WIJKGERICHT WERKEN Concretisering van de rol van de wijkmakelaar en het wijkbudget Notitie versie 21 juni 2016 Sinds 1 april 2016 werken er twee wijkmakelaars in Sint-Michielsgestel. In deze notitie wordt beschreven wat het doel van het wijkmakelaarschap is en op welke manier het wijkmakelaarschap vorm krijgt. Deze notitie is een groeidocument, dat voortdurend in ontwikkeling is. Het wijkmakelaarschap wordt in de gemeente Sint-Michielsgestel als nieuwe werkwijze ingevoerd en moet verder worden uitgewerkt. Omdat aansluiten bij de maatschappij het belangrijkste doel van het wijkmakelaarschap is, kan niet vooraf een dichtgetimmerd plan worden opgesteld. Flexibiliteit, veranderen en aanpassen zijn sleutelwoorden en dit betekent een continu proces. Dit is daarom een voorlopige versie van deze notitie. Voor de behandeling van de begroting in oktober 2016 zal een volgende versie worden opgesteld. Daarbij zal onder andere de opbrengst van de raadsavond over de doe-democratie op 30 juni 2016 worden meegenomen. 1
1. Visie op het wijkmakelaarschap De gemeente Sint-Michielsgestel onderkent de verschuivende verantwoordelijkheid van overheid naar inwoner, maatschappelijk middenveld en bedrijfsleven. Ze wenst de komende jaren toe te groeien naar faciliterende gemeente. De gemeente faciliteert, er is aandacht voor lokale inkleuring en er ligt nadruk op het samenspel tussen bestuur, ambtenaren en inwoners. De gemeente ziet het stimuleren van de gemeenschapszin in de lokale samenleving derhalve als iets belangrijks. De gemeente zal steeds verder terugtreden, zal het maatschappelijk proces faciliteren en vertrouwt op haar inwoners en (maatschappelijk) ondernemers om samen tot een krachtige ontwikkeling van de gemeente te komen binnen zowel het sociale als het fysieke domein. We groeien toe naar een doe-democratie. De ambtelijke organisatie faciliteert op innovatieve, kwalitatief hoogwaardige en efficiënte wijze de invulling van de wensen en behoeften van inwoners en (maatschappelijk) ondernemers. In coproductie, door met het veld nauw in verbinding te staan en door de dienstverlening zo lokaal mogelijk te organiseren dragen wij bij aan goed leven en goed werken in de gemeente. Er wordt ingezet op de zelfsturende gemeenschap waarbij de gemeente (maatschappelijk) ondernemers, dorpen en kleinere sociale verbanden de ruimte biedt om zelf verantwoordelijkheid te nemen voor de kwaliteit van hun leven en de leefomgeving. Dialoog tussen deze partijen draagt bij aan de ontwikkeling van sociale verbanden. Een belangrijk uitgangspunt is dat de eigenheid van de dorpen nog beter bediend wordt. Het betrekken van inwoners, maatschappelijk middenveld en bedrijfsleven bij alles wat in hun leefomgeving gebeurt, zowel op fysiek als op sociaal vlak, is nodig om te groeien naar een faciliterende gemeente en een zelfsturende gemeenschap. Als het gaat om betrokkenheid van inwoners, kunnen drie vormen worden onderscheiden, van beperkte betrokkenheid tot grote betrokkenheid: Meedenken oftewel inspraak: inwoners mogen hun mening kenbaar maken over plannen van de gemeente, eventueel kiezen uit verschillende scenario s of zelfs meepraten over de eerste schetsontwerpen. Meedoen oftewel burgerparticipatie: de gemeente bepaalt het onderwerp, het project of de noodzaak en nodigt inwoners uit om hun steentje bij te dragen. Zelf doen oftewel overheidsparticipatie: het initiatief komt vanuit de inwoners en zij voeren het ook zelf uit, ondersteund door de overheid waar dat nodig is. De faciliterende overheid en doe-democratie gaan uit van overheidsparticipatie, dus de meest vergaande