HANDLEIDING HOEZO OVER THE TOP? Wat als we de klimaatverandering geen halt toe roepen? In de expo Over the top maken we een sprong naar de toekomst. Hoe ziet die er uit als we doen alsof er niets aan de hand is? sprong naar de toekomst inspireren Laat je inspireren door de toekomstbeelden, de absurde situaties, de getuigenissen, de vernieuwende oplossing en de informatie die je terugvindt op de 5 zuilen. Elke zuil gaat in op een thema dat nauw aansluit bij onze leefwereld: voeding, mobiliteit, energie, consumptie en natuur. Het doemdenken laten we achterwege. In de expo geven we een positieve insteek. We stellen ons vragen bij onze manier van leven en gaan op zoek naar constructieve oplossingen. positieve insteek Kies de weg die jij wil inslaan. Gaan we Over the top? Of maken we andere keuzes, voordat het te laat is? Post je mening op de wanden van de expo zodat iedereen in real time kan zien wat je leuk/niet leuk vindt en waarvoor jij in actie wil schieten. Kies De expo Over the top is een initiatief van GoodPlanet Belgium. HANDLEIDING EXPO OVER THE TOP 1
PRAKTISCH OPSTELLING VAN DE EXPO De expo bestaat uit 5 thematische zuilen (1m² oppervlakte en 1m80 hoogte) en een introductiepaneel (60 cm breedte en 1m80 hoogte). De 3 soorten post-its, die de leerlingen op de zuilen plakken, worden samen met het contract verstuurd met de post. Zorg dat er in de ruimte een stopcontact voorzien is. De 5 zuilen worden met elkaar verbonden via elektriciteitsdraden. De school moet zelf voor één verlengdraad zorgen, de lengte is afhankelijk van waar het contactpunt zit. Bevestig de draden met een stevige tape op de grond, zodat niemand erover valt. Voorzie een ruimte van 75 m² zodat de leerlingen gemakkelijk rond de zuilen kunnen. Voor een comfortabel bezoek laat je best een maximum van 25 leerlingen per bezoek toe. Er is geen vaste volgorde voor de 5 thematische zuilen. Het intropaneel stel je best op aan het begin van de expo. DUUR Het bezoek aan de expo neemt 1 lesuur in beslag. In deze tijd kunnen de leerlingen de 5 zuilen bezoeken, en hun post-its kleven en is er tijd voor een korte nabespreking. In het educatief pakket Over the top (gratis te downloaden op de website) vind je opdrachten waarmee je verder aan de slag kan in de les. DOELGROEP De expo richt zich tot de 2e en 3e graad ASO en TSO, maar is mits extra begeleiding ook geschikt voor BSO. KLIMAATAMBASSADEURS Wie kan jongeren beter sensibiliseren dan hun eigen leeftijdsgenoten? Daarom bood GoodPlanet Belgium aan enthousiaste jongeren de kans om zich een jaar lang in te zetten als ambassadeur voor het klimaat. Na een grondige voorbereiding in eigen land trokken ze op ontdekking naar het Zuiden. Ze leefden een week lang samen met leeftijdgenoten. Een meer dan ideale gelegenheid om de lokale leefomstandigheden aan den lijve te ondervinden. In deze expo vind je enkele van hun getuigenissen terug. HET BEZOEK AAN DE EXPO De leerlingen maken in de expo Over the top een sprong naar de toekomst. Ze worden geïnspireerd door foto s, situaties uit de hele wereld, getuigenissen van de klimaatambassadeurs... In de eerste plaats is het de bedoeling om leerlingen te prikkelen en hun blikveld te verruimen. Door de klimaatverandering aan bod te laten komen aan de hand van de 5 thema s, kunnen de leerlingen gemakkelijk linken leggen tussen hun levenswijze en de impact op ons klimaat. STOP! duurzame mobiliteit WEET WAT JE EET duurzame voeding KOP NOCH STAART natuur en biodiversiteit LICHTPUNT energie en wonen SHOP TILL YOU DROP consumptie en afval - woordje uitleg - post-its uitdelen - bezoek expo + post-its kleven - nabespreking Wat