Kunstgebouw Inhoudelijke verantwoording 2014 Kunstgebouw Broekmolenweg 16 2289 BE Rijswijk www.kunstgebouw.nl
Inhoudelijke verantwoording 2014 1. Inleiding Kunstgebouw heeft een goed jaar achter de rug, als onderdeel van de basisvoorziening cultuurparticipatie en -educatie. De focus lag op cultuureducatie in het primair onderwijs in de kleinere kernen in het landelijk gebied (< 30.000 inwoners). Kunstgebouw is daar de makelaar tussen gemeenten, het onderwijs en lokale culturele instellingen. Uitgangspunt voor de provincie Zuid- Holland is dat met de provinciale subsidie van 1,2 miljoen euro de onderbouw de basisvoorziening is geborgd en daarmee de basis voor de ondersteuning aan de gemeenten. Gemeenten zorgen zelf voor de financiering van de bovenbouw : de activiteiten. In het overgangsjaar 2013 hebben gemeenten en het onderwijs daar al een goed begin mee gemaakt. Kunstgebouw heeft in 2013 de reorganisatie afgerond die het gevolg was van gewijzigd provinciaal beleid. In 2014 heeft Kunstgebouw de weg naar een nieuwe rol en functie gevonden. Ook de gemeenten en de scholen wisten Kunstgebouw te vinden zodat de relatie tussen de gemeentelijke verantwoordelijkheid en de provinciale ondersteuning vaste vorm heeft gekregen. Die relatie komt ook tot uiting in de financiële balans die is ontstaan tussen gemeentelijke bijdragen en bijdragen van de scholen enerzijds en de provinciale boekjaarsubsidie anderzijds. In de jaarrekening wordt zichtbaar dat Kunstgebouw met de provinciale boekjaarsubsidie van 1,2 miljoen euro en deelnemersbijdragen van bijna 800.000 euro een omzet kon realiseren van ruim 2 miljoen euro. Zo is er in 2014 een mooie balans ontstaan tussen gemeentelijke en provinciale verantwoordelijkheid voor cultuurparticipatie en - educatie, zoals het College van Gedeputeerden voorstaat. 2. Wat hebben we in 2014 gedaan? Kerntaken waren het bevorderen van de professionalisering van gemeenten, onderwijs en culturele instellingen door hen te informeren over de ontwikkelingen op het gebied van cultuureducatie en cultuurparticipatie en de kennis daarover te delen, het ondersteunen van betrokken netwerken (zoals van interne cultuurcoördinatoren (ICC ers), cultuurnetwerkers en culturele instellingen) en het samenstellen van complete en samenhangende cultuureducatieve programma s die voldoen aan de wensen van de basisscholen en aan de landelijke richtlijnen. 3. Hebben we bereikt wat we nastreefden? De door Kunstgebouw gestelde doelen bij de subsidieaanvraag 2014 zijn vrijwel allemaal gehaald. Hieronder volgt eerst in hoofdlijnen het resultaat, gerelateerd aan de verwachtringen die we vóór de aanvang van het jaar hadden. Daarna zal het werk van de afdelingen Informeren & Netwerken (ten behoeve van de gemeenten) en Dienstverlening PO (ten behoeve van het onderwijs) nader worden toegelicht. Kunstgebouw ondersteunt gemeenten, onderwijs en culturele instellingen zodanig dat de dienstverlening voorziet in hun behoefte en beantwoordt aan hun wensen. * In 26 gemeenten (zoals verwacht) heeft Kunstgebouw de projecten Cultuureducatie met kwaliteit ondersteund, als penvoerder, partner en ontwikkelaar van trainingen en scholingen. Inhoudelijke verantwoording 2014 Kunstgebouw 1
