is vernieuwd en omgevormd tot VIA (Vangnet, Informatie en Advies). Contractafspraken en productievolumes Indicator: de GGD behaalt de prestatiecijfers uit de productenraming 2018. De gestelde norm is 90 %. Afwijkingen worden vroegtijdig gemeld en onderbouwd. De GGD behaalt de gemaakte contractafspraken. 2.5 Programma Publieke Gezondheid Vluchtelingen Publieke gezondheidszorg voor vluchtelingen in de gemeenten Indicator: Minimaal 20 van de 22 van de gemeenten (90%) heeft inzet rond statushouders en gezondheid opgenomen in een beleidsplan en geeft hier een concrete uitwerking aan. De GGD ondersteunt de gemeenten bij de zorg voor statushouders. De financiering voor komende jaren is helder. Contractafspraken en productievolumes Indicator: de GGD behaalt de prestatiecijfers uit de productenraming 2018. De gestelde norm is 90 %. Afwijkingen worden vroegtijdig gemeld en onderbouwd. De GGD behaalt de gemaakte contractafspraken. 9

28 Ontwikkelingen De inzet voor Publieke Gezondheid Statushouders bij de GGD is besproken met de gemeenten en er is een meerjarenperspectief voor de financiering. De taak van projectleider gezondheidszorg statushouders wordt in 2018 afgebouwd. Vanaf 2019 biedt de GGD deze taak als pluspakket aan de gemeenten aan. 2.6 Programma s Overhead, Inwonerbijdrage en Organisatieprojecten Nieuwe colleges, nieuw GGD-bestuur, nieuwe bestuursagenda Indicator: het AB stelt de Bestuursagenda 2018-2022 vast De voorbereidingen voor een nieuwe bestuursagenda zijn in gang gezet. Deze liggen op schema. 10

29 3. Bedrijfsvoering 3.1 Inleiding Deze rapportage is gebaseerd op de realisatiecijfers tot en met 31 augustus 2018. We geven een prognose voor het jaar 2018 en de financiële afwijkingen ten opzichte van de 1 e marap 2018. Het saldo uit normale bedrijfsvoering is 52.000 positief. Uit het saldo van de jaarrekening van 2017 is 168.000 bestemd als dekking voor de kosten voor Publieke Gezondheid Statushouders. Dit is in de rapportage meegenomen. Het budget onvoorzien is voornamelijk ingezet voor de vervanging van langdurig zieken. Voor onvoorziene kosten is nog 15.000 beschikbaar. 3.2 Kwaliteit In juni 2018 heeft GGD NOG het HKZ-certificaat Publieke Gezondheid 2015 behaald. Hiermee toont GGD NOG aan dat hij: intern de zaken goed op orde heeft; de klant centraal stelt; voortdurend en systematisch werkt aan verbetering. Om de zelforganiserende teams nóg meer bewust te maken van de plan-do-check-act cyclus, hebben we dit jaar twee bijeenkomsten georganiseerd voor de aanspreekpersonen. Onderwerpen die aan de orde kwamen waren: veilig incidenten melden klachten klanttevredenheidsonderzoeken KPI s maken De nieuwe wetgeving voor gegevensbescherming, de AVG, is 25 mei 2018 ingegaan. De GGD is gestart met de acties om aan de wetgeving te voldoen, maar deze zijn nog niet gereed. De planning is dat het afgerond is 1 september 2019. GGD NOG heeft bij dit project ondersteuning van projectleiders via Het Service Centrum, het samenwerkingsverband met twee Brabantse GGD en en een RAV, waar GGD NOG ICT heeft ondergebracht. 3.3 Risicoanalyse De GGD heeft een informatie/advies notitie risicomanagement en weerstandsvermogen opgesteld. Deze wordt in november 2018 besproken in het Algemeen Bestuur. Het weerstandsvermogen voldoet aan de huidige norm die het Algemeen Bestuur heeft vastgesteld. Risico s voor de GGD de we nu voor 2018 zien, zijn; Organisatieontwikkeling en de ontwikkeling van zelforganisatie binnen de teams Langdurig ziekteverzuim Nieuwe wetgeving voor gegevensbescherming 11

30 3.4 Financiële verantwoording GGD 3.4.1 Algemeen In deze tweede Bestuursrapportage presenteren we een klein positief saldo van 52.000. X 1.000 3.4.2 Staat van baten en lasten GGD en toelichting Rekening van baten en lasten Marap april Marap augustus Verschil Marap augustus t.o.v. Marap april Gemeentelijke inwonerbijdrage 10.386 10.386 - Baten gemeenten plus 3.660 3.858 198 Baten derden 3.415 3.614 199 Totaal baten 17.461 17.858 397 Salarislasten 12.599 12.510 89- Inhuur derden 799 1.078 279 Opleidingskosten 271 364 93 Overige personeelslasten 556 484 72- Totaal personeelslasten 14.225 14.436 211 Overige lasten 3.519 3.731 212 Totaal lasten 17.744 18.167 423 Vennootschapsbelasting - 15 15 Gerealiseerde totaal van saldo van baten en lasten 283-324- 41- Mutatie reserves 391 391 - Onvoorzien 108 15 93- Resultaat - 52 52 Aandachtspunten zijn: Zowel de baten als de lasten zijn hoger. Dit komt doordat de GGD meer opdrachten voor verschillende taken krijgt. Hiervoor ontvangt de GGD extra baten, maar om de opdrachten uit voeren heeft de GGD ook meer lasten. De kosten voor inhuur stijgen. Dit betreft voornamelijk de kosten voor de vervanging van langdurig zieken. De post onvoorzien is voor 93.000 ingezet voor de vervanging van langdurig zieken. X 1.000 3.4.3 Staat van baten en lasten per programma en toelichting 12

31 Rekening van baten en lasten per deelprogramma Marap april correctie *) Marap april na correctie Marap augustus Marap augustus -/- Marap april na correctie Baten Jeugdgezondheid 832 832 1.054 222 Lasten Jeugdgezondheid 4.340-142 4.198 4.504 306 Saldo van baten en lasten Jeugdgezondheid -3.508 142-3.366-3.450-84 Baten Maatschappelijke zorg 714 714 713-1 Lasten Maatschappelijke zorg 626-9 617 614-3 Saldo van baten en lasten Maatschappelijke Zorg 88 9 97 99 2 Baten Algemene gezondheid 4.550 4.550 4.621 71 Lasten Algemene gezondheid 5.976-118 5.858 5.904 46 Saldo van baten en lasten Algemene -1.426 118-1.308-1.283 25 Baten Kennis & Expertise 443 443 494 51 Lasten Kennis & Expertise 1.847-57 1.790 1.877 87 Mutatie reserve -23-23 -23 - Saldo van baten en lasten Kennis & Expertise -1.427 57-1.370-1.406-36 Baten Publieke Gezondheid Vluchtelingen 464 464 533 69 Lasten Publieke Gezondheid Vluchtelingen 505-12 493 559 66 Mutatie reserve 168 168 168 - Saldo van baten en lasten Publieke Gezondheid Vluchtelingen 127 12 139 142 3 Baten Overhead 70 70 57-13 Lasten Overhead 4.242 338 4.580 4.544-36 Mutatie reserve 246 246 246 - Saldo van baten en lasten Overhead -3.926-338 -4.264-4.241 23 Baten inwonerbijdrage en projecten 10.386 10.386 10.386 - Lasten Inwonerbijdrage en projecten 206 206 180-26 Saldo van baten en lasten Inwonerbijdrage en projecten 10.180-10.180 10.206 26 Onvoorzien -108-108 -15 93 Resultaat - - - 52 52 *)In de 1 e marap zijn de reiskosten bij de programma s gepresenteerd. De dekking was niet aangepast. Hierdoor ontstaat een verschuiving tussen de programma s 13

32 Jeugdgezondheid Het saldo van het programma Jeugdgezondheid wijzigt door extra inzet voor de vervanging van langdurig zieken. De baten stijgen met 222.000. Deze stijging wordt veroorzaakt door extra baten voor: Meningokokkencampagne AIOS (arts in opleiding tot specialist) Plustaken in opdracht van de gemeente. Tegenover deze baten staan extra lasten voor personeel dat deze taken uitvoert. Maatschappelijke Zorg Het saldo bij het programma Maatschappelijke Zorg is nagenoeg gelijk aan de 1 e marap 2018. Algemene Gezondheidszorg De baten stijgen door extra taken bij reizigersvaccinatie en Toezicht Kinderopvang. De lasten stijgen niet evenredig doordat de subsidie die de GGD ontvangt voor AIOS (arts in opleiding tot specialist) ruim 30.000 hoger geprognosticeerd is als in de 1 e marap 2018. Kennis- en Expertise De geprognosticeerde lasten stijgen met 87.000 door extra kosten voor het project gidsgelden. Hier staan evenredige baten tegenover. Daarnaast dalen de baten doordat de opdrachten van het Evaluatiebureau achterblijven. Samen met een aantal kleine wijzigingen is het saldo van Kennis en Expertise 36.000 lager geprognosticeerd dan bij de 1 e marap 2018. Publieke gezondheid vluchtelingen Het geprognosticeerde saldo van Publieke gezondheid vluchtelingen is nagenoeg gelijk aan de begroting. De baten stijgen door de ontvangst van MOA-geld(Medische opvang asielzoekers). Hiervan zijn de kosten voor de projectleider gefinancierd. Overhead, Inwonerbijdrage en Organisatieprojecten en onvoorzien De lasten van de overhead dalen door lagere kosten voor automatisering. Daarnaast is de afschrijvingstermijn voor audiometers en laptops aangepast. Hierdoor daalt de afschrijvingslast in 2018. De daling van de baten heeft te maken met het overhevelen van 13.000 van de subsidie voor het project sluitende aanpak personen met verward gedrag naar 2019. De subsidie is verstrekt voor de periode april 2018 tot en met maart 2019. De lasten bij inwonerbijdrage en organisatieprojecten dalen doordat het budget voor de ondersteuning van de teams niet volledig wordt ingezet. Het budget onvoorzien is ingezet voor de vervanging van langdurig zieken bij Jeugdgezondheid. 14