denken de leerlingen over de voorgestelde toekomst in deze expo? Is dit mogelijk? Ofvinden ze dit maar niets? Willen ze in deze toekomst leven? En zien ze zichzelf al in actie schieten om deze toekomst mogelijk te maken? Om een antwoord te krijgen op deze vragen, krijgen de leerlingen 3 soorten post-its mee met verschillende opschriften: Vind ik leuk!, Dit doe ik! en No way!. Tijdens het bezoek aan de expo mogen de leerlingen de post-its kleven bij de foto s, citaten, ideeën die overeenstemmen met hun mening. Elke leerling krijgt van elke soort post-it slechts een beperkt aantal exemplaren (3 x Vind ik leuk!, 1 x Dit doe ik! en 1 x No way! ). Hierdoor moeten de leerlingen goed overwegen bij welke elementen uit de expo ze hun post-its willen kleven. De leerlingen kiezen zelf waar en wanneer ze de post-its kleven. Dit kan direct bij het zien van een element uit de expo of ze kunnen wachten totdat ze de volledige expo gezien hebben. Geef 5 minuten voor het einde een signaal zodat de leerlingen weten dat ze hun keuze moeten maken of eventueel nog een post-it kunnen herkleven. Naar het einde toe zal zichtbaar worden welke elementen door de leerlingen geliked worden, helemaal niet in de smaak vallen of oproepen tot actie. Dit zal spontaan interactie bij de leerlingen teweeg brengen. Voorzie hiervoor ruimte in de nabespreking (zie verder). Vergeet op het einde de post-its niet te verwijderen. Als de nabespreking pas later volgt, kan het interessant zijn om eerst een foto te nemen van de verspreiding van de post-its of dit te noteren. De leerlingen mogen individueel en vrij de expo bezoeken. Ze kiezen waar ze starten en hoe snel ze van de ene zuil naar de andere doorschuiven. De leerlingen zullen zich automatisch over de 5 zuilen verspreiden. HANDLEIDING EXPO OVER THE TOP 2
vind ik leuk 3 SOORTEN POST-ITS Welke items trekken je aandacht? Door welke elementen ben je positief verrast? Waarop wens je de aandacht te trekken van je medeleerlingen? Welke ideeën, artikels of foto s zullen je bijblijven? Bij welke ideeën of acties begint het bij jou direct te kriebelen: dit wil ik doen of dit moeten we samen doen? In welke ideeën geloof je en wat zou je graag gerealiseerd zien bij ons? no way! DIT DOE IK! Wat is voor jou complete onzin, onmogelijk of helemaal geen goed idee? DE VOORDELEN OP EEN RIJTJE ZEG HET MET POST-ITS - De leerlingen krijgen een concrete opdracht en wandelen gericht doorheen de expo. - Na het bezoek aan de expo heb je een concrete aanleiding voor een klasgesprek en een aanzet om in actie te schieten. - De visie van leerlingen wordt visueel duidelijk. - De leerlingen leren een mening formuleren en keuzes maken. NOG MEER OVER THE TOP Over the top is meer dan een expo. - Download gratis het EDUCATIEF PAKKET Over the top. Hierin vind je een opdrachtenbundel, werkblaadjes, achtergrondinformatie over de 5 thema s en tips om op schoolniveau te werken rond klimaatverandering. - Op de WEBSITE Over the top vind je heel wat filmpjes (oa filmpjes waarin de klimaatambassadeurs getuigen), foto s, krantenartikels en links naar interessante websites. - Je kan een educatief medewerker van GoodPlanet uitnodigen in je klas voor een WORKSHOP. Afhankelijk van de kennis van je leerlingen kies je voor klimaatverandering, what s in name of klimaat voor een nieuwe wereld. - Bereken de carbon footprint van je school via de digitale CARBON FOOTPRINT CALCULATOR. Meer informatie vind je op onze website: www.goodplanet.be NAVERWERKING NABESPREKING BEZOEK EXPO Doel: Overtuigingen en waarden delen en confronteren met elkaar. Duur: 30 minuten Werkvorm: klasgesprek De expo Over the