vorm van betrokkenheid van inwoners. Dit past bij de beweging van verzorgingsstaat naar participatiemaatschappij. De behoeften en wensen van de bewoners staan centraal en de gemeente werkt dus van buiten naar binnen. Er wordt gewerkt vanuit de vraag hoe beter aangesloten kan worden bij wat er in de samenleving speelt en hoe meer ruimte gemaakt kan worden voor mensen met goede initiatieven. En hoe de gemeente maatschappelijke initiatieven kan ondersteunen en aanjagen met uitdagend beleid en vernieuwende instrumenten. Dit vraagt om een cultuuromslag van de gemeentelijke organisatie, zowel ambtelijk als bestuurlijk. Er is ruimte nodig voor experimenten met nieuwe vormen van 2
samenwerking, communicatie, besluitvorming en financiering. Daarbij horen bijvoorbeeld: Nieuwe vormen van faciliteren. Bewust (soms ook in overleg met) en transparant kiezen voor een vorm van participatie. (De waarde zien van) netwerkopbouw en -onderhoud in het dagelijkse werk. Minder, of minder gedetailleerd, beleid maken. Procedures kritisch onder de loep nemen als ze maatschappelijke initiatieven belemmeren. Initiatiefnemers verder helpen door creatief mee te denken en linken te leggen met gemeentelijke netwerkrelaties en plannen. Uiteindelijk moet dit leiden tot: Inwoners die betrokken zijn bij hun directe leefomgeving en zich daarvoor verantwoordelijk voelen. Ze nemen zelf het initiatief om ervaren problemen op te lossen. Actieve bewoners zijn vaak ook tevreden bewoners. Een goede afstemming van gemeentelijke taken en acties op behoeften vanuit de wijken en de inwoners. De werkwijze van de gemeente is aangepast aan de benodigde ondersteuning van initiatieven van inwoners. Dit geeft vertrouwen in de gemeente en het bestuur. Leefbare en vitale wijken met een grote sociale cohesie en voldoende fysieke voorzieningen. Er is sprake van veel samenwerking tussen inwoners en de sociale partners als gemeente, woningcorporaties, scholen, politie, welzijnswerk, enzovoorts. Dit heeft een preventieve werking op allerlei terreinen en sluit aan bij de beweging die in gang is gezet met de transformatie in het sociaal domein. Het versterken van de nulde lijn is voorwaarde om in de uitvoering van de nieuwe taken echt te kunnen kantelen. 3
2. Rol van de wijkmakelaar De wijkmakelaars zijn een middel om de doe-democratie te bereiken. Ze moeten de doe-democratie stimuleren. Daartoe leggen ze verbindingen tussen de gemeente en de inwoners en tussen inwoners onderling. Ze zijn vaak buiten en zichtbaar voor inwoners en andere partijen. De wijkmakelaars zorgen ervoor dat inwoners partners zijn en faciliteren in het nemen van eigen verantwoordelijkheid. Hoewel de wijkmakelaars vooral gericht zijn op het bereiken van overheidsparticipatie, kunnen ze ook een rol hebben bij andere vormen van betrokkenheid van inwoners: Omdat inspraak behoort tot de standaard werkwijze van de gemeenten, is hier geen specifieke bemoeienis van de wijkmakelaar nodig. Wel is het goed dat de wijkmakelaars op de hoogte zijn van inspraaktrajecten, in het kader van weten wat er leeft. Maar ook het opgebouwde netwerk van de wijkmakelaar kan gebruikt worden. Daarnaast kan de wijkmakelaar desgewenst adviseren. De rol van de wijkmakelaar bestaat hierbij dan ook uit verbinden en ondersteunen, maar de betreffende ambtenaar blijft kartrekker. Ook burgerparticipatie wordt opgepakt door de (vak)teams zelf (vaak ook in samenwerking met het team communicatie). Hier is betrokkenheid van de wijkmakelaar al meer van belang. Burgerparticipatie kan leiden tot meer betrokkenheid bij inwoners en de wijkmakelaar kan dit benutten