In 29 gemeenten heeft Kunstgebouw trainingen uitgevoerd (iets lager dan verwacht, onder meer als gevolg van gemeentelijke herindelingen). Kunstgebouw heeft (zoals verwacht) in 2014 voor 66.376 leerlingen in 41 gemeenten het programma Kijk Kunst gerealiseerd en voor 14.616 leerlingen in 24 gemeenten het programma Doe Kunst. Gemeenten, onderwijs en culturele instellingen laten dat blijken door voor de dienstverlening te betalen en hun waardering uit te spreken. * Scholen en gemeenten hebben aan deelnemersbijdragen in 2014 circa 780.000 euro betaald. 82% van de scholen en 78% van de gemeenten waardeerden de geleverde diensten met goed tot uitstekend. Kunstgebouw zal stimuleren dat dienstverlening die lokaal ontwikkeld kan worden en beschikbaar is, zichtbaar wordt en beschikbaar komt. * In 2014 is de 3-domeinenposter ontwikkeld waarin de relatie tussen de cultuur-educatieve mogelijkheden op school, in het lokale veld en provinciaal wordt uitgelegd. Deze poster is over alle basisscholen in Zuid-Holland verspreid. In de netwerken, trainingen en met pilotprojecten wordt het lokale culturele veld gestimuleerd en versterkt. Kunstgebouw zal om de kwaliteit van de dienstverlening op peil te houden en te blijven ontwikkelen, niet alleen met gemeenten, onderwijs en culturele instellingen in de provincie samenwerken maar ook met regionale en provinciale partners zoals Kennis Centrum Rotterdam (KCR) en Koorenhuis en Cultuurschakel in Den Haag, met landelijke partijen zoals het Landelijke Kenniscentrum Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA), het onderzoeksproject Cultuur in de Spiege (CiS)l, de collega-instellingen in de Raad van Twaalf, het Fonds voor Cultuurparticipatie (FCP), het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en andere partijen. * Er werd in 2014 met KCR en de Cultuurschakel regulier overleg gevoerd. Met KCR werd samengewerkt bij de Summerschool en bij verdiepingsbijeenkomsten voor ICC ers. Er werd door diverse collega s van Kunstgebouw deelgenomen aan kennisplatforms, strategiebijeenkomsten en kennisuitwisseling van het LKCA. Met het FCP werd een intensieve relatie onderhouden: samenwerking bij 2 provinciale penvoerdersbijeenkomsten, deelname aan landelijke bijeenkomsten, reguliere overleggen en advisering over nieuw beleid. Er werd via het adviseursnetwerk en op eigen initiatief actief meegewerkt aan CiS. Er werd actief deelgenomen aan de Raad van Twaalf via het directeurenoverleg (de directeur-bestuurder van Kunstgebouw is voorzitter) en in de netwerken PO en Schijf van Vijf. Op het ministerie van OCW werd een presentatie van Kijk Kunst en de digitale leeromgeving DKK online gegeven. *) uit de Subsidieaanvraag 2014 van Kunstgebouw bij de provincie Zuid-Holland / Activiteitenplan. Inhoudelijke verantwoording 2014 Kunstgebouw 2
Wat kostte het? verwachting resultaat Personeelskosten 1.017.381 1.072744 Huisvestingskosten 350.150 358.563 Organisatiekosten 160.000 128.275 Gastles bij het Doe Kunst-dansproject Ella & Takademe Inhoudelijke verantwoording 2014 Kunstgebouw 3
4. Ondersteunen van gemeenten bij de uitvoering van hun verantwoordelijkheden voor cultuureducatie en participatie Vanaf 2013 (tot eind 2016) is de Deelregeling Cultuureducatie met kwaliteit (CmK) van kracht. Deze landelijke subsidieregeling is onderdeel van het rijksbeleid dat niet alleen de aanwezigheid van cultuureducatie in het primair onderwijs wil stimuleren maar ook de kwaliteit ervan wil verbeteren. Provincies en gemeenten met meer dan 90.000 inwoners kunnen aan de Deelregeling deelnemen en daarmee wordt het door hen ingelegde geld gematcht met een gelijk bedrag door