top wil leerlingen prikkelen met beelden en ideeën over de toekomst, of alvast een mogelijke toekomst. De vraag is natuurlijk in welke toekomst we willen leven en welke toekomst we willen nalaten aan de generaties die na ons komen. Je beeld van de toekomst hangt nauw samen met waarden die je belangrijk vindt. Het mogelijk maken van de toekomst waarin je wil leven, houdt in dat je bepaalde keuzes moet maken. Keuzes die gebaseerd zijn op wat jij belangrijk vindt, op jouw waarden en overtuigingen. Om deze waarden en overtuigingen zichtbaar te maken, werken we in de expo met post-its. Elke deelnemer kiest welke elementen uit de expo voor hem iets betekenen. Dat kan iets positief zijn (Vind ik leuk!), iets activerend (Dit doe ik!) of eerder iets negatiefs (No way!). Geef de leerlingen de mogelijkheid om te reageren op de keuzes die de andere leerlingen maakten: - Wat valt op? - Welke elementen trekken de aandacht? - Is er veel overeenstemming in de groep? - Was het moeilijk om een keuze te maken? Ga op een aantal aspecten dieper in: - De elementen die door velen geliked worden: waarom is er zo n belangstelling voor? Wat vinden jullie er zo leuk aan? Hoe zouden jullie dit aspect kunnen integreren in jullie leven? - De elementen die velen maar niets vinden: waarom spreekt dit jullie niet aan? Wat is de oorzaak? Vinden jullie dit niet belangrijk of is het door de manier waarop het voorgesteld wordt? Zouden jullie iets kunnen veranderen waardoor het wel zou aanspreken? Zo ja wat? - De elementen die bij velen oproepen tot actie: Waarom willen jullie dit doen? Vraagt dit veel inspanning? Doen jullie dit al? Wat is er hiervoor nodig? - De elementen die verschillende meningen hebben: laat de leerlingen hun standpunt toelichten. Zijn er leerlingen die hun mening willen herzien? - De elementen die slechts door enkelen een post-it kregen. Waarom kies je hiervoor? - Zijn er thema s die meer geliked worden als anderen? Hoe zou dit komen? Is het onmogelijk om de nabespreking direct na het bezoek aan de expo te koppelen? Geef de leerlingen de laatste 5 minuten van het bezoek de tijd om nog even in de expo rond te lopen en te kijken waar de post-its hangen. Tijdens de nabespreking werk je vooral verder met wat de leerlingen zich nog herinneren (en wat dus waarschijnlijk de belangrijkste zaken zijn voor hen). Hou er rekening mee dat er tijdens deze nabespreking geen juiste of foute uitspraken zijn. Het gaat hier om meningen en waarden die jongeren kunnen beargumenteren en confronteren met elkaar. HANDLEIDING EXPO OVER THE TOP 3
EXTRAATJE QUIZMASTERS Maak met je leerlingen de over the top -quiz. Vraag hen om elk 2 quizvragen te bedenken met de informatie die ze in de expo terugvinden. Originele vragen zijn natuurlijk het leukst. Na het bezoek aan de expo speel je met je leerlingen de over the top -quiz. Hoe beter de leerlingen de expo bekeken hebben, hoe beter hun score OVER THE TOP IN DE KLAS Het educatief pakket Over the top biedt heel wat inspiratie om verder te werken rond de expo. De methodieken out of the box-denken en wat als stimuleren de leerlingen om buiten de lijntjes te kleuren, wat misschien wel sterke ideeën oplevert om het klimaat te keren! In het hoofdstuk Handen uit de mouwen vind je methodieken om de opgedane inspiratie om te zetten in acties. Snuister rond in het educatief pakket en stel zelf je les samen. HANDLEIDING EXPO OVER THE TOP 4