om de stap naar overheidsparticipatie te maken. Uiteraard kan de wijkmakelaar ook hierbij een adviserende rol hebben over aanpak, te betrekken personen en aansluiting bij andere initiatieven. Overheidsparticipatie is de verantwoordelijkheid van de wijkmakelaars. De wijkmakelaars gaan op zoek naar mogelijke initiatieven, verbindingen die te maken zijn, knelpunten daarbij, de manier om voortgang te creëren en de rol daarbij van de gemeente. Dit is waar de wijkmakelaars hun meerwaarde moeten laten zien. Ze nemen wensen mee van buiten naar binnen en laten dit intern landen. Soms zal dit heel soepel gaan en kan de wijkmakelaar het snel los laten. In andere gevallen zal de betrokkenheid langduriger en intensiever zijn. Inwoners bewegen en gaan een andere rol aannemen nu de verzorgingsstaat aan het afbrokkelen is. De lokale overheid zal mee moeten bewegen, juist omdat ze zich steeds meer terug trekt. Wijkmakelaars zijn daar aanjager in en hebben min of meer een opvoedende taak in dit veranderingsproces, zowel intern als extern. 4
Wijkgericht werken is een manier van werken, net zoals routinematig werken, projectmatig werken of programmatisch werken dat zijn. Het wijkgericht werken geldt in de nieuwe ambtelijke organisatie voor alle programma s, teams en medewerkers. Wijkgericht werken is geen apart organisatieonderdeel maar een manier van werken, die bij iedereen tussen de oren moet komen zitten. Het wijkgericht werken zien we ook bijvoorbeeld terug bij het welzijnswerk en de politie. Het is de bedoeling dat iedereen wijkgericht gaat werken. En niet andersom: dat de wijkmakelaar wijkgericht gaat werken voor iedereen. De wijkmakelaar is er dus niet om collega s het gedeelte van het werk dat gericht is op de externe oriëntatie uit handen te nemen Dat zou juist contraproductief zijn voor de op inwoners/wijken gerichte werkwijze, die medewerkers en teams verder moeten ontwikkelen. In de nieuwe organisatie is er voor iedere kwestie/vraagstuk (en dus ook inclusief het participatie/ communicatiegedeelte) in de lijn een verantwoordelijk(e) medewerker/team. Afhankelijk van de aard van het vraagstuk kan de wijkmakelaar een faciliterende en/of verbindende rol hebben. Met name bij integrale wijkgerichte zaken zal hiervan sprake zijn. De wijkmakelaar neemt dus nooit de inhoud over van collega s, maar alleen (delen van) het proces, als dat nodig is. Hetgeen de wijkmakelaars ophalen kan bovendien input zijn voor het stellen van prioriteiten en capaciteit binnen MijnGemeenteDichtbij. De meerwaarde van de wijkmakelaar zit juist in het bij elkaar brengen van de inhoud van de verschillende collega s, door verschillende onderwerpen met elkaar te verbinden. Processen moeten aan elkaar gekoppeld worden, zodat niet alleen naar bijvoorbeeld welzijn of veiligheid wordt gekeken, maar naar leefbaarheid in zijn totaliteit. De verbinding blijft dan ook niet beperkt tot collega s, ook ketenpartners zoals de welzijnsorganisatie en de wijkagenten moeten daarbij betrokken worden. Het leggen en versterken van al deze verbindingen is de belangrijkste rol van de wijkmakelaar. Daarnaast signaleert de wijkmakelaar de dynamiek in de samenleving en de veranderende eisen die daardoor gesteld worden aan de gemeente en de ketenpartners. De wijkmakelaar kan daardoor ook een aanzet geven tot veranderingen in beleid en aanpak van de gemeente en de ketenpartners. Good practices uit andere wijken/dorpen, ook uit andere gemeenten, kunnen daarbij worden benut. Tenslotte verbindt de wijkmakelaar ook partijen buiten het gemeentehuis met elkaar. Dat kunnen verschillende burgerinitiatieven zijn, die elkaar kunnen versterken of burgerinitiatieven met ketenpartners etcetera. Verbindingen leggen is de core business van de wijkmakelaar. 5
