Rabin S. Baldewsingh Wethouder van Sociale zaken, Werkgelegenheid, Wijkaanpak en Sport. De voorzitters van Commissie Samenleving en Bestuur PBS/2016.27 RIS 293510 14070 2 5 april 2016 Eerste Voortgangsrapportage Wijkaanpak Nieuwe Stijl 'Opwaartse Kracht!' 2015-2018 Geachte voorzitters, Op 17 oktober 2014 is aan de commissie Samenleving de contourenbrief Wijkaanpak 2014-2018 gezonden waarin op hoofdlijnen de Wijkaanpak Nieuwe Stijl is beschreven met de ambities uit het coalitieakkoord Vertrouwen op Haagse kracht ( RIS 277026). Op 1 juli 2015 heeft deze commissie de uitwerking van de hoofdlijnen in het Plan van Aanpak Wijkaanpak Nieuwe Stijl Opwaartse Kracht! 2015-2018 vastgesteld (RIS 282571). De Wijkaanpak Nieuwe Stijl is vanaf 2016 ondergebracht in het programma 19 Stadsdelen en Wijkaanpak. Zoals afgesproken treft u de eerste voortgangsrapportage aan over de periode 2015 t/m maart 2016. Zoals in de kadernota Opwaartse kracht uiteen is gezet, ligt de focus meer op de eigen kracht van bewoners en hun sociale omgeving en minder op louter fysieke ingrepen. In diverse aandachtswijken is weliswaar sprake van projecten van herinrichting van de fysieke omgeving; deze ingrepen werken echter in belangrijke mate versterkend op de sociale cohesie en het leefklimaat in het gebied. In deze voortgangsrapportage zijn naast de reeds gestarte initiatieven en projecten ook de projecten en kansrijke initiatieven meegenomen die de komende periode samen met de bewoners in de aandachtswijken, de ondernemers, partners en de gemeentelijke beleidsdiensten verder worden ontwikkeld en uitgevoerd. 1 Vooraf Voor het programma Wijkaanpak Nieuwe Stijl is over de gehele looptijd in totaal een bedrag beschikbaar van 14 mln. Er is gekozen voor : een integrale inzet op vijf thema s (Werkgelegenheid en Onderwijs, Buitenruimte en Wonen, Opvoeding en Zorg, Veiligheid en Samenleven, Kwaliteit van Leven), in voorlopig zeven aandachtswijken (Schilderswijk, Transvaal, Laak, Den Haag Zuidwest, Nieuw Waldeck, Mariahoeve, Regentes-Valkenbos). De Wijkaanpak Nieuwe Stijl gaat uit van een gerichte extra inzet in de aandachtswijken naast de reeds bestaande inzet vanuit de gemeentelijke beleidsdiensten (en programma s) en sluit aan bij staand beleid, waaronder de wijkprogramma s van programma 19. Tina Ehrami
PBS/2016.27 2 De doelen van Wijkaanpak Nieuwe Stijl Opwaartse Kracht! zijn gericht op het verbeteren van de kwaliteit van leven van de bewoners in de aandachtswijken en het verbeteren van de leefbaarheid in deze wijken. Bij het maken van een keuze voor (nieuwe) projecten en initiatieven geldt een aantal (toetsings) criteria die zijn vastgelegd in het plan van aanpak Wijkaanpak Nieuwe Stijl Opwaartse Kracht!. Zo wordt nadrukkelijk gekeken of de initiatieven en projecten aansluiten bij de behoefte en kracht in de wijk en of deze integraal en in gezamenlijkheid worden ontwikkeld en uitgevoerd. Daarnaast zijn cofinanciering (in de vorm van additionele financiering of inzet van bestaande menskracht en middelen) en het bundelen van initiatieven voor een grotere impact en een structurele borging in de wijk belangrijke randvoorwaarden. Met het combineren en het bundelen van zowel nieuwe als bestaande initiatieven en projecten wordt ingezet op meer integraliteit van de vijf thema s van de Wijkaanpak Nieuwe Stijl. Hiermee hebben de projecten een grotere impact op de omgeving dan een verzameling van losse projecten. De projecten moeten een bijdrage leveren aan het versterken van de sociale cohesie in de wijk, het creëren van leer- en werkgelegenheid, het vergroten van eigenaarschap voor de eigen wijk en het verbeteren van de toegang tot bestaande (hulp)-voorzieningen, het verbeteren van (sociale en fysieke) veiligheid en het versterken van de positieve beeldvorming over de wijk. Bij veel projecten is het opknappen of herinrichten van een fysieke locatie in de wijk als vertrekpunt genomen. De ervaring met wijkaanpak heeft geleerd dat herinrichting vaak het vliegwiel is van waaruit de gewenste opwaartse beweging tot stand komt, aldus het rapport Betrokken Wijken (Sociaal Cultureel Planbureau,18 november 2015) en De wijkengids (www.platform31.nl/wijkengids, Platform 31, april 2013). De reeds in gang gezette projecten in het kader van Wijkaanpak Nieuwe stijl, bevestigen dit beeld. Door bewoners een actieve rol te geven bij de herinrichting, ontstaan er nieuwe initiatieven en neemt de bewonersbetrokkenheid toe. Bij voorbeeld rond het Heeswijkplein is een nieuwe groep bewoners actief geworden naar aanleiding van de plannen tot herinrichting. Zij signaleren niet alleen een behoefte aan activiteiten voor kinderen en jongeren en informatie over allerlei voorzieningen, maar willen daar zelf een actieve rol in spelen. De herinrichting staat aldus vooral in het teken van de versterking van de sociale dimensie. In sommige gevallen moet de openbare ruimte weer van de bewoners worden, na een intensieve aanpak van criminaliteit of vandalisme. De zichtbare inzet van de gemeente vaak op meerdere terreinen (herinrichting, veiligheid, onderhoud, jongerenwerk etc.) heeft een stimulerend effect op de inzet van bewoners voor hun eigen woonomgeving. Dit is waar het programma Wijkaanpak Nieuwe Stijl op inzet. Binnen het programma Wijkaanpak Nieuwe Stijl is ruimte voor innovatie en experimenten. Inmiddels is duidelijk dat de lopende projecten ook weer nieuwe ideeën genereren. 2 Terugblik 2015 en vooruitblik vanaf 2016 De Wijkaanpak Nieuwe Stijl vraagt om een vergaande vorm van samenwerking en partnerschap op verschillende niveaus. In 2015 is gestart met het aangaan van dit partnerschap door o.a. het organiseren van een Wijkentop. Hier is kennis over wijkaanpak gecombineerd met ervaring uit de wijken op verschillende thema s. Dit zorgde voor een eerste verkenning van mogelijke samenwerkingsverbanden tussen de aanwezige partners. De Wijkentop was ook een uitnodiging aan de stad en de gemeentelijke beleidsdiensten om nieuwe kansen en energie te creëren voor onze Haagse aandachtswijken om samen de schouders hieronder te gaan zetten. Medio oktober 2015 is het Programmabureau Wijkaanpak Nieuwe Stijl van samenstelling veranderd en is er een proces ingericht voor het aanvragen en afhandelen van aanvragen voor projecten. In de gesprekken met betrokkenen zijn de doelen van de wijkaanpak neergezet. Het Plan Wijkaanpak Nieuwe Stijl Opwaartse Kracht! is nu in uitvoering gebracht. Eind 2015 is het startsein gegeven voor een aantal projecten en zijn nieuwe projecten en kansrijke ideeën voor 2016 t/m 2018 in beeld gebracht. Hieronder volgt een opsomming van initiatieven en projecten die wijkoverstijgend zijn en die in de aandachtswijk van start zijn gegaan, dan wel in 2016, na verdere uitwerking, van start kunnen gaan. 2.1 Algemeen en wijkoverstijgend Een aantal thema s raakt meerdere wijken zoals armoede en schulden, het verbeteren van de toegang naar de professionele hulpverlening en de werkgelegenheid in de wijken. Zo mogelijk wordt de uitwisseling van ervaringen tussen de aandachtswijken bevorderd.