33 Het Algemeen Bestuur van GGD Noord- en Oost-Gelderland B E S L U I T : de vierde wijziging van de begroting 2018 vast te stellen. Aldus besloten in de openbare vergadering van 22 november 2018, D.W. ten Brinke directeur publieke gezondheid G. van den Berg voorzitter GGD Noord en Oost Gelderland Vierde begrotingswijziging 2018 1

34 Vierde begrotingswijziging 2018 Op 5 juli 2018 heeft het Algemeen Bestuur de derde begrotingswijziging 2018 vastgesteld. Het Dagelijks Bestuur is daarmee gemachtigd tot het doen van inkomsten en uitgaven op programmaniveau. De programmabegroting bestaat uit vijf inhoudelijke programma's en twee ondersteunend programma. Elk programma bestaat weer uit een aantal producten. Met de derde begrotingswijziging zijn voor 2018 de volgende budgetten beschikbaar gesteld. Bedragen in 1.000 ( x 1.000) totaal Jeugd gezondheid zorg Algemene Gezondheid zorg Kennis en Expertise Maatschappelijke Zorg Publieke Gezondheid Vluchtelingen Inwonerbijdrage en organisatie projecten Overhead totaal baten 17.459 832 4.550 443 714 464 10.386 70 totaal lasten 17.742 4.340 5.976 1.847 626 505 206 4.242 Saldo per programma -283-3.508-1.426-1.404 88-41 10.180-4.172 Vennootschapsbelasting 0 0 0 0 0 0 0 0 Onvoorzien 108 0 0 0 0 0 0 108 Saldo van baten en lasten -391-3.508-1.426-1.404 88-41 10.180-4.280 Mutaties reserves en voorzieningen -391 0 0 23 0-168 0-246 Saldo voor bestemming 0-3.508-1.426-1.427 88 127 10.180-4.034 GGD Noord en Oost Gelderland Vierde begrotingswijziging 2018 2

35 De tweede Bestuursrapportage 2018 leidt tot een aantal verschuivingen tussen de programma s. Het volgende overzicht geeft aan hoe de verdeling is na de uitwerking van de tweede Bestuursrapportage 2018. Bedragen in 1.000 ( x 1.000) totaal Jeugd gezondheid zorg Algemene Gezondheid zorg Kennis en Expertise Maatschappelijke Zorg Publieke Gezondheid Vluchtelingen Inwonerbijdrage en organisatie projecten Overhead totaal baten 17.858 1.054 4.621 494 713 533 10.386 57 totaal lasten 18.167 4.504 5.889 1.877 614 559 180 4.544 Saldo per programma -309-3.450-1.268-1.383 99-26 10.206-4.487 Vennootschapsbelasting 15 0 15 0 0 0 0 0 Onvoorzien 15 0 0 0 0 0 0 15 Saldo van baten en lasten -339-3.450-1.283-1.383 99-26 10.206-4.502 Mutaties reserves en voorzieningen -391 0 0 23 0-168 0-246 Saldo voor bestemming 52-3.450-1.283-1.406 99 142 10.206-4.256 GGD Noord en Oost Gelderland Vierde begrotingswijziging 2018 3

36 Toelichting: Het verwachte saldo voor bestemming is 52.000 positief. Tussen de programma s vinden verschuivingen plaats. De reiskosten zijn in de eerste burap bij de programma s gepresenteerd. De dekking was niet aangepast. In deze begrotingswijziging is dit aangepast. Hierdoor stijgen de lasten op het programma overhead en dalen de indirecte kosten op de programma s. Dit heeft geen invloed op het saldo. De baten bij het programma Jeugdgezondheid stijgen met 222.000. Deze stijging wordt veroorzaakt door extra baten voor: o Meningokokkencampagne o AIOS (arts in opleiding tot specialist) o Plustaken in opdracht van de gemeente. Tegenover deze baten staan extra lasten voor personeel dat deze taken uitvoert. De baten bij de programma s Algemene Gezondheidszorg en Kennis & Expertise stijgen. Dit komt door extra opdrachten van de gemeenten en extra taken bij reizigersadvisering en toezicht kinderopvang. De ontvangst van MOA-geld (Medische opvang asielzoekers) zorgt voor hogere baten bij het programma Publieke Gezondheid Vluchtelingen. Hiervan zijn de kosten van de projectleider gefinancierd Het budget onvoorzien is ingezet voor de vervanging van langdurig zieken bij Jeugdgezondheid. De producten reizigersadvisering en arrestantenzorg vallen onder de vennootschapsbelasting. We verwachten op arrestantenzorg een positief saldo over 2018, zodat we vennootschapsbelasting moeten afdragen. In deze vierde begrotingswijziging hebben we hiervoor 15.000 opgenomen bij het programma Algemene Gezondheidzorg. GGD Noord en Oost Gelderland Vierde begrotingswijziging 2018 4

37 Adviesnota Algemeen bestuur Datum: 22 november 2018 Agendapunt: 6 Portefeuillehouder: D.H. Cziesso Onderwerp: 2e Begrotingswijziging 2019 Voorstel: 1. de 2 begrotingswijziging 2019 vast te stellen, waarin een aantal kleine verschuivingen tussen de programma s is verwerkt die voortvloeien uit de verdeling van de budgetten in de Productenraming 2019; 2. kredieten beschikbaar te stellen tot een totaalbedrag van 182.000 voor het doen van investeringen in 2019, voornamelijk voor vervanging van afgeschreven laptops. Inleiding Op 5 juli 2018 heeft uw bestuur de Programmabegroting 2019 vastgesteld. Tegelijk met de programmabegroting heeft u ingestemd met drie voorstellen voor nieuw beleid. Deze voorstellen zijn verwerkt in de eerste begrotingswijziging 2019. De Programmabegroting is uitgewerkt in de Productenraming 2019. Omdat bij de definitieve verdeling de budgetten per programma veranderen, is een tweede wijziging van de begroting 2019 opgesteld. Beoogd effect In financieel opzicht is de verdeling van de budgetten over de programma s en producten vastgesteld. Het Dagelijks Bestuur is gemachtigd tot het doen van inkomsten en uitgaven zoals opgenomen in de Programmabegroting 2019 na eerste wijziging.

38 Argumenten 1.1. De Productenraming leidt tot een verandering in verdeling van de budgetten over de programma s uit de Programmabegroting 2019. Omdat bij de definitieve verdeling de budgetten per Programma veranderen, is een tweede wijziging van de begroting 2019 opgesteld. De wijzigingen ten opzichte van de Programmabegroting hebben geen gevolgen voor de inwonerbijdrage. 1.2. De productenraming is een verantwoordelijkheid van het Dagelijks Bestuur. In de vergadering van 1 december 2016 heeft het AB besloten de productenbegroting niet meer te agenderen en een andere manier zoeken om het AB en gemeenten te informeren over de producten van de GGD. Het Besluit begroting en verantwoording gemeenten en provincies (BBV) kent geen verplichting meer voor een productenbegroting. Voor 2019 hebben wij een Productenraming opgesteld. Hierin leggen we de verdeling van de budgetten over de programma s en producten vast. 2.1. In 2019 verwachten wij investeringen te doen voor ruim 182.000. Wij stellen u voor om kredieten beschikbaar te stellen tot een totaalbedrag van 182.000. Dit betreft voornamelijk het vervangen van 170 laptops die in 2019 volledig zijn afgeschreven. Kanttekeningen 1.1. In de productraming 2019 is geen bedrag aan nog te ramen producten opgenomen. Gebruikelijk is dat we een deel van de dekking van de overhead moeten halen uit nog te ramen producten (nog te verwerven extra opdrachten). Door de incidentele baten uit de meningokokkencampagne is er voldoende dekking voor de overhead. Mochten er in de loop van 2019 substantiële hogere baten komen, dan maken we daar de afweging om eventueel extra in te zetten op ondersteuning. Financiën De inkomsten uit de inwonerbijdrage zijn in de Programmabegroting 2019 vastgesteld op 11.108.000. Deze raming is ook in de productenraming opgenomen. De uitgaven en inkomsten voor plusproducten zijn geactualiseerd. Vervolg Na vaststelling sturen wij de tweede begrotingswijziging 2019 ter informatie aan Gedeputeerde Staten van Gelderland. 2

