Paddenstoelen in de klas alle groepen

Paddenstoelen in de klas alle groepen werkbladen

Uitgave: ANMEC Paddenstoelen in de klas Werkbladen Redactie Paula Wanner Lay-out Jolanda van der Heijden Met dank aan: De Hortus, Centrum voor Natuur en Milieu, Milieudienst Zuid-Oost Utrecht, Milieudienst Noord-West Utrecht. Het lesmateriaal mag vrij gekopieerd worden voor gebruik op school en is gratis te downloaden van onze website www..nl. Vermenigvuldiging voor overige doeleinden is uitsluitend toegestaan na toestemming van ANMEC. Telefoon 020-622 54 04 E-mail @.nl Website www..nl Facebook ANMEC September 2013

Paddenstoelen in de klas alle groepen werkbladen

Klaarmaken van het kweekpakket 1 Wat heb je nodig? Het kweekpakket Schone bak of emmer Litermaat Water 1 In de doos zit: aarde (witte zak) compost (doorzichtige zak) 2 Doe de aarde in de bak. 3 Pak 1 hand vol compost. 4 Wrijf dit fijn tussen je handen. 5 Meng het door de aarde. 6 Doe er 300 ml water bij.

7 Doe de grote zak open. 8 Vouw de randen om de doos. 9 Maak de compost mooi gelijk. 10 Doe het mengsel van aarde, compost en water erop. 11 Maak de laag glad. Niet aandrukken! 12 Doe de doos dicht. 13 Zet de doos op een plek waar het 20 tot 22 o C is.

Paddenstoelen kweken: zo doe je dat! 2 Wat heb je nodig? Het kweekpakket Litermaat Plantenspuit Water Dag 1 De doos wordt klaargemaakt. Dag 2 en dag 3 Niets doen. Vanaf dag 4, elke dag 1 Maak de doos open. 2 Geef een beetje water (50 ml). 3 Zet de deksel gekruist op de doos. 4 Zet de doos op een plek waar het ongeveer 18 C is. 5 Doe dit elke dag tot je ziet De champignons zijn zo groot als een erwt 1 Vanaf nu mag je meer water geven. Geef zoveel water, dat de aarde vochtig blijft. 2 Doe dit elke dag tot je ziet De champignons zijn groot. Het is tijd om te oogsten! 1 Geef vandaag geen water. 2 Oogst de grote champignons. De dag na de oogst 1 Geef zoveel water, dat de aarde vochtig is. 2 Doe dit elke dag tot je ziet De champignons zijn groot. Het is weer tijd om te oogsten! 1 Geef vandaag geen water. 2 Oogst de grote champignons.

Hoe groeien onze paddenstoelen? 3 Dag: 1 Dit hebben we gedaan De doos klaar gemaakt Dit zie ik Teken het hier Dag: 2 Dag: 3 Dag: Dag: Dag:

Dag: Dit hebben we gedaan Dit zie ik Teken het hier Dag: Dag: Dag: Dag: Dag: Dag:

Paddenstoelen groeien, net als wij! (A) 4 Wat heb je nodig? Schaar Lijm mensen 4 Groeifasen fase 3 champignons 4 Groeifasen fase 2 4 Groeifasen fase 4 4 Groeifasen fase 1

Paddenstoelen groeien, net als wij! (B) 4 mensen champignons

Een sporenkijkdoos maken 5 Wat heb je nodig? Schoenendoos Schaar Kwast, zwarte verf Sterke zaklamp Hoed van een rijpe paddenstoel Met behulp van deze zelfgemaakte sporenkijkdoos kun je de sporen uit de hoed zien vallen. Dit moet je doen: 1 Maak in het deksel van de schoenendoos een gat, dat iets kleiner is dan de hoed van de paddenstoel. 2 Maak ook een kijkgat en een lichtsleuf aan de zijkant (zie tekening). 3 Verf de doos en deksel van binnen zwart. Snijd of breek de steel van de hoed. 4 Leg de hoed op het gat. 5 Schijn nu met de lamp door de lichtsleuf. Misschien moet je wat geduld hebben, maar als je door het kijkgat kijkt, kun je in het schijnsel van de lamp de sporen als een stofregen zien vallen. Je kunt ook héél zachtjes op het deksel van de doos tikken.

Groeicirkel: Van klein naar groot (A) 6

Groeicirkel: Van klein naar groot (B) 6 Wat heb je nodig? Werkblad 5A Kleurpotloden Schaar/Lijm A3 vel Opdracht 1 Kleur de plaatjes op werkblad 6A in. 2 Knip de plaatjes uit en leg ze in de goede volgorde. Er ontstaat nu een cirkel. 3 Plak de plaatjes op het papier. 4 Schrijf of plak de goede zin bij elk plaatje. De zinnen staan hieronder. De sporen vallen op de grond. De paddenstoelen worden groter. Uit een spore groeit een schimmeldraad. De hoed van de paddenstoel gaat open. Uit de zwamvlok groeien paddenstoelen. De zwamvlok wordt groter. Een rijpe paddenstoel laat zijn sporen vallen. De schimmeldraad wordt groter en heet nu zwamvlok.