PBS/2016.27 3 Incidentele bijdrage aan organisaties in 2015 In 2015 is door een bijdrage uit de incidentele middelen van de Wijkaanpak Opwaartse Kracht! de subsidierelatie voortgezet met Coöperatief Eigenwijzer voor de periode 2015 tot en met 2016. Hierna stopt deze subsidierelatie. Op basis van de motie die op 5 november 2015 door de raad is aangenomen zijn middelen gereserveerd voor City Mondial (RIS 288177). De subsidie wordt verstrekt nadat een plan met begroting is aangeleverd die past binnen de kaders van de Wijkaanpak Nieuwe Stijl. Wijkbanenplan Voor de periode 2015 en 2016 is een bijdrage geleverd aan het Wijkbanenplan dat in het kader van de aanpak van jeugdwerkloosheid in de tweede helft van 2015 is gestart in Schilderswijk/Transvaal (RIS 286870). Het Wijkbanenplan levert voor deze twee wijken een extra ambitie, bovenop die van het Aanvalsplan jeugdwerkloosheid : nog eens 200 jongeren worden naar school of werk begeleid en 100 jongeren worden begeleid naar een leer-werkplek. Vooral jongeren buiten beeld worden met dit Wijkbanenplan bereikt. In het tweede kwartaal van 2016 wordt het Wijkbanenplan uitgebreid naar Laak en wordt daar een Servicepunt Arbeid geopend. In het najaar 2016 start het Wijkbanenplan in Den Haag Zuidwest. Wijktrainees Over de periode 2016 t/m 2018 levert Wijkaanpak Nieuwe Stijl in het verlengde van het Aanvalsplan Jeugdwerkloosheid en het Wijkbanenplan een bijdrage aan het wijktraineeprogramma, waar per jaar tien afgestudeerde HBO ers en WO ers de mogelijkheid krijgen om een jaar lang als trainee aan de slag te gaan bij een maatschappelijke organisatie in de (aandachts)wijken zoals wijktheaters, sportverenigingen, zorginstellingen en vrijwilligersorganisaties. Hiermee wil de gemeente Den Haag de kansen en de zichtbaarheid op de arbeidsmarkt van hoogopgeleide jongeren uit aandachtswijken vergroten. Door werkervaring op niveau op te doen en door middel van trainingen gericht op de persoonlijke en professionele ontwikkeling, doen de trainees binnen het traineejaar de nodige kennis en ervaring op om hun professionele loopbaan kracht bij te zetten. Tevens fungeren zij als rolmodel in de wijk. In april a.s. kom ik met de voortgangsrapportage Den Haag maakt werk 2e helft 2015, waarin ik de geleverde resultaten van het afgelopen half jaar aan uw commissie presenteer. Wijkondernemingen met stedelijke partners Wijkondernemingen vormt een apart onderdeel van het programma Wijkaanpak Nieuwe Stijl Opwaartse Kracht!. Wijkondernemingen kunnen de krachten in de wijk bundelen, sterke partners aan zich binden en zich richten op een gezamenlijk gekozen doel. Een Wijkonderneming heeft als doel het begeleiden van werklozen in de aandachtswijken naar de arbeidsmarkt. Een Wijkonderneming gaat uit van een ketensamenwerking tussen partijen die voor de betreffende doelgroep uitstroom naar werk kunnen realiseren. Partijen worden bij elkaar gebracht om een samenwerkingsverband vorm te geven dat scholing en werk biedt voor Haagse jongeren. De deelnemende partijen zijn in principe Haagse partners, zo nodig uitgebreid met landelijke partijen. In 2015 is de haalbaarheid van wijkondernemingen onderzocht. Ingezet wordt op het realiseren van een viertal Wijkondernemingen met stedelijke partners gericht op de bouw-, zorg-, horeca- en veiligheid en hospitality sector. Op basis van geschiktheid worden per sector 20 werklozen en vroegtijdig schoolverlaters in traject genomen. Dit betekent in totaal 80 Haagse werklozen en jongeren die kunnen starten met hun opleiding. Na voltooiing van de opleiding krijgen zij in de bij hun opleiding passende sector een baan aangeboden. Met partnerbedrijven worden van te voren afspraken gemaakt over het aanbieden van de benodigde banen. De planning is dat er elk kwartaal een Wijkonderneming start. Kansrijke projecten, initiatieven en ideeën in ontwikkeling Adviesraad voor Wijkeconomie Voor 2016 wordt incidenteel een bijdrage geleverd aan de Adviesraad voor Wijkeconomie. Hiermee draagt de Wijkaanpak ook bij aan de verbinding van ondernemers(-kracht) ter stimulering van de wijkeconomie.