39 Communicatie n.v.t. Warnsveld, 24 oktober 2017 Het Dagelijks Bestuur, D.W. ten Brinke, directeur publieke gezondheid G. van den Berg waarnemend voorzitter Bijlage: 1. begrotingswijziging 3

40 Het Algemeen Bestuur van GGD Noord- en Oost-Gelderland B E S L U I T : de tweede wijziging van de begroting 2019 vast te stellen. Aldus besloten in de openbare vergadering van 22 november 2018, D.W. ten Brinke, directeur publieke gezondheid G. van den Berg voorzitter GGD Noord en Oost Gelderland Tweede begrotingswijziging 2019 1

41 Tweede begrotingswijziging 2019 Op 5 juli 2018 heeft het Algemeen Bestuur de Programmabegroting 2019 vastgesteld. Tegelijk met de programmabegroting heeft het Algemeen Bestuur ingestemd met drie voorstellen voor nieuw beleid. Deze voorstellen zijn verwerkt in de 1e begrotingswijziging 2019. Het Dagelijks Bestuur is daarmee gemachtigd tot het doen van inkomsten en uitgaven op programmaniveau. Met de 1 e begrotingswijziging 2019 zijn voor 2019 de volgende budgetten beschikbaar gesteld. Bedragen in 1.000 ( x 1.000) totaal Jeugd gezondheid zorg Algemene Gezondheid zorg Kennis en Expertise Maatschappelijke Zorg Publieke Gezondheid Vluchtelingen Inwonerbijdrage en organisatie projecten Overhead Baten 0 Overige baten 6.498 637 4.337 202 728 374 220 0 Inwonerbijdrage 11.108 0 0 0 0 0 11.108 0 totaal baten 17.606 637 4.337 202 728 374 11.328 0 Lasten Indirecte Kosten 1.936 823 791 192 79 51 0 0 Personeelslasten 12.390 3.230 4.005 1.141 325 391 143 3.155 Overige lasten 3.248 121 1.261 91 183 35 113 1.444 totaal lasten 17.574 4.174 6.057 1.424 587 477 256 4.599 Saldo per programma 32-3.537-1.720-1.222 141-103 11.072-4.599 Venootschapsbelasting 0 0 0 0 0 0 0 0 Onvoorzien 170 0 0 0 0 0 0 170 Saldo van baten en lasten -138-3.537-1.720-1.222 141-103 11.072-4.769 Mutaties reserves en voorzieningen -138 0 0 23 0 0 0-161 Saldo voor bestemming 0-3.537-1.720-1.245 141-103 11.072-4.608 GGD Noord en Oost Gelderland Tweede begrotingswijziging 2019 2

42 Bij de opstelling van de Productenraming 2019 vindt nadere toedeling van baten en lasten uit de programmabegroting plaats. Dit leidt tot verschuiving van de budgetten. Het volgende overzicht geeft aan hoe de verdeling is na de uitwerking van de productenraming. Bedragen in 1.000 ( x 1.000) totaal Jeugd gezondheid zorg Algemene Gezondheid zorg Kennis en Expertise Maatschappelijke Zorg Publieke Gezondheid Vluchtelingen Inwonerbijdrage en organisatie projecten Overhead Baten Overige baten 7.029 1.200 4.599 264 694 272 0 0 Inwonerbijdrage 11.108 0 0 0 0 0 11.108 totaal baten 18.137 1.200 4.599 264 694 272 11.108 0 Lasten Indirecte Kosten 1.695 617 622 134 58 51 0 213 Personeelslasten 14.040 3.859 4.663 1.318 509 319 0 3.372 Overige lasten 2.365 205 725 125 0 50 117 1.143 totaal lasten 18.100 4.681 6.010 1.577 567 420 117 4.728 Saldo per programma 37-3.481-1.411-1.313 127-148 10.991-4.728 Venootschapsbelasting 0 0 0 0 0 0 0 0 Onvoorzien 175 0 0 0 0 0 0 175 Saldo van baten en lasten -138-3.481-1.411-1.313 127-148 10.991-4.903 Mutaties reserves en voorzieningen -138 0 0 23 0 0 0-161 Saldo voor bestemming 0-3.481-1.411-1.336 127-148 10.991-4.742 GGD Noord en Oost Gelderland Tweede begrotingswijziging 2019 3

43 De belangrijkste veranderingen zijn: De GGD heeft een wijziging in de organisatiestructuur doorgevoerd. Hierdoor vindt er een verschuiving tussen de lasten van de verschillende programma s plaats. De lasten van het programma Algemene Gezondheidzorg dalen. De lasten van het programma Kennis & Expertise en de overhead stijgen ten opzichte van de 1 e begrotingswijziging 2019. Op het totale saldo heeft het geen invloed. Zowel de baten als de lasten stijgen bij het programma Jeugdgezondheid. De meningokokken vaccinatiecampagne is in 2018 gestart en in 2019 worden alle jongeren tot en met 18 jaar uitgenodigd om zich te laten vaccineren. De GGD krijgt extra geld van het RIVM om deze taak uit te voeren. Deze baten en lasten zijn in de 2 e begrotingswijziging verwerkt. In de productenraming 2019 is geen bedrag aan nog te ramen producten opgenomen. Door de incidentele baten uit de meningokokken campagne is er voldoende dekking voor de overhead. Mochten er in de loop van 2019 substantiële hogere baten komen, dan maken we daar de afweging om eventueel extra in te zetten op ondersteuning. Door een verwachte lagere instroom van asielzoekers zijn de baten van het COA in het programma Publieke Gezondheid Vluchtelingen lager begroot. Er is een verschuiving tussen de personeelslasten en de overige lasten. Bij de personeelslasten worden nu ook de overige personeelslasten zoals reiskosten, opleidingskosten en kosten die de GGD NOG betaalt voor medewerkers die in dienst zijn bij andere GGD-en maar ook taken uitvoeren voor GGD NOG gepresenteerd. Dit betreft specialistische taken voor o.a. TBC-bestrijding en Medische Milieukunde. Daarnaast zijn ook de kosten voor de bemoeizorgers bij het programma Maatschappelijke Zorg gepresenteerd bij personeelslasten. Deze lasten staan in de 1 e begrotingswijziging 2019 nog gepresenteerd bij overige lasten. De inkomsten uit de inwonerbijdrage zijn in de Programmabegroting 2019 vastgesteld op 11.108.000. Deze raming is ook in de productenraming opgenomen. GGD Noord en Oost Gelderland Tweede begrotingswijziging 2019 4

44 Meerjarenbegroting 2019-2022 bedragen in 1.000 begroting 2019 incl 1e wijziging 2e wijziging begroting 2019 incl 2e wijziging Meerjarenraming 2020 Meerjarenraming 2021 Meerjarenraming 2022 Baten Inwonerbijdrage deelnemende gemeente 11.108 0 11.108 11.066 11.024 10.982 Overige baten 6.498 531 7.029 6.529 6.529 6.529 Totaal baten 17.606 531 18.137 17.595 17.553 17.511 Lasten Jeugdgezondheid 4.174 507 4.681 4.139 4.097 4.055 Algemene Gezondheidzorg 6.057-47 6.010 6.010 6.010 6.010 Kennis en Expertise 1.424 153 1.577 1.577 1.577 1.577 Maatschappelijke Zorg 587-20 567 567 567 567 Publieke Gezondheid Vluchtelingen 477-57 420 420 420 420 Inwonerbijdrage en organisatieprojecten 256-139 117 117 117 117 Overhead 4.599 129 4.728 4.713 4.702 4.567 Totaal lasten 17.574 526 18.100 17.543 17.490 17.313 Vennootschapsbelasting 0 0 0 0 0 0 Onvoorzien 170 5 175 175 175 175 Saldo van baten en lasten -138 0-138 -123-112 23 Mutatie reserves -138 0-138 -123-112 23 Resultaat na bestemming 0 0 0 0 0 0 De Programmabegroting 2019, de Productenraming 2019 en de Meerjarenraming zijn sluitend. In de Programmabegroting 2019 zijn de ramingen gebaseerd op de begroting 2018, verhoogd met de trendmatige stijgingen zoals overeengekomen in de uitgangspunten voor 2019. Verder is uitgegaan van bestaand beleid. Nadere uitwerking heeft plaatsgevonden in de productenraming. In deze begrotingswijziging heeft geen actualisatie van indexering plaatsgevonden. Op basis van de uitgangspunten voor de begroting 2019 is de gewogen index vastgesteld op 2,31%. Dit uitgangspunt is ongewijzigd verwerkt bij de opstelling van de productenraming. Meerjarenraming 2019 t/m 2022 In de meerjarenraming is rekening gehouden met een jaarlijkse daling van de gemeentelijke (inwoner-) bijdrage van 42.000 voor jeugdgezondheidszorg. Het Algemeen Bestuur heeft hiertoe op 21 november 2013 besloten, omdat het aantal kinderen daalt. Met de afbouw van de kosten van JGZ GGD Noord en Oost Gelderland Tweede begrotingswijziging 2019 5

Apeldoorn is in de meerjarenraming rekening gehouden. Voor 2019, 2020 en 2021 is de toegerekende frictievergoeding resp. 161.000, 146.000 en 135.000. Alle bedragen zijn in prijspeil 2019. De eenmalige baten uit de meningokokken campagne in 2019 zijn niet meegenomen in de begroting vanaf 2020 en verder. Voor de overige baten gaan we ervan uit dat deze op het niveau van 2019 blijven. Voor 2019 en verder sluiten de begrotingen. 45 Overzicht vaste activa begroting 2019 bedragen in 1.000 Omschrijving Gebouwen ICT middelen Inventaris Totaal Aanschafwaarde per 1-1 864.000 703.000 643.000 2.210.000 Investeringen - 162.000 20.000 182.000 Desinvesteringen - 147.000- - 147.000- Aanschafwaarde per 31-12 864.000 718.000 663.000 2.245.000 Afschrijvingen per 1-1 267.000 373.000 302.000 942.000 Jaarlijkse afschrijving 86.000 172.000 54.000 312.000 Desinvestering 147.000-147.000- Afschrijving per 31-12 353.000 398.000 356.000 1.107.000 Boekwaarde per 1-1 597.000 330.000 341.000 1.268.000 Boekwaarde per 31-12 511.000 320.000 307.000 1.138.000 Jaarlijkse rente - - - - Jaarlijkse afschrijving 86.000-172.000-54.000-312.000- Kapitaallasten 86.000-172.000-54.000-312.000- De investering in 2019 betreft voor ruim 130.000 de vervanging van 170 laptops die geheel zijn afgeschreven. Daarnaast hebben we ruim 50.000 begroot voor reguliere vervangingen van ICTmiddelen, audiometers en inventaris. Wij verzoeken het Algemeen Bestuur kredieten beschikbaar te stellen tot een totaalbedrag van 182.000. Hierover wordt gerapporteerd in de bestuursrapportages en de jaarrekening. GGD Noord en Oost Gelderland Tweede begrotingswijziging 2019 6

Bijdragen deelnemende gemeenten 2019 46 Gemeente Aantal inwoners 31-12-2017 incl Apeldoorn Aantal inwoners 31-10-2017 excl Apeldoorn Begroting 2019 Publieke Gezondheid in Begroting 2019 JGZ in Begroting 2019 Totaal in Aalten 26.980 26.980 200.662 205.072 405.734 Berkelland 44.055 44.055 327.656 334.857 662.513 Bronckhorst 36.335 36.335 270.239 276.178 546.417 Doetinchem 57.311 57.311 426.247 435.614 861.861 Montferland 35.608 35.608 264.832 270.652 535.485 Oost Gelre 29.643 29.643 220.468 225.313 445.781 Oude IJsselstreek 39.560 39.560 294.225 300.691 594.916 Winterswijk 28.999 28.999 215.678 220.418 436.096 Regio Achterhoek 298.491 298.491 2.220.008 2.268.796 4.488.804 Apeldoorn 161.161-1.198.625-1.198.625 Brummen 20.759 20.759 154.394 157.787 312.181 Epe 32.787 32.787 243.851 249.210 493.061 Hattem 12.150 12.150 90.365 92.351 182.716 Korting Hattem ivm Logopedie - 3.209-3.209- Heerde 18.572 18.572 138.128 141.164 279.292 Lochem 33.601 33.601 249.905 255.397 505.303 Voorst 24.242 24.242 180.298 184.261 364.559 Korting Voorst ivm logopedie - 6.436-6.436- Zutphen 47.434 47.434 352.787 360.540 713.328 Regio Midden IJssel / Oost 350.706 189.545 2.608.354 1.431.065 4.039.419 Elburg 23.101 23.101 171.812 175.588 347.400 Ermelo 26.794 26.794 199.279 203.658 402.937 Harderwijk 46.775 46.775 347.886 355.531 703.418 Nunspeet 27.087 27.087 201.458 205.885 407.343 Oldebroek 23.503 23.503 174.802 178.644 353.446 Putten 24.302 24.302 180.745 184.717 365.461 Regio Noord Veluwe 171.562 171.562 1.275.982 1.304.023 2.580.005 Totaal GGD Noord en Oost Gelderland 820.759 659.598 6.104.343 5.003.884 11.108.227 Korting Hattem ivm logopedie 3.209 3.209 Korting Voorst ivm logopedie 6.436 6.436 - Totaal inwonerbijdrage voor berekening bijdrage per 6.104.343 5.013.529 11.117.872 Bijdrage per inwoner 7,44 7,60 15,04 GGD Noord en Oost Gelderland Tweede begrotingswijziging 2019 7

47 Adviesnota Algemeen bestuur Datum: 22 november 2018 Agendapunt: 7 Portefeuillehouder: D.H. Cziesso Onderwerp: Risicomanagement en weerstandsvermogen Voorstel: 1. in te stemmen met het benoemen van onderstaande risico s als belangrijkste risico s voor de GGD in het kader van het risicomanagement: 1. inhoudelijke risico s en risico s met betrekking tot opbrengsten a. wijziging wetgeving b. uitbraak infectieziekte/tbc c. gemeenten laten taken niet door de GGD uitvoeren d. omzetdaling/minder opdrachten e. morele verplichting voor uitvoering van taken die niet kostendekkend zijn 2. risico s vanwege personele omstandigheden 3. ziekteverzuim boven 4% 4. WW-verplichting 5. arbeidsmarktkrapte/leeftijdsopbouw 6. risico s vanuit de bedrijfsvoering a. begrotingsoverschrijding b. technologische ontwikkeling 2. het DB opdracht te geven om zorg te dragen voor een kwantificering van deze risico s ten behoeve van de bepaling van het weerstandsvermogen. Inleiding In de vergadering van uw bestuur van 12 april 2018 hebben wij toegezegd om een notitie over risicomanagement en weerstandsvermogen op te stellen en deze op 22 november 2018 met u te bespreken.

48 Beoogd effect Op basis van een vaststelling en analyse van de belangrijkste risico s voor de GGD komen tot een bepaling van het weerstandsvermogen van de GGD, die betrokken kan worden bij de rapportages over 2019. Argumenten 1.1 Met dit voorstel voldoen wij aan onze toezegging aan uw bestuur om een notitie over risicomanagement en weerstandsvermogen op te stellen. Naar aanleiding van het accountantsverslag over het boekjaar 2017 heeft uw bestuur hierom gevraagd. Dit is nu in gang gezet. 1.2 Wij hebben in samenwerking met het managementteam en de controller van de GGD de in de notitie genoemde risico s als belangrijkste risico s voor de GGD benoemd. De GGD heeft een inventarisatie gemaakt van de risico s. Deze hebben wij in het DB besproken en aangevuld. Op basis hiervan is een analyse van de risico s van de GGD gemaakt. 1.3 Het algemeen bestuur is het bevoegde orgaan om de risico s en het weerstandsvermogen van de GGD vast te stellen. Het AB stelt de begroting vast en gaat over de vorming en inzet van reserves. De Financiële verordening bepaalt dat het AB eens in de vier jaar een nota reserves en voorzieningen vaststelt. Kanttekeningen 1.1 Het algemeen bestuur heeft van tevoren geen inbreng gehad bij de afweging van de risico s. Er zijn interviews gehouden met de managers van de GGD om te komen tot het identificeren van de belangrijkste risico s van de GGD. Dit is besproken in het managementteam van de GGD en vervolgens in het DB. De afwegingen van het DB en MT zijn vastgelegd in de vergaderverslagen. Met bespreking in nu de AB-vergadering heeft uw bestuur alsnog inbreng. 1.2 Het algemeen bestuur heeft geen inzicht in de financiële consequenties. Met het vaststellen van de soorten risico s is nog niet duidelijk welke materiële gevolgen dit heeft voor het weerstandsvermogen. Wij stellen voor om dit later uit te werken en te laten vaststellen door uw bestuur. Het is allereerst van belang overeenstemming te hebben over het onderkennen van de belangrijkste risico s. 2

49 Financiën Het is op dit moment niet te zeggen wat dit gaat betekenen voor het weerstandsvermogen van de GGD. Een voorstel over de financiële gevolgen leggen we ter vaststelling voor aan het algemeen bestuur. Vervolg Na instemming door uw bestuur met het benoemen van de belangrijkste risico s voor de GGD in het kader van het risicomanagement, gaan wij deze risico s kwantificeren voor de bepaling van het weerstandsvermogen. Het resultaat hiervan leggen wij vervolgens ter vaststelling voor aan u. Daarna verwerken wij de resultaten in de rapportages over 2019. Communicatie Er zijn geen andere communicatieactiviteiten nodig dan gebruikelijk bij vergaderingen van het algemeen bestuur. Warnsveld, 24 oktober 2018 Het Dagelijks Bestuur, D.W. ten Brinke, directeur publieke gezondheid G. van den Berg, waarnemend voorzitter Bijlagen: 1. Notitie Risicomanagement 2018 3

50 Notitie Risicomanagement GGD Noord- en Oost-Gelderland Voorstel Op grond van deze notitie wordt voorgesteld: 1. De in deze notitie genoemde risico s voor de GGD vast te stellen als belangrijkste risico s in het kader van het risicomanagement. 2. Na vaststelling deze risico s te kwantificeren en te hanteren bij het bepalen van het weerstandsvermogen van de GGD. 3. Vervolgens de resultaten te verwerken in de bestuurs- en managementrapportages. Samenvatting In het accountantsverslag over het boekjaar 2017 adviseert de accountant een analyse te maken van de bestaande systematiek voor de bepaling van de risico s en het benodigde weerstandsvermogen van de GGD. Wij hebben het algemeen bestuur op 12 april 2018 toegezegd een notitie over risicomanagement en weerstandsvermogen op te stellen. In het kader van deze analyse van de risico s en het benodigde weerstandsvermogen van de GGD beschrijven we allereerst de bestaande systematiek. Ten behoeve van een nadere analyse onderscheiden we vervolgens een drietal categorieën risico s, mede met het oog op onze indeling in ABCDtaken. Te weten: 1. Inhoudelijke risico s en risico s met betrekking tot opbrengsten a. Wijziging wetgeving b. Uitbraak infectieziekte/tbc c. Gemeenten laten taken niet meer door de GGD uitvoeren d. Omzetdaling/minder opdrachten e. Morele verplichting voor uitvoering van taken die niet kostendekkend zijn 2. Risico s vanwege personele omstandigheden a. Ziekteverzuim boven 4% b. WW-verplichting c. Arbeidsmarktkrapte/leeftijdsopbouw 3. Risico s vanuit de bedrijfsvoering a. Imagorisico s b. Begrotingsoverschrijding c. Technologische ontwikkeling d. Aanbestedingsrisico s ICT Deze worden in deze notitie verder uitgewerkt. Het voorstel is om het algemeen bestuur voor te stellen de genoemde risico s vast te stellen als zijnde de belangrijkste risico s in het kader van het risicomanagement. In de fase daarna kwantificeren we de risico s. Deze kwantificering wordt na bespreking in het dagelijks bestuur weer ter vaststelling voorgelegd aan het algemeen bestuur. 1

51 Het resultaat van de kwantificering verwerken we in de rapportages over 2019. Inleiding De GGD heeft de ambitie een gezonde financiële bedrijfsvoering te hebben. Naast een adequate uitvoering van de inhoudelijke taken van de GGD. In het accountantsverslag over het boekjaar 2017 adviseert de accountant een analyse te maken van de bestaande systematiek voor de bepaling van de risico s en het benodigde weerstandsvermogen van de GGD. Wij hebben het algemeen bestuur op 12 april 2018 toegezegd een notitie over risicomanagement en weerstandsvermogen op te stellen. De afspraak is dat deze op 22 november 2018 in het algemeen bestuur wordt besproken. Deze notitie treft u hierbij aan. In deze notitie gaan we in op de tot nu toe gehanteerde systematiek. Ten behoeve van een nadere analyse benoemen we vervolgens de belangrijkste risico s voor de GGD. Op basis daarvan moet een besluit genomen worden of de gehanteerde systematiek aanpassing behoeft. Risicomanagement Risicomanagement betreft een analyse van de risico s voor de organisatie. Het is een belangrijk onderdeel van onze bedrijfsvoering en is ingebed in de planning- en controlcylcus. We maken een onderscheid in operationele risico s waarvoor goede beheersmaatregelen noodzakelijk zijn om deze te herkennen, en strategische risico s die naast een interne focus vooral betrekking hebben op de risico s die zich in de omgeving bevinden. De beheersmaatregelen voor operationele risico s borgen we in onze processen en externe audits. De GGD heeft in juni 2018 het HKZ-certificaat Publieke Gezondheid behaald. Binnen HKZ-normen zijn risico-inventarisatie op procesniveau, individueel klantniveau en organisatieniveau belangrijke thema s. Het gaat niet alleen om inventariseren en beheersen van risico s maar ook inventariseren van kansen. In deze nota gaat het vooral om deze strategische risico s. Weerstandsvermogen is het vermogen dat nodig is om toekomstige onverwachte en substantiële tegenvallers op te vangen zonder dat dit gevolgen heeft voor het beleid c.q. de daaraan verbonden activiteiten van de GGD. Weerstandsvermogen is een indicatie voor hoe robuust de begroting is. Het weerstandsvermogen is onder te verdelen in: a. structureel weerstandsvermogen: Het gaat hier om het structurele saldo van de begroting, zoals bijvoorbeeld een algemene post onvoorzien b. incidenteel weerstandsvermogen: Het vermogen om calamiteiten en andere eenmalige tegenvallers op te vangen. Dit omvat de vrij aanwendbare reserves die in het algemeen kunnen worden ingezet om tegenvallende rekeninguitkomsten en risico s op te vangen. Het Algemeen Bestuur beslist over de besteding van de reserve. 2

52 Indeling GGD-taken Voordat op de systematiek voor het bepalen van het weerstandsvermogen wordt ingegaan, is het goed de indeling van de verschillende soorten taken van de GGD in ogenschouw te nemen. Wij hanteren hiervoor de ABCD-indeling. A-taken zijn wettelijke taken die wij voor de gemeenten moeten uitvoeren. Voorbeelden hiervan zijn infectieziektebestrijding, medische milieukunde, technische hygiënezorg, toezicht kinderopvang en preventieprogramma s en gezondheidsbevordering. De financiering hiervan is via de gemeentelijke inwonerbijdrage of op basis van een tarief. B-taken zijn wettelijke taken van de gemeenten die vastgelegd zijn in onze gemeenschappelijke regeling of plaatsvinden op basis van subsidiëring of dienstverleningsovereenkomsten. De gemeente kan deze taken door de GGD laten uitvoeren. Voorbeelden hiervan zijn de uitvoering van de Jeugdgezondheidszorg, activiteiten op het terrein van de maatschappelijke zorg en lijkschouw op basis van de Wet op de lijkbezorging. Financiering vindt plaats op basis van de inwonerbijdrage of op basis van subsidie of tarief. C-taken zijn autonome gemeentelijke taken. De gemeente kan deze taken uitvoeren en kan deze door de GGD laten uitvoeren. Een voorbeeld hiervan is (extra) onderzoek door de Academische Werkplaats AGORA of het Evaluatiebureau. Financiering is op basis van subsidie of tarief. D-taken, tenslotte, zijn externe taken die de GGD uitvoert in opdracht van derden, zoals de rijksoverheid of de politie. Ook hier is de financiering op basis van subsidie over tarief. Bestaande systematiek Het Algemeen Bestuur heeft in februari 2010 het weerstandsvermogen bepaald op 5% van de omzet van de basisproducten en 20% van de omzet van plusproducten. Hiermee wordt in redelijkheid voorzien in het opvangen van structurele risico s. In genoemde bestuursvergadering is ook besloten de reserve basisproducten voor de helft bij de deelnemende gemeenten te reserveren en voor de andere helft bij de GGD. De reserve plusproducten wordt volledig bij de GGD gereserveerd. Wij houden het weerstandsvermogen aan in de vorm van de algemene reserve. Het Algemeen Bestuur beslist over de besteding van de algemene reserve. Analyse risico s De risico s die binnen de GGD aanwezig zijn kunnen verdeeld worden in risico s die meer inhoudelijk van aard zijn en/of betrekking hebben op de opbrengsten; deze zijn vooral extern van karakter. Daarnaast zijn er risico s die te maken hebben met personele omstandigheden. Ook zijn er risico s in verband met de bedrijfsvoering. De belangrijkste risico s voor de GGD geven we onderstaand weer. Het gaat om: 1. Inhoudelijke risico s en risico s met betrekking tot opbrengsten; 3

53 2. Risico s vanwege personele omstandigheden, en 3. Risico s vanuit de bedrijfsvoering. Ad 1. Inhoudelijke risico s en risico s met betrekking tot opbrengsten a. A-taken: Wijziging wetgeving Door wijziging van wetgeving kunnen wettelijk verplichte taken die de GGD uitvoert voor een gemeente komen te vervallen of er kunnen hierdoor taken bij komen. Bijvoorbeeld het toezicht op de kinderopvang. De gemeenten kunnen dan besluiten om deze opdracht zelf of door een derde te laten uitvoeren. Risico s zijn de dan ongedekte loon- en organisatiekosten. Afbouwen kost tijd en daarmee geld. Maatregelen: Bij het overhevelen van de taak neemt de partij die de taak gaat uitvoeren waarschijnlijk ook het grootste deel van het personeel van de GGD mee. De dekking voor de overheadkosten is niet afgedekt. b. A-taken: Uitbraak infectieziekte/tbc De GGD heeft de wettelijk bepaalde minimaal benodigde formatie beschikbaar als er een infectieziekte- of tbc-uitbraak is. In het geval van een grote uitbraak binnen het werkgebied kan de GGD een beroep doen op personeel van andere GGD en of organisaties. Hier staan uiteraard kosten tegenover. Wat betreft het risico voor de GGD zijn er twee situaties mogelijk: o Op grond van de Wet publieke gezondheid kan de GGD aanspraak doen op een bijdrage van het rijk als er wordt gehandeld in opdracht van de minister. Hierbij geldt een ondergrens van 45.000 per gebeurtenis en gaat het alleen om kosten die voortvloeien uit het daadwerkelijk treffen van maatregelen. o De GGD handelt niet opdracht van de minister. Er kan geen aanspraak worden gedaan op een bijdrage van het rijk. De GGD moet zelf de kosten dragen. Maatregelen: De ongedekte kosten vallen in de exploitatie. c. B-taken: Gemeenten laten taken niet meer door GGD uitvoeren. De gemeenten beleggen taken als Jeugdgezondheid, Maatschappelijke Zorg en Lijkschouw bij de GGD. Dit is geen wettelijke verplichting. De gemeenten kunnen individueel de taken zelf uitvoeren of bij een andere organisatie beleggen. Naast de ingezette uren voor het uitvoeren van de taak daalt ook de dekking voor de overheadkosten. Bij grootschalige afbouw is reorganisatie van backoffice en management noodzakelijk. Maatregelen: Bij het overhevelen van de taak neemt de partij die de taak gaat uitvoeren waarschijnlijk ook het grootste deel van het personeel van de GGD over. De dekking voor de overheadkosten is niet afgedekt. 4

54 d. C-taken: Omzetdaling/minder opdrachten Naast zijn wettelijk verplichte basistaken (A-taken) krijgt de GGD extra opdrachten van de deelnemende gemeenten. Deze opdrachten worden apart betaald door de verschillende gemeenten. Door minder vraag of door de keuze van de gemeente om de taak zelf of door een derde uit te laten voeren kan de omzet dalen. Naast de ingezette uren voor het uitvoeren van de opdracht wordt ook een deel van de overheadkosten hieruit gedekt. Maatregelen: Een deel van het personeel dat ingezet wordt op het primaire proces heeft een tijdelijk contract waarmee een beperkte daling van de opdrachten kan worden opgevangen. Bij het overhevelen van grote taken neemt de partij die de taak gaat uitvoeren waarschijnlijk ook het grootste deel van het personeel van de GGD mee. De dekking voor de overheadkosten is veelal niet afgedekt. e. D-Taken: Morele verplichting voor uitvoering van taken die niet kostendekkend zijn De GGD voert opdrachten uit voor het ministerie van VWS, het Openbaar ministerie, de politie, het COA etc. Een risico is dat de GGD een morele verplichting voelt om deze opdrachten aan te nemen. Daarmee komt de GGD in een slechte onderhandelingspositie voor het bepalen van de tarieven, waardoor deze niet kostendekkend zijn. Daarnaast kunnen de gestelde eisen in de opdrachten voor hogere kosten zorgen. Maatregelen: De GGD maakt zoveel mogelijk afspraken op het niveau van Oost-Nederland en zo nodig op landelijk niveau. Een risico hierbij is dat de infrastructuur van een groot verstedelijkt gebied totaal anders is dan de infrastructuur van een landelijke GGD. Hierdoor kunnen alsnog verschillen in de kostendekkendheid van landelijke tarieven ontstaan. Ad 2. Risico s vanwege personele omstandigheden a. Ziekteverzuim boven 4% Zoals elke organisatie met personeel in loondienst heeft de GGD te maken met ziekteverzuim. Hierin maken we een onderscheid tussen kort- en langdurig verzuim. De kosten voor vervanging van ziekteverzuim komen ten laste van de exploitatie van de GGD. Maatregelen: In onze formatieberekening gaan we uit van een ziekteverzuim van 4%. Dit is per fte ruim twee weken op jaarbasis. Kort verzuim is daarmee al meebegroot en wordt binnen de formatie opgelost. Dat levert dus geen extra kosten op. Langdurig verzuim 5

55 wordt wel vervangen. Hiervoor kan aanspraak op een deel van het centrale budget onvoorzien worden gedaan. Dit budget is op jaarbasis 1% van de begroting van de GGD. Het budget is echter naast de kosten voor langdurig verzuim ook bestemd voor overige onvoorziene kosten. b. WW-verplichting De GGD is eigenrisicodrager voor de werkloosheidwet. Dit betekent dat wanneer een medewerker de GGD verlaat en niet direct een andere baan heeft de GGD de kosten voor de WW-uitkering betaalt. Dit kan afhankelijk van de leeftijd en het aantal dienstjaren oplopen tot maximaal drie jaar. De kans op hoge kosten voor de GGD in dit verband is groot. De gemiddelde leeftijd van de medewerkers is hoog en er zijn veel mensen met een lang dienstverband bij de GGD. Daarnaast bevindt de organisatie zich in een fase van vernieuwing (zelforganisatie), die niet bij iedere medewerker past. Maatregelen: Bij het aanstellen van tijdelijk personeel maakt de GGD de afweging of de medewerker in loondienst komt of dat er voor een inhuurcontract wordt gekozen. Een medewerker inhuren heeft een hoger kostenplaatje dan wanneer we een medewerker in loondienst nemen. Hierbij kijken we voornamelijk naar het mogelijke WW-risico van de nieuwe medewerker. Als een tijdelijk dienstverband afloopt wordt vaak gekozen om de laatste drie maanden via een inhuur constructie te regelen. Hiermee wordt een mogelijke WW-verplichting voorkomen. c. Arbeidsmarktkrapte/leeftijdsopbouw Voor een aantal functies is de arbeidsmarkt krap. Het is denkbaar dat we om goede mensen te werven hogere salarissen moeten betalen. Daarnaast is, zoals eerder aangegeven, de gemiddelde leeftijd bij de GGD relatief hoog. De wil om van baan te veranderen neemt hiermee af. Waardoor er minder ruimte is voor jonge krachten. Maatregelen: De GGD is bezig met het ontwikkelen van strategisch personeelsbeleid. Ad 3. Risico s vanuit de bedrijfsvoering a. Imagorisico Het imagorisico is het risico, dat de goede naam van de organisatie wordt aangetast als gevolg van negatieve publiciteit. De GGD is veel bezig met klanten, waarbij een ontevreden klant eenvoudig zijn of haar ontevredenheid op sociale media kan uiten. De GGD voert een aantal taken uit, zoals toezicht kinderopvang, het geven van advies op gebied van milieu, het geven van vaccinaties, het coördineren van cisissituaties of infectieziekte-uitbraken. Als hierbij problemen ontstaan kan dit een grote maatschappelijke impact hebben. Maatregelen: Medewerkers van de GGD zijn zich over het algemeen bewust van deze risico s. In voorkomende gevallen (calamiteiten en/of politiek-gevoelige situaties) consulteren de medewerkers hun manager. 6

56 Daarnaast werkt de GGD zoveel mogelijk volgens (al dan niet landelijk) vastgestelde protocollen en richtlijnen. b. Begrotingsoverschrijding De GGD heeft een totale begroting van ruim 17,5 miljoen. Het saldo kan door onverwachte schommelingen in de bedrijfsvoering negatief uitvallen. Om te voorkomen dat bestuursleden voor een mogelijk beperkt tekort bij de gemeenteraad moeten aan kloppen kunnen hiervoor de bedrijfsvoeringsreserve inzetten. Maatregelen: De GGD rapporteert minimaal vier keer per jaar over de voortgang van de budgetten. Hiermee kan worden bijgestuurd als tekorten worden voorzien. c. Technologische ontwikkeling De technologische ontwikkelingen in de wereld gaan enorm snel. Bij de GGD gaat het om preventieve gezondheidzorg. De doelgroep is dus erg groot. Blijft de GGD bij en gaat de GGD mee met deze ontwikkelingen? Worden er tools ontwikkeld voor de GGD en of direct voor de doelgroep? Wat is de impact op onze bedrijfsprocessen? Dit vraagt ruimte om te flexibiliseren, innoveren en investeren. Dit vraagt eveneens dat we de ontwikkelingen volgen, onder meer met betrekking tot de betekenis voor onze bedrijfsvoering en voor het primaire proces. Binnen de begroting is slechts beperkt innovatiebudget beschikbaar. Hogere uitgaven kunnen noodzakelijk zijn om externe ontwikkelingen te blijven volgen. Daarnaast is er voor de GGD een grote afhankelijkheid van netwerksystemen, internettoegang, telefoonsystemen etc. Maatregelen: De GGD heeft de afgelopen jaren de ICT versterkt. Voor de bedrijfsvoering bouwen we dashboards en het DataWareHouse. Dit moeten we implementeren en doorontwikkelen. Daarbij is de GGD aangesloten bij Het Service Centrum in Tilburg. Dit is een samenwerking met een drietal GGD en een RAV. d. Aanbestedingsrisico s ICT Op ICT-gebied werkt GGD NOG samen met GGD Hart voor Brabant, GGD West- Brabant en RAV Brabant Midden-West-Noord. In dit samenwerkingsverband wordt het grootste deel van de ICT-aanbestedingen gedaan. Softwarepakketten worden soms ook met meerdere GGD en aanbesteed, bijvoorbeeld tbc-bestrijding, reizigersadvisering en forensische geneeskunde. Deze samenwerking kent risico s. De GGD is hiermee afhankelijker van de visie en het handelen van andere partijen. Dit kan leiden tot klachten over de procedure, budgetoverschrijding en tot het verkrijgen van een dienst die niet volledig bij de wensen van de eigen GGD aansluit. Maatregelen: Door de samenwerking met andere GGD en is specialisatie in aanbesteding mogelijk en is er meer expertise rondom aanbestedingen. Hiermee beperken we de kans op klachten over de procedure. Door inkoop op grotere schaal zijn daarnaast 7