het Fonds voor Cultuurparticipatie, de uitvoerder van de Deelregeling. In Zuid-Holland heeft de provincie ervoor gekozen om niet aan de Deelregeling deel te nemen. In plaats daarvan kunnen gemeenten met minder dan 90.000 inwoners deelnemen, mits zij aan de subsidievoorwaarden voldoen. Veel gemeenten in Zuid-Holland maken van deze mogelijkheid gebruik, soms in vertrouwde en soms in nieuwe samenwerkingsvormen. De Deelregeling is op 1-1-2013 van start gegaan, maar in veel Zuid-Hollandse gemeenten zijn de projecten CmK pas vanaf het schooljaar 2013-2014 begonnen. Dit betekende voor Kunstgebouw dat de verschillende rollen die Kunstgebouw bij de uitvoering van de Deelregeling CmK heeft, weliswaar in 2012 en 2013 zijn gestart, maar in 2014 concretere vormen hebben aangenomen. Kunstgebouw is penvoerder van het project op Goeree Overflakkee/Voorne- Putten, partner in Holland-Rijnland, Alblasserwaard-Vijfheerenlanden en Pijnacker- Nootdorp/Lansingerland en zorgt bij de projecten in Holland Rijnstreek, Westland, Midden Holland en de Hoeksche Waard voor advies en training ter versterking van de professionaliteit van leerkrachten en culturele partijen. Kunstgebouw heeft zo met 26 gemeenten een relatie opgebouwd. Daarnaast zijn er in 29 (deels andere) gemeenten scholingsactiviteiten georganiseerd. En er werden activiteiten voor de hele provincie georganiseerd. Wat hebben we gedaan voor wie? a. Netwerken en bijeenkomsten in het kader van CmK Netwerkbijeenkomsten Op 10 april 2014 een bijeenkomst voor penvoerders over de tussentijdse evaluatie van de projecten in samenwerking met Tympaan en FCP, aantal deelnemers: 22 Op 20 mei 2014 in samenwerking met Plein C en Probiblio een informatiebijeenkomst voor (educatief) medewerkers, coördinatoren en directies van bibliotheken in Noord- Holland en Zuid-Holland, aantal deelnemers: 40 Op 30 oktober 2014 in samenwerking met het Fonds voor Cultuurparticipatie een penvoerdersbijeenkomst Alles volgens plan? voor betrokkenen bij CmK, aantal deelnemers: 36 De netwerkbijeenkomsten werden door alle penvoerders in Zuid-Holland ook van de twee grote steden en de 90+gemeenten bezocht, gewaardeerd en er werd voor betaald. Er zijn geen algemene cultuureducatieve bijeenkomsten georganiseerd omdat in de loop van het jaar meer belangstelling bleek te bestaan voor andere scholingsvormen, zoals hieronder vermeld. Inhoudelijke verantwoording 2014 Kunstgebouw 4
b. Professionalisering, training, scholing in het kader van CmK De Cultuur Loper De Cultuur Loper is een professionaliseringstraject waarin de visie en het beleid van de school met betrekking tot cultuuronderwijs concreet wordt. De Cultuur Loper is ontwikkeld door Kunstbalie in Brabant. Kunstgebouw heeft het traject aangepast aan de Zuid- Hollandse situatie. Eind maart/begin april 2014 is de website De Cultuur Loper voor Zuid- Holland technisch gerealiseerd en gekoppeld aan de website van Kunstgebouw en eind maart 2014 zijn 9 trainers (inclusief een trainer uit Holland-Rijnland) geschoold om met De Cultuur Loper te werken. De Cultuur Loper is op 18 scholen voor 180 leerkrachten gerealiseerd. ICC-cursus Er is één provinciale ICC-cursus gegeven met 10 deelnemers. Op verzoek van penvoerders van de CmK-projecten zijn in de regio en binnen de CmK-projecten 8 ICCcursussen voor 80 deelnemers georganiseerd. Overige Cursus Cultuur op maat is binnen CmK in twee regio s 4x voor in totaal 45 deelnemers