PROGRAMMA VAN EISEN HUISVESTING HAP+SEH

Het programma van eisen is hét middel om de ideevorming over de samenwerking binnen het gebouw te structureren. Het programma van eisen is voor de architect het uitgangspunt bij het ontwerpen. Het programma van eisen is de liniaal om het ontwerp te toetsen op kwaliteit. Het programma van eisen is de basis voor een globale begroting om de haalbaarheid van de (ver)bouw te bepalen. PROGRAMMA VAN EISEN HUISVESTING HAP+SEH Het programma van eisen is een toetssteen om te bepalen of een bestaande bebouwing geschikt is Het programma van eisen geeft enige garantie dat tekeningen niet telkens moeten worden gewijzigd. Door de bouwadviesgroep-lhv In opdracht van de Vereniging Huisartsenposten Nederland Juni 2010

Inhoud 1. Algemene inleiding 2. Planning 2.1 Fasering 2.2 Opleverdatum en bouwtijd 3. Kosten en budget 3.1 Uitgangspunt:huur 3.2 Exploitatiekosten en onderhoud 3.3 Budget 3.4 Afwerkingsniveau 4. Het gebouw als geheel 4.1 Algemene eisen 4.2 Patiëntenstromen 4.3 Opzet gebouw - hoofdmodel van samenwerking HAP+SEH 5. Beschrijving van de algemene ruimten 5.1 Centrale entree/tochtportaal 5.2 Personeelsentree 5.3 De hal 5.4 Gangen, verkeersgebied, looplijnen 5.5 Wachtruimte 5.6 De huiskamer/koffieruimte 5.7 Toiletten 5.8 Bergingen 5.9 Parkeerplaats en fietsenstalling 6. Beschrijving werkplekken van de medewerkers 6.1 Balie (frontoffice) 6.2 Backoffice 6.3 Callcenter 6.4 Triagekamer 6.5 Universele behandelkamers HAP 6.6 Laboratorium 6.7 Teampost SEH 6.8 Ambulance ingang 6.9 SEH-ruimten 6.10 Kantoorruimten 6.11 Oppervlakte-indicatie van voorbeeld HAP 7. Algemene bouwtechnische en bouwfysische eisen 7.1 Kwaliteit en wetgeving en de eisen van de bouwadviesgroep LHV 7.2 De omgeving 7.3 Bouwkundige aspecten 7.4 Installaties 8. Aanbevelingen 8.1 Beveiliging 8.2 Rolstoelen en scootmobielen 8.3 Onderhoud 8.4 Vuilafvoer 8.5 Energiegebruik, EPN-berekening 8.6 Ventilatie en koeling 8.7 Gebouwvoedingen 8.8 Telefoon en data 8.9 Verlichting 9. Adressen bouwadviesgroep-lhv 2 pve HAP+SEH juni 2010

1. Algemene inleiding De huisartsenposten zijn eind negentiger jaren ontstaan om buiten kantooruren acute zorg te kunnen bieden. Inmiddels is er een ontwikkeling tot intensieve samenwerking met de spoedeisende hulpafdeling (SEH) van het ziekenhuis op gang gekomen. Doel van deze samenwerking is het bieden van optimale acute zorg buiten kantooruren. De Vereniging Huisartsenposten Nederland (VHN) heeft in de periode van september 2009 tot en met juni 2010 de samenwerking van HAP en SEH bestudeerd en de feitelijke stand van zaken geïnventariseerd. Om de verdere ontwikkeling van samenwerking van HAP en SEH te stimuleren en ondersteunen, stelde de VHN het handboek samenwerking HAP+SEH op. Dit handboek bevat producten die bedoeld zijn om de praktijk te ondersteunen. Dit programma van eisen huisvesting HAP+SEH maakt onderdeel uit van het handboek. Er bestaan verschillende vormen van samenwerking tussen huisartsenpost en SEH. De inventarisatie van de VHN wijst echter uit dat zich een hoofdmodel uitgekristalliseerd. Dit hoofdmodel van samenwerking HAP+SEH staat uitvoerig beschreven in het handboek en vormt ook het uitgangspunt van dit referentie programma van eisen. In het hoofdmodel.is de HAP vóór de SEH geplaatst. De triage van zelfverwijzers vindt plaats op de HAP onder verantwoordelijkheid van de huisarts. HAP en SEH bemensen een gezamenlijke balie HAP en SEH hebben vervolgens hun eigen wachtkamers en werkwijze. Er zijn meerdere varianten mogelijk op dit hoofdmodel, vaak ingegeven door regionale en zelfs lokale factoren. Ook de varianten staan beschreven in het handboek. Het hoofdmodel is in de praktijk bovendien vaak een groeimodel, waarbij de samenwerking in de loop van de tijd intensiever wordt. Samenwerking brengt niet alleen zorginhoudelijke vraagstukken met zich mee, maar betekent ook het nodige voor de huisvesting. Een feit is dat wanneer HAP en SEH besluiten samen te werken dit meestal betekent dat de HAP moet verhuizen. Soms is de post al op het ziekenhuisterrein gevestigd, maar moet er toch verhuisd worden en vrijwel altijd moet er (grondig) verbouwd worden. Het is zaak om tijdig en diepgaand met elkaar na te denken over de huisvesting. Aan het verlenen van adequate zorg kleven immers logistieke voorwaarden. Welke dat zijn hangt ook af van de mate en de vorm van samenwerking. Hoe ziet een samenwerkende HAP+SEH er concreet uit? Aan welke minimum voorwaarden dient de huisvesting te voldoen? Welke aspecten zijn cruciaal? Waarin verschillen de huisartsenpost en de SEH van mening? Een belangrijk instrument bij het beantwoorden van deze vragen is het opstellen van een programma van eisen. Dit referentie-p.v.e. kan daarbij een hulpmiddel zijn. Als de huisvesting aan de orde is, slaat men maar al te vaak direct aan het tekenen of wordt er een architect bijgehaald om te kijken wat er mogelijk is. Deze aanpak bergt het risico in zich dat niet goed doordacht wordt wat optimale zorg nodig heeft. Men laat zich op voorhand beperken door de bouwadviesgroep-lhv 3 pve HAP+SEH juni 2010

praktische mogelijkheden die op dat moment voorhanden zijn. Bovendien kunnen eerste en tweede lijn in de praktijk een verschillende taal spreken. Aandacht is nodig om ieders belangen in aanmerking te nemen. Een planmatige aanpak kan hiervoor zorgen. Het programma van eisen structureert het overleg tussen HAP en SEH over hun gezamenlijke huisvesting. Het dwingt bovendien om de samenwerking op dagelijks niveau te omschrijven. De kans op een succesvolle samenwerking wordt daardoor alleen maar groter. Zoals een SEH-arts in het kader van het project samenwerking HAP+SEH onlangs opmerkte: Aan de plattegrond kun je zien of er straks wel of niet samengewerkt gaat worden. Samengevat is het programma van eisen: Het middel om de mate en wijze van samenwerking binnen het gebouw te structureren en keuzes te maken. Het uitgangspunt voor de architect bij het ontwerpen. De maatstaf om het ontwerp te toetsen op kwaliteit. De basis voor het opstellen van een globale kostenraming om de haalbaarheid van het project te kunnen inschatten. De toetssteen om te kunnen bepalen of de voorziening op de beoogde locatie voldoet en past. Een goed gestructureerd proces om te komen tot adequate huisvesting ziet er als volgt uit: 1. Opstellen van een gezamenlijke zorgvisie. 2. Inventariseren van de knelpunten / oplossingen zoeken. 3. Onderzoek naar de mogelijkheden van een gezamenlijke huisvesting bij voorkeur met een dienstapotheek. 4. Opstellen van programma van eisen. 5. Maken van een vlekkenplan, waarin de positie van HAP, SEH, Apotheek, ambulance-ingang en Accute Opname t.o.v. elkaar duidelijk is. 6. Ontwikkelen van een schetsontwerp met een globale haalbaarheidstoets. 7. Intentie-overeenkomst op basis van programma van eisen, principeindeling, staat van afwerking, huurprijs en tijdstip van levering. 8. Uitwerken tot definitef ontwerp met begroting. 9. Maken van een adviesplattegrond voor de functionele indeling 1. 10. Toetsing van financiële haalbaarheid en planning. 11. Opstellen huurcontract. 12. Uitvoering (door derden). 13. Inrichting en in gebruikname. In de hoofdstukken 4 tot en met 8 gaan we in op de eisen en uitgangspunten voor het gebouw en de algemene en werkruimten en op bouwkundige zaken. Eerst staan we in de hoofdstukken 2 en 3 nader stil bij de planning en kosten. 1 Hierbij kan de huisartsenpost de hulp inroepen van de bouwadviesgroep-lhv bouwadviesgroep-lhv 4 pve HAP+SEH juni 2010