PBS/2016.27 4 Armoede en schulden. In vrijwel alle aandachtswijken van de wijkaanpak spelen armoedeproblematiek en problematische schulden. Een deel van de bewoners is moeilijk te bereiken met alleen de stedelijk georganiseerde voorzieningen. Ook is niet elke bewoner met schulden in staat om de weg naar de schuldhulp te vinden of aan de voorwaarden te voldoen. Daarom is er vanuit de wijken behoefte aan laagdrempelige hulpverlening. Er is gestart met een verkenning voor innovatieve wijkgerichte projecten die aansluiten bij het Haagse armoedebeleid en in het voorjaar gaat de wijkentour van de Ooievaarspas van start. Het draagvlak en de mogelijkheden worden gepeild bij belangenorganisaties als Delen achter de Duinen. Op landelijk niveau wordt gezocht naar best practices op het gebied van wijkgericht armoedebeleid. Het verbeteren van de toegang naar de professionele hulpverlening In meerdere wijken wordt een kloof gesignaleerd tussen de potentiële hulpvraag (maatschappelijk werk, jeugdhulpverlening, psychologische hulpverlening schuldenproblematiek) en de professionele instellingen. Mensen krijgen niet altijd de hulp die zij nodig hebben. Wantrouwen jegens de professionals, de weg niet weten of de taal niet spreken, zijn factoren die hierbij een rol spelen. In diverse wijken ontstaan initiatieven die een brugfunctie willen vervullen tussen mensen die hulp nodig hebben en de professionals die dat kunnen bieden. Vaak gaat het om buurtmoeders die als vertrouwenspersoon gezien worden. De vraag is, of er een methode ontwikkeld kan worden die bruikbaar is in meerdere wijken. Ook is het interessant om te weten hoe de professionele instellingen aankijken tegen dergelijke initiatieven en of er een structurele samenwerking kan ontstaan. Daarnaast is het interessant te onderzoeken of de vertrouwenspersonen in deze aanpak baat hebben bij hun werkzaamheden als het gaat om hun kansen op de arbeidsmarkt. Werkgelegenheid in de wijken De opgave van werkloosheid in de aandachtswijken vraagt om extra aandacht op het gebied van scholing, werk en ondernemerschap. Met Den Haag maakt werk zet ik hierop in. Werkzoekenden, met of zonder startkwalificatie, in de aandachtswijken, hebben een afstand tot de arbeidsmarkt. Bij het verbeteren van de leefomgeving maken werk, scholing en (sociaal)ondernemerschap integraal onderdeel van de projecten Wijkaanpak Nieuwe Stijl. Door leer- en werkplekken te creëren in de wijk en daarbij te zorgen voor een gepaste begeleiding, kan op laagdrempelige wijze de toegang tot werk mogelijk worden gemaakt. Wijkaanpak experimenteert met de verschillende samenwerkingsvormen, ter aanvulling op bestaande programma s om leer- en werkplekken te realiseren en daarbij tegelijk bij te dragen aan de andere doelstellingen van de Wijkaanpak Nieuwe Stijl. Sociale coöperaties/wijkondernemingen op wijkniveau Sociaal ondernemerschap is populair. In diverse stadsdelen zijn sociale ondernemingen gestart of in voorbereiding. De initiatiefnemers hebben vaak een maatschappelijk doel voor ogen, maar missen soms de ervaring als ondernemer. Dit is wel nodig om financiële duurzaamheid te garanderen en van het initiatief ook zakelijk een succes te maken. De Social Venture Partners Board is in de tweede helft van 2015 opgericht en ontwikkelt momenteel een afwegingskader om de initiatieven vanuit de stad, bv sociaal ondernemers, te kunnen beoordelen maar ook om helderheid te bieden richting partners in de stad wat vanuit de gemeente belangrijke toetsingscriteria zijn voor initiatieven die bijdragen aan de doelstellingen rond werkgelegenheid. 2.2 Escamp/ Den Haag Zuidwest Escamp is het stadsdeel met de meeste inwoners. Op basis van de analyse van de opgave in de aandachtswijken van Escamp/Den Haag Zuidwest (Moerwijk, Bouwlust en Vrederust en Morgenstond) en de gesprekken met bewoners en partners is geconstateerd dat er vele kansen zijn voor projecten die een bijdrage kunnen leveren aan bovengenoemde maatschappelijke effecten van de Wijkaanpak Nieuwe Stijl. In 2015 zijn diverse initiatieven uitgevoerd gericht op de aanpak van geïsoleerde vrouwen het realiseren van een pop-up resto in de Marcuskerk ter versterking van de activiteiten. Daarnaast zijn bewoners achter de voordeur benaderd en toegeleid naar de bestaande voorzieningen en is een bewonersnetwerk Moerwijk opgezet.
PBS/2016.27 5 Project Heeswijkplein Het in 1953 door Koningin Juliana geopende eerste winkelplein van Nederland, heeft in de afgelopen decennia veel aan glans verloren. Bewoners gaven aan zich er onveilig te voelen, onder meer door de jeugd die er overlast veroorzaakte. Dit plein, in het hart van Moerwijk-Oost, moet veranderen van een saai, stenig plein in een groene ruimte waar ontmoeting waaronder spelen en sporten centraal staat. De wensen en ideeën van bewoners en ondernemers, zijn de basis van de herinrichting. Eind 2015 is gestart met een interactief planproces met een hoge mate van bewonersparticipatie. Uit drie ontwerpen hebben bewoners inmiddels een keuze gemaakt. Op 14 februari jl. is het schetsontwerp voor het Heeswijkplein aan de buurt gepresenteerd. Het stimuleren van saamhorigheid is de belangrijkste reden voor deze herinrichting. De grote rol die bewoners krijgen in het ontwerpproces, werpt inmiddels zijn vruchten af. Een aantal bewoners heeft zich verenigd in Team Heeswijk en ontwikkelt samen met ondernemers en gebruikers van het plein ideeën voor activiteiten op en rond het plein in het kader van de Wijkaanpak Nieuwe Stijl. De oplevering van het heringerichte plein is eind 2016. De herinrichting van het Heeswijkplein wordt mede mogelijk gemaakt door een bijdrage uit programma 10: Ontwikkeling Buitenruimte. Project Jan Luykenlaan De ogenschijnlijk zo mooi en licht ogende Jan Luykenlaan heeft de afgelopen jaren veel overlast gekend. Criminele jongeren, slecht functionerende detailhandel, het overschrijden van openingstijden, maakte het geen fijne plek om te wonen. De gemeente heeft hier veel tijd en aandacht in geïnvesteerd, om de negatieve spiraal te keren en met resultaat. Nu is het zaak, de situatie te bestendigen. Ingezet wordt op een ander gebruik van leegstaande winkelpanden; bij voorkeur met een sociale of woonfunctie. De gemeente en beide woningcorporaties (Vestia en Haag Wonen) gaan een convenant afsluiten waarin de afspraken over geleidelijke transformatie en handhaving worden vastgelegd. Dit vormt mede de basis voor een integrale aanpak van fysieke, sociale en handhavingsinterventies in de Jan Luykenlaan en Van Baerlestraat. Vorig jaar zijn honderden bewoners rond de Jan Luykenlaan huis aan huis bezocht om te inventariseren wat er speelt achter de voordeur. Uit deze inventarisatie bleek onder meer, dat bewoners behoefte