georganiseerd. Cursus Van Idee tot Product is voor 12 deelnemers georganiseerd. CIS-quiz is voor 40 deelnemers tijdens 1 bijeenkomst georganiseerd. Bijeenkomst met directeuren om tot een bovenschools beleidsplan te komen (Molenwaard). c. Netwerken en bijeenkomsten ICC ers Op 5 maart 2014 is een netwerkbijeenkomst voor ICC ers georganiseerd, de laatste bijeenkomst in deze vorm. ICC ers geven aan meer behoefte te hebben aan bijeenkomsten die inhoudelijke verdieping bieden. In 2015 worden verdiepingsbijeenkomsten per regio en samen met KCR Rotterdam georganiseerd. Cultuurnetwerkers Op verzoek van de cultuurnetwerkers heeft Kunstgebouw 2 netwerkbijeenkomsten georganiseerd: op 3 februari 2014 in Gouda en op 6 oktober 2014 in de regio Hoeksche Waard. Centra voor de kunsten In 2014 is gepeild (in de vorm van gesprekken met stakeholders) of er behoefte was aan een netwerk voor coördinatoren PO van centra voor de kunsten. Veel coördinatoren zijn penvoerder of cultuurnetwerker en komen elkaar zo al in andere netwerken tegen. Daarom is er geen nieuw netwerk gestart. PABO s Voorjaar 2014 heeft Kunstgebouw een notitie geschreven over aansluiting van ons programma professionalisering en deskundigheidsbevordering op dat van diverse PABO s in Zuid-Holland. Met deze notitie en over de nieuwe opleiding cultuurbegeleider zijn gesprekken met PABO s gevoerd. Deze hebben nog niet tot een daadwerkelijke samenwerking tussen Kunstgebouw en een PABO geleid. De gesprekken worden voortgezet. Inhoudelijke verantwoording 2014 Kunstgebouw 5
Cultuurcoaches Behoeftepeiling onder cultuurcoaches of er naast het in 2014 gestarte landelijke overleg voor cultuurcoaches door het LKCA ook een provinciaal netwerk moet komen, heeft uitgewezen dat die behoefte er niet is. Veel cultuurcoaches zijn ook betrokken bij CmKprojecten en nemen in die hoedanigheid al deel aan provinciale netwerken. d. Kennisuitwisseling stimuleren Sociale media Beheer van discussiegroepen op LinkedIn, communicatie via Facebook en Twitter. Websites Beheer van 3 website(s): Kunstgebouw, Cultuurme.nu en DKK online. De website decultuurloper.kunstgebouw.nl is nieuw ontwikkeld. Nieuwsbrieven Er zijn 5 algemene nieuwsbrieven verstuurd, 5 nieuwsbrieven over Cultuureducatie met kwaliteit in Zuid-Holland en 5 nieuwsbrieven Cultuume.nu. Speciale publicaties Dit is mijn leven, film in samenwerking met Omroep West, datum uitzending: 30 januari 2014 In tijdschrift Kunstzone in juni 2014 een artikel over het educatief project Inzoomen met een kwast en in september 2014 interview met directeur/bestuurder Kunstgebouw 3-domeinenposter, verstuurd naar alle basisscholen in Zuid-Holland (oplage 1.700) Infographic (het werkgebied, bereik, waardering van Doe Kunst en Kijk Kunst in één oogopslag, oplage 500) Doe Kunst en Kijk Kunst folder (oplage 500) Doe Kunst en Kijk Kunst posters met programmering (oplage 809) Folder verdieping ICC (oplage 1.500) Folder scholing penvoerders CmK (oplage 200) Folder nieuwe wethouders (in samenwerking met LKCA, oplage 400) Ansichtkaarten Kunstgebouw en DKK online (1.000 ) e. Actief betrokken zijn op het gebied van verdieping, vernieuwing en onderzoek Kunstgebouw heeft twee geschoolde experts in huis. Eén op het gebied van cultuuronderwijs (Cultuur in de Spiegel) en één op het gebied van VTS (Visual Thinking Strategies). Zij treden beiden intern en extern op als adviseur. Hun expertise werkt door in de training en