2. Planning 2.1 Fasering Het ontwikkel- en bouwproces kan worden onderverdeeld in fasen vanaf het initiatief tot het in gebruik nemen van het gebouw. Elke fase omvat een aantal activiteiten en wordt afgesloten met een eindproduct. In het prille stadium van de ontwikkeling kunnen de eerste fasen betrekkelijk nauwkeurig ingepland worden. Naarmate de activiteiten verder weg liggen wordt de planning minder betrouwbaar vanwege de vele zaken die niet door de participanten zelf beïnvloed kunnen worden. Hierna volgt een voorzichtige schatting van de benodigde tijd in weken. Het spreekt vanzelf dat het belangrijk is om tijdens het traject de planning goed te laten bewaken. Voorbereiding Fase Eindproduct Aantal weken na peildatum Initiatief, vooronderzoek visie op samenwerking 01 Programma / visie op samenwerking Programma van eisen 06 Financiële haalbaarheid Budgetdiscipline 07 Oriëntatie realisering Vlekkenplan 08 Intentie Intentieovereenkomst 09 Contract/tijdschema 10 Bouwvoorbereiding Uitvoering Ontwerpen Schetsontwerp 14 Definitief ontwerp en begroting Definitief ontwerp 18 Aanvraag bouwvergunning 24 Vergunningen Bouwvergunning 37 Bestek/bestektekeningen Prijs opvragen 24 Uitvoering Start bouw 39 Uitvoering Bouwen 44 Inrichting Het inrichten 94 Ingebruikneming Het gebouw is in gebruik 98 De fasen overlappen elkaar deels in de tijd. Zo kunt u tegelijk bezig zijn met de architectenkeuze en het opstellen van het programma van eisen. De duur van het hele traject kan variëren van een half jaar (kleine verbouwing) tot enkele jaren. 2.2 Opleverdatum en bouwtijd Het moment waarop een gebouw in gebruik kan worden genomen is voor de exploitatie een belangrijk gegeven. Ook een zo kort mogelijke bouwtijd is belangrijk, gelet op het beperken van de bouwrente. Het beste kan gewerkt worden met een realistische en haalbare planning. Werken onder tijdsdruk, zowel in de voorbereidingsfase, als tijdens de uitvoering werkt fouten in de hand. Als toch voor een zeer korte doorlooptijd wordt gekozen, zijn snelle bouwmethoden een mogelijkheid. Dit kan echter consequenties hebben voor de vormgeving, de bouwvoorbereidingstijd en de bouwkosten. bouwadviesgroep-lhv 5 pve HAP+SEH juni 2010

De volgende factoren spelen een rol bij het maken van een tijdsplanning van de verschillende fasen van het bouwproces: Beslismomenten opdrachtgever (inclusief schatting van de benodigde tijd voor overleg en het nemen van beslissingen). Proceduretijd aanvraag vergunning(en). Tijdraming bouwvoorbereiding. Tijdraming bouwtijd. Tijdstip verkrijgen en tijdraming bouwrijp maken van grond. Tijdstip van inrichting, verhuizen en ingebruikneming. bouwadviesgroep-lhv 6 pve HAP+SEH juni 2010

3. Kosten en budget 3.1 Uitgangspunt: huur Belangrijke voorwaarde voor het realiseren van een huisartsenpost, in dit geval in het ziekenhuis, zijn de kosten van de bouw/huur en van het gebruik van het gebouw (exploitatie). De maximaal toelaatbare lasten kunnen worden gebaseerd op het maximaal beschikbare budget. Omdat dit document betrekking heeft op de gezamenlijke huisvesting van huisartsenpost en SEH, doet de situatie zich niet voor dat de huisartsenpost het gebouw in eigendom heeft. Daarom gaat dit hoofdstuk uit van een huurlast. 3.2 Exploitatiekosten en onderhoud Er bestaat evenwicht tussen de exploitatie- en investeringskosten. Te laag gestelde investeringskosten kunnen de exploitatiekosten zeer nadelig beïnvloeden ('goedkoop is duurkoop'). Hoewel de investering wellicht wat hoger uit zal vallen, verdient aandacht voor de volgende zaken zich in de exploitatie snel terug: Duurzaam bouwen. Energiebesparing. Onderhoudsarme materialen, constructies en installaties. Arbeidsomstandigheden van de medewerkers. De exploitatiekosten zijn opgebouwd uit: Vaste kosten, huur. Energiekosten. Onderhoudskosten. Administratiekosten. Specifieke bedrijfskosten. 3.3 Budget Bij huisvesting van de huisartsenpost in het ziekenhuis verdienen de huurkosten bijzondere aandacht. Uitgaande van een vergelijking met huisartsenpraktijken liggen kale huurlasten van zelfstandig gehuisveste huisartsenposten tussen de 125 en 165 per m 2 per jaar, vrij van BTW (afwerkingsniveau handboek BEL 2 blz 227 e.v.). De ervaring leert dat bij huur in het ziekenhuis rekening moet worden gehouden met hogere huurprijzen. Besteed hieraan in de oriëntatiefase aandacht. 3.4 Afwerkingsniveau Hieronder hebben we een lijst met afwerkingsniveaus opgenomen, waaraan de projecten in ieder geval moeten voldoen. Daarbij is een onderscheid gemaakt tussen de zaken (met de daarmee samenhangende kosten) die opgenomen zijn in de huurprijs en de zaken die afzonderlijk voor rekening komen van de huurder. Een indicatie van het afwerkingsniveau bij oplevering is hierna aangegeven (voor specificatie zie handboek BEL elementenbegroting project C blz 227 e.v.). 2 Handboek Bouw Eeerste Lijn (BEL), uitgave bouwaviesgroep- LHV ISBN 90-805459-3-7 bouwadviesgroep-lhv 7 pve HAP+SEH juni 2010