hebben aan een plek om samen te komen; een buurt huiskamer. Daaruit is het initiatief voor een Community Center ontstaan. Met een bijdrage uit middelen van Wijkaanpak, is eind 2015 een pand gehuurd en ingericht waar meerdere functies worden gehuisvest. De filosofie is, om de verschillende groepen bewoners uit de buurt hier samen activiteiten te laten ontplooien. Daarnaast wordt een buurtbedrijf opgericht, wat op termijn voor inkomsten kan zorgen die weer terugvloeien naar het Community Center. Inmiddels hebben zich al 10 groepen bewoners gemeld, die geïnteresseerd zijn in het opzetten van activiteiten. Het bewonersbedrijf gaat jongeren uit de wijk opleiden in eenvoudig onderhoudswerk. Zij gaan als ZZP-er aan de slag bij aannemers die door het bewonersbedrijf worden geacquireerd. Ook woningcorporaties worden gevraagd eenvoudig onderhoudswerk uit te besteden. De ideeën voor het bewonersbedrijf worden het komende half jaar uitgewerkt. Dit project verbindt bewoners aan elkaar, zorgt voor een positieve uitstraling in de buurt, zorgt voor werkgelegenheid en draagt bij aan het verbeteren van de openbare ruimte en dus aan een positieve uitstraling van de wijk. Kansrijke initiatieven en ideeën in ontwikkeling Preventie criminaliteit en radicalisering, emancipatie, opvoedondersteuning In Bouwlust, Vrederust, Moerwijk en Morgenstond woont een hoog percentage kwetsbare gezinnen. In de Aanpak Escamp zijn veel concrete activiteiten uitgevoerd die te maken hebben met het bestrijden van ongewenst gedrag, opvoedproblemen en criminaliteit. De aanpak heeft gewerkt, maar nu reeds staat een nieuwe groep klaar om in de voetsporen te treden van de criminele broertjes. Vroegsignalering is essentieel om problemen te zien aankomen en in een vroeg stadium aan te pakken, bij voorkeur in het primair onderwijs. Diverse culturele organisaties en sleutelfiguren zien het belang in van een preventieve aanpak. Onderzocht gaat worden, hoe het opvoedproces versterkt kan worden en de samenwerking met de professionals in een preventieve aanpak verbeterd. Moerwijk, armoede en participatie De bewoners van Moerwijk hebben het in vele opzichten moeilijk. Moerwijk behoort tot de 10 armste wijken van Nederland en telt relatief de meeste gezinnen met een multiproblematiek van Den Haag (2.5 %).
PBS/2016.27 6 Te veel kinderen groeien op in armoede, worden verwaarloosd, hebben gestreste ouders, te weinig te eten en slechte eetgewoontes. Er zijn veel volwassenen met een psychische problematiek of schulden, meestal beide. Mensen zijn aan het overleven en dat lukt ternauwernood. Veel bewoners weten de weg niet in de Haagse samenleving. De bewoners leven in een isolement. Deze wijk bevindt zich in een neergaande spiraal met ernstige gevolgen voor de leefbaarheid in de buurt. Slechts 36% van de bewoners voelt zich er thuis. De meeste voorzieningen op het gebied van schulden en armoede, zijn op een stedelijk niveau georganiseerd. De mensen om wie het gaat worden niet altijd bereikt. De mogelijkheden voor een laagdrempelige en wijkgerichte aanpak van de armoedeproblematiek in Moerwijk worden uitgewerkt. 2.3 Laak Anders dan in de andere vijf stadsdelen behoren alle wijken van Laak tot het aandachtsgebied van de Wijkaanpak Nieuwe Stijl. Dit betekent een verdeelde inzet in Molenwijk, Schipperskwartier, Laakhaven, Laak Centraal en Spoorwijk. De opeenstapeling van problemen in deze wijken is groot. Laak is echter ook een vitaal stadsdeel, met partners die graag samen werken aan het verbeteren van de leefbaarheid. De gesprekken met deze partners brengen vele kansen in beeld die een bijdrage leveren aan alle genoemde maatschappelijke effecten van de Wijkaanpak Nieuwe Stijl. In 2015 is het Waterspektakel Laakhaven, gericht op het versterken van de sociale cohesie, gerealiseerd. Project Slachthuisplein Het Slachthuisplein is een groot plein met momenteel onvoldoende betekenis voor de buurt. De bewoners hebben aangegeven graag een plein te willen waar het plezierig is elkaar te ontmoeten. Een ruimte waar plaats is voor alle leeftijden. Bewoners hebben ideeën aangeleverd en daarmee zijn drie ontwerpen gemaakt. Het ontwerp waar bewoners de voorkeur aan geven heeft veel gras en mogelijkheden om te spelen voor verschillende leeftijden. Voor de vrouwen van Resto Van Harte is tevens een moestuin voorzien. Een nieuw plein nodigt uit tot nieuwe initiatieven. Bewoners werken aan activiteiten ter bevordering van sociale ontmoetingen op dit plein en het vergroten van de eigenaarschap ervan. Bij de aanleg van het nieuwe plein, worden leer- en werkplekken gerealiseerd voor werkzoekende jongeren. Daarnaast worden er activiteiten opgezet die de toegankelijkheid naar de (hulp)voorzieningen voor bewoners kunnen bevorderen. In het voorjaar 2016 wordt het plein opgeleverd waarna de activiteiten kunnen starten. Het Slachthuisplein wordt weer een plein waar de bewoners trots op kunnen zijn. Project Laakhage Met lede ogen zagen sommige bewoners aan dat buurthuis Laakhage gesloten werd. In plaats van bij de pakken neer te zitten, ontstond een initiatief om op eigen kracht een nieuw centrum op te bouwen. Door dit gebouw in eigen beheer te nemen beogen zij een laagdrempelig trefpunt te realiseren, een icoon voor de Molenwijk voor leren, ontwikkeling en werk. Hier kunnen bewoners voor diverse activiteiten terecht kunnen, zoals taalles, scholing (huiswerkbegeleiding), een buurtbibliotheek, sport (Taekwondoles), muziek, cultuur (ism Laaktheater), horeca (Resto van Harte), formele en informele zorg en werk (Servicepunt Arbeid). Het centrum moet ook een informatiepunt zijn voor bewoners die gebruik willen maken van voorzieningen, maar de weg niet weten. Een aantal welzijnsorganisaties is in de nabijheid van Laakhage gehuisvest, wat de verwijzing vanuit Laakhage naar deze (hulp)voorzieningen vergemakkelijkt. Het centrum wordt ook beschouwd als een kans om leer- en werk(ervarings)plekken te realiseren door zelf het pand op te knappen, begeleiding te organiseren voor de vele activiteiten en via het Servicepunt Arbeid in de Wijk werkzoekenden te bemiddelen naar betaald werk. Daarnaast beogen de partners in het centrum activiteiten te organiseren gericht op het versterken van de sociale cohesie. Het centrum is van de buurt en voor de buurt. Kansrijke ideeën en initiatieven in ontwikkeling Idee Stadsstrand Laak Laak is zeer waterrijk, maar dit sterke punt heeft nog onvoldoende betekenis voor de bewoners. In een gesprek met bewoners is het idee van een stadsstrand ontstaan. Een stadsstrand biedt een welkome afwisseling in het recreatieaanbod, waar bewoners elkaar op een ontspannen manier kunnen ontmoeten. Een kwalitatief hoogwaardige impuls, die het gebied een boost kan geven.
