Project Vrouwelijk ingenieur De arbeidsmarkt kampt met een algemeen en schrijnend tekort aan ingenieurs. Een van de oorzaken voor dit tekort is het lage aantal vrouwelijke ingenieurs. Er is een kleine instroom in de studie (87% mannelijke 13 % vrouwelijke ingenieur), een mogelijke uitstroom tijdens het eerste jaar van de studie en een uitstroom tijdens de oefeningen van het beroep. De bedoeling van deze studie: - Verhogen vrouwen door een betere instroom - Behouden - Doorstroom van technisch opgeleide vrouwen naar topfuncties stimuleren door maatregelen die opwaartse loopbaanmobiliteit ondersteunen Onderzoekenresultaten Instroom Waarom kiezen ze al dan niet een ingenieursopleiding? Hoe denken ze over een ingenieur? Scholieren kiezen voor een ingenieursopleiding omdat ze interesse hebben in vakken als wiskunde en wetenshappen en omdat ze er goed in zijn. Maar voor veel studenten deze opleiding is mogelijke. Rolmodellen motiveren de jongeren om te kiezen voor een ingenieursopleiding (ouders die ingenieur zijn, opgroeien in een landbouwomgeving stimuleert tot een keuze voor bioingenieur, ). Waarom kiest men niet voor ingenieursopleiding (wat zijn de stereotypen)? - Ze zijn niet goed genoeg in wiskunde and wetenshappen - Zware, saaie en moeilijke opleiding - Geen tijd voor ontspanning - Ze willen een leven naast hun studies Wat is het beeld van een ingenieur? Volgens de scholieren, die een negatief beeld hebben van een ingenieur, zijn ingenieurs rare, uitzonderlijke wezens, saaie slimmeriken, marginalen, een volkje apart, asociaal, mensen die enkel leven voor hun studies, hoog intelligente types, een bende aliens, personen met een brilletje, etc.
Zowel de school als de persoonlijke omgeving (ouders, familie, vrienden) reageren hoofdzakelijk positief op de keuze om een ingenieursopleiding te starten De invloed van informatiemomenten: de informatiedagen van universiteit en hogescholen zijn voor vele scholieren doorslaggevend voor de studiekeuze. Ze moet meer meisjes voor ingenieursopleiding aantrekken. Sommige factoren kunnen de instroom verhogen: - Individuele studiekeuzebegeleiding voorzien in de scholen - Studiekeuzebegeleiding in scholen starten in het vijfde in plaats van in het zesde jaar. - Bij meisjes speelt onzekerheid een grotere rol, ze hebben soms een extra duwtje in de rug nodig - Jongeren laten proeven van het ingenieursberoep door ze een dag in de praktijk te laten staan - Meer aandacht voor het ingenieursberoep op TV - Een grootschalige mediacampagne om het imago van ingenieurs op te krikken Uitstroom en doorstroom DE STUDIE a) De ingenieursopleiding: positieve ervaringen - Het is een zeer brede, ruime, veelzijdige opleiding - De manier van denken die je aanleert, de manier van dingen te bekijken, - Goede, degelijke studie - De opleiding bestaat niet alleen uit theorie maar er worden ook toepassingen gegeven b) De ingenieursopleiding: negatieve ervaringen - De georganiseerde bedrijfsbezoeken niet altijd representatief zijn - De opleiding vaak zeer theoretisch bleef, veel vanbuiten leren - De opleiding te ruim was, je bent niet in een gebied gespecialiseerd - Er in de opleiding weinig aandacht was voor projectwerk c) De factoren die de opleiding kunnen verbeteren - Meer stages - Meer groepswerk, projectwerk - Meer aandacht voor maatschappelijke en humane vakken, taal- en managementvakken
HET BEROEP a) Het ingenieursberoep: positieve aspecten - Creativiteit, puzzelen - Uitdagende jobs - De afwisseling tussen kantoorwerk en veldwerk - Het is een zeer breed beroep, dankzij de brede opleiding is het mogelijk om zeer uiteenlopende jobs uit te oefenen. b) Het ingenieursberoep: negatieve aspecten - Je kan met het ingenieursdiploma overal terecht maar tegelijk ook nergens, je wordt minder als expert aanzien - Stressvolle jobs - Frustraties wanneer het niet lukt - Zeer technisch - Soms moet je hard vechten om een klein stapje vooruit te geraken c) Kwaliteiten/competenties/vaardigheden die nodig zijn om een succesvol ingenieur te zijn - Organiseren en coördineren - Pro-activiteit - Vermogen tot zelfreflectie - Ontwikkelen van authenticiteit - Aantonen en bevestigen dat je wil groeien - Flexibel zijn - Visibiliteit in de organisatie d) Solliciteren - Een man zal tijdens de sollicitatie vragen naar de kans op promotie in de toekomst, de kans om een carrière uit te bouwen, Een vrouw zal eerder nagaan of de job wel combineerbaar is met haar gezin, is het mogelijk om later loopbaanonderbreking te nemen, laat de functie toe om deeltijds te werken - Een vrouw solliciteert als ze aan 80% van de jobvereisten beantwoordt. Een man kijkt meer naar het geheel, die zegt ja, dat interesseert mij wel en die waagt zijn kans ook als hij niet aan een flink deel van de jobvereisten uit de vacature voldoet e) Uitstroom vlak na ingenieursopleiding - 5 van de 59 geïnterviewde ingenieurs zijn vlak na de ingenieursstudies iets anders gaan doen. Ze kozen voor een nieuwe, andere opleiding of voor een beroep dat weinig of niets met de ingenieursopleiding te maken had.
f) Factoren die de doorstroommogelijkheden voor vrouwelijke ingenieurs beïnvloeden - Persoonlijke kenmerken. Bij voorbeeld, vrouwen hebben minder zelfvertrouwen dan mannen, ze onderschatten zichzelf - Loopbaankeuzes. Bij voorbeeld, is er een zog voor kinderen: vaak zetten vrouwen hun carrièreambities opzij voor de zorg van de kinderen. - Structurele factoren. Bij voorbeeld, selectieprocedures, ontbreken van een genderbewust beleid in organisaties - Organisatiecultuur. Bij voorbeeld, hangt er een hermetisch mannenfront rond de bedrijven. Dit zorgt ervoor dat er weinig of geen vrouwelijke rolmodellen zijn. Heel wat mannen zouden er bovendien ook moeilijkheden mee hebben om voor een vrouwelijke baas te werken. - Waarden en normen. Bij voorbeeld, kostwinnersmodel g) Reden om de ingenieursjob te verlaten - De job gaf geen voldoening, inhoudelijk zei het me niets - Teleurgesteld, gedesillusioneerd, moe om te vechten - Ontslagen of ingegaan op een brugpensioenregeling - Uitgestapt omdat de job te eng is h) Factoren die het beroep aantrekkelijker kunnen maken - Meer mogelijkheid om deeltijds te werken: waarbij ook het takenpakket wordt aangepast zodat iemand die bijvoorbeeld 4/5 werkt in de praktijk niet 5/5 werkt met minder loon. - Coaching - Kinderopvang organiseren in de bedrijven - Goede voorbeelden/rolmodellen - Thuiswerk en telewerk stimuleren Surveyresultaten a) Welke factoren maken het aantrekkelijk om ingenieur te zijn? - Inhoudelijk interessant - Afwisseling en veelzijdigheid - Creativiteit bij het werk - Sociale statut - Individuele werken - Flexibele werkomstandigheden - Uitdaging
b) Welke factoren maken het voor hen persoonlijk aantrekkelijk om ingenieur te zijn? - Afwisseling en veelzijdigheid wordt het vaakst aangegeven ( voor 41.5%) - Inhoudelijk interessant ( voor 18.6%) - Uitdaging ( voor 14.5%) - Salaris (voor 14.2%) c) Competenties en kenmerken die belangrijk zijn voor een baan als ingenieur - Analysevermogen - Probleemoplossend - Kritisch kunnen denken - Praktisch kunnen denken - Gericht op kwaliteit d) Redenen om een ingenieursloopbaan stop te zetten Vervolgens gaven de respondenten drie redenen aan die voor hen persoonlijk belangrijk zijn om een ingenieursloopbaan stop te zetten. De vaakste vernoemde redenen zijn: te weinig voldoening ; moeilijke combinatie gezin-arbeid ; inhoudelijk niet interessant, gebrek aan carrièremogelijkheden. e) Zou men dochter een ingenieursstudie aanraden? 85% van de respondenten zou zijn/haar dochter een ingenieursstudie aanraden. 8% zou zijn/haar dochter geen ingenieursstudie aanraden en 7% gaf aan dat ze het noch zouden aanraden, noch zouden afraden. Waarom aanraden: - vele beroeps- en/of carrièremogelijkheden (21.1%) - als dochter er interesse voor heeft (13.9%) - brede/algemene opleiding (8.3%) - boeiende/ interessante opleiding (7%) - als dochter er de capaciteiten voor heeft (6.3%) f) Zou men zoon een ingenieursstudie aanraden? 88% van de respondenten zou zijn/haar zoon een ingenieursstudie aanraden. 5% zou zijn/haar zoon geen ingenieursstudie aanraden. 7% gaf aan dat ze het noch zouden anraden, noch zouden afraden. Waarom aanraden: - Veel beroeps- en/of carrièremogelijkheden (22.2%)
- Indien zoon interesse heeft (14.0%) - Het is een brede/algemene opleiding (8.1%) - Het is een boeiende/interessante opleiding (7.4%) - Indien zoon capaciteiten heeft (karakter/persoonlijkheid, aanleg) (6.9%) g) Doorgroeimogelijkheden - Kritieke factoren voor vrouwelijke ingenieurs Heel wat items worden door de vrouwelijke respondenten belangrijker geacht dan door hun mannelijke collega s, dit wil dus zeggen dat iets meer vrouwen (dan mannen) aangeven dat deze factoren kritieke factoren zijn die vrouwelijke ingenieurs toelaten te groeien in hun carrière: evenwichtige verdeling van huishoudelijke taken tussen partners, steun van oversten, doorzichtig promotieproces. - Kritieke factoren voor mannelijke ingenieurs Meer mannen (51.5%) dan vrouwen (35.5%) geven aan dat een evenwichtige verdeling van huishoudelijke taken tussen partners een belangrijke factor is voor mannelijke ingenieurs om te kunnen groeien in hun carrière. Ook de items communicatievaardigheid en zelfvertrouwen worden door mannen iets belangrijker geacht dan door de vrouwelijke respondenten. Iets meer vrouwen dan mannen geven aan dat de factoren zichzelf promoten binnen het bedrijf en interesse tonen in opleiding en ontwikkeling kritieke factoren zijn die mannelijke ingenieurs toelaten te groeien in hun carrière. - Obstakels voor de doorgroeimogelijkheden van ingenieurs Vervolgens werd een lijst met items voorgelegd die een belemmering zouden kunnen uitmaken voor de carrière van ingenieurs. Te weinig steun van leidinggevenden, te weinig assertiviteit en een gebrek aan constructieve feedback wordt door meer dan drie vierde van de respondenten aangeduid als mogelijke belemmering voor de doorgroeimogelijkheden van ingenieurs.