Kosten voor verhuurder Onderdeel Casco Vloeren Buitenwanden Gevels Dak Binnenwanden Wandafwerking Tegelwerk Kozijn, ramen, deuren Hang- en sluitwerk Vloerafwerking Plafondafwerking Aftimmeringen Sanitair Lift Vast meubilair Opleveren Alle afwerkingen tenminste volgens eisen bouwbesluit Draagconstructie, ruimten vrij indeelbaar Steenachtig, beton geisoleerd, kanaalplaat o.g. Metselwerk, kalkzandsteenblokken, isolatie Kozijnen, warmte-isolerend glas, zonwering Steenachtig, tenminste gasbeton, waterdichte afwerking Systeemwanden (metalstud o.g.), geluidsisolatie (Glasvlies)behang + sauswerk afwasbaar in sanitair en achter wasbakken en keukenblokken Hardhouten kozijn en massief houten deuren met hardkunststoftoplaag. Deurkozijnen spreekkamers met dubbele tochtwering en uitvaldopel. RVS hang- en sluitwerk. Toiletdeuren vrij/bezetsloten. Sluitsysteem hoofdsleutel. Vloerbedekking of marmoleum in alle ruimten. Vloertegels in sanitaire groepen. Akoestisch systeemplafond. Gebruikelijke afwerkingen, hardhouten plinten, koven. Compleet inclusief spiegel, planchet, toiletrolhouder, toiletrolborstel, toilet voor mindervaliden (inclusief voorzieningen). Lift, schacht + liftinstallatie. Balie + toebehoren, stelpost 7.500 excl. BTW. Eindschoonmaak bezemschoon, stofvrij, nat reinigen sanitair. Installaties Verwarming Klimaatinstallaties Ventilatie Koeling Loodgieterswerk Verlichting Verwarming per ruimte regelbaar. Airconditioning. Tweevoudige mechanische ventilatie inclusief kanalen in gangen en kameraansluitingen, geluidsisolerend. Afzuiginstallaties sanitairgroepen (2-voudig). Afzuiginstallaties laboratorium, onderzoeksruimten en behandelkamers (spuifunctie 6-9-voudig). Topkoeling (5 C minus de buitentemperatuur). Keukenvoorzieningen. Spoelbakmeubelen met eenhendelmengkraan en closinboiler. Toiletten en wastafels inclusief kranen en alle toebehoren. Uitstortgootsteen inclusief wandmengkraan. Alle aansluitingen op waternet en riolering. Kamergeschakelde verlichting inclusief armaturen. Antiverbindingsarmaturen in onderzoek/behandelruimten. bouwadviesgroep-lhv 8 pve HAP+SEH juni 2010

Elektra Toegangscontrole Beveiliging Buitenterrein Algemene verlichting in verkeersruimten. Noodverlichting en vluchtwegaanduiding. Kabelgootsysteem boven plafond, inclusief brandscheidingen. Wandgootsysteem met dubbele wcd's en ruimte voor data. Alle benodigde aansluitpunten. Intercominstallatie met voordeuropener bij de balie. Brandmeldinstallatie. Inbraakbeveiliging. Fietsenstalling. Kosten voor huurder Sanitair Data/telecommunicatie Meubels Magazijn/archiefinrichting Kopieerapparatuur Bewegwijzering Binnen raambedekking Adviseurs huurdersdeel Diversen Handdoekhouders, handdoeken, zeepvoorzieningen, hygiëne. Servers/patchkasten, netwerkbekabeling, telefooninstallatie. Los meubilair. Geheel. Geheel. Geheel. Luxaflex, gordijnen, enzovoorts. Geheel. Drukwerk, verhuizing, tijdelijke huisvesting, opening. bouwadviesgroep-lhv 9 pve HAP+SEH juni 2010

4. Het gebouw als geheel 4.1 Algemene eisen De huisartsenpost en SEH hebben gezamenlijk tot doel dat patiënten met spoedvragen snel en efficiënt bij de juiste hulpverlener terecht komen. Het gebouw heeft daarom in de eerste plaats een duidelijke structuur en routing nodig, waarbij de privacy van patiënten gewaarborgd is. Ook moet het gebouw een vriendelijke uitstraling hebben en een goed verzorgde indruk maken. De algemene eisen voor het gebouw zijn: Bereikbaar voor auto's, ambulances, bestelwagens en rolstoelen. De entree is voor patiënten gemakkelijk te vinden. Goed toegankelijk voor iedereen, dus ook voor rolstoelen, scootmobiels, brancards 3. Goed beveiligd (bewaking bij entree). Privacy van de medewerkers en patiënten (geluid/ inkijk) gewaarborgd. Voldoende aansluitingen voor data, telefoon en alarmsysteem beschikbaar in alle werkruimten. Uit de algemene eisen volgen de eisen voor de functionele indeling en het ontwerp. De belangrijkste zijn: Signaalfunctie: het gebouw is vanwege de spoedeisende functie gemakkelijk te vinden. Relaties: de samenhangende activiteiten liggen ruimtelijk bij elkaar. Elkaar storende activiteiten zijn gescheiden. De wanden zorgen voor de nodige privacy (visueel, akoestisch en territoriaal) en zicht (glas). Veiligheid: het gebouw biedt voldoende bescherming tegen agressie, ongecontroleerde inloop, diefstal en vandalisme. Klimaat: het binnenklimaat kan per ruimte afgestemd worden op de activiteiten die er plaatsvinden. 4.2 Patiëntenstromen Het spreekt vanzelf dat de functionele indeling van de huisvesting sterk afhankelijk is van de mate van samenwerking. Het maakt bijvoorbeeld verschil of er gewerkt wordt met gescheiden of gemeenschappelijke balies (NB het hoofdmodel van samenwerking HAP+SEH gaat uit van één gezamenlijke balie). En ook de manier waarop de triage van zelfverwijzers is geregeld, heeft invloed op de indeling van de ruimte. In alle gevallen is de patientenstroom maatgevend voor de routing in het gebouw. Voor patiënten moet het helder zijn waar ze naartoe moeten en hoe ze daar komen. Een efficiente patiëntenstroom vraagt om een helder meldpunt, goede praktische afspraken tussen HAP en SEH en een goede routing. Er zijn vier patiëntenstromen: 1. Telefonische aanmelding Er vindt telefonische triage plaats, waarna de patiënt een advies krijgt of een consult of visite wordt afgesproken. De patiënt meldt zich met een consultafspraak bij de balie. De baliemedewerker laat hem of haar 3 Zie in dit verband ook het Handboek Toegankelijkheid bouwadviesgroep-lhv 10 pve HAP+SEH juni 2010

plaatsnemen in de wachtkamer van de HAP, waarna de patiënt wordt gezien. Zonodig vindt alsnog verwijzing van HAP naar SEH plaats. 2. Zelfverwijzers De patiënt meldt zich spontaan aan de balie, zonder telefonische afspraak of verwijzing. Hij of zij wordt bij de balie opgevangen, waarna fysieke triage plaats vindt. Op basis van deze triage neemt de patiënt plaats in de wachtkamer van de HAP of de SEH, of kan met een zelfzorgadvies weer naar huis. 3. Ambulance De patiënt wordt binnen gebracht met de ambulance. De triage heeft eerder plaats gevonden (via 112, tijdens het vervoer of door huisarts tijdens een visite). De patiënt stroomt in de meeste gevallen direct door naar de SEH. 4. Verwezen patiënt De patiënt meldt zich met een verwijzing naar de SEH, door een andere zorgverlener dan de huisartsenpost die op dezelfde locatie is gehuisvest (bijv. verloskundige of een perifere huisartsenpost). Deze patiënt wordt ingeschreven en kan plaatsnemen in de wachtkamer van de SEH. 4.3 Opzet gebouw - hoofdmodel van samenwerking HAP+SEH Hier vatten we in het kort samen het hoofdmodel van samenwerking HAP+SEH en de gevolgen daarvan voor de huisvesting. Zie voor een uitgebreide beschrijing de notitie Hoofdmodel van samenwerking HAP+SEH in de handboek samenwerking HAP+SEH van de VHN. In het hoofdmodel is er één centrale entree voor patiënten. Alle patiënten melden zich bij de gezamenlijke balie. Dit geldt dus voor patiënten met een afspraak op de HAP, voor patiënten met een verwijzing naar de SEH én voor de zelfverwijzers. Daarnaast is er een ambulance-entree en een personeelsentree. Triage van de zelfverwijzers vindt plaats onder verantwoordelijkheid van de huisarts. De meeste zelfverwijzers worden op de HAP behandeld. De SEH is slechts bereikbaar na verwijzing of via de ambulance-entree. De route van de HAP naar de SEH is zo kort mogelijk en geschikt voor een brancard. De medewerkers aan de balie beschikken over een voor de patiënt niet vrij toegankelijke - assistentiezone (frontoffice, backoffice/callcenter, triageruimte, laboratorium en huiskamer). De artsen en medisch ondersteunend personeel beschikken over spreekkamers en behandelruimten. Deze worden vormgegeven als universele behandelruimten. Voor de ligging van de ruimten gelden de volgende eisen: Het is noodzakelijk dat de hulpverleners elkaar gemakkelijk kunnen bereiken (consultatie, 'meekijken'). De route voor de artsen naar de assistentieruimten of de wachtruimte bouwadviesgroep-lhv 11 pve HAP+SEH juni 2010