PBS/2016.27 7 Een stadsstrand biedt naast het recreatie aan het water ook nieuwe kansen voor werkgelegenheid in de horeca, evenementen e.d. en kan bijdragen aan een meer positieve uitstraling van het stadsdeel. Momenteel wordt dit idee getoetst op haalbaarheid onder meer door het verkennen van mogelijke locaties voor het stadsstrand. Medio april a.s. ver-wacht ik de eerste resultaten van deze verkenning. Integrale aanpak van het gebied Jonckbloetplein. Het Jonckbloetplein is een plein dat niet altijd positief in beeld is. De bewoners en ondernemers willen hierom graag een positieve impuls voor het Jonckbloetplein; een veilige plek waar verschillende (culturele) ontmoetingen centraal staat en waar de economische functie van het plein wordt versterkt. Bij de herinrichting van het plein wordt o.a. beoogd leer- en werkplekken te creëren voor werkzoekenden met een afstand tot de arbeidsmarkt. In samenwerking met de maatschappelijke partners, waaronder het Vadercentrum, Resto van Harte en Stek kan begeleiding geboden worden bij verschillende activiteiten, bijvoorbeeld bij de realisatie van een klusteam en een Jongeren Resto. 2.4 Centrum/ Schilderswijk en Transvaal De opgaven in de aandachtswijken van het stadsdeel Centrum (Schilderswijk en Transvaal) liggen op alle thema s van de Wijkaanpak. De gesprekken met de partners brengen een aantal kansen in beeld die passen bij de genoemde ambities van de Wijkaanpak Nieuwe Stijl. Project Leerwerkbedrijf De Vaillant Om de werkgelegenheid en scholing onder jongeren te stimuleren, is Theater De Vaillant eind 2015 gestart met het wijkleerbedrijf De Vaillant. Dit is gericht op de sectoren horeca, wasserij en fietsmakerij. Met dit project beogen de initiatiefnemers, praktijkschool De Einder en Theater De Vaillant 3 reintegratiekandidaten, 5 stagiaires van een MBO-instelling en 24 leerlingen van De Einder te helpen met leerwerkplekken. Een mooi voorbeeld, hoe gebruikmakend van een bestaande voorziening, er een meerwaarde voor de wijk kan worden gerealiseerd. In samenwerking met het Werkgeversservicepunt worden de deelnemers na afloop van hun traject, indien mogelijk, doorgeleid naar betaald werk. Eind 2016 volgt de evaluatie van dit project. Blended-festival Ontmoetingen ontstaan niet alleen in de fysieke openbare ruimte, maar ook door culturele evenementen waar iedereen zich bij thuis voelt. In een stad waar meer dan 160 nationaliteiten verkeren en waarbij meer dan de helft van de bewoners een niet-van-oorsprong-nederlandse achtergrond heeft, is het vieren van de culturele diversiteit een manier om bij te dragen aan de sociale cohesie en positieve uitstraling van de wijk. Het culturele festival Blended (voorheen bekend als HaSchiba) wordt in samenwerking met lokale culturele organisaties op 17 en 18 september 2016 georganiseerd. Ook voor 2017 en 2018 zijn middelen gereserveerd voor het Blended-festival. Project versterken brugfunctie doelgroep en professional (de Mussen) Zoals eerder gemeld bij 2.1 is in meerdere stadsdelen een kloof gesignaleerd tussen potentiële hulpvraag (maatschappelijk werk, jeugdhulpverlening, psychologische hulpverlening schuldenproblematiek) en de professionele instellingen. In het tweede kwartaal van 2016 start clubhuis De Mussen een project, waarin wordt voortgebouwd op de eerder ontwikkelde methodiek van de Schilderswijkmoeders. Deze vrouwen zijn sleutelfiguren in de wijk en hebben daardoor gemakkelijker toegang tot een anders moeilijk bereikbare groep vrouwen en gezinnen die te maken hebben met een multiproblematiek. De vrouwen krijgen een opleiding tot vertrouwenspersoon en worden gecoacht gedurende het project. Door de waardevolle ervaring die zij opdoen met dit project vergroten zij hun kans op een beroepsopleiding of betaald. Beoogd wordt om in de Schilderswijk in één jaar 300 gezinnen te bereiken, 160 vrouwen minimaal één trede te laten stijgen op de participatieladder, 80 gezinnen toe te leiden naar (hulp)voorzieningen en vier vrouwen door te laten stromen naar betaald werk. Daarnaast wordt ingezet op het overdraagbaar maken van deze methode naar de andere wijken en het verankeren ervan in het professionele hulpaanbod. Het gewenst maatschappelijk effect ligt in het versterken van de sociale cohesie, het creëren van leer- en werkgelegenheid, het vergroten toegang tot voorzieningen en het verbeteren van sociale veiligheid.