scholing binnen CmK en in de vernieuwing en doorontwikkeling van het educatief materiaal dat Kunstgebouw realiseert in het kader van Doe Kunst en Kijk Kunst. Kunstgebouw neemt actief deel aan activiteiten van het FCP, LKCA, collega-instellingen en OCW. Voor de eigen medewerkers (en belangstellende ZZP ers) zij 2 studieochtenden georganiseerd, over 21th century skills en over filosoferen met kunst. Maandelijks is er een interne flitsbijeenkomst van 30 minuten waarin successen en nieuwe projecten worden gemeld. Inhoudelijke verantwoording 2014 Kunstgebouw 6
Wat hebben we bereikt? verwachting resultaat Netwerken en bijeenkomsten ICC ers 2 8 Cultuurnetwerkers 2 2 Culturele instellingen/penvoerders 2 3 Combinatiefunctionarissen 0 0 Algemeen cultuureducatie 1-2 0 Publicaties 1-2 10 Nieuwsbrieven Algemeen 4-6 5 CmK 4-6 5 Cultuurme.nu 5 5 Aantal deelnemers netwerkbijeenkomsten 90 98 Waardering 75 % tevreden 78 % tevreden Aantal gemeenten penvoerder/partner CmK 24 26 Aantal gemeenten deskundigheidsbevordering CmK 35 29 Aantal trainingen deskundigheidsbevordering CmK 20 33 Aantal deelnemers deskundigheidsbevordering CmK 300 371 Deelnemersbijdragen verwachting resultaat Bijeenkomsten 5.000 4.210 Penvoerderschap/partnerschap CmK 43.916 79.353 Deskundigheidsbevordering CmK 101.412 219.496 Inhoudelijke verantwoording 2014 Kunstgebouw 7
Netwerkbijeenkomst 30 oktober 2014 ICC-cursus in Naaldwijk Inhoudelijke verantwoording 2014 Kunstgebouw 8
5. Ontwikkelen van cultuureducatieve programma s voor het primair onderwijs, met name in het landelijk gebied a. Kijk Kunst en Doe Kunst Kunstgebouw heeft in 2014 de programma s Kijk Kunst en Doe Kunst verrijkt met digitaal lesmateriaal. De dans-, theater-, muziek- of filmvoorstelling of de beeldende kunst, die leerlingen zien, zijn uitgebreid met online opdrachten waardoor iedere leerling zelfstandig en op het eigen niveau kan reflecteren op de gezamenlijk ervaren activiteit. In de opdrachten worden specifieke vaardigheden (zoals vaardigheden voor de 21 e eeuw) gestimuleerd en getraind. De resultaten van deze online opdrachten kunnen worden gepresenteerd, aan elkaar en aan ouders. De handleidingen voor de leerkrachten zijn hierop aangepast. De ontwikkeling en ondersteuning van het digitale lesmateriaal heeft de samenwerking tussen ICT, Logistiek & Planning en de collega s van de afdeling Dienstverlening PO versterkt, een prettig proces in een kleine organisatie. De waardering van de scholen voor de organisatorische ondersteuning van de educatieve programma s is hoog gebleven, terwijl de programma s gecompliceerder en meeromvattend zijn geworden. In de subsidieaanvraag voor 2014 worden outcome-cijfers gehanteerd van het schooljaar 2013-2014. Op het moment van aanvragen is bekend hoeveel scholen aan de programma s Kijk Kunst en Doe Kunst willen deelnemen. De exacte leerlingaantallen zijn bekend ná de officiële teldatum van 1 oktober, daarom is er een kleine afwijking tussen het verwachte en gerealiseerde aantal leerlingen dat wordt bereikt met de educatieve programma s. Het bereik in leerlingen, scholen en gemeenten was in 2014 iets lager dan in 2013. Een aantal scholen is gefuseerd, dat geldt ook voor een aantal gemeenten. Scholen in Westland hebben vooruitlopend op het gemeentelijk initiatief om een eigen lokaal programma te ontwikkelen op dat lokale aanbod ingezet en sommige scholen hebben in verband met hun financiële positie gekozen voor