mag de baliezone, de wachtruimte en het verkeersgebied van de patiënten niet kruisen. Triageruimte, behandelkamers, laboratorium en het eventuele callcenter liggen bij elkaar. Er is een huis-/koffiekamer. De balie heeft goed zicht op de entree en de wachtruimte. Met camera's kan ook zicht worden gehouden op de gangruimte. Er gaan géén loop-/verkeerslijnen door het wachtgebied. Bij een gesprek aan de balie mag men geen last hebben van passerende mensen. Het gesprek aan de balie kan niet afgeluisterd worden in de wachtruimte (privacy). Vanuit de wachtruimte zijn de spreekkamers en de behandelruimten gemakkelijk te bereiken. De medewerkers halen de patiënten op uit het wachtgebied. De patiënten kunnen na een bezoek het gebouw verlaten zonder dóór de wachtkamer te hoeven. Schematische weergave van het hoofmodel van samenwerking HAP+SEH bouwadviesgroep-lhv 12 pve HAP+SEH juni 2010

5. Beschrijving van de algemene ruimten 5.1 Centrale entree/tochtportaal De belangrijkste kenmerken van een entree zijn: De entree is goed herkenbaar. De entree doet dienst als tochtsluis en bewaakte toegangssluis. De bewaking heeft direct of via camera zicht op de entree en de balie. Er is ruimte voor aankondigingen, die van buitenaf leesbaar zijn. Vanuit de entree heeft men direct zicht op de balie. Een windscherm, overkapping of luifel bij de entree is prettig. Men kan gemakkelijk met een auto/taxi bij de entree komen. De entreedeuren zijn te bedienen vanuit de balie (dit i.v.m. de mogelijke aanwezigheid van slechts één persoon aan de balie tijdens nachtdienst). In de entree een paar klapstoeltjes om even te zitten als men moet wachten totdat de balie weer leeg is (vooral tijdens nachtdienst). Inventaris Mededelingenbord. Nabij de entree zijn er rolstoelen en een brancard 'op voorraad'. Paar klapstoeltjes. Installaties Verwarming. Verlichting buiten onder luifel en in tochtsluis. Maten Minimale breedte: 220 cm. Lengte: minimaal 240 cm, liever langer. 5.2 Personeelsentree Er is een aparte entree voor medewerkers. Deze ligt bij voorkeur niet bij de centrale entree. Nabij de personeelsentree bevinden zich een gescheiden heren- en damestoilet voor personeel en een garderobe met afsluitbare kastjes (lockers) per persoon. Inventaris (Ruimte voor) lockers, aantal nader te bepalen. Garderobe. Maten Entree/tochtsluis 2 m 2. Toilet 1,4 m 2. Toiletten met voorruimte 2,5 m 2. Garderobe op hangers naast elkaar: 10 cm per jas, 60 diep. Lockerkastjes breedte 30 cm, hoogte ± 100 cm, diepte 60 cm. 5.3 De hal Aandacht voor zowel privacy als veiligheid van personeel en patiënten is wezenlijk. Het binnenkomen en verlaten van de gezamenlijke locatie mag niet via de wachtruimte gaan. De hal mag dus niet tegelijk als wachtruimte gebruikt bouwadviesgroep-lhv 13 pve HAP+SEH juni 2010

worden. Na de entreesluis komt men in de hal, waar de bezoeker direct de balie ziet. Aan de balie wordt men verwezen naar een met glas afgesloten wachtkamer. De medewerker kan vanaf de balie het 'komen en gaan' in de gaten houden. Vanwege het gebruik gedurende de nacht is het aan te bevelen de tochtsluis wel vrij toegankelijk te houden, maar om de deur vanuit de tochtsluis naar de hal vanaf de balie electrisch te kunnen ontsluiten. Vanaf de balie kan men de wachtenden in de gaten houden, maar gesprekken aan de balie in de wachtruimte zijn niet te volgen. Dit kan men bereiken door de wachtruimte (met glas) af te scheiden van de verkeersruimte. De patiëntentoiletten (een dames- en een herentoilet, waarvan een het rolstoeltoilet) zijn bereikbaar vanuit de hal. De assistentie heeft vanuit de balie direct zicht op de toegangsdeur van de toiletten. De maten moeten zodanig zijn dat men enige afstand kan houden als men wacht op z n beurt voor ontvangst aan de balie. Bovendien moeten looplijnen het gesprek aan de balie niet verstoren. Maten De hal hoeft niet groot te zijn. De maten zijn afhankelijk van de situering van de vertrekken en de relatie met het overige verkeersgebied. Er is plaats voor een mededelingenbord, kinderwagenstalling, en dergelijke. 5.4 Gangen, verkeersgebied, looplijnen Een rustig verloop van de patiëntenstroom is afhankelijk van een goede verkeerssituatie. Een helder onderscheid tussen de publieke zone (algemene openbare ruimte, entree, hal, balie, toiletten, wachtruimte) en het besloten verkeersgebied voor de medewerkers (artsengang, spreek- en behandelruimten, huiskamer en de assistentiezone) is belangrijk. Een goede verkeerssituatie is ook gebaat bij een scheiding tussen verkeersruimte en werkruimten. Een veel voorkomende fout is dat de werkvertrekken tegelijk verkeersgebied zijn. Men kan dan slechts via het ene naar het andere vertrek en dit geeft onrust en irritatie. Maten Gangbreedte bij voorkeur 220 cm (= de universele gangmaat in ziekenhuizen voor het passeren van bedden/brancards). Minimale gangbreedte is 135 cm. Voor een rolstoel is een draaicirkel met een doorsnede van 150 cm vereist, liever 180 cm. bouwadviesgroep-lhv 14 pve HAP+SEH juni 2010