PBS/2016.27 8 Kansrijke ideeën en initiatieven in ontwikkeling Initiatief Proeflokaal De Mussen, Theater de Vaillant en Buurthuis Boerenplein verkennen momenteel de mogelijkheid om hun deuren drie maal per week open te stellen voor de buurt. Voor bewoners zal er door een team van jongeren uit de wijk, onder leiding van een professionele kok, een gezonde en betaalbare maaltijd worden bereid. Bewoners kunnen elkaar aan tafel ontmoeten, gezelligheid vinden, buren (beter) leren kennen. Daarnaast kunnen bewoners bij de sociale helpdesk informatie en advies krijgen over zaken als financiën, welzijn, wonen en zorg. Bewoners kunnen ook ondersteuning krijgen bij het digitaal invullen van formulieren. Jonge mensen in de wijk kunnen een stage- of werkervaringsplaats vinden in de keuken, bij de bediening, als tafelheer/tafeldame en bij het advies en informatiepunt. Indien zij voldoende werkervaring hebben opgedaan zullen zij door vrijwilligers worden ondersteund bij het vinden van een baan. Idee voor het bevorderen van sociale cohesie Joubertplantsoen en Springfonteinstraat. In Transvaal liggen wensen voor het verbeteren van de fysieke en sociale veiligheid en het vergroten van de leefbaarheid vooralsnog op een tweetal plekken; de Springfonteinstraat en het Joubertplantsoen. Dit zijn twee gebieden, waarvan bekend is dat er veel problemen zijn op het gebied van veiligheid en verloedering van het straatbeeld. Bewoners leven er teruggetrokken in de anonimiteit. Het creëren van een veilige plek voor sociale ontmoeting, het activeren van de bewoners en het stimuleren van onderlinge betrokkenheid, staat centraal bij de uitwerking van een project. Community Center Ferdinand Bolstraat In de Ferdinand Bolstraat in de Schilderswijk staat een leegstaand schoolgebouw waar momenteel een boksschool, de Art-S-Cool en een jongerenproject van de As-Soennah moskee, huisvesting vinden. In dit gebied zijn weinig voorzieningen. Het versterken van de sociale functie van dit gebouw in dit stukje Schilderswijk, kan een belangrijke positieve uitwerking hebben op de buurt. De huidige gebruikers in het gebouw werken momenteel aan een plan om de sociale functie voor de buurt te versterken. 2.5 Haagse Hout/Mariahoeve In de wijk Mariahoeve is in de afgelopen twee jaren met de Aanpak (sociale)veiligheid Mariahoeve gewerkt aan de verbetering van de leefbaarheid. Verbeteringen zijn zichtbaar, maar een langere adem is nodig om de sociale opgave in deze wijk aan te gaan. Mariahoeve is een wijk met relatief veel corporatiewoningen die verouderd zijn. Hier heeft de fysieke aanpak van de portieken door de inzet van stageplekken en leerwerkplekken in het afgelopen jaar goed gewerkt. In 2015 heeft Wijkaanpak Nieuwe Stijl daarom bijgedragen aan het Pimp your Portiek project. Hiermee werd het mogelijk om ook in het laatste kwartaal van 2015 jongeren leerwerkplekken aan te bieden die daarmee ook zorgden voor een kwaliteitsverbetering van de portieken van Staedion, Haagwonen en Vestia. Met de vierde voortgangsrapportage Aanpak (sociale) veiligheid Mariahoeve is uw commissie onlangs door de Stadsdeelwethouder Haagse Hout, Van Engels-hoven, geïnformeerd over alle inspanningen en resultaten over de periode 2013-2015 en in het bijzonder over het laatste half jaar van 2015 (PBS/2016.16). In het kader van de Wijkaanpak Nieuwe Stijl zijn inmiddels voor de periode 2016 t/m 2017 onderstaande twee projecten gestart. De ambitie is om na 2017 de succesvolle initiatieven zonder bijdrage vanuit de wijkaanpak voort te zetten. Project Welkom in gebied de Horst De Horst is een wijkpark gelegen naast het winkelcentrum in Mariahoeve. Bewoners hebben diverse malen verzocht om ingrepen in dit gebied en de woonomgeving erom heen zodat de gebruikswaarde van dit mooie stukje wijkpark wordt vergroot. De resultaten die opgeleverd gaan worden zijn: een centrale levendige ontmoetingsplek die veilig en toegankelijk is en zichtbaar meer wordt gebruikt door bewoners voor ontmoetingen (circa 12 grote activiteiten) en waar zes veilige routes zijn voor kinderen en ouderen. Daarnaast 70 opgeknapte portieken in het gebied erom heen met 5 maatregelen voor verduurzaming van de woningen. Tot slot zijn 30 bewoners gestart met de schoonmaak van de portieken, hebben 50 jongeren een stage of werkervaringsplaats in de wijk gekregen en 50 bewoners een werkervaringstraject.
PBS/2016.27 9 Het gewenst maatschappelijk effect ligt in het versterken van de sociale cohesie in de wijk en het vergroten van eigenaarschap van bewoners bij de eigen buurt en het creëren van leer- en werkgelegenheid. Project Een Veerkrachtig Vangnet Uit de gesprekken met bewoners is geconstateerd dat zij vaak niet bekend zijn met de voorzieningen die kunnen helpen bij o.a. het bestrijden van armoede, financiële problemen, psychische en gezondheidsproblemen, onderwijs en werk. Professionals werkzaam in de wijk signaleren veel problemen achter de voordeur zonder zelf hieraan een bijdrage te kunnen leveren, omdat het vanwege privacy of vakdiscipline niet binnen hun bevoegdheid valt. Met het project Een veerkrachtig Vangnet wordt ingezet op het bereiken van bewoners achter de voordeur en hen afhankelijk van de problematiek op individueel niveau toe te leiden naar de voorziening (armoede, schuldhulpverlening). Daarnaast moeten de inspanningen leiden tot het hebben van een laagdrempelige informatievoorziening die inspringt op de intrinsieke motivatie van bewoners en het hebben van een vangnet in de wijk voor het opvangen van dreigende problemen waardoor bewoners beter in hun kracht kunnen komen. De resultaten die opgeleverd gaan worden zijn: 340 individuele bewoners hebben proactief op maat informatie en advies gekregen over mogelijk noodzakelijke voorzieningen; 400 bewoners hebben deelgenomen aan bijeenkomsten gericht op ontmoeten, leren, en informatie over voorzieningen in de wijk. Tot slot zijn er minder escalaties van probleemgevallen bij politie, minder overlastmeldingen bij corporaties en is de onderlinge samenwerking en doorverwijzing tussen professionals in het geval van discipline overstijgende problematiek is zichtbaar verbeterd. Het gewenst maatschappelijk neveneffect ligt in het versterken van de sociale cohesie in de wijk en het vergroten van de toegang tot bestaande (hulp) voorzieningen. 