3. Verdeling van de wijken De wijkmakelaars krijgen elk een aantal wijken toegewezen. Anja Leerintveld is wijkmakelaar van de kernen Sint-Michielsgestel en Gemonde en Helma Smolders is wijkmakelaar van Berlicum/Middelrode en Den Dungen/Maaskantje. De verdeling op basis van geografie wordt gekozen, omdat het essentieel is dat de wijk de makelaar kent en andersom moet de makelaar de wijk kennen. Voor de wijkmakelaars geeft deze indeling in wijken de meeste aanknopingspunten om gesprekken te starten, kennis op te doen en een netwerk op te bouwen. Bovendien is als doel gesteld de eigenheid van wijken/kernen te behouden en te versterken. De complementariteit van de wijkmakelaars komt tot uiting via het opereren als team samen met de wijkmakelaars in Boxtel, waarbij ze gebruik maken van elkaars kennis (bijvoorbeeld de één weet meer van fysiek en de ander meer van sociaal), vaardigheden en persoonlijkheid. Als initiatieven vragen om bepaalde expertise of werkwijzen, kunnen collegawijkmakelaars worden ingevlogen (bijvoorbeeld opereren als duo) of kunnen wijkmakelaars advies bij elkaar inwinnen. 6
4. Budget wijkinitiatieven Voor de wijkmakelaars is in de Kadernota 2016 10.000 aan werkbudget en 100.000 voor initiatieven vanuit de wijken beschikbaar gesteld gedurende drie jaar (tot en met 2018). Het werkbudget is bedoeld voor zaken als het organiseren van bijeenkomsten, het aanschaffen van hulpmiddelen, communicatie, etcetera. De loonkosten van de wijkmakelaars vallen hier niet onder. Het budget voor initiatieven vanuit de wijken is voor 50% afkomstig uit de Wmo-gelden, voor 25% uit uitvoeringsbudgetten en voor 25% is het nieuw budget. Deze financieringsmix is gekozen vanuit de overtuiging dat de wijkprojecten zowel op sociaal als fysiek terrein zullen ontstaan. De 25% uit de uitvoeringsbudgetten moet in overleg met collega s vrij worden gemaakt. Dit zal voor het eerst worden opgepakt voor 2017 en op korte termijn in gang gezet worden. Het belangrijkste voor het budget voor de wijken is dat het snel en flexibel inzetbaar is, zodat direct ingespeeld kan worden op ontwikkelingen en initiatieven. Zo kan de spontaniteit van de initiatieven beloond worden. Voorbeelden van zaken waaraan dit budget kan worden besteed: Een bijdrage aan burgerinitiatieven met een maatschappelijke meerwaarde en voldoende draagvlak. Initiatieven van wijkmakelaars op basis van een gesignaleerde meer algemene maatschappelijke behoefte. Projecten waarbij de wijkmakelaars een rol spelen en waar door inzet van extra budget een maatschappelijke meerwaarde kan worden bereikt Wensen van het college en/of gemeenteraad in het kader van overheidsparticipatie en doedemocratie. Het budget is niet bedoeld als een subsidie, die initiatiefnemers kunnen aanvragen als bijdrage voor de uitvoering van hun idee. Het is wel bedoeld om initiatieven te ondersteunen, in de vorm die het beste aansluit bij het initiatief. Er wordt niet ondersteund in de vorm van geld, maar bijvoorbeeld door het beschikbaar stellen van materialen of diensten. Om de flexibiliteit en de mogelijkheid om in te spelen op niet voorziene vragen te behouden, is het niet wenselijk een regeling op te stellen. Een regeling sluit onbedoeld onverwachte, nieuwe initiatieven uit en dat is nu juist niet de bedoeling. Ook een verdeling over de dorpen en eventueel zeggenschap geven aan mensen uit het dorp zelf zou een beperking betekenen. Het risico bestaat dan dat in het ene dorp initiatieven niet meer ondersteund kunnen worden omdat het geld op is, terwijl in het andere dorp het geld overblijft. De andere kant hiervan is dat mogelijk in het ene dorp van alles gebeurt, terwijl er in het andere dorp helemaal niets wordt opgepakt. Maar dat is onvermijdelijk gevolg van de doe-democratie; dat er verschillen ontstaan tussen dorpen. Overigens ligt hier wel een rol voor de wijkmakelaars, door samen met de welzijnsorganisatie initiatieven te stimuleren, waar die niet vanzelf komen en wel een meerwaarde zouden hebben. Bovendien kan bij vergelijkbare initiatieven in omliggende buurten mogelijk een samenwerking tot stand worden gebracht zodat niet dezelfde investeringen in een klein gebied gedaan hoeven te worden. Ook hierbij past het uitgangspunt van delen is belangrijker dan hebben. Daarom is het voorstel op voorhand geen regels op te stellen en ook geen verdeling te maken, maar alleen mandaat te geven aan de wijkmakelaars als budgetbeheerder. Hiermee worden administratieve handelingen door de initiatiefnemers en de wijkmakelaars voor- en achteraf voorkomen en ook langdurige bezwaarprocedures. Waar een belangenafweging nodig is, bijvoorbeeld in het geval van strijdigheid met vastgesteld beleid, of als de bijdrage meer dan 5.000 is, worden keuzes voorgelegd aan het college. De wijkmakelaars stellen hiervoor in principe de adviezen op, want één van hun taken is kritisch te kijken naar bestaand beleid en bestaande procedures. Indien kaders dienen te worden herzien, is dat een bevoegdheid van college en/of raad. Eventueel kunnen wijkmakelaars en/of college besluiten voorafgaand aan besluitvorming het burgerpanel te raadplegen om het draagvlak voor een initiatief te peilen. 7
Vooraf wordt wel een aantal randvoorwaarden aangegeven, waaraan in elk geval voldaan moet worden om geld voor wijkinitiatieven te besteden: Er moet sprake zijn van een algemeen belang. Er moet altijd een vorm van cofinanciering zijn. Dit kan ook door zelfwerkzaamheid gerealiseerd worden. Er moet altijd sprake zijn van voldoende draagvlak. Initiatiefnemers dienen dit aan te tonen. Zij kunnen dit op verschillende manieren doen. Bij het werken aan draagvlak hoort ook afstemming met mensen die weerstand hebben tegen het initiatief. Er worden minimaal vijf initiatieven per jaar ondersteund. Mocht tussentijds blijken dat de gekozen werkwijze leidt tot ongewenste effecten, dan zal de werkwijze zo snel mogelijk via het college worden bijgesteld. Dit past in de lijn van het zoeken naar nieuwe vormen van samenwerking en beleid en het experimenteren wat nodig is om het wijkmakelaarschap goed vorm te geven. Mocht onverhoopt het geld voor initiatieven vanuit de wijken niet volledig worden besteed in één of meer van de drie jaren, dan vloeit het overschot voor 50% terug in de reserve Wmo/jeugd en voor 50% in de algemene middelen. 8
5. Aanpak en planning van het wijkmakelaarschap Enerzijds is het van belang dat de wijkmakelaars zoveel mogelijk blanco aan hun nieuwe taak beginnen. Het gaat er immers niet om wat de gemeente wil, maar om wat inwoners willen. Daarom is de basisgedachte: geef kansrijke initiatieven vanuit de dorpen de ruimte! De gemeente wil samenwerken, ondersteunen en faciliteren. De vorm waarin en het doel waarmee dit gebeurt zal per dorp en per onderwerp steeds verschillend zijn. Maatwerk is het devies, vanwege de verschillen tussen initiatieven en tussen dorpen. Dit betekent dat geaccepteerd moet worden dat er verschillen gaan ontstaan tussen dorpen en dat datgene wordt opgepakt, waar de inwoners mee komen. Het leren waar buiten om vraagt en het bepalen wat er binnen moet gebeuren is een organisch proces en daarom niet vooraf exact vast te leggen. Anderzijds kan volledig blanco beginnen natuurlijk niet. Er is daarom wel een plan van aanpak voor 2016 opgesteld, inclusief een communicatieplan. Het plan bestaat uit drie sporen, die gelijktijdig worden gevolgd. Een intern traject Het interne traject richt zich op de collega s van MijnGemeenteDichtbij en het bestuur van de gemeente Sint-Michielsgestel. Het gaat om het uitdragen van de boodschap van de wijkmakelaars en vinden van de beste manieren om informatie uit te wisselen en samen te werken. Concrete acties zijn: Organiseren van enkele sessies met de teamregisseurs en in overleg met hen communicatie richting de teams. Plaatsen van informatie over de voortgang van de wijkmakelaars op het intranet. In concrete gevallen betrokken collega s samenbrengen in één integraal overleg. Bilaterale afstemming met collega s en over specifieke situaties. Meedenken met de griffie over de raadsavonden over de doe-democratie. Opstellen van een raadsnotitie over het plan van aanpak voor 2016. Invullen van een raadsinformatieavond eind 2016 en het presenteren van een plan van aanpak voor 2017 en verder. Een extern traject In het externe traject spreken de wijkmakelaars zoveel mogelijk organisaties, ondernemers, wijkorganen, sleutelfiguren en inwoners uit de dorpen. Deels gaat het hierbij om het geven van informatie over de wijkmakelaars. Maar vooral gaat het om het luisteren wat er leeft en speelt, welke initiatieven en ideeën er zijn en wat wordt verwacht of gewenst van de gemeente. Het resultaat van dit traject moet zijn dat de wijkmakelaars en wat zij doen bekend zijn in de dorpen en dat de wijkmakelaars op de hoogte zijn van de situatie in de dorpen. Concrete acties zijn: Afspraken maken en gesprekken voeren met personen en organisaties. Werken in openbare gelegenheden en bezoeken evenementen om aanspreekbaar te zijn en toevallige ontmoetingen te hebben. Veel communiceren, bijvoorbeeld op Facebook en in De Brug, vooral ook over goede voorbeelden zodra die er zijn. Na de zomer buurtverenigingen benaderen met enkele concrete voorbeelden hoe de wijkmakelaar voor hen iets zou kunnen betekenen. Projecten Als er uit het interne of externe traject al concrete aanknopingspunten naar voren komen, ligt het voor de hand ideeën en initiatieven direct te faciliteren, ondersteunen en verder helpen. Ook kan worden aangesloten bij projecten, als de wijkmakelaar daarbij een meerwaarde kan hebben. Concreet gaat het onder andere om: Ondersteunen van initiatieven zoals de samenwerking tussen diverse partijen ter verbetering van de leefbaarheid in Gemonde, de herinrichting van het plein voor de Moerkoal ten behoeve van ontmoeting, een idee voor een kledingbank voor minima in Sint-Michielsgestel en een beachvolleybalveld in Den Dungen. Initiatieven hebben zowel een sociaal karakter als een fysieke uitwerking. Het ondersteunen van initiatieven op het sociale vlak is een belangrijk onderdeel van de wijkinitiatieven. Hierbij kan gedacht worden aan activiteiten in het kader van eenzaamheid, dementie en het wijkgericht versterken van onderlinge hulp/zorg. 9
Initiatieven kunnen worden gezien als proeftuinen, waarbij na succes een besluit wordt genomen over reguliere financiering. Een voorbeeld van zo n succesvolle pilot is de dagopvang in De Moerkoal (destijds vanuit Wmo bekostigd); ook het eetpunt in Gemonde is geslaagd (mede opgezet vanuit gelden leefbaarheidsgroep). Dergelijke initiatieven willen we vanuit de wijkinitiatieven graag stimuleren. Zo wordt optimaal geïnvesteerd in de nulde lijn en sociale cohesie. Deelnemen aan het project Watertuinen, waarbij inwoners veel inbreng moeten krijgen. Het invullen van de prestatieafspraken met de woningcorporaties in de vorm van het gezamenlijk uitvoeren van een quickscan van de leefbaarheid en het uitvoeren van twee leefbaarheidsprojecten. Uitwerken van het principe Right to Challenge. Deze drie sporen moeten eind 2016 leiden tot inzicht in de situatie in de dorpen van de gemeente Sint-Michielsgestel, een beeld van de aanwezige ideeën en initiatieven, een duidelijke werkwijze binnen MijnGemeenteDichtbij en een grote bekendheid van de wijkmakelaars. Op basis van de kennis en stand van zaken op dat moment, zal een plan worden opgesteld voor de wijkmakelaars in 2017 en verder. Op deze manier kan maximaal worden aangesloten bij wat er buiten nodig is en wat er binnen mogelijk is. In 2016 wordt samen met de wijken én collega s een plan van aanpak gemaakt voor het wijkmakelaar-schap in 2017 en verder. 10
6. Monitoring en evaluatie In hoofdstuk 1 staan de doelen die de gemeente wil bereiken door het aanstellen van wijkmakelaars: Betrokken en tevreden inwoners. Een goede afstemming van gemeentelijke taken en acties op behoeften vanuit de wijken en de inwoners. Leefbare en vitale wijken met een grote sociale cohesie en voldoende fysieke voorzieningen. Om inzicht te krijgen in het effect van de wijkmakelaars en de wijkinitiatieven is een evaluatie voorzien. Deze evaluatie is gekoppeld aan de driejarige bekostiging voor het budget voor wijkinitiatieven. Een evaluatie is voorzien in het voorjaar van 2018. De evaluatie kan langs meerdere wegen worden vormgegeven: 1. De resultaten in het project wijkmakelaar/wijkinitiatief: welke werkwijze is gehanteerd, welke initiatieven kwamen tot stand en welke niet, hoe zijn deze initiatieven te duiden (naar dorpen, naar type initiatief, naar domein fysiek/sociaal)? Wat betekent dit voor het vervolg, zoals de werkwijze, hoogte en voeding voor het budget en dergelijke? De evaluatie zal naast projectkentallen in belangrijke mate kwalitatief van aard zijn (bijvoorbeeld storytelling). 2. De beoogde langetermijneffecten van wijkgericht werken: op de langere termijn beogen instrumenten zoals wijkgericht werken, wijkmakelaarschap, budget wijkinitiatieven, right to challenge et cetera de betrokkenheid bij en de tevredenheid van inwoners over de eigen leefomgeving te vergroten. Hierover zijn kentallen beschikbaar via de vierjaarlijkse GGDgezondheidsenquêtes 1. In twee jaar tijd is geen substantieel effect te verwachten in dergelijke cijfers, maar op de langere termijn is het wel relevante stuurinformatie voor college en raad. 3. Tenslotte zal onderzocht worden of aansluiting bij een leer- en onderzoeksconsortium rond nieuwe verhoudingen tussen burgers en overheid mogelijk is, waarbij kennisdeling en onderzoek naar burgerinitiatieven en vernieuwing van de lokale democratie centraal staat. Het initiatief hiertoe is door een gemeente in Noordoost-Brabant genomen. Hiervoor wordt samengewerkt met een universiteit. 1 De ouderen- en volwassenenenquête 2016 van de Monitor Gezondheid 2016 van de GGD voor 19-64 jarigen en 65-plussers bevat een aantal vragen waarmee een nulsituatie kan worden bepaald. In 2012 is deze meting ook gedaan en in 2020 zal hij weer plaatsvinden. Zo kan de ontwikkeling van de betrokkenheid worden gemonitord. 38. Rapportcijfer voor de eigen buurt 39. Sociale cohesie in de eigen buurt 40. Betrokkenheid bewoners bij leefbaarheid buurt 41. Tevredenheid voorzieningen in de buurt (bijv groen, sport, speelmogelijkheden) 11