Minimum afmetingen van gangen 5.5 Wachtruimte De uitgangspunten voor de wachtruimte zijn: De wachtruimte is een prettige plek voor de patiënten met voldoende afleiding (leestafel, kinderspeelhoek, informatiehoek). De wachtruimte is een rustig gebied waar de privacy zoveel mogelijk gegarandeerd is. Er gaan géén looplijnen door het wachtgebied. In de wachtruimte is een plek voor ten minste één rolstoel. Vanuit de wachtruimte zijn 2 toiletten via de hal bereikbaar (waarvan 1 rolstoeltoilet). Een goede geluidsisolatie met de aangrenzende ruimten is gewaarborgd. Een goede akoestiek is belangrijk (bijvoorbeeld door geluidsabsorberend plafond-of wandmateriaal). Als er behoefte is om patiënten op te vangen die anderen lastig vallen (alcoholgebruik) kan een isoleer-wachtruimte ingericht worden. De wachtruimte is een afsluitbare ruimte in kamervorm. bouwadviesgroep-lhv 15 pve HAP+SEH juni 2010

De wachtruimte heeft een toegangsdeur voor patiënten vanuit de centrale entreehal. De wachtruimte heeft een ophaaldeur (one way deur) vanuit de werkersgang. Het beste kan men vanuit de 'hulpverlenersgang' een ophaaldeur naar de wachtkamer maken met een vaste knop aan de kant van de wachtkamer. Inventaris Vaste stoelen of banken Leestafel Kinderspeelhoek Prikbord Schappen/rek aan wand voor folders Lcd-scherm voor informatie Installaties Verwarming en koeling Prettige verlichting (indirect en boven leestafel) Loze leidingen voor muziek en video Maten Een vuistregel voor de afmetingen van de wachtruimte is 1,2 m 2 per persoon. Dat is de ruimte voor het meubilair met bijbehorende circulatieruimte (entree, opstaan, gaan zitten en passage). Bij 20 wachtenden komt dit neer op 24 m 2 inclusief een leestafel en kinderhoekje bouwadviesgroep-lhv 16 pve HAP+SEH juni 2010

Maten van wachtruimten 5.6 De huiskamer/koffieruimte De ruimte is bedoeld voor medewerkers van HAP en/of SEH en is geschikt voor diverse doeleinden. Tijdens de avond- en weekenddienst doet de ruimte dienst als huiskamer, en overdag als de koffie- en lunchkamer. De ruimte kan grenzen aan het callcenter. De pantry is zo gesitueerd dat men koffie/thee kan halen zonder te storen. Een lage scheidingswand (150 cm) maakt dit mogelijk en maakt het ook makkelijker de huiskamer flexibel in te delen. bouwadviesgroep-lhv 17 pve HAP+SEH juni 2010

Inventaris Eén grote tafel 8 eetkamerstoelen,(werkoverleg) 4-5 fauteuils Keukenblok met boven- en onderkastjes Koelkast Magnetron Kooktoestel/ waterkoker/ koffiezetapparaat Bibliotheekkast Kast met postvakjes (kan ook in eventueel callcenter) TV en video/dvd-recorder Wandpaneel voor overheadprojectie, flapover Telefoon PC Installaties Verwarming/koeling Aansluiting TV Aansluiting PC Aansluiting telefoon Warm en koud water in pantry 5.7 Toiletten De belangrijkste uitgangspunten voor de toiletten zijn: 2 toiletten centraal gelegen bij het wachtgebied. Eén van de toiletten is tevens het rolstoeltoilet 4. In het rolstoeltoilet een (neerklapbare) verschoonplek voor zuigelingen. 2 toiletten voor personeel (of zo veel meer als de afstand nodig maakt). In de herentoiletten tevens een urinoir. De deuren van de toiletten draaien naar buiten toe open (als er iemand onwel wordt op het toilet kan men van buitenaf binnen komen). De toiletten mogen inpandig liggen en hebben een goede ventilatie. De bezoekerstoiletten liggen zo mogelijk in de buurt van of grenzend aan het laboratorium. Maten Toilet met voorruimte: 2,5 m². Rolstoeltoilet: 165 x 220 of 220 x 220 (nettomaten). 5.8 Bergingen Naast de kastruimte per kamer, zijn in het gebouw tenminste de volgende bergingen opgenomen: Werkkast met uitstortgootsteen en voldoende ruimte voor het bergen van en schoonmaakwagen en schoonmaakmateriaal (2-3 m 2 ). Archief ca 10 m 2 nabij het callcenter. Verbandmateriaal (6 kasten): 10 m 2. Deze ruimte kan met het archief gecombineerd worden bijvoorbeeld door een gang met aan beide zijden kastruimte. Berging beddengoed (2 grote kasten) nabij slaapruimten. Kleedruimte met kledingkasten, kapstok, wasgoed (12 m 2 ). 4 Zie in dit verband ook het Handboek Toegankelijkheid bouwadviesgroep-lhv 18 pve HAP+SEH juni 2010

Douche. CV-ruimte of centrale regeling. Ruimte voor patchkast en server met klein werkblad voor werkstation voor computersysteembeheer. In of bij het gebouw een plek voor containers voor gescheiden afvalinzameling. 5.9 Parkeerplaats en fietsenstalling Het aantal parkeerplaatsen wordt als volgt vastgesteld: Het College Bouw Zorgvoorzieningen geeft richtlijnen in de 'regeling bouwmaatstaven parkeervoorzieningen in de zorgsector'. Ook kan elke gemeente eigen parkeervoorschriften hebben. De VNG hanteert de parkeernormen van de ASVV 2004 (Aanbevelingen Stedelijke VerkeersVoorzieningen). Veel gemeenten nemen deze regeling over. Voor de medische functies wordt het aantal parkeerplaatsen gerelateerd aan het aantal behandelkamers (dan wel behandelbanken) en voor een apotheek aan het vloeroppervlak. De norm van 1,75 plaats per behandelkamer voor zorgvoorzieningen is de geadviseerde gemiddelde norm (min = 1,5 en max = 2) in het centrumgebied, in de schil rond het centrum en in de niet-bebouwde kom. Bij 5 behandelruimten bedraagt het aantal parkeerplaatsen dus minimaal 5 x 1,5 = 7,5 en maximaal 5 x 2 = 10. Als men het aantal parkeerplaatsen zo nauwkeurig mogelijk wil benaderen kan men ook in de bestaande post(en) het aantal patiënten (gemeten op de piekdrukte) dat met de auto komt te tellen. Het bruto oppervlak van een parkeerplaats bedraagt 20 tot 23 m². Naast de voor de patiënten vereiste parkeerruimte moet rekening worden gehouden met parkeerplaatsen voor de visiteauto s. Verder kan een fietsenstalling worden aangelegd, voor patiënten en personeel. bouwadviesgroep-lhv 19 pve HAP+SEH juni 2010