2.6 Loosduinen/Nieuw Waldeck In het stadsdeel Loosduinen is Nieuw-Waldeck de aandachtswijk voor de Wijkaanpak Nieuwe Stijl. De analyse van deze wijk en de gesprekken met bewoners en maatschappelijke partners wijzen op veel verborgen problematiek achter de voordeur. Een deel van de wijk wordt door de bewoners als onveilig ervaren. Er is behoefte aan gezellige plekken voor ontmoeting in de openbare ruimte. De omliggende bedrijfsterreinen bieden extra kansen voor de wijk. Project Entree Nieuw-Waldeck Het wijkberaad Nieuw Waldeck en het Woonzorgcentrum Loosduinse Hof hebben de handen ineen geslagen en gezamenlijk het plan opgevat het voorplein voor de woonzorgvoorziening, opnieuw in te richten. In het ontwerp is plaats voor jong en oud en het is dan ook de bedoeling van de initiatiefnemers dat jong en oud meer op elkaar betrokken zijn. Het gevoel van veiligheid in deze omgeving moet er door toenemen, zo is de verwachting. Het opknappen van het plein zelf en het beheren van de ruimte wordt ingevuld met werkervaringsplekken. Dit initiatief wordt nader uitgewerkt en krijgt in 2016 z n beslag. Kansrijke ideeën en initiatieven in ontwikkeling Idee de Groene Oase In Loosduinen zijn diverse organisaties betrokken bij groen en de natuur. De bewoners hebben zich hard gemaakt voor behoud van het groen aan de Hector Berliozkade, op een plek waar het scouting gebouw stond en een aantal hobbytuintjes liggen. De structuur van de woonblokken in de omgeving nodigt niet uit tot onderlinge sociale contacten. Dit gebied leent zich uitstekend om de ontmoetingsfunctie te versterken. De planontwikkeling is inmiddels gestart. Initiatief Stadswerkplaats Loosduinen De voormalige basisschool aan de Narcislaan, is volgens een groep enthousiaste bewoners, de ideale locatie voor het opzetten van een heuse stadswerkplaats. Het doel van de stadswerkplaats is werkzoekenden uit Nieuw Waldeck de mogelijkheid te bieden om een eigen onderneming op te starten en ze toekomstperspectief te bieden. De ondernemers worden gesteund door Cordaid, VOOR Welzijn en STEK, en door elkaar. Samen bepalen ze hoe de coöperatie eruit ziet, ze bepalen met elkaar wat de spelregels zijn. Dit initiatief maakt ook onderdeel uit van de pilot voor inwoners, die met behoud van een bijstandsuitkering, een onderneming willen starten.
PBS/2016.27 10 2.7 Segbroek/Regentesse-Valkenboskwartier (ReVa) Naast Mariahoeve en Nieuw-Waldeck is ook ReVa nieuw in de rij van Haagse aandachtswijken. In deze wijk is in 2015 nog geen project gestart, maar leveren de gesprekken met bewoners en de partners een aantal kansen op die passen bij de genoemde ambities van de Wijkaanpak Nieuwe Stijl. Kansrijke ideeën en initiatieven in ontwikkeling Initiatief sociale cohesie door kunst De Regentesselaan is zo n Haagse laan, waar het zand en het veen samenkomen. Het ene deel grenst aan de Zevensprong; een gebied met veel problemen, het andere deel mondt uit in de Laan van Meerdervoort. Het Regentesseplein ligt er tussenin. De laan ligt er verwaarloosd bij. De middenberm heeft geen enkele functie en wordt vooral gebruikt als parkeerterrein, er staan weesfietsen, kapot straatmeubilair en er is stankoverlast. De middenberm werd een scheiding in de straat in plaats van een verbindende ontmoetingsplek waar de bewoners trots op kunnen zijn. In dit gebied is sprake van verborgen problematiek achter de voordeur. Er is relatief veel kamerbewoning en overlast. Nieuwkomers uit Oost- Europese landen hebben hier hun intrek gevonden en er is bij velen sprake van een taalbarrière. Veel sociaal contact met deze nieuwkomers is er niet. Bewoners van de Regentesselaan hebben in 2015 het initiatief genomen voor het verbeteren van de kwaliteit van de middenberm op de Regentesselaan in een poging om deze neergaande spiraal om te draaien. Het idee is, om het zand en het veen met elkaar te verbinden door een kunstroute te creëren op de middenberm. De ontmoeting tussen culturen moet centraal staan. Dit wordt tevens als een kans gezien om in contact te komen met de groep bewoners uit Oost- Europa. Het bewonersinitiatief wordt op dit moment verder uitgewerkt. Initiatief de verbinding Electriciteitsfabriek en wijkpark. Het woonwijkje achter de Electriciteitsfabriek is een relatief geïsoleerd gebied. Een onaantrekkelijke en als sociaal onveilig ervaren stukje Marnixstraat komt uit bij de trambaan van lijn 11 en het wijkpark De Verademing. De Electriciteitsfabriek wordt afgeschermd met hoge hekken. Het pleintje ervoor is rommelig. Een actieve groep bewoners heeft samen met de Electriciteitsfabriek, het plan opgevat om een aantrekkelijker plein te creëren met een prettige verbinding met het wijkpark. Het gewenst maatschappelijk effect ligt veelal in het versterken van de sociale cohesie in de wijk en het vergroten van eigenaarschap van bewoners bij de eigen buurt. 3 Bewaken van de ambities en de voortgang op het programma Wijkaanpak Nieuwe Stijl Opwaartse Kracht! In het plan van aanpak Wijkaanpak Nieuwe Stijl Opwaartse Kracht! is een onderscheid gemaakt tussen het bewaken van de ambities en voortgang op het programma. In de beantwoording van de motie Wijkaanpak (RIS 283711) is de raad op de hoogte gebracht van de voortgang van de wijkprogramma s van de 48 wijken. De agenda voor de wijk toont de relevante cijfers, kansen en bedreigingen voor de wijk en de prioriteiten. De cijfers op de achterkant van de agenda s voor de wijk komen uit de enquêtes en onderzoeken van de Gemeentelijke Maatschappelijke Index (RIS 286615). In tabellen is zichtbaar gemaakt, hoe de wijk op de gekozen indicatoren presteert t.o.v. heel Den Haag en het stadsdeel. In kleuren is aangegeven of een wijk hoog of laag scoort t.o.v. het Haags gemiddelde. De indicatoren die bij de wijkprogramma s en de wijkuitvoeringsplannen 2016 zijn gebruikt worden momenteel opnieuw bekeken en herijkt. De aangepaste indicatoren met nieuwe gegevens uit de Maatschappelijk Index worden eind 2016 samen met de wijkuitvoeringsplannen voor 2017 wederom gepresenteerd. Hiermee kunnen periodiek de prestaties van alle wijken en daarbinnen specifiek de zeven aandachtswijken worden gevolgd. Door zowel Platform 31 als het platform van onderzoekers van de gemeentelijke vak-diensten is geadviseerd om het Programma Wijkaanpak Nieuwe Stijl op projectniveau te gaan evalueren. Dit betekent dat met alle bij het project betrokken partners gekeken wordt naar de betekenis en meerwaarde van het project voor de wijk en de bijdrage die het heeft geleverd aan de ambities van de Wijkaanpak Nieuwe Stijl Opwaartse Kracht! In de bijlage zijn de lopende projecten, de ideeën en initiatieven en de beoogde resultaten van Wijkaanpak Nieuwe Stijl inzichtelijk gemaakt.
