Vallei & Eem Veluwe Oost Veluwe Noord WELL DRA Natuurlijk comfortabel -Visie op de afvalwaterketen in de regio Vallei en Veluwe- februari 2015 concept
De aanpak handelingsperspectieven Ontwikkelingen maatschappij techniek Groene Weide gidsprincipes Wat nu? Ontwikkelen doen V I S I E 2
Ontwikkelingen maatschappij techniek Groene Weide gidsprincipes Wat nu? handelingsperspectieven Ontwikkelen doen V I S I E 3
Maatschappelijke ontwikkelingen Bewustwording Mensen worden zich weer bewust dat ze onderdeel zijn van de natuurlijke leefomgeving en realiseren zich dat de huidige levenswijze niet duurzaam is. Bedrijven sluiten hier op aan. Mensen zien of ervaren hevige regenval en zware overstromingen. Klimaat verandering krijgt een gezicht. 4
Maatschappelijke ontwikkelingen Denken in kringlopen Afval bestaat niet in de natuur. We leren dat steeds beter begrijpen. We ontwikkelen van een groene economie, met producten die op duurzame wijze zijn geproduceerd, naar een blauwe economie waarbij in alle deelprocessen de waarde van grondstoffen volledig wordt benut. 5
6
Maatschappelijke ontwikkelingen Rol burger en overheid Burgers nemen steeds meer initiatief om lokaal kringlopen te sluiten. Denk aan energieproductie met zonnepanelen of het zelf kweken van voedsel in eigen tuin. Zij zijn een belangrijke motor in de blauwe economie. De rol van de overheid verandert. Van sturen naar inspireren, ondersteunen en mogelijk maken. 7
8
Technische ontwikkelingen Het NEW-denken Nutriënten en energie worden teruggewonnen; water wordt hergebruikt. Afvalwater krijgt waarde. Inrichting De openbare ruimte is onze partner bij het omgaan met hevige regenval: slimme inrichting in plaats van dure ondergrondse infrastructuur. 9
10
Technische ontwikkelingen Innovatie De techniek vormt geen belemmering in de duurzame transitie. Als er vraag is, is alles mogelijk. De techniek wordt steeds kleinschaliger en meer modulair. Verschillende schaalniveaus zijn daardoor mogelijk. 11
12
Ontwikkelingen maatschappij techniek Groene Weide gidsprincipes Wat nu? handelingsperspectieven Ontwikkelen doen V I S I E 13
Hemelwater groene weide principes We houden schoon water schoon We vermengen regenwater niet met gebruikt water We gebruiken regenwater waar het valt We geven regenwater zo mogelijk lokaal een nieuwe functie. We houden het bijvoorbeeld vast om er het toilet mee te spoelen of de tuin mee te sproeien. We zorgen er voor dat het grondwater aangevuld wordt of we gebruiken het om hittestress in stedelijk gebied te voorkomen. 14
Hemelwater groene weide principes We houden regenwater vast waar het valt We houden het regenwater zo veel mogelijk lokaal vast. Pas als dit niet mogelijk is, kiezen we voor afvoeren. Inrichting openbare ruimte We maken gebruik van de openbare ruimte om regenwater te transporteren. Alleen als het niet anders kan gebruiken we buizen. 15
16
Hemelwater - praktijk Begin primair Het primaire systeem is maaiveld Het secundaire systeem zijn buizen De participerende overheid Burgers zelf laten doen is veel goedkoper dan als overheid uitvoeren (afkoppelen) Maak mogelijk, faciliteer, neem de tijd Draagvlak creëer je niet; draagvlak ontstaat Met veel Wimmen kun je veel winnen 17
18
Hemelwater - praktijk Ritme en tempo-projecten Ritme: elk half jaar gebeurt er iets waar bewoners, kinderen, politici bij betrokken zijn (aandacht, bewustwording) Tempo: meters maken. Focus op realisatie. Praktisch Een beetje hemelwater graag, 50% vuil water, 50% hemelwater om buizen schoon te spoelen Hemelwater is niet altijd schoon In dicht bebouwd gebied misschien vuil water afkoppelen 19
20
