Raadsleden College van Burgemeester en Wethouders Burgerparticipatie en overheidsparticipatie

Transcriptie

1 Informatienotitie AAN VAN ONDERWERP DATUM 8 december 2014 KOPIE AAN - BIJLAGE - REGISTRATIENUMMER /11561 Raadsleden College van Burgemeester en Wethouders Burgerparticipatie en overheidsparticipatie BESTANDSNAAM EN PAD Burgerparticipatie en communicatie met burgers heeft bij de gemeente Culemborg veel aandacht. In het coalitieprogramma wordt benadrukt dat burgerparticipatie en overheidsparticipatie vooral een kwestie is van doen en dat het om maatwerk gaat. Door regelmatig te evalueren wat goed en minder goed werkt op het gebied van participatie blijft de gemeentelijke organisatie zich doorontwikkelen. Ook de gemeenteraad hecht veel belang aan burgerparticipatie en heeft in dit kader al diverse moties ingediend, te weten: > Beleid voor burgerinitiatieven ( /10731) > Initiatiefondersteuning (SO ) > Investeren in ontwikkeling competenties burgerparticipatie bij burgers (GRI ) > Investeren in ontwikkeling competenties burgerparticipatie bij college, raad en werkorganisatie (GRI ). In deze informatienotitie leest u hoe wij uitvoering geven aan deze moties. De gemeente Culemborg maakt onderscheid tussen initiatieven van de overheid en bewonersinitiatieven. Dat doet ze door de onderstaande twee vormen toe te passen: 1. Burgerparticipatie: burgers doen mee met initiatieven van de overheid. 2. Overheidsparticipatie: de overheid doet mee aan initiatieven van bewoners. 1. Burgerparticipatie: burgers doen mee met initiatieven van de overheid Burgerparticipatie is gericht op meedenken, meewerken, adviseren en meebeslissen door burgers over gemeentelijk beleid, projecten en de uitvoering ervan. Het doel daarvan kan zijn om het resultaat te verbeteren en draagvlak te vergroten bij burgers. De ene keer gaat deelname in de vorm van inspraak, de andere keer via interactieve beleidsvorming. 2. Overheidsparticipatie: de overheid doet mee met aan initiatieven van de burgers Inwoners bedenken iets, de overheid kijkt hoe ze mee kan doen. De rol van de gemeente is vooral die van samenwerkingspartner. Ondersteunen, meedenken, mogelijkheden zoeken, voorwaarden scheppen, verbindingen leggen: dat zijn de taken van de gemeente bij overheidsparticipatie. Gemeente Culemborg Ridderstraat 250 Postbus AC Culemborg Tel Fax Info@culemborg.nl

2 Pagina 2 Burgerparticipatie versus Overheidsparticipatie Het bevorderen van meer burgerparticipatie gebeurt meestal vanuit de vraag: hoe kunnen burgers een grotere rol spelen bij gemeentelijke plannen en projecten? Het bevorderen van overheidsparticipatie als werkwijze gebeurt vooral vanuit de vraag: hoe kunnen we beter aansluiten bij wat er in de samenleving speelt en meer ruimte maken voor mensen met goede initiatieven? En hoe kunnen we als gemeente maatschappelijke initiatieven ondersteunen en aanjagen met uitdagend beleid en vernieuwende instrumenten? Daarbij horen bijvoorbeeld: > nieuwe vormen van faciliteren, > bewust, (soms ook in overleg met) en transparant kiezen voor een vorm van participatie > (de waarde zien van) netwerkopbouw en -onderhoud in het dagelijkse werk, > minder, of minder gedetailleerd, beleid maken, > procedures kritisch onder de loep nemen als ze maatschappelijke initiatieven belemmeren, > initiatiefnemers verder helpen door creatief mee te denken en linken te leggen met gemeentelijke netwerkrelaties en plannen. Andere rol gemeente Wij hebben ons ten doel gesteld overheidsparticipatie meer als uitgangspunt te hanteren. Dat betekent dat de gemeente haar denken en doen zó gaat veranderen dat overheidsparticipatie bij maatschappelijke initiatieven vanzelfsprekender en meer structureel wordt toegepast. Een gemeentelijke organisatie die werkt volgens het idee van overheidsparticipatie geeft burgers en partners de ruimte om zelf aan de slag te gaan. Zij biedt vooral kaders voor zover het haar eigen verantwoordelijkheid raakt en focus en faciliteert burgers en partners om invulling te geven aan deze vrije ruimte. Niet zelf bedenken wat goed zou kunnen zijn, maar vraaggericht, faciliteren en stimulerend. De afgelopen jaren hebben burgers op verschillende vlakken hun stem laten horen over gemeentelijke plannen. Anderen hebben een bijdrage geleverd aan de uitvoering van gemeentelijke taken. Enkele voorbeelden: > Gemeente en bewoners maken samen sloten aan de Ooievaarslaan schoon. > Bewoners houden toezicht op schapen die grazen bij de Landzichtweg, in de Bosboomgaard en op de Luthulisingel. > Gemeente heeft samen met ondernemers in vier sessies een definitief ontwerp gemaakt voor revitalisering Erasmusweg. Ondernemers hebben vanuit hun beleving, ervaring, wensen, bedrijfsvoering invloed gehad en bijgedragen aan het ontwerp. Het resultaat was een ontwerp met een zeer groot draagvlak. > Waaks!: hondenbezitters fungeren als extra ogen en oren in de wijk voor de gemeente en de Politie Culemborg. Het project krijgt in 2015 een doorstart. > Keep it Clean Day: gemeente en Culemborgers zetten zich in voor een schonere stad. > Het inrichtingsplan voor Sprokkelenburg wordt opgesteld aan de hand van een intensief participatietraject. > Beheer Jachthaven: Stichting De Helling Jachthaven & Camping is sinds 1 november 2013 verantwoordelijk voor de exploitatie van de jachthaven en camping. > Opstellen van een cultuurvisie en het oprichten van een cultuurfonds. > Waterpomp op de Varkensmarkt. > Initiatieven en activiteiten van het buurtpanel.

3 Pagina 3 Aan het werk met de cultuuromslag De omslag naar overheidsparticipatie waarbij de overheid meedoet en partner is in initiatieven van inwoners, vraagt van medewerkers van de gemeente Culemborg een andere houding. Geleerd moet worden om meer te faciliteren en te ondersteunen zodat initiatieven in buurten en wijken tot bloei kunnen komen. Dat vraagt flexibiliteit van medewerkers. De houding van medewerkers hoort gericht te zijn op het initiatief, meedenken om het plan beter te maken en bereidheid tonen om te investeren. Om dit voor elkaar te krijgen werkt de gemeente op dit moment aan een organisatieontwikkelingstraject waarbij verbinden, verzakelijken en versterken centraal staan. Op 23 september hebben in dit kader verschillende tafelgesprekken plaatsgevonden met doeners en denkers uit Culemborg om inzichten, ervaringen, dromen en wensen met elkaar uit te wisselen. Op 6 oktober werd vervolg gegeven aan deze tafelgesprekken en hebben alle medewerkers van de gemeente Culemborg zich gebogen over de vraag waar de gemeentelijke organisatie nu staat en wat we nog moeten doen om in 2015 een organisatie te zijn met voldoende flexibiliteit om toekomstige ontwikkelingen op te kunnen vangen. Onderwerpen die daarbij aan de orde kwamen, waren schaalvergroting, multidisciplinair samenwerken, (gedwongen) zelfredzaamheid en vooral verbinding maken met de inwoners van Culemborg. In 2015 gaan we daar verder mee aan de slag. Zo wordt op basis van de kernwoorden verbinden, versterken en verzakelijken een nieuwe visie voor de organisatie geschreven. Ook wordt het initiatief omarm een project verder uitgewerkt en zorgen we ervoor dat bij iedereen bekend is welke projecten daarvoor in aanmerking komen. Er zijn nu al een paar matches: zo zijn het project om een banenmarkt te organiseren en het project Roos al door twee medewerkers van de gemeente omarmd. Voor medewerkers betekent dit: > ruimte creëren voor initiatieven > initiatieven niet overnemen maar ondersteunen > een stimulerende en motiverende rol vervullen > goed luisteren en doorvragen > zorgen voor goede en tijdige informatie zodat iedereen aangehaakt blijft tijdens het proces > vertrouwen geven > in oplossingen denken, niet in problemen Voor college van B&W betekent dit dat het werkt: > aan wederzijds vertrouwen met de burgers, bedrijfsleven en maatschappelijke instellingen (onder meer door niet alleen te luisteren naar de samenleving maar ook tot actie over te gaan). > de ontwikkeling van de rollen van facilitator, verbinder, partner (zowel bestuurlijk als ambtelijk). > het actief benutten van de kracht van de Culemborgse samenleving. > het actief betrekken van specifieke doelgroepen bij het vrijwilligerswerk: onder andere vitale ouderen. > het invulling geven aan burgerparticipatie. > dereguleren waar dat mogelijk is.

4 Pagina 4 Een loket voor initiatieven: initiatief@culemborg.nl De gemeentelijke organisatie wordt zodanig ingericht dat initiatieven van inwoners en organisaties serieus worden opgepakt. Voorkomen moet worden dat inwoners vastlopen in het gemeentelijke apparaat. Daarom krijgt de gemeente Culemborg vanaf 2015 een zogenaamde loketfunctie voor initiatieven. Bij dit loket, waarin wijkmanagers, adviseur burgerparticipatie en communicatieadviseurs het eerste aanspreekpunt zijn, kunnen bewoners terecht met voorstellen en ideeën. De medewerkers van het loket onderhouden contacten met bewoners en zijn de schakel tussen behandelend ambtenaar en bewoners. Voor burgers met een initiatief zijn zij een gemakkelijk aanspreekpunt. Deze medewerkers denken met de mensen mee, verbinden hen met andere initiatiefnemers, helpen bij gemeentelijke regelgeving en maken hen wegwijs. Met als doel dat steeds meer inwoners dingen oppakken die van toegevoegde waarde zijn voor de stad en/of die voorheen het domein waren van de gemeente en grote gesubsidieerde organisaties. Deze medewerkers beschikken over een antenne om waar te nemen wat er onder burgers leeft. Dat maakt hen tot een nuttige groep om burgerinitiatieven uit te lokken. Met de inrichting van dit zogenaamde initiatievenloket wordt uitvoering gegeven aan de motie van de gemeenteraad over initiatiefondersteuning (SO ). Buurtpanel In sommige gevallen is een bewonersinitiatief bestemd voor het buurtpanel. Het buurtpanel is een onafhankelijke groep buurtbewoners, dat geld beschikbaar mag stellen voor initiatieven die de leefbaarheid in de wijk verhogen. Jaarlijks ontvangt het panel daarvoor van de gemeente en Kleurrijk- Wonen een budget. Iedere inwoner van Culemborg kan een aanvraag indienen om met dit budget een actie te ondernemen. Het buurtpanel bepaalt vervolgens of, en in hoeverre, dit initiatief toegekend wordt. Het buurtpanel bespreekt elke zes weken alle aanvragen en lopende projecten. Zo krijgt elke aanvraag een serieuze kans en wordt bijgehouden hoe de goedgekeurde aanvragen verlopen. De wijkmanagers zijn de linking pin tussen de buurtpanels en het initiatievenloket en zorgen er voor dat initiatieven van inwoners op de juiste plek terechtkomen. Investeren in ontwikkeling competenties burgerparticipatie bij burgers Wij willen de maatschappelijke infrastructuur in Culemborg verder versterken door een (digitaal) loket voor maatschappelijke initiatieven te realiseren en burgerparticipatie te ondersteunen. De gemeente heeft de stichting Co-creatie de afgelopen twee jaar (financieel) ondersteund met een subsidie voor de organisatie van een Co-creatiedag op en een startsubsidie voor de (door)ontwikkeling van een platform (website) waar burgers terechtkunnen als ze willen starten met een burgerinitiatief of als ze enthousiastelingen zoeken voor een project. We zijn nu in gesprek met de stichting Co-creatie om te kijken of er op de website meer interactie mogelijk is waardoor burgers elkaar of ingediende initiatieven nog beter kunnen vinden. Deze website moet burgers, ambtenaren en initiatieven met elkaar verbinden. Instrumenten die de gemeente al inzet Inwoners en belanghebbenden kunnen op diverse manieren meepraten en meedenken. De gemeente Culemborg heeft diverse beleidsstukken waarin burgerparticipatie is beschreven of kan worden vastgelegd. > wijkgerichte aanpak > inspraak- en participatieverordening (in 2008 door de raad vastgesteld) > participatiewijzer (juli 2008)

5 Pagina 5 > informatienotitie voor communicatie bij SV > projectmatig werken (1 januari 2009) > burgerparticipatie bij Stedelijke Vernieuwing (2012) Uitvoeren moties en amendement Door de ontwikkeling van de gemeentelijke organisatie van burgerparticipatie richting overheidsparticipatie, het inmiddels ingezette organisatieontwikkelingstraject (gestart op 23 september met een partneravond en een organisatiedag op 6 oktober) en de daaruit voortvloeiende inzet op gedragsverandering, trainingen en de inrichting van een initiatievenloket zijn of worden de volgende moties uitgevoerd: > Beleid voor burgerinitiatieven ( /10731). > Investeren in ontwikkeling competenties burgerparticipatie bij college, raad en werkorganisatie (GRI ). Het amendement (reg. nr /106), investeren in ondersteuning burgerinitiatieven, wordt in overleg met de indieners van het amendement en de buurtpanels verder uitgewerkt. Het is de bedoeling een aantal spelregels op te stellen waaraan de aanvragen moeten voldoen. Doorkijkje naar 2015 en verder De komende tijd werken we ondermeer verder aan: > het opstellen van een A3-tje (wordt besproken met onder andere co-creatie) waarin de afspraken (kaders en spelregels) voor burgers, raad en college over de manier waarop burgerparticipatie en overheidsparticipatie worden vormgegeven worden opgenomen. > het opstellen van een overzicht voor inwoners over hoe de gemeente Culemborg omgaat met burgerparticipatie en overheidsparticipatie en waar burgers terechtkunnen met vragen en/of initiatieven. > Een plan van aanpak om het zogenaamde project omarm een burgerinitiatief' van 6 oktober 2014 mogelijk te maken binnen de gemeente. > Een plan van aanpak om het toepassen van de werkwijze Buurt bestuurt in Culemborg mogelijk te maken, waarbij bewoners samen met professionals prioriteit geven aan de problemen die in hun buurt moeten worden aangepakt, geven we bewoners zeggenschap. > Het intensiveren en verder ontwikkelen van diverse vormen van en initiatieven voor participatie, cocreatie en actieve communicatie. > Het verder scholen en ontwikkelen van de gemeentelijke organisatie in participatie en communicatie.