6. Beschrijving werkplekken van de medewerkers 6.1 Balie (frontoffice) De balie neemt bij de samenwerking van huisartsenpost en SEH een centrale plaats in. Aan de balie worden veel verschillende taken uitgevoerd. Deze taken moeten eerst grondig met elkaar doordacht worden en de bijbehorende activiteiten moeten worden toegedeeld. Pas daarna kan de inrichting van de balie optimaal gestalte krijgen. Indien het callcenter (zie 6.3) op dezelfde locatie is gehuisvest kan gedacht worden aan een een lichte scheidingswand met schuifdeur tussen beide ruimtes. Bij drukte kan men gemakkelijk een geluidsscheiding aanbrengen en in stille tijden juist het onderling contact waarborgen. Vanuit het callcenter kunnen assistenten de balie in de gaten houden en gemakkelijk bereiken. Zie ook in het Handboek samenwerking HAP+SEH de samenwerkingsprotocollen Baliefunctie en Triage zelfverwijzers. Eisen balie De balie bestaat uit de balie met daarachter een werkruimte met een werkblad dat grenst aan het werkblad van de balie. Een verhoging van de vloer met circa 18-20 cm (aan de kant van de assistentie) van de balie. Zo is de staande bezoeker ongeveer op gelijke ooghoogte met de zittende assistent. Dit ter voorkoming van nekklachten bij de assistenten en om zo nodig overwicht te kunnen bieden. Een dergelijke vloerverhoging is zo uitgevoerd dat het geen struikelblok vormt. De balie grenst direct aan de entreehal. Er is voor de balie voldoende ruimte, waar patiënten wachten tot ze aan de beurt zijn. Alle betrokkenen (medewerkers en patiënten) kunnen de balie gemakkelijk bereiken. Aan de balie is een werkplek voor ten minste 2 personen. De balie heeft deels een open en deels een gesloten karakter (afsluitbaar met slagvaste schuifruiten). De balie is open in die zin dat de patiënt niet het gevoel heeft voor een loket te staan, maar is niet overklimbaar. Vanuit de balie is er een korte looproute naar de triageruimte en de universele behandelkamers. De balie is zo uitgevoerd dat men staande bezoekers te woord kan staan. Een rolstoelpatiënt kan men in de triageruimte uitnodigen. De baliemedewerker heeft beeldschermen en telefoon direct onder handbereik. In de balie bevinden zich voor de medewerkers vakjes voor receptenbriefjes, verwijskaarten, enveloppen, informatie. In de balie komen aan de kant van de medewerkers (uit het zicht van de patiënt) 'prikvlakken' of magneetborden voor het ophangen van notities. Ook aan de kant van de patiënt is ten minste één prikvlak voor het ophangen van mededelingen. bouwadviesgroep-lhv 20 pve HAP+SEH juni 2010

Praktijkvoorbeeld van front- en backoffice met callcenter Inventaris balie Baliemeubel met werkblad (medewerker) op zithoogte (± 75 cm) en een opstand (bezoeker) op stahoogte (± 105 à 110 cm). Werkblad, grenzend aan de baliewerkplek voor printers, afgifte brieven, telefoon. Schappen (ordners). bouwadviesgroep-lhv 21 pve HAP+SEH juni 2010

Open en gesloten kastruimte (verdeelbakjes voor folders, divers papier). Ten minste 2 bureaustoelen achter de balie. Telefoon. Beeldschermen en toetsenbord. Bezettings- en beschikbaarheidsscherm. Aandachtspunten installatie Adequate algemene verlichting. Verlichting boven de werkbladen. Spot(s) boven balieblad. Aanvoeren: 230 Volt, data en telefoon in kabelgoot onder de werkbladen (kabels via 'bladdoppen' naar de apparaten). 230 Volt wandcontactdozen bόven het werkvlak. Belletje op de balie om aanwezigheid kenbaar te maken. Maten De afmetingen en vorm van de balie hangen af van de mogelijkheden in de plattegrond (plaats ramen en deuren) en van de aanwezigheid van een callcenter. Als vuistregel geldt 8 m 2 per werkplek. Bij de balie is een open (afsluitbaar) spreekgedeelte van 110 à 130 cm voldoende (minimum 80 cm). Een grotere breedte van de balie nodigt uit om als er al een patiënt aan de balie staat - er bij te gaan staan. 6.2 Backoffice In de backoffice vindt het overleg plaats tussen arts en assistentie. Daarnaast kunnen assistenten hier allerlei voorkomende handelingen verrichten. Eisen Voor de diverse werkzaamheden zijn er werkbladen, kasten, pc's, printers, kopieerapparaat, scanner en fax aanwezig. De ruimte ligt aan de gevel, met uitzicht naar buiten of op een patio. Naast de backoffice bevindt zich een magazijnruimte van ca. 10 m 2 met aan twee zijden kasten en een looppad er tussen. Maten Vuistregel is 8 m 2 per werkplek (inclusief gebruik kopieerfaciliteiten, kasten e.d.) Inventaris Werkvlakken voor apparatuur. Prikvlakken (bijvoorbeeld bulletinboard of whiteboard) bij werkplekken. Werkbladen of bureaus. Stoelen bij werkplekken. Beeldschermen (camerabewaking/ aanwezigheid) en toetsenbord. Telefoons (headsets). Printer(s). Fax. Scanner. Kopieerapparaat. Papierversnipperaar. bouwadviesgroep-lhv 22 pve HAP+SEH juni 2010

Papierafvalbak. Kastruimte met verdeelvakken voor interne post. Afsluitbare kast voor algemene administratie en voorraden (maten 200x 100x 40cm). Kasten voor ordners, boeken, documentatie. Gemakkelijke stoelen in of direct grenzend aan de koffiekamer zodat op een rustig moment ontspannen kan worden. 6.3 Call center Het eerste contact met patiënten die vermoeden acute zorg nodig te hebben verloopt in de meeste gevallen telefonisch. De huisartsenposten beschikken daarom over een callcenter. De grootte en de plaats daarvan verschilt sterk per regio. Soms is het callcenter ondergebracht bij een samenwerkende HAP+SEH, soms is sprake van een afzonderlijke huisvesting. Indien het callcenter op de HAP+SEH-locatie is ondergebracht ligt het bij voorkeur in de directe nabijheid van de balie. Eén van de medewerkers aan de telefoon kan dan zo nodig ook de triage van de zelfverwijzers verrichten. Indien het callcenter grenst aan de balie kan men vanuit het callcenter de balie in de gaten houden. Het callcenter is deels zichtbaar voor de patiënt aan de balie. De bezoeker aan de balie mag echter geen volledig zicht hebben op het callcenter. In het callcenter is er onrust door het grote aantal telefoongesprekken dat kan binnenkomen. Daarom mogen hier bij voorkeur geen andere functies worden verricht. 6.4 Triagekamer Direct bij de balie is een afzonderlijke ruimte gelegen voor de triage van de zelfverwijzers. Indien de triageruimte ingericht is als universele behandelruimte, kan men in voorkomende gevallen snel een kleine verrichting uitvoeren of de ruimte inzetten bij grote drukte. 6.5 Universele behandelkamers HAP Bij het inrichten van een huisartsenpraktijk gaat men uit van verschillende spreekruimten of behandelruimten. Voor een gesprek met de patiënt benut men de spreekkamer met daaraan grenzend een onderzoekruimte. Voor ingrepen gebruikt men de vaak beter geoutilleerde behandelruimte met vrijstaande behandelbank. In de huisartsenpost ziet men (aansluitend op wat in de ziekenhuizen gebruikelijk is) veelal dat men gebruik maakt van universele behandelruimten. In deze ruimten kan men zowel ingrepen doen op een (aan drie zijden) vrijstaande bank als een gesprek voeren. Deze ruimten zijn voor meerdere doeleinden geschikt (medegebruik door het ziekenhuis is overdag wellicht mogelijk). bouwadviesgroep-lhv 23 pve HAP+SEH juni 2010

Eisen In deze ruimte vindt het gesprek met de patiënt plaats en wordt de patiënt behandeld. Er zijn twee werkgebieden (bespreekhoek, behandelgedeelte). De onderzoekbank is zo opgesteld dat men gemakkelijk aan drie zijden kan werken (bijvoorbeeld wond hechten). Een behandelstoel is eveneens 'vrij' opgesteld voor manipulaties aan een zittende patiënt (bloed afnemen, aanbrengen van een beenverband). Vanaf de entreedeur mag er niet direct zicht zijn op de behandelbank (gordijn). Voor het aan- en uitkleden van de patiënt is een kleedhoek nodig van ongeveer 1,5 m 2 en met rondom een gordijn (privacy). De behandelkamer is toegankelijk voor brancard en rolstoel. De universele behandelkamer heeft bij voorkeur uitzicht naar buiten op ooghoogte. bouwadviesgroep-lhv 24 pve HAP+SEH juni 2010