Gebruikt water groene weide principes Hygiënisch verantwoord Wat we ook doen of veranderen, we blijven zorgen voor een hygiënisch verantwoord omgaan met afvalwater. Comfort We handhaven het niveau van comfort. Dit is voor een grootschalige transitie van belang. Het betekent overigens niet dat er niets mag veranderen. Scheiden aan de bron We scheiden afvalwater aan de bron, ook urine en fecaliën. We kunnen de waarde van afvalstromen op deze wijze maximaal benutten. 21
22
Gebruikt water groene weide principes Consument en leverancier Naast consument van afvalwaterdiensten worden burgers ook leverancier van energie en grondstoffen. Burgers moeten de waarde van afvalwater zo veel mogelijk kunnen ervaren. Dat kan door kringlopen klein te houden. Warmte winnen we terug in huis Warmte is de belangrijkste energiecomponent in afvalwater. Het terugwinnen van warmte is effectief als het dicht bij de bron plaats vindt, dus ín huis. We winnen bijvoorbeeld de warmte uit douchewater terug. 23
Gebruikt water groene weide principes Terugwinnen grondstoffen relevant Met het terugwinnen van fosfaat en andere grondstoffen levert de sector een betekenisvolle bijdrage aan het sluiten van kringlopen. 24
Gebruikt water groene weide principes Centraal op kleine schaal We gebruiken meer kleine, lokale systemen. Daarmee wordt de verbinding tussen consument en leverancier versterkt. Wellicht krijgen we afvalwatermachines in huis. Er is dan geen duur rioleringssysteem meer nodig. En we creëren maximale flexibiliteit. We hebben geen over- of ondercapaciteit meer. Er is niet één optimale schaal. De schaal hangt af van de lokale situatie (landelijk, stedelijk), de aard van de te behandelen afvalwaterstroom (urine, fecaliën, industriewater), de technische mogelijkheden, de economische haalbaarheid en de inrichting van het beheer en onderhoud. We denken van huis, naar straat, naar wijk, naar gebied. 25
26
Gebruikt water - praktijk De verandering We zijn te los geraakt van moeder aarde Mensen moeten nieuw systeem leren kennen Maak het onzichtbare zichtbaar (demo, filmpje, experiment bekijken) Doen Warmtewisselaar in douche bij vernieuwbouw woningen Voorbeelden creëren Vb. Flatgebouw (natte cellen boven elkaar): scheiden aan de bron, decentraal zuiveren zwart en grijs water; waarde en water terugvoeren Andere oplossingen in andere situaties; weten wat er speelt 27
28
29
Gebruikt water - praktijk Nodig bij afvalwaterschappers Sensitiviteit: - waar liggen kansen, - wie zijn belanghebbenden - hoe over streep trekken Leren van ervaringen (er zijn al veel voorbeelden: samen de bus in en kijken!) Praktisch Bestaande bouw is het grootste areaal en de grootste uitdaging. Gebruikt water is niet los te zien van hemelwater Er zijn wel 40 manieren om geneesmiddelen uit milieu te houden (inclusief de plaszak ) 30
31
Kosten verdelen Voorbeeld afkoppelen: kosten korte termijn voor gemeenten baten lange termijn voor waterschap wie betaalt wat? Bereken eens opnieuw de kosten bestaand nieuw achterkant sigarendoos zoek verdeelsleutels N.B: we weten nu de verhouding bestaand en nieuw niet! 32
Kosten verdelen op jaarbasis verhouding gebruikt water en hemelwater op zuivering (60%- 40%) verwerking hemelwater < 10% tijd hydraulische capaciteit factor ~ 4 groter in aanleg GS 12% duurder dan verbeterd gemengd (D1100) 33
Kosten verdelen Verdeelsleutel Baat nieuw systeem als basis voor verdeelsleutel: wie betaalt dan wat van investering gemeente? Eventueel corrigeren voor tijdeffect (op welk moment zuivering pas kleiner) Etc. 34
35
Ontwikkelingen maatschappij techniek Groene Weide gidsprincipes Wat nu? handelingsperspectieven Ontwikkelen doen V I S I E 36
37
17 maart: bestuurders handelingsperspectieven Ontwikkelingen maatschappij techniek Groene Weide gidsprincipes Wat nu? Ontwikkelen doen V I S I E 38