PBS/2016.27 11 Afgesproken is dat uw commissie jaarlijks een voortgangsrapportage ontvangt waarin naast de stand van zaken van lopende en nieuwe initiatieven ook de gegevens uit de evaluaties van de afgeronde projecten in zijn meegenomen. Vanwege de dynamiek in het Programma Wijkaanpak Nieuwe Stijl, informeer ik u in het najaar wederom over de voortgang van het programma en de nieuwe ontwikkelingen. 4 Begroting programma wijkaanpak Nieuwe Stijl Opwaartse Kracht! Bij het vaststellen van de programmabegroting 2016-2019 is de fasering voor de in totaal 14 mln. over de gehele looptijd vastgesteld : 2,2 mln (2015); 5,0 mln (2016); 4,8 mln (2017) en 2,0 mln (2018). Het zicht op de concrete projecten en initiatieven heeft geleid tot een aanpassing in de fasering van de te besteden middelen over de looptijd van het programma. De verantwoording van deze besteding vindt plaats bij de jaarrekening van de programmabegroting. Voor de jaarrekening 2015 betreft het programma 3: Wijkaanpak en Dienstverlening en vanaf 2016 betreft het programma 19: Stadsdelen en Wijkaanpak. Zoals afgesproken wordt de financiering vanuit de andere programma s, fondsen e.d. niet in de programmajaarrekening van programma 19 verantwoord. In de commissie Bestuur van 22 juni a.s. wordt de programmajaarrekening 2015 besproken. In 2015 zijn 13 projecten en initiatieven gestart en is een totaalbedrag van 1,3 mln. uitgegeven. De incidentele onderbesteding op het gereserveerde bedrag van 2,2 mln. heeft o.a. te maken met het feit dat er scherp gelet wordt op de (toetsings)criteria voor het honoreren (co)financiering van projecten uit de Wijkaanpak. De projecten moeten een duidelijke toegevoegde waarde hebben ten opzichte van het bestaande en moet er draagvlak bij bewoners zijn. Het bundelen van projecten en initiatieven en het zorgen voor draagvlak bij de betrokken partijen vraagt weliswaar meer tijd in de voorbereiding, maar levert uiteindelijk ook meer op. 5 Waarom het verhaal achter de cijfers belangrijk is Alle projecten die in het kader van het programma Wijkaanpak Nieuwe Stijl starten, worden geëvalueerd. Dit alles bij elkaar moet de problematiek in de betreffende aandachtswijken enigszins verlichten, maar is het effect op het niveau van het hele programma ook te meten? Eén van de conclusies uit het rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau; Werk aan de Wijk (2015) is dat de maatschappelijke effecten van het specifieke krachtwijkenbeleid niet geïsoleerd van de context van de staande beleidsprogramma s en op een wetenschappelijke verantwoorde wijze gemeten kan worden. De causaliteit valt niet exact vast te stellen. Immers, er worden voor de stad en dus ook voor de aandachtswijken vanuit de verschillende afzonderlijke beleidsprogramma s bijdragen geleverd op het terrein van onderwijs, zorg, welzijn, wonen en veiligheid e.d.. Daarnaast treden effecten veelal pas na verloop van meerdere jaren zichtbaar op en wijzigt de samenstelling van de wijken gedurende de tijd. Ook externe factoren zoals economische crisis of rijksbezuinigingen hebben invloed op effecten van gedane inspanningen. In technisch opzicht is er nog het probleem dat data veelal op hogere schaalniveaus verzameld worden (viercijferige postcodegebieden) terwijl de maatregelen zich vaak op straat- of buurtniveau richten. Belangrijker dan de cijfers is dus het verhaal van de bewoners; wat heeft het hen opgeleverd? Een belangrijke les uit het krachtwijkenbeleid is, dat het werk aan de wijk nooit af is. Het is moeilijker om aan de top te blijven dan er te komen; niet alleen vanwege het risico op terugval, maar ook vanwege de gestegen verwachtingen bij bewoners., aldus het rapport Betrokken Wijken (Sociaal Cultureel Planbureau, 18 november 2015). Die gestegen verwachtingen manifesteren zich nu al bij in gang gezette projecten in het kader van de wijkaanpak Nieuwe Stijl. Bij het project Heeswijkplein in Den Haag Zuidwest bijvoorbeeld, waar bewoners een actieve rol hebben in de herontwikkeling, ontstaan nieuwe wensen en initiatieven van de kant van de bewoners. Voor het vertrouwen van bewoners in de overheid is het van groot belang hier adequaat op te reageren. Vraaggericht werken en een faciliterende rol van de overheid, zijn hierbij van grote betekenis. Activering gaat vaak samen met het versterken van eigenaarschap van de publieke ruimte. Het is dan ook niet toevallig, dat er veel projecten wijkaanpak zijn met een fysieke component. Herinrichting moet het makkelijker maken voor bewoners om elkaar te ontmoeten, het stimuleert de veiligheid, haalt mensen uit hun isolement en maakt het mogelijk om in de buurt de vinger aan de pols te houden. Voor de Wijkaanpak Nieuwe Stijl is de kracht van de bewoners het vertrekpunt.
PBS/2016.27 12 Dit betekent ook als overheid of professional soms een stapje terug doen om ruimte en vertrouwen te geven en bewoners als gelijkwaardige partners te beschouwen. Het overzicht van projecten en kansrijke ideeën is nog maar een begin: het begin van een positieve ontwikkeling, waarbij bewoners, gesteund door overheid en professionals, verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen leefomgeving. Ik kijk uit naar de komende periode waarin ik samen met het college, ondernemers, partners, maar vooral ook met de bewoners in onze aandachtswijken meer initiatieven kan starten waarmee wij samen het verschil kunnen maken in onze stad! Met vriendelijke groet, Rabin Baldewsingh, wethouder