Voorbeeld van een universele behandelkamer NB De minimale afmeting van 17 m 2 kan voor gebruik op een HAP+SEH beter iets ruimer genomen worden. bouwadviesgroep-lhv 25 pve HAP+SEH juni 2010

Voorbeeld van een iets grotere universele behandelkamer Inventaris behandelkamer Onderzoekbank. Kruk. Twee stoelen. Klein bureau of werkvlak, beeldscherm, telefoon. Kasten voor instrumenten en verbandmaterialen. Verrijdbaar verbandwagentje of 'medikar'. Weegschaal en meetlat. Aanrecht met spoelbak en bovenberging. Kleedhoek. bouwadviesgroep-lhv 26 pve HAP+SEH juni 2010

Voorbeeld behandelbank Installatie aandachtspunten Koud- en warmwateraansluiting op wasbak met elleboogbediening. Mechanische ventilatie met capaciteit voor geforceerd ventileren (spuien). Tl-verlichting met anti-verblindingsrooster. Kleine operatielamp vanuit het plafond voor direct licht. Wandcontactdozen: ongeveer12 stuks aanvoer 230 volt, 2 stuks data en telefoon. Zonodig potentiaal vereffening (bijvoorbeeld bij cautergebruik). Ter toelichting wandcontactdozen 230 Volt: 2 stuks onder bureau, bouwadviesgroep-lhv 27 pve HAP+SEH juni 2010

2 stuks bij bureau, 3 stuks boven aanrecht, 1 voor close-in boiler, 2 dubbele boven bank, 1 voor lift onder bank. Zuurstof uit de muur. Maten Behandelkamer met bespreekplek 18 m². 6.6 Laboratorium Hoewel er in het ziekenhuis uiteraard een laboratorium aanwezig is, kan gekozen worden voor een klein, separaat gelegen laboratorium. Van belang is dat vuil en schoon niet met elkaar in contact komen. In het separate laboratorium werken de assistenten aan onderzoek van urine en bloed e.d. en het steriliseren van instrumenten. Eisen In verband met urine-onderzoek is het gewenst het patiëntentoilet niet te ver van het laboratorium te situeren. Aanrechtblad > 3 m lang en 70 cm diep in verband met de sterilisator. Voldoende aansluitingen 230V, water 1,5 wasbak rvs kraan met elleboogbediening w+k. 6.7 Teampost SEH Op de SEH is gebruikelijk een zogenaamde teampost aanwezig, de verblijfsruimte voor de verpleegkundigen. Deze grenst aan de balie en wel zo dat men zowel de balie als de ambulance-ingang in de gaten kan houden. Onderzocht kan worden of de backoffice van de HAP en de teampost van de SEH één ruimte kunnen zijn. Eisen Voor eisen teampost zie backoffice. 6.8 Ambulance ingang De belangrijkste eisen voor een ambulancesluis zijn: De ambulances kunnen de SEH gemakkelijk bereiken. In de ambulancesluis kunnen 2-3 ambulances tegelijk staan. De toegangsroldeuren van de ambulace-sluis kunnen automatisch geopend worden. De druk in de sluis is zodanig lager dat geen uitlaatgassen het ziekenhuis binnen kunnen dringen. Uitlaatgassen worden mechanisch afgezogen conform NEN 2443. Nabij de sluis zijn voorzieningen (douche) aanwezig voor de decontaminatieprocedure (reinigen van patiënten die besmet zijn met een chemische stof). Maten De opstellingsbehoefte van 1 ambulance is 40 m 2. Per extra ambulance te rekenen op 30 m 2. Voor 3 ambulances dus rekenen op 100 m 2. bouwadviesgroep-lhv 28 pve HAP+SEH juni 2010

Voorbeeld van een plattegrond van het HAP-deel van een co-locatie HAP+SEH 6.9 SEH-ruimten In dit document wordt niet uitvoerig ingegaan op de ruimten die de SEH gebruikt. Aangenomen is dat men in het ziekenhuis over voldoende inzichten beschikt. Volstaan wordt met een indicatie daarvan (NB een aantal ruimten zal met de HAP worden gedeeld bij samenwerking bouwadviesgroep-lhv 29 pve HAP+SEH juni 2010

HAP+SEH): Wachtruimte Toiletruimte Receptie SEH Koffiekamer Garderobe Triagekamer Traumakamer - 32m 2 MRSA kamer - 14m 2 2-bedsbehandelkamer - 2 x 20m 2 2-bedsbehandelkamer - 2 x 16m 2 Behandelkamer - 16m 2 Kinderbehandelkamer - 16m 2 Brandwondendouche - 6m 2 (decontaminatie) Spoelruimte - 4m 2 Magazijn steriel - 8m 2 (in combinatie met behandelpoli) Magazijn niet-steriel - 8m 2 (in combinatie met behandelpoli) Bergruimte extensiemateriaal - 8m 2 Kantoor teammanager - 12m 2 Familiekamer - 16m 2 6.10 Kantoorruimten Voor de HAP kunnen, afhankelijk van de grootte en organisatie, de volgende kantoorruimten nodig zijn: - Manager - Financiële administratie - P&O - ICT 6.11 Oppervlakte-indicatie van voorbeeld HAP x m 2 Totaal Opmerkingen Ontvangst en triage Tochtsluis 1 8 Tevens veiligheidssluis, A in brutering Bewaking 1 6 Combi SEH, A in brutering Balie 1 8 8 Combi SEH, A in brutering Callcenter 1 40 40 HAP 5 werkplekken, fauteuils Magazijn/voorraad/server 1 12 12 Koffiekamer 1 18 18 Combi SEH, A in brutering Pantry 1 8 8 Combi SEH, A in brutering Toiletten personeel 1 5 Combi SEH, A in brutering Triagekamer 1 18 18 Universele behandelruimte Wachtruimte 1 40 40 Separaat van SEH Isoleer-wachtruimte 1 8 8 Combi SEH Stalling brancards/rolstoelen 1 8 Combi SEH, A in brutering rolstoeltoilet/toiletten 1 5 Combi SEH, A in brutering bouwadviesgroep-lhv 30 pve HAP+SEH juni 2010

Reguliere behandeling Spreek/behandelruimten 5 100 Universele behandelruimten Laboratorium 1 10 Diversen HAP-manager 1 20 Werkkast 1 3 Wasgoed/afval 1 5 Slaapruimte 1 10 Kleedruimte 2 20 Combi SEH (toedeling 50%) Subtotaal nvo 320 Toeslag wanden, verkeersruimten 0,5 160 Totaal bvo 480 bouwadviesgroep-lhv 31 pve HAP+SEH juni 2010