EINDTERMEN De expo komt tegemoet aan verschillende vakgebonden eindtermen, maar zijn ook bijzonder geschikt om de vooropgestelde vakoverschrijdende eindtermen te behalen. Overzicht van de vakoverschrijdende eindtermen die nagestreefd worden met de expo. Gemeenschappelijke stam - kunnen originele ideeën en oplossingen ontwikkelen en uitvoeren (creativiteit, ET2); - houden rekening met de situatie, opvattingen en emoties van anderen (empathie, ET5); - zijn bekwaam om alternatieven af te wegen en een bewuste keuze te maken (kritisch denken, ET12); - kunnen onderwerpen benaderen vanuit verschillende invalshoeken (kritisch denken, ET13); - houden rekening met ontwikkelingen bij zichzelf en bij anderen, in samenleving en wereld (open en constructieve houding, ET16); - toetsen de eigen mening over maatschappelijke gebeurtenissen en trends aan verschillende standpunten (open en constructieve houding, ET17); - nemen verantwoordelijkheid op voor het eigen handelen, in relaties met anderen en in de samenleving (verantwoordelijkheid, ET20); - gaan om met verscheidenheid (zorgzaamheid, ET26); - dragen zorg voor de toekomst van zichzelf en de ander (zorgzaamheid, ET27); Context 4: Omgeving en duurzame ontwikkeling Context 5: Politiek-juridische samenleving Context 6: Socio-economische samenleving Context 7: Socioculturele samenleving - participeren aan milieubeleid en -zorg op school (ET1); - herkennen in duurzaamheidsvraagstukken de verwevenheid tussen economische, sociale en ecologische aspecten en herkennen de invloed van techniek en beleid (ET2); - zoeken naar mogelijkheden om zelf duurzaam gebruik te maken van ruimte, grondstoffen, goederen, energie en vervoermiddelen (ET3); - zoeken naar duurzame oplossingen om de lokale en globale leefomgeving te beïnvloeden en te verbeteren (ET4); - geven voorbeelden die duidelijk maken hoe de mondialisering voordelen, problemen en conflicten inhoudt (ET13); - zetten zich in voor de verbetering van het welzijn en de welvaart in de wereld (ET3); - hebben bij het kopen van goederen en het gebruiken van diensten zowel oog voor prijs-kwaliteit en duurzame ontwikkeling als voor de rechten van de consument (ET4); - gaan constructief om met verschillen tussen mensen en levensopvattingen (ET2); HANDLEIDING EXPO OVER THE TOP 6
COLOFON De expo Over the top is een initiatief van GoodPlanet Belgium, in samenwerking met Tumult. GoodPlanet Belgium, voorheen GREEN vzw, is een organisatie die jongeren en volwassenen duurzaam leert leven. Sinds 1997 ontwikkelt en begeleidt Goodplanet projecten, vormingen en lespakketten rond water, energie, mobiliteit, duurzame consumptie, natuur,... Goodplanet stimuleert en ondersteunt participatie aan het beleid en doet aan ontwikkelingssamenwerking. Jaarlijks bereikt Goodplanet 2000 scholen, 100.000 kinderen en jongeren en 10.000 volwassenen. Tumult is een pluralistische jeugddienst die werkt rond vredesopvoeding. Tumult ontwikkelt producten om vredesopvoeding (in de brede betekenis van het woord) met kinderen en jongeren te concretiseren. Tumult voorziet de logistiek en het uitleensysteem voor de expo Over the top. Over the top is een initiatief van GoodPlanet Belgium. In samenwerking met de klimaatambassadeurs Britt, Joachim, Jolien, Katrien, Lien, Ruuth, Sara, Shauni en Tille. In samenwerking met de scholen SHIM Merksem, Sint-Jozefinstituut Essen, Koninklijk Atheneum Mariakerke, Koninklijk Atheneum Zottegem, Maria Assumptalyceum Laken, Waveren Hoërskool Witzenberg (Zuid-Afrika), IMEAO 3 (Suriname), Our Lady of Fatima (Kenia), Ecole Secundaire de Kihurua (Rwanda), Lycée Hassan 2 (Marokko). In samenwerking met Tumult, VVOB, CO2logic, Dieter Telemans en Van Mile Productions. Scenografie en vormgeving: www.impressantplus.eu Met de steun van de federale en Vlaamse overheid. www.goodplanet.be/overthetop HANDLEIDING EXPO OVER THE TOP 7