Dr. Bert Winnen Adjunct-directeur Gezondheidszorg, Beleidscel Minister De Block, BESCO Symposium, Ter Elst, Edegem, 19 mei 2016

Hervorming van de financiering van de ziekenhuissector: stand van zaken Plan van Aanpak Dr. Bert Winnen Adjunct-directeur Gezondheidszorg, Beleidscel Minister De Block, BESCO Symposium, Ter Elst, Edegem, 19 mei 2016 Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 1

Overzicht Plan van Aanpak in 10 kernboodschappen Hervorming ziekenhuisfinanciering 1. Heroriëntering zorglandschap 2. Basisprincipes 3. Financieringsclusters: laag-, medium- en hoogvariabel 4. Waardegedreven zorg / Pay for performance 5. Hervormingen op korte termijn 6. Governance van het hervormingsplan Besluiten Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 2

Kleine reminder: Maggies 10 geboden 1. We willen meer zorgkwaliteit en efficiëntie, we schrijven geen besparingsverhaal 2. We behouden sterke punten en werken zwakke punten weg 3. We vinden het ziekenhuis opnieuw uit op maat van de patiënt van vandaag 4. We voorzien een financiering die verantwoorde zorg voor de patiënt correct vergoedt en aanzet tot efficiëntie 5. We belonen zorgkwaliteit 6. We voorzien transparante financiering voor specifieke opdrachten 7. We beschouwen de artsen als sleutelspeler in het functioneren van het ziekenhuis. De arts behoudt zeggenschap over het volledig honorarium 8. We vereenvoudigen de financiering en verminderen de registratielasten 9. We hervormen doelgericht en stapsgewijs 10. We hervormen samen Parlementaire Commissie Volksgezondheid, 28 april 2015 3

Heroriëntering zorglandschap: meer zorgkwaliteit + efficiëntie geen besparingsverhaal Hervormde ziekenhuisfinanciering kan maar goed functioneren mits een hervormd ziekenhuislandschap Doelstellingen: Intelligente middeleninzet Geen: Besparingen Vermindering personeel Wel: Herinvesteren suboptimaal ingezette middelen Herallocatie van middelen en mensen binnen/ tussen en buiten de ziekenhuizen Middelen: Afbouw niet-gebruikte ziekenhuisbedden Verkorting verblijfsduur en transfer naar zorg buiten ziekenhuis Vermijden van onnodige duplicatie van onderzoeken/veelvoud van technologie 5

Heroriëntering zorglandschap: ziekenhuis opnieuw uitgevonden Ziekenhuis = medisch-technologisch expertisecentrum, met diagnostische en behandelplatformen. Niet langer beddenhuis. Ziekenhuis is geen eiland, wordt knooppunt binnen één of meerdere (transmurale) netwerken van klinische zorg Basisziekenhuisfunctie referentiefunctie universitair ziekenhuis Concentratie, verdeling van pathologiegroepen en taakafspraken op basis van wet. evidentie en in belang van patiënt: kritische massa, kostprijs, continuïteit, etc. Dure technologie wordt toegewezen aan een netwerk, niet langer aan een ziekenhuis Ondernemerschap speelt, netwerken groeien bottom-up, overheid bepaalt spelregels en treedt op dysfuncties 6

Heroriëntering zorglandschap Behoeftenraming vereiste ziekenhuiscapaciteit Afbouw (lege) bedden / verdere verkorting verblijfsduur: Overschot aan acute ziekenhuisbedden reconversie naar chronische bedden (G, Sp) Afbouw volledige zh-sites en afdelingen is noodzakelijk voor reële besparingen op infrastructuur en slimmere inzet personeel 7

Heroriëntering zorglandschap Behoeftenraming vereiste ziekenhuiscapaciteit Kloof tussen verantwoorde (V) en erkende (E) bedden: CD: 4336 bedden op 30965 erkende CD-bedden (14%) E: 277 op 2703 (10%) M: 316 op 3193 (9,9%) G: -385 op 6995 (-5,5%) 8

Heroriëntering zorglandschap Studie KCE governance van netwerken RvB KCE, dec 2016 Studie KCE zorglandschap RvB KCE, juni 2017 1. Current use of hospital services? To what extent does current use reflect the needs of the population? 2. What will be the demand for hospital services in 2020 and 2025? 3. What are possible units of observation in capacity planning? 4. How is planning organised in selected countries? 5. Which type of care in which type of hospital? Which criteria can be used to differentiate between types of hospitals? 6. (What are possible ways to initiate and organise hospital networks? Which type of networks better for implementing change?) Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 9

Netwerken: visievorming Heel wat blokjes op tafel, maar integratie nodig: Complementariteit van netwerken Aanbodgerichte versus vraaggestuurde benadering Stabiliteit van netwerken: rol artsen en bestuur Spanningsvelden: Wetenschappelijke onderbouw nodig, maar ondertussen staat de wereld niet stil Bottom-up ondernemerschap versus strategische sturing Model dat geschikt is voor het hele land Conceptnota in voorbereiding door beleidscel Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 10

Netwerking: sturing aanbod Naast netwerkvorming biedt programmatie een bijkomend instrument om het gewenst zorglandschap te modelleren : efficienter inzetten van beschikbare middelen Kostenbeheersing door aanbodbeperking (o.a. bedafbouw) Schaarste aan bepaalde deskundigheid (link met planning medische aanbod, belang van zorgcontinuiteit, organiseren van permanenties en kwaliteit & veiligheid, ) Zorgmodel uitwerken dat gezondheidsdoelstellingen ondersteunt Maar de patiënt staat centraal - wat zijn de behoeften van die patient? Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 11

Heroriëntering: programmatie Organieke wetgeving: - Definitie en opdrachten van het ziekenhuis - Soorten diensten, functies, ZP s, - Basisfuncties referentiefuncties & netwerking Deelstaten Federale overheid Zorgstrategische planning & Vergunning werken Basiskarakteristieken Planningsvergunning Erkenning Financiering Programmatie Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 12

Overzicht Plan van Aanpak in 10 kernboodschappen Hervorming ziekenhuisfinanciering 1. Heroriëntering zorglandschap 2. Basisprincipes financiering 3. Financieringsclusters: laag-, medium- en hoogvariabel 4. Waardegedreven zorg / Pay for performance 5. Hervormingen op korte termijn 6. Governance van het hervormingsplan Besluiten Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 13

Hervorming financiering: basisprincipes Correcte financiering reële kost verantwoorde zorg Bevordering efficiënte inzet van middelen Beloning kwaliteit: waardegedreven zorg / P4P Drie clusters (ifv voorspelbaarheid & complexiteit - risico s): Laagvariabele zorg Mediumvariabele zorg Hoogvariabele, niet standaardiseerbare zorg Transparantie: kostprijs per pathologie Bijsturing onderfinanciering BFM: Heroriëntering ziekenhuis in zorglandschap Transparantie: identificatie praktijkkostendeel honoraria 14

Hervorming financiering: basisprincipes Afgezonderde, transparante financiering voor specifieke functies & opdrachten (bv. spoed, sociale factoren, universitaire functie) één prijs voor één product (=uniforme opdracht) Bevordering samenwerking, coördinatie & integratie: Via de verschillende financiële stromen in de ziekenhuizen Via de beheersstructuur (betrokkenheid artsen in zh-mgt) Integratie tussen ziekenhuisfinanciering en financiering andere zorgvormen: bundled payments Financiële stabiliteit: meerjarenbegroting (cf. RIZIV) Sociaal ondernemerschap & innovatie aanmoedigen Permanente afstemming met deelstaten: Financiering investeringen Erkenningsnormen 15

Solution shop model Value adding proces model Financieringsclusters Laagvariabele (gestandaardiseerde) zorg: Zorg varieert weinig/niet tussen patiënten in één pathologiegroep ; goed voorspelbaar FIN: uniforme prijs voor elke patiënt (per pathologiegroep ) (risico i.g.v. variabiliteit/patiënt: voor ziekenhuis risico m.b.t. aantal patiënten: overheid) Mediumvariabele zorg: Zorg varieert meer tussen patiënten; binnen grenzen FIN: houdt deels rekening met (verantwoorde) variabiliteit via verdeelsleutels nationaal budget ifv # pathologie & zorgzwaarte (risico verdeeld tussen ziekenhuizen) Hoogvariabele zorg: Zorg op maat; niet voorspelbaar FIN: deels i.f.v. reëel verleende zorg (risico: méér vr overheid) Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 17

Financieringsclusters Clustering in laag/medium/hoog variabele zorggroepen Grondige analyse beschikbare gegevens / buitenlandse ervaringen aflijning groepen Studie clustering adhv statistische technieken: lopende KCE, RvB juni 2016 Fase 1: statistische variabiliteit/homogeniteit? Fase 2: klinische relevantie? Methodiek: proof of concept (in rapport KCE) Toepassingen vervolgens verder uitwerken (FOD-RIZIV) Fase 3: financieel: methodiek voor uniforme financiering per opname laagvariabele pathologie 18

Pay for performance initiatieven Uitgangspunt: kwaliteit stimuleren / belonen Buitenlandse ervaringen leren: P4P = nuttige hefboom, maar geen onverdeeld succes Stapsgewijze, pragmatische aanpak: Bij voorkeur geen extra verplichte registraties Voorafname deel van het budget (beperkt in eerste instantie tot 1 à 2%) te herverdelen Uitbreiding ifv gunstige ervaringen Toepasbaar in de drie financieringsclusters 20

Pay for performance initiatieven Stapsgewijze, pragmatische aanpak: Bewezen nuttige indicatoren (die quasi-uitsluitend door de zorg beïnvloed worden), met weinig manipulatiemogelijkheid o Ziekenhuisbrede indicatoren, indien mogelijk - ziektespecifiek, indien geen alternatief o Outcome-metingen, indien relevant o Intermediaire resultaatsindicatoren (bv. potentieel vermijdbare complicaties, never events) of procesindicatoren (bv. periodiek oog- en voetonderzoek diabetici, ontslaginformatie, accreditering) indien geen alternatief ICHOM: beloftevol Stand van zaken: voorstellen gevraagd aan overleggroep beperkte reacties (koudwatervrees?) - voorbereiding loopt verder 21

Hervormingen op korte termijn Administratieve vereenvoudiging Principes: Wat is echt nodig? Stroomlijning (once only) en vermindering gegevensregistratie binnen en tussen bestuursniveaus Registraties FOD VVVL: vereenvoudiging en kritische doorlichting, o.a. methodiek registratie BFM ifv: o Permanente versus periodieke registratie? o Registratie in alle versus steekproef van ziekenhuizen? Attesten RIZIV (geneesmiddelen, implantaten): vereenvoudiging (via reguliere adviesorganen) Inventaris loopt, implementatie in fases (quick wins vanaf rapportering over 2016) 23

Hervormingen op korte termijn Spoedgevallendiensten: Organisatie: Samenwerking spoeddiensten, MUG, PIT, wachtposten, huisartsen (doorstroming patiënten, continuïteit, veiligheid ) Exploitatie (erkenning & fin) via netwerk van zh? Afgezonderde financiering (niét in prijs per patiënt): Bevordering samenwerking tussen spelers Per geografisch gebied (ifv # inwoners, supraregionale recrutering, ) Honoraria: prestatiefinanciering waarborgen permanentie & continuïteit meer integratie 24

Hervormingen op korte termijn Spoedgevallendiensten: Afgezonderde financiering (niét in prijs per patiënt): Hervorming luik BFM: Vermijden te sterke prikkel voor ambulante patiënten op spoed ( nieuwe criteria sinds 2013) Financiering niet louter gebaseerd op omvang hospitalisatie ( historische criteria) Rapport KCE goedgekeurd op RvB maart 2016 Task force huisartsenwachtposten: rapport zomer 2016 In afwachting fundamentele hervorming: beperkte bijsturing BFM-criteria ; dubbele financiering vermijden en géén verhoging toepassings-% nieuwe criteria in BFM juli 2016 25

Project Leuven projet ULB Ontrafeling BFM (opbrengsten) naar pathologiegroepen Vergelijking BFM opbrengsten en reële kosten Kostenallocatiemodel (AC- ZP) naar individuele ziekenhuisverblijven en pathologiegroepen Leuven-ULB Vergelijking methodiek & resultaten; propositions pour un modèle commun Calcul des coûts des séjours et des pathologies dans les secteurs financés par le BMF par la méthodologie PACHA Evaluation des coûts de la pratique (FF) des actes médicaux (= charges pour forfaits par pathologie incluant le coût de la pratique) partie profess. (PP) des actes médicaux

Governance hervormingsplan Top-down versus bottom-up benadering? Maximaal bottom up: vrijwillige rationalisatie (binnen regelgevend kader qua o.a. programmatie, gewenst zorglandschap 2025) Enkel top-down waar nodig: Globaal kader en spelregels voor netwerking Netwerkvorming binnen een strikter wettelijk en financieel kader, dat samenwerking bevordert, inclusief een kader voor governance van netwerken Indien geen spontane rationalisaties of in de verkeerde richting overheid komt tussen Zonder het ondernemerschap en gezonde concurrentie uit te roeien

Governance hervormingsplan Op federaal niveau Taskforce: globale cohesie ziekenhuisfinanciering nomenclatuur KB nr.78 Overleggroep ziekenhuisfinanciering o.l.v. beleidscel met vertegenwoordigers van ziekenhuizen, artsen en ziekenfondsen opgericht juni 2015, met 5 vertegenwoordigers voor elk van 3 groepen, ± 6-wekelijks overleg Bilaterale afstemmingsmomenten met andere belanghebbenden (verpleegkundigen, andere verstrekkers, patiëntenkoepels, sociale partners, financiers, verzekeraars, ) / 29

Governance hervormingsplan Op federaal niveau Tweewekelijks overleg FOD-RIZIV-KCE-beleidscel Advies klassieke overlegorganen voor concrete voorstellen Met de deelstaten Periodieke Interkabinettenwerkgroep (IKW) ZH Interministeriële Conferentie Volksgezondheid (IMC) Gemeenschappelijke verklaring zomer 2015 30

Besluiten: de praktijk evolueert Veel bottom up initiatieven tot meer samenwerking voorlopig vooral in woorden: bewustwording groeit Veel (aankondigingen van) netwerking, toepassing concepten basis- en referentiezorg, hoog- en laagvariabel maar nog onvoldoende uitgeklaard Begrippenkader leeft al in praktijk Maar ieder maakt zijn eigen invulling Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 32

Besluiten: de praktijk evolueert Groeiend onderling overleg nieuwe dynamiek naar meer zorgcoördinatie Tussen ziekenhuizen Tussen artsen van verschillende ziekenhuizen Tussen ziekenhuizen en eerste lijn / ambulante zorgpartners nood aan structurele gesprekspartners Voorbereiding & uitvoering diverse werkpakketten is lopende, volgens planning (2016: veel studiewerk) Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 33

Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 34

Beleidscel van de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Finance Tower Kruidtuinlaan 50 bus 175 B- 1000 Brussel +32 2 528 69 00 info.maggiedeblock@minsoc.fed.be Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block 35