7. Algemene bouwtechnische en bouwfysische eisen 7.1 Kwaliteit en wetgeving en de LHV-eisen De bouwkundige kwaliteit voldoet minimaal aan de geldende wet- en regelgeving, zoals Het Bouwbesluit, de Woningwet en AMvB's. Op een aantal onderdelen verlangt de LHV een hogere kwaliteit dan het wettelijke niveau. Denk aan geluidsisolatie, duurzaamheid (onderhoudsvriendelijke materialen) en hygiëne. Concrete voorbeelden zijn de kwaliteits- en prestatie-eisen voor binnenwanden, hang- en sluitwerk en sanitair. De LHV stelt deze eisen omdat het Bouwbesluit niets regelt over geluid/daglicht/ (spui-)ventilatie en toegankelijkheid. Als de wettelijke eisen worden aangescherpt wordt steeds de zwaarste eis aangehouden. Toepassingsgebied De in dit hoofdstuk weergegeven eisen zijn universeel van toepassing op nieuwbouw. Voor verbouw zijn sommige eisen, zoals die voor de cascohoogte, niet haalbaar. In dat geval moet naar kwalitatief goede en gelijkwaardige oplossingen worden gezocht. 7.2 De omgeving 7.2.1 Toegankelijkheid De omgeving is zodanig ontworpen en ingericht dat het gebouw voor iedereen goed toegankelijk is, zoals voor kinderwagens, mensen die slecht ter been zijn, mensen in een rolstoel, scootmobielen en visueel gehandicapten. De eisen uit het Handboek Toegankelijkheid zijn integraal van toepassing. De behandelkamers zijn met een brancard bereikbaar vanaf de openbare weg of geprojecteerde opstelplaats van de ambulance. 7.2.2 Bestrating en verharding Bestratingen en terreinverhardingen op het eigen terrein moeten voldoen aan een weerstandsklasse van ten minste R9. 7.2.3 Parkeervoorzieningen Vlakbij de entree moet ten minste één parkeerplaats voor minder validen worden ingericht met afmetingen conform het Handboek Toegankelijkheid. Deze parkeerplaats is voorzien van verkeersbord E06. Zo dicht mogelijk bij de personeelsingang bevinden zich, afhankelijk van de behoefte en grootte van de praktijk, voldoende gereserveerde uitrukplaatsen voor huisartsen. Uit borden blijkt dat het om gereserveerde parkeerplaatsen voor artsen gaat. Parkeerplaatsen voor bezoekers en personeel. Beugels bij de entree, waar fietsen aan vastgezet kunnen worden. 7.2.4 Afval Afval wordt zodanig opgeslagen dat het onbereikbaar is voor onbevoegden of derden. De opslagruimte of afvalcontainer is afsluitbaar. bouwadviesgroep-lhv 32 pve HAP+SEH juni 2010

Afval mag uitsluitend buiten het gebouw of in een daartoe bestemde (conform de eisen van het Bouwbesluit) geventileerde ruimte worden opgeslagen. Afvalcontainers kunnen eenvoudig geleegd worden met behulp van een vrachtauto of door het verplaatsen van de container naar de laadplaats. 7.3 Bouwkundige aspecten 7.3.1 Entreedeur De vrije breedte van deuropeningen vanaf de hoofdingang tot aan de balie bedraagt ten minste 1 m. De entreedeuren worden bij voorkeur uitgevoerd als elektro-mechanische (schuif)deuren. 7.3.2 Gangbreedte In alle voor bezoekers toegankelijke verkeersruimten bedraagt de vrije breedte altijd minstens 120 cm. Met andere woorden: de gangen zijn ten minste 120 cm breed. De gang heeft plaatselijk een verbreding van 150 x 150 mm om met een rolstoel te kunnen keren. Hetzelfde geldt voor het einde van elke verkeersruimte en route. In spreek- en behandelkamers waar patiënten in een rolstoel ontvangen worden, bedraagt de vrije ruimte tussen de meubels minimaal 90 cm. Bovendien kan de rolstoel ook in deze ruimten keren, draaicirkel: 150 cm. 7.3.3 Niveauverschillen Niveauverschillen groter dan 2 cm zijn altijd overbrugd door een hellingbaan, met uitzondering van ruimten die uitsluitend toegankelijk zijn voor personeel. Hellingbanen voldoen aan de eisen van het Bouwbesluit, ook in de situaties waar het Bouwbesluit het aanbrengen van een hellingbaan niet verplicht stelt. 7.3.4 Dorpels Er worden zo weinig mogelijk dorpels aangebracht. Als dit onvermijdelijk is, zoals bij de overgang van vloerbedekking naar vloertegelwerk, worden de dorpels rolstoelvriendelijk uitgevoerd. 7.3.5 Vrije hoogte De vrije hoogte in verblijfsruimten in nieuwbouw is ten minste 260 cm, maar in grotere ruimtes zoals hal, vergaderruimte en wachtruimte beveelt de LHV een vrije hoogte van drie meter of meer aan omdat daardoor een prettiger ervaren maatverhouding ontstaat. In afwijking van de NEN 2580 en het Bouwbesluit geldt als definitie: de vrije hoogte is de afstand tussen de bovenzijde van de afgewerkte vloer en de onderzijde van het systeemplafond. De cascohoogte bedraagt in nieuwbouwsituaties ten minste 3 m. De cascohoogte is de hoogte tussen de bovenzijde van de afgewerkte vloer tot de onderzijde van het bouwkundige plafond. Hierdoor ontstaat installatieruimte boven het systeemplafond. Plaatselijke vernauwingen boven het plafond zijn toegestaan, bijvoorbeeld voor liggers, mits er voldoende ruimte overblijft voor het passeren met kanalen, leidingen of andere installatie-onderdelen. bouwadviesgroep-lhv 33 pve HAP+SEH juni 2010

7.3.6 Binnenkozijnen en -deuren Binnendeuren en binnenkozijnen zijn van zodanige materialen gemaakt dat ze bestand zijn tegen intensief gebruik en mechanische beschadiging. 7.3.7 Binnen- en buitenbeglazing De binnen- en buitenbeglazing voldoen aan de NEN 3569. Dat zijn eisen met betrekking tot letselwerendheid. Het Bouwbesluit stelt geen eisen, wel aan doorvalveiligheid. 7.3.8 Hang- en sluitwerk Het hang- en sluitwerk van binnendeuren is vanwege het intensieve gebruik van utilitaire kwaliteit te zijn. Krukken en schilden zijn (aan elkaar) vastschroefbaar. Voor de gevel hoeven geen eisen te worden gesteld; dit doet het Bouwbesluit al (politiekeurmerk/skg, **/NEN 5088). 7.3.9 (Trap)balustraden Balustraden en trapbalustraden voldoen aan de in het Bouwbesluit gestelde eisen voor woningbouw. 7.3.10 Vloerafwerking De vloerafwerking in medisch gebruikte ruimten voldoet aan de volgende eisen: - Vast. - Stofvrij. - Anti-allergeen. - Anti-statisch. - Vuilwerend/vuilafstotend /eenvoudig te reinigen. - Bestand zijn tegen stoffen zoals jodium. - Goed te reinigen. - Vloeistofdicht. De vloerafwerking in verkeersruimten en wachtkamers voldoet aan de volgende eisen: - Vast. - Stofvrij. - Anti-allergeen. - Anti-statisch. - Vuilwerend/vuilafstotend /eenvoudig te reinigen. De naden tussen de vloerafwerking en plinten in medisch gebruikte ruimten zijn gekit of aaneensluitend. Hoogpolige vloerbedekking en kokosmatten zijn niet toegestaan in voor bezoekers toegankelijke verblijfs- en verkeersruimten. In de natte berging, werkkast met uitstortgootsteen, sanitaire ruimten worden vloeistofdichte vloeren aangebracht. De naden tussen wand en vloertegelwerk zijn duurzaam waterdicht, ook zonder kitvoegen. Alle ruimten worden van een vloerafwerking voorzien zodat geen stofvorming optreedt als gevolg van slijtage of verwering. Betonvloeren en cementdekvloeren mogen niet als zichtwerk worden uitgevoerd. Deze worden altijd afgewerkt met een vloerafwerking, coating of schilderwerk. bouwadviesgroep-lhv 34 pve HAP+SEH juni 2010