Doe Kunst, dat mede op verzoek van de scholen vanaf 2013-2014 ook in delen kan worden afgenomen. Bovendien hebben scholen in verschillende gemeenten te maken met krimp: er komen minder leerlingen en geplande uitbreidingen zijn door de crisis uitgesteld of afgeblazen. b. Advisering van scholen Veel scholen, die deelnemen aan de programma s Kijk Kunst en Doe Kunst komen in toenemende mate in aanraking met de projecten Cultuureducatie met kwaliteit. Die projecten zijn tot stand gekomen met (cultuur)geld van de gemeente en hebben tot doel de kwaliteit van cultuureducatie te verbeteren. Soms ligt de nadruk op versterking van de kwaliteit van het lokale cultuureducatieve aanbod, soms op de professionalisering van het onderwijs. Kunstgebouw speelt in de gemeenten en op de scholen verschillende rollen, is zich dat goed bewust en gaat daar zeer zorgvuldig mee om. Kernwoord is: expert voor kunst en cultuur. Kennisdeling en visie ontwikkeling In de scholen en gemeenten wordt het denken gestimuleerd dat er 3 domeinen zijn waarop cultuureducatie plaats vindt: de school zelf, de lokale omgeving en professionele kunst. Een visie, die Kunstgebouw in navolging van Kunstbalie in Brabant heeft uitgewerkt. De 3-domeinenposter, die in 2014 is ontwikkeld en verspreid onder alle scholen in Zuid-Holland (en culturele instellingen en belanghebbenden) is daar de uiting van. Kijk Kunst en Doe Kunst worden gepositioneerd in domein 3: de wereld van professionele kunst. Daarmee wordt benadrukt dat Kijk Kunst en Doe Kunst geen concurrent van het lokale culturele aanbod zijn, maar een waardevolle aanvulling. Inhoudelijke verantwoording 2014 Kunstgebouw 9
Partner in CmK In de projecten CmK hebben gemeenten en lokale culturele instellingen veelal de leiding en werkt Kunstgebouw in opdracht mee. De kwaliteit van het lokale culturele aanbod wordt versterkt, de scholen worden uitgenodigd hun visie te formuleren en van daaruit keuzes te maken. Daarmee worden scholen gestimuleerd breder te denken dan alleen vanuit de programma s van Kunstgebouw. Versterking van het lokale aanbod kan ten koste gaan van deelname aan Kijk Kunst en Doe Kunst zoals in Westland Kunstgebouw ziet dat als een gevolg van de ontwikkelingen, draagt bij aan de versterking van de kwaliteit van dat lokale aanbod en zet zich er voor in dat de provinciale programma s een toegevoegde waarde blijven houden. Programma-ontwikkelaar De programma s Kijk Kunst en Doe Kunst worden inhoudelijk consequent aangescherpt aan ontwikkelingen als Cultuur in de Spiegel, het leerplankader van de Stichting Leerplan Ontwikkeling, de 21 ste eeuwse vaardigheden zodat de programma s cultuureducatie met kwaliteit blijven bieden. Wat hebben we bereikt? verwachting resultaat Output Outcome Educatief programma Kijk Kunst Contracten Kijk Kunst Aantal scholen 337 335 Aantal gemeenten 40 41 Aantal leerlingen 66.000 66.376 Waardering goed tot uitstekend 85% 85% Output Outcome Educatief programma Doe Kunst Contracten Doe Kunst Aantal scholen 95 97 Aantal gemeenten 23 24 Aantal leerlingen 14.800 14.616 Waardering goed tot uitstekend 75% 78% Deelnemersbijdragen begroot resultaat Kijk Kunst 626.939 539.802 Doe Kunst 110.292 112.567 Inhoudelijke verantwoording 2014 Kunstgebouw 10
Inhoudelijke verantwoording 2014 Kunstgebouw 11
Gastles bij het Doe Kunst-project Dier + ik Leerlingen kijken naar Kijk Kunst-voorstelling Inhoudelijke verantwoording 2014 Kunstgebouw 12