Paddenstoelen bekijken 7 Wat heb je nodig? Spiegeltje Zoekkaart paddenstoelen Klembord of stevige ondergrond (kleur)potloden Ga buiten op zoek naar paddenstoelen. Tip: Je vindt paddenstoelen meestal op vochtige, schaduwrijke plekken bij bomen of struiken. 1 Maak een tekening van de paddenstoel en kleur die in. 2 Wat is de vorm van jouw paddenstoel? o A Paddenstoel met hoed en steel o B Bolvormige paddenstoel paddenstoel met hoed en steel bolvormige paddenstoel

Als je een paddenstoel met hoed en steel hebt, dan kun je aan de onderkant de plaatjes (of de buisjes) zien. Hier zitten de sporen tussen. Deze kun je niet met het blote oog zien. Sporen zijn een soort zaadjes waar nieuwe paddenstoelen uit kunnen groeien. Ze zitten verborgen in de hoed. 3 Zoek een paddenstoel met hoed en steel. Houd het spiegeltje voorzichtig onder de hoed. Bekijk de onderkant van de hoed via de spiegel. Is het een plaatjeszwam of een buisjeszwam? o A Plaatjeszwam o B Buisjeszwam A Plaatjeszwam B Buisjeszwam 4 Waar groeit de paddenstoel? o A Op een boom, stronk of tak o B Op de grond 5 Welke kleuren heeft de paddenstoel? 6 Hoe heet de paddenstoel? Tip: gebruik de zoekkaart.

7 Ga verder met de paddenstoelenjacht. Welke soorten kom je nog meer tegen? Gebruik de zoekkaart. Hoeveel van dat soort kom je er tegen? Tip: zet iedere keer dat je er één tegen komt één streepje. Waar groeit de paddenstoel? Kies uit: op een levende boom, onder een boom, in het weiland, op dood hout. Soort Hoeveel? Waar?

Teken een paddenstoel 8 Wat heb je nodig? 1 potlood kleurpotloden Elke paddenstoel ziet er weer anders uit. Bekijk jouw paddenstoel: Kijk eens naar de hoed. Deze is o plat o bol Hoe ziet de steel er uit? o kort en dik o lang en dun Hoe voelt de paddenstoel aan? o glad o ruw Hoe smaakt de paddenstoel? Opdracht Teken de paddenstoel na en kleur hem in. Snij de paddenstoel door. Hoe ziet de binnenkant eruit? Buitenkant Binnenkant

Onderzoek een paddenstoel 9 Wat heb je nodig? Paddenstoel Bak met water 1 Wat denk je dat er gebeurt als je de paddenstoel in het water legt? 2 Wat denk je dat er gebeurt als de paddenstoel op de verwarming legt? Ga nu zelf op onderzoek uit. 3. Leg de paddenstoel in een bak met water. De paddenstoel o drijft o zinkt 4 Leg de paddenstoel op de verwarming. Wacht een paar uur. De paddenstoel o groeit o krimpt

Hoe ziet mijn paddenstoel er uit? 10

9 Onderkant steel 13 Doorgesneden paddenstoel Wat heb je nog meer aan de paddenstoel ontdekt?

Mijn eigen paddenstoelen onderzoek 11 Wat wil je onderzoeken over je paddenstoel? Hoe ga je dit onderzoeken? Wat heb je hiervoor nodig? Wat denk je dat er zal gebeuren? Wat heb je ontdekt?

Sporenafdruk maken Wat heb je nodig? 12 Een (grote) open champignon of andere paddenstoel met een hoed Een mesje A5 papier, lichtblauw (hier zie je alle kleuren sporen op) Een glas dat over de champignon past Haarlak Dit moet je doen: 1 Snijd voorzichtig de steel van de champignon. 2 Snijd de onderkant van de hoed een beetje open zodat je de plaatjes goed kan zien. 3 Leg de hoed op het vel papier. 4 Zet het glas er overheen. 5 Laat alles een paar dagen staan. 6 Haal dan het glas weg en til de hoed voorzichtig op. Op het papier zie je nu poeder in een bepaald patroon liggen. Dit zijn de sporen van de champignon. Uit deze sporen kan, als ze op de grond vallen, weer nieuw mycelium groeien, dat weer nieuwe champignons voortbrengt. 7 Spuit er van 20 cm afstand haarlak overheen. Zo blijft je sporenpatroon mooi.

Woordweb Wat heb je nodig? potlood 13 Wat weet je al over paddenstoelen? Schrijf deze woorden rondom de paddenstoel en verbind ze met een schimmeldraad. 4 Groeifasen fase 4

Er zit schimmel op! 14 Wat heb je nodig? Brood en appel Water Warm plekje Twee bakjes met deksels Het groeit op oud brood. Het groeit op oud fruit. Het groeit op alles dat niet vers meer is. Wat groeit er dan? Schimmel! Opdracht Je gaat schimmels kweken en bekijken. Wat moet je doen? 1 Pak twee bakjes. 2 Doe in één bakje een stuk oud brood. In het andere bakje een stukje appel. 3 Giet er een klein beetje water bij en sluit de bakjes af met een deksel. 4 Zet de bakjes op een warme plek neer. 5 Kijk elke dag in de bakjes. 6 In welk bakje groeit het eerst schimmel? 7 Vul in: Op de appel zat na dagen schimmel. De schimmel heeft een Op het brood zat na De schimmel heeft een kleur. dagen schimmel. kleur. 8 Wat heb je nog meer ontdekt?

Schimmelonderzoek 15 Naam:... 1 Wat ga je laten beschimmelen? 2 Doe je het ergens in dat je kunt afsluiten? Of leg je het ergens op? 3 Waