Zelfredzaamheid; nieuwe onafhankelijkheid of symboolpolitiek? Publicatie datum: 09-10-2017 Zelfredzaamheid; nieuwe onafhankelijkheid of symboolpolitiek? Doenvermogen minstens zo belangrijk als denkvermogen Ga uit van de eigen regie Voor mensen door mensen Ervaringsdeskundigen vertellen hun verhaal Colofon
Zelfredzaamheid; nieuwe onafhankelijkheid of symboolpolitiek? Rond de 30 directeuren, teammanagers, beleidsmedewerkers en klantmanagers van gemeenten en samenwerkingspartners kwamen vrijdag 22 september bijeen om inzichten te verzamelen en informatie uit te wisselen rondom het thema Zelfredzaamheid. Naast sprekers van de Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid (WRR) en het kenniscentrum Movisie, kwamen ook zelfhulporganisaties en ervaringsdeskundigen aan het woord.
Doenvermogen minstens zo belangrijk als denkvermogen Neem menselijk tekort serieus als het gaat om het versterken van de zelfredzaam. Dat is een van de conclusies uit het in dit voorjaar verschenen WRR rapport Weten is nog geen doen. Anne-Greet Keizer, wetenschappelijke medewerker bij de WRR, liet ons in haar presentatie zien dat doenvermogen minstens zo belangrijk is om aan de hoge eisen van de participatiesamenleving te kunnen voldoen als denkvermogen. De WRR vraagt met haar rapport aandacht voor het belang van niet-cognitieve vermogens, zoals een plan maken, in actie komen, volhouden en om kunnen gaan met verleidingen en tegenslag. Kennis en intelligentie alleen zijn niet genoeg voor redzaamheid. Ook mensen met een goede opleiding en een goed inkomen kunnen in moeilijkheden komen omdat ze even niet opletten of zaken voor zich uitschuiven. Dat geldt zeker op momenten dat het leven tegenzit, zoals bij, ziekte, echtscheiding, faillissement of ontslag. En soms is het juist de overheid die mensen minder redzaam maakt, omdat ze onvoldoende rekening houdt met verschillen in het doenvermogen van burgers. Tips Stuur burgers meer, bijvoorbeeld door bij formulieren de meest voorkomende hokjes alvast aan te vinken. Organiseer diensten aan burgers zo inclusief mogelijk, want iedereen moet mee kunnen doen. En dat is heel wat anders dan iedereen het zelf maar te laten opknappen óf zeggen: Wij het wel voor je.
Ga uit van de eigen regie De zelfredzaamheid die de overheid nu van burgers vraagt, gaat er nog te veel van uit dat je alles zelf moet doen. Volgens Anne-Marie van Bergen, senior adviseur Movisie, gaat eigen regie vooral over ondersteuning die bij iemand past en het vermogen om het leven te sturen, ook al heeft iemand een beperking. De vraag en de behoefte van de burger staan hierbij centraal. Hoe kunnen gemeenten en professionals werken aan eigen regie voor de mensen die zij helpen? Movisie zoekt het antwoord bij ontwikkelingen in de praktijk die ervoor zorgen dat mensen zoveel mogelijk de regie houden of terugkrijgen op hun leven. Tips Zet ervaringsdeskundigen in. Zet instrumenten in waarmee mensen zelf hun zorg- of leefplan kunnen opstellen. Zet cliëntgestuurde projecten, zelfregiecentra en zelfhulpgroepen op. Laat professionals ondersteuning bieden in het zelf voeren van de regie.
Voor mensen door mensen Drie organisaties die de kracht van onderlinge hulp coördineren, verspreiden en ondersteunen presenteerden hun aanpak. Stichting De Broekriem Stichting De Broekriem is begin 2013 opgericht door werkzoekenden die elkaar steunden en hielpen bij het zoeken naar een baan. Al snel bleek dat veel meer mensen dit initiatief waardevol vonden. Razendsnel groeide de stichting uit tot een landelijk netwerk met inmiddels 82 gemotiveerde eventmanagers (vrijwilligers) die het concept verder verspreiden door het organiseren van events en meet ups. Ook heeft De Broekriem relaties met diverse gemeenten om zo het lokale arbeidsmarktbeleid te versterken. In 2016 is de stichting door het ministerie én door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) uitgeroepen tot beste vrijwilligersorganisatie van Nederland! " Ik heb werkzoekend zijn als positief ervaren. Natuurlijk had ik ook mijn baalmomenten, maar het zoeken naar werk heeft mij ook veel gebracht. Door na te denken, gedwongen of niet, over wat ik zelf wil, waar mijn kracht ligt en waar ik naar toe wil in de toekomst. Ik hoop ook dat ik dit kan overdragen aan de vrijwilligers binnen De Broekriem. Annemieke Methorst, HR-/ projectmanager bij De Broekriem is verantwoordelijk voor projecten die bijdragen aan de ontwikkeling van de community. Zij begeleidt en traint de vrijwilligers bij het organiseren van hun events. Voor Annemieke is het al weer een poosje geleden dat ze zelf werkzoekend was. Mezzo Als belangenorganisatie komt Mezzo op voor alle mantelzorgers in Nederland en is een spin in het web die mensen en organisaties aan elkaar verbindt. Samen met 300 aangesloten organisaties ligt de focus van Mezzo op informatie, advies en steun aan mantelzorgers. Daarnaast voorziet Mezzo gemeenten en lidorganisaties van informatie, kennis en middelen, zodat zij op hun beurt mantelzorgers goed kunnen ondersteunen en mantelzorgers de juiste waardering krijgen. ' Wij willen ervoor zorgen dat de signalen van deze mensen op de juiste plaats terechtkomen bij de Rijksoverheid en gemeenten. Mantelzorgers krijgen hierdoor de stem die zij verdienen met als doel dat mantelzorg net zo vanzelfsprekend wordt als het zorgen voor kinderen. Zo is het bij de komst van de Wmo gelukt om een formele positie voor mantelzorgers in die wet te krijgen. Liesbeth Hoogedijk, directeur van Mezzo, staat voortdurend in contact met mensen die mantelzorg verrichten. 2Getthere Coaching 2GetThere Coaching is een innovatief initiatief vóór en dóór jongeren en jongerencoaches. Jongerencoaches coachen jongeren in de eigen leeftijdsgroep naar werk, stage en/of school, maar hebben uit ervaring oog en gevoel voor de dagelijkse dingen. Susanne ten Doesschate Boekelman is initiatiefnemer en de drijvende kracht achter 2GetThere. Eind 2009 startte zij met de werving van het eerste team coaches. Sindsdien bereidt het initiatief zich steeds verder uit; zowel nationaal als internationaal. In 2014 werd 2GetThere best practice van de wereld, gekozen door de International Labour Organization. Het initiatief kent een persoonlijke aanpak, is gebaseerd op intrinsieke motivatie en versterkt de zelfredzaamheid van jongeren op weg naar (jong)volwassenheid. 'We staan voor eigen kracht en voor het stimuleren van zelfredzaamheid. Het verbinden met elkaar.' Een van de ervaringsdeskundige in de zaal vult haar aan: Geen oordeel hebben. Daar staan we nog het meeste voor. Zonder oordeel contact hebben met jongeren en ze vrij
tegemoet treden. Hierdoor voelen de jongeren zich ook veilig en kan er beweging ontstaan. Een stuk vertrouwen.' 'Wat ons onderscheidt, is dat wij heel flexibel zijn en niet werken vanuit kaders. Je werkt met elkaar en niet met methodieken. Wat ons ook wel bijzonder maakt, is dat wij een kweekvijverproject zijn. Onze jongerencoaches ontwikkelen zichzelf ook en binnen 2,5 jaar stromen zij uit naar regulier werk. Susanne ten Doesschate Boekelman, initiatiefnemer en drijvende kracht achter 2GetThere
Ervaringsdeskundigen vertellen hun verhaal En toen kwamen de ervaringsdeskundigen aan het woord. Els Els deelde haar ervaringen als mantelzorger: Het begon met koffie drinken samen met de buurvrouw aan de overkant van de straat. Het was gezellig en we hadden veel te vertellen. Op een gegeven moment ging de gezondheid van de buurvrouw wat achteruit en ik ging mee naar de huisarts en deed boodschappen; eerst af en toe maar later werd het structureel. Ik stond er niet bij stil maar het koste mij veel tijd en energie waardoor mijn eigen leven in vernauwing raakte: ik stopte met yogalessen omdat ik mantelzorg en vrije tijd niet meer kon combineren. Maar je ging gewoon door, omdat je niet kon loslaten: de verwachtingen waren gewekt en de hulp was echt noodzakelijk. 'Ik stond er niet bij stil maar het koste mij veel tijd en energie waardoor mijn eigen leven in vernauwing raakte. Els Vorige week hoorde ik dat de buurvrouw spontaan in het ziekenhuis terecht was gekomen en toen ik wilde kijken hoe het gaat, was ze overleden. Dan gaat er van alles door je heen: schrikken, ongeloof, maar ook opluchting. En vervolgens weer leegte. Ik besefte dat ik een groot deel van mijn leven bezig ben geweest met mantelzorg en dat dat nu niet meer zo is. Van de ene op de andere dag stond ik voor een zee aan tijd. Sara en Robin Sara vertelde over de betekenis van relaties: Door een depressie heb ik alle vrienden verloren en stond ik er helemaal alleen voor. Eigenlijk juist op het moment dat ik ze nodig had. Dat Robin toen contact met mij heeft opgenomen en zich kon verplaatsen in mijn situatie, heeft mij goed gedaan. Robin heeft zelf een zware jeugd achter de rug en weet hoe ver iemand kan wegzakken en het geloof in relaties kan verliezen: Daarom voelde ik de noodzaak om te helpen. Het ontzettend leuk om eigen ervaringen te delen. Niet om te vertellen wat de beste weg is om het leven weer op te pakken, maar om te vertellen dat iemand er niet alleen voor staat, om tips uit te wisselen en gewoon lekker kletsen. Elke jongere is anders. De ene keer zit je een sollicitatiebrief te schrijven samen en de andere keer heb je een heel diep gesprek ergens over. Per contact verschilt het ook veel. Ik heb jongeren gehad die na twee weken alweer weg waren en jongeren waarmee je maanden blijft afspreken. En ze kunnen altijd terugkomen. ' Dat Robin contact met mij heeft opgenomen en zich kon verplaatsen in mijn situatie, heeft mij goed gedaan. Sara Sara: De laatste keer hebben we erover gesproken over hoe lang we elkaar nog zullen ontmoeten en wanneer ik weer voldoende kracht heb om mijn eigen leven te voeren. Wij zijn ons ervan bewust dat het ook een soort traject is en niet voor eeuwig zal duren. Aan de andere kant; Robin is gewoon een deel van mijn leven geworden, een vriendin, en ik van haar.
Colofon Divosa Koningin Wilhelminalaan 5 3527 LA Utrecht Postbus 2758 3500 GT Utrecht T 030-233 23 37 E info@divosa.nl (mailto:info@divosa.nl) www.divosa.nl (http://www.divosa.nl) Redactie Jurgen Woudwijk Jasja van Moorsel Versie 10 oktober 2017