57 besparingen te realiseren. De GGD maakt afspraken met de samenwerkende partijen om risico s te beheersen. 8

58 Adviesnota - CONCEPT Algemeen bestuur Datum: 22 november 2018 Agendapunt: 8 Portefeuillehouder: G. van den Berg Onderwerp: Bestuursagenda 2019-2023 Voorstel: 1. de Bestuursagenda 2019-2023 in concept vast te stellen; 2. de gemeenteraden tot 1 maart 2019 gelegenheid te geven om hun zienswijzen op de Bestuursagenda te geven; 3. de Bestuursagenda definitief vast te stellen in de vergadering van 11 april 2019; 4. voor de begroting 2020 geen uitgangspuntennota op te stellen; 5. informatie over de indexering en andere relevante zaken voor de begroting 2020 op te nemen in een beknopte brief aan de raden. Inleiding In de Bestuursagenda legt het nieuwe Algemeen Bestuur de koers voor de GGD in de nieuwe bestuursperiode vast. Beoogd effect Een bestuursagenda die draagvlak heeft bij de gemeenten en die richting geeft aan het beleid voor de GGD in de periode 2019-2023. Argumenten 1.1. Het is van belang draagvlak bij het Algemeen Bestuur te hebben voor de concept- Bestuursagenda. In mei-juni 2018 hebben de ambtenaren publieke gezondheid en de GGD informatie verzameld en gebrainstormd over de Bestuursagenda voor de nieuwe bestuursperiode. Op 4 oktober 2018 heeft uw bestuur een bijeenkomst over de bestuursagenda gehad onder leiding van debatleider Jan Bart Wilschut. De uitkomsten hiervan hebben wij samengevat in de bijgevoegde concept-bestuursagenda. Voordat het concept naar de gemeenteraden gaat, is het wenselijk te weten of u zich hierin kan vinden.

59 2.1. Het past bij de kaderstellende rol van de gemeenteraden dat zij worden betrokken bij de Bestuursagenda waarin de koers voor de GGD op hoofdlijnen wordt vastgelegd. Verschillende gemeenten hebben erop aangedrongen dat de gemeenteraden ook worden betrokken bij de Bestuursagenda voor de GGD. Wij stellen voor de concept-bestuursagenda uiterlijk begin december aan de raden te sturen en reacties te vragen vóór 1 maart 2019. Als de inbreng van de raden wordt verwerkt, kan er ook draagvlak komen voor het beleid ten aanzien van de GGD. Dit wordt jaarlijks uitgewerkt in de uitgangspuntennota en de programmabegroting, waarover de raden hun zienswijze kunnen geven. 3.1. Het AB stelt als hoogste orgaan van de GGD de Bestuursagenda definitief vast. De reacties van de raden bespreken wij in de DB-vergadering van 13 maart 2019. Daarna leggen wij u in de AB-vergadering van 11 april 2019 een voorstel voor om de Bestuursagenda - zo nodig aangepast - definitief vast te stellen. 4.1. Het is praktischer om in december 2018 niet (ook) een Uitgangspuntennota 2020 aan de raden te sturen. Wij stellen voor om geen uitgangspuntennota op te stellen voor de begroting 2020. Ten eerste ontbreekt een kader hiervoor, omdat de Bestuursagenda 2019-2023 nog niet klaar is. Ten tweede hoeven de raden dan niet op twee (deels overlappende) beleidsdocumenten te reageren. 5.1. De gemeenten willen wel tijdig informatie over de effecten van de GGD-begroting 2020. In de uitgangspuntennota informeren wij als Dagelijks Bestuur de gemeenten over de ontwikkelingen die relevant zijn voor het komende begrotingsjaar. Dit omvat ook een voorstel voor de indexering en de aankondiging van mogelijke voorstellen voor nieuw beleid. Wij stellen voor deze dit keer op te nemen in een beknopte brief aan de raden. Kanttekeningen 2.1. De tijd voor de verwerking van de reacties van de raden is krap. De reacties van de raden moeten worden verwerkt in de periode tussen het einde van de reactietermijn van 1 maart en de DB-vergadering van 13 maart 2019. In die DB-vergadering komt ook de concept-programmabegroting 2020 aan de orde. We verwachten dat dit in de praktijk lukt, door de behandeling van de Bestuursagenda in de gemeenteraden goed te volgen. Financiën De financiële gevolgen zijn afhankelijk van de uitwerking. De Bestuursagenda omvat een voorstel om meerjarenafspraken te maken. Vervolg Zie het schema in de bijlage. 2

60 Communicatie - Warnsveld, 2 november 2018 Het Dagelijks Bestuur, D.W. ten Brinke directeur publieke gezondheid G. van den Berg, wnd. voorzitter Bijlagen: 1. stappenschema Bestuursagenda 2. concept-bestuursagenda 2019-2023 3

61 Stappenschema Bestuursagenda 2019-2023 mei/juni GGD maakt een scan van de 22 coalitieakkoorden GGD NOG-gemeenten GGD inventariseert landelijke thema s en ontwikkelingen rond gezondheid en preventie ambtenaren publieke gezondheid houden brainstorm-bijeenkomst 4 oktober Algemeen Bestuur houdt discussiebijeenkomst 24 oktober Dagelijks Bestuur bespreekt concept 22 november Algemeen Bestuur stelt concept vast december t/m februari 2019 Gemeenteraden kunnen zienswijze geven 11 april 2019 Algemeen Bestuur stelt Bestuursagenda vast

62 concept Bestuursagenda 2019-2023 NOG Gezonder Voor: vaststelling concept door Algemeen Bestuur 22 november 2018 concept 1.3

63 Bestuurssamenvatting Het nieuwe Algemeen Bestuur van GGD Noord- en Oost-Gelderland legt in deze Bestuursagenda de belangrijkste uitgangspunten en prioriteiten vast voor de GGD in de jaren 2019-2023. Gezond houvast: uitgangspunten In dit onderdeel staan de algemene uitgangspunten van het werk van de GGD. Wij kiezen voor de benadering van positieve gezondheid : Gezondheid is het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven De missie van de GGD blijft: GGD Noord- en Oost-Gelderland is de gezondheidsdienst van 22 gemeenten. De GGD biedt actief Een gezond houvast en bewaakt, beschermt en bevordert de gezondheid van de inwoners. NOG Gezonder Dit onderdeel bevat de prioriteiten in de komende vier jaar om de inwoners NOG gezonder te maken. Hierbij sluit de GGD aan bij de landelijke ontwikkelingen en bij het gezondheidsbeleid en de preventieagenda s van de gemeenten. GGD Noord- en Oost-Gelderland richt zich op de volgende vier prioriteiten: 1. NOG gezondere jeugd 2. NOG gezondere leefomgeving 3. NOG gezonder oud worden 4. NOG gezondere leefstijl Gemeenten en GGD In dit onderdeel staan de uitgangspunten en prioriteiten voor de bestuurlijke en financiële relatie tussen gemeenten en GGD. Gemeenten zijn eigenaar en opdrachtgever van de GGD. De gemeenten maken financiële meerjarenafspraken over de GGD. Bestuursagenda 2019-2023 GGD Noord- en Oost-Gelderland 2

64 1. Nieuw GGD-bestuur bepaalt koers 1.1. Aanleiding Na de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2018 zijn nieuwe colleges van B&W gevormd. Daarna zijn een nieuw Algemeen Bestuur (AB) en Dagelijks Bestuur (DB) samengesteld voor GGD Noord- en Oost-Gelderland. Het nieuwe Algemeen Bestuur legt in deze Bestuursagenda de belangrijkste uitgangspunten en prioriteiten vast voor de GGD in de jaren 2019-2023. Jaarlijks worden de uitgangspunten en prioriteiten uitgewerkt in de uitgangspuntennota en de programmabegroting. 1.2. GGD: gemeentelijke organisatie voor publieke gezondheid De publieke gezondheid gaat over het beschermen en bevorderen van de gezondheid van de bevolking. In de Wet publieke gezondheid (Wpg) staan de taken van de gemeenten op dit terrein. Op basis van deze wet hebben de gemeenten in Noord- en Oost-Gelderland een aantal verplichte taken ondergebracht bij hun GGD. Daarnaast laten gemeenten en ook de rijksoverheid andere taken uitvoeren door de GGD. Deze taken sluiten aan bij de kerntaken en de deskundigheid van de GGD (zie ook de factsheet over GGD-taken in de bijlage). De 22 colleges van B&W hebben hun afspraken voor samenwerking vastgelegd in een gemeenschappelijke regeling. 2. Gezond houvast: uitgangspunten In dit onderdeel staan de algemene uitgangspunten van het werk van de GGD. 2.1. Positieve gezondheid Wat verstaan wij onder gezondheid? Wij kiezen voor de benadering van positieve gezondheid, net als in de vorige bestuursperiode 1 : Gezondheid is het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven. 1 Machteld Huber introduceerde het concept positieve gezondheid in 2012. Zie https://iph.nl/. Bestuursagenda 2019-2023 GGD Noord- en Oost-Gelderland 3

65 In deze benadering staat de mens centraal, niet de ziekte. Het accent ligt op mensen zelf, op hun veerkracht en op wat hun leven betekenisvol maakt. Hierbij is ook de sociale en fysieke omgeving waarin mensen leven van belang. Positieve gezondheid sluit aan op de principes die gemeenten in het sociaal domein hanteren. Ook past het in het streven naar een inclusieve samenleving, waaraan iedereen mee kan doen. 2.2. Missie GGD Wij handhaven de bestaande missie van GGD Noord- en Oost-Gelderland: GGD Noord- en Oost-Gelderland is de gezondheidsdienst van 22 gemeenten. De GGD biedt actief Een gezond houvast en bewaakt, beschermt en bevordert de gezondheid van de inwoners. De missie van de GGD komt tot uitdrukking in verschillende taken voor de publieke gezondheid. 2.3. Uitgangspunten De GGD waarborgt daadkracht en deskundigheid om gezondheid van de inwoners te beschermen, bewaken en bevorderen. De GGD levert maatwerk in zijn dienstverlening. De GGD richt zich op de vraag vanuit de 22 gemeenten en de 3 regio s Noord-Veluwe, Midden-IJssel/Oost-Veluwe en Achterhoek. Gemeenten en GGD zoeken evenwicht tussen lokale ambities en schaalvoordelen door gezamenlijke keuzes. De GGD is gericht op samenwerking met lokale, regionale en landelijke partners. Gemeenten en GGD versterken de positie van preventie in het sociaal domein, om de gewenste transformatie in het sociale domein vorm te geven en de kosten te beheersen. Hierbij ondersteunt de GGD de gemeenten met adviezen, programma s en onderzoek op het gebied van gezondheid. De GGD neemt de komende jaren meer stelling in het maatschappelijke debat als de publieke gezondheid in het geding is. 3. NOG Gezonder Dit onderdeel bevat de prioriteiten in de komende vier jaar om de inwoners NOG gezonder te maken. Bestuursagenda 2019-2023 GGD Noord- en Oost-Gelderland 4

66 3.1. Het gaat goed. Het gaat goed met de volksgezondheid in Nederland. We worden steeds ouder, en de meeste mensen voelen zich gezond en niet beperkt. Niet iedereen profiteert evenveel van de groei in levensverwachting. Mensen met een lage sociaaleconomische status leven korter en minder lang in goede gezondheid. Ook zijn er nieuwe opgaven rond gezondheid: de toename van chronische aandoeningen en sociale problemen zoals eenzaamheid. Verder hebben leefstijl en leefomgeving invloed op gezondheid. Hierbij zien wij positieve en negatieve ontwikkelingen. 3.2. Uitgangspunten en vier prioriteiten GGD Noord- en Oost-Gelderland richt zich op de volgende vier prioriteiten: 1. NOG gezondere jeugd 2. NOG gezondere leefomgeving 3. NOG gezonder oud worden 4. NOG gezondere leefstijl Voor alle vier prioriteiten geldt als uitgangspunt: De GGD sluit aan bij de landelijke ontwikkelingen en bij het gezondheidsbeleid en de preventieagenda s van de gemeenten. Gemeenten dragen bij aan het NOG gezonder laten worden van hun inwoners en aan het verkleinen van gezondheidsverschillen. Door meer te investeren in preventie en gezondheidsbevordering kan gezondheidswinst worden behaald. Bundeling van de krachten van gemeenten en andere partijen leidt tot meer en sneller resultaat. De GGD zoekt strategieën om dit te bereiken in de regio NOG. De GGD besteedt specifieke aandacht aan het bereiken van kwetsbare groepen (mensen met een lage sociaaleconomische status, in armoede, laaggeletterdheid, nieuwkomers en psychisch kwetsbare mensen). De GGD zoekt innovatieve strategieën om het bereik en de effecten van gezondheidsprogramma s te vergroten, ook via de academische werkplaats Agora. Bestuursagenda 2019-2023 GGD Noord- en Oost-Gelderland 5

67 3.3. NOG gezondere jeugd De jeugd heeft de toekomst. Het is belangrijk om preventie en gezondheidsvaardigheden zo jong mogelijk aan te leren. Daarom zet de GGD in op: Vergroten van de weerbaarheid van de jeugd. Versterken van de doorgaande lijn van de jeugdgezondheidszorg van 0-18 jaar Inzetten op de jeugd bij het stimuleren van een gezonde leefstijl en de gezonde keuze aantrekkelijk maken. Meer aandacht voor de gezondheid van de groep 12-24-jarigen, de levensfase waarin veel problemen ontstaan. Dit betreft jeugdgezondheid adolescenten en andere preventieve activiteiten op het voorgezet onderwijs en het mbo. Op verhoging van de deelname aan het rijksvaccinatieprogramma, door activiteiten in de regio en aansluiting bij de landelijke campagne, in samenwerking met de uitvoeringspartners (met name jeugdgezondheidzorg 0-4-jarigen). 3.4. NOG gezondere leefomgeving De nieuwe Omgevingswet biedt de gemeenten kansen om gezondheid een plek te geven in de ontwikkeling van de fysieke ruimte. De GGD ondersteunt de gemeenten om gezondheid en de Omgevingswet te verbinden en de leefomgeving zó in te richten dat gezondheid wordt beschermd en bevorderd. Daarom zet de GGD in op: Leveren van informatie en analyses over gezondheid en leefomgeving, en op basis hiervan gemeenten adviseren Afstemming met de Veiligheidsregio NOG en de drie omgevingsdiensten in de regio NOG, die de gemeenten over de Omgevingswet adviseren vanuit hun expertises. 3.5. NOG gezonder oud worden Preventie helpt ouderen zo lang mogelijk gezond en zelfredzaam te blijven. Zo houden zij zo lang mogelijk de regie over hun leven. De groep ouderen wordt steeds groter en zal een groter beroep doen op zorgvoorzieningen. Daarom zet de GGD in op: Het leveren van informatie over de gezondheidssituatie van ouderen en op basis van de uitkomsten adviseren over gemeentelijk beleid. Het ontwikkelen, uitvoeren en evalueren van gezondheidsprogramma s. 3.6. NOG gezondere leefstijl Met preventie is nog veel gezondheidswinst te behalen. Gezondheid is een voorwaarde om mee te doen in de maatschappij. Ook de stijgende kosten van ondersteuning en zorg vragen om versterking van preventie. Daarom zet de GGD op NOG-niveau in op: De prioriteiten van het Nationaal Preventieakkoord 2018: roken, overgewicht (verband met bewegen en voeding) en problematisch alcoholgebruik. Hierbij is het noodzakelijk Bestuursagenda 2019-2023 GGD Noord- en Oost-Gelderland 6

68 duidelijke prioriteiten te stellen en te kiezen voor een langdurige, programmatische aanpak. Het signaleren en duiden van belangrijke trends in de gezondheid van de inwoners. De GGD zoekt hierbij naar nieuwe manieren om data en kennis te genereren. Daarbij werkt de GGD samen met academische werkplaats Agora en andere partijen op landelijk en regionaal niveau. Het bevorderen van een gezonde leefstijl bij volwassenen via werkgevers. Dit gebeurt via het platform NOG Fitter en vitaler. 4. Gemeenten en GGD In dit onderdeel staan de uitgangspunten en prioriteiten voor de bestuurlijke en financiële relatie tussen gemeenten en GGD. Gemeenten zijn eigenaar en opdrachtgever van de GGD. 4.1. Bestuur en organisatie Gemeenten en GGD blijven in gesprek over de uitvoering van taken. Dit gebeurt op basis van heldere afspraken en duidelijke verhoudingen in hun rollen als opdrachtgever en opdrachtnemer. Per gemeente of regio komt er informatie over de dienstverlening en taakuitvoering door de GGD. De efficiency en effectiviteit van gezondheidsprojecten en -programma s willen we inzichtelijk maken en vergroten. De GGD stimuleert gemeenten om kennis en ervaringen met elkaar te delen. Hierbij kunnen gemeenten de krachten bundelen op NOG-niveau en binnen de drie regio s Achterhoek, Midden-IJssel/Oost-Veluwe en Noord-Veluwe. Medewerkers van de GGD hebben ruimte om te doen wat nodig is. Binnen de vastgestelde kaders zijn zij in zelforganiserende teams verantwoordelijk voor het teamresultaat. Zij spelen daarmee snel en adequaat in op wat de omgeving van hen vraagt. 4.2. Financiën Gemeenten en GGD maken financiële meerjarenafspraken. Daarbij gaat het onder meer over de te leveren producten, de hoogte van de inwonerbijdrage en over de indexering. Gemeenten en GGD maken nieuwe afspraken over het risicomanagement en weerstandsvermogen bij de GGD. Bestuursagenda 2019-2023 GGD Noord- en Oost-Gelderland 7

69 Bijlage Factsheet ABCD-taken GGD NOG 2018 Bestuursagenda 2019-2023 GGD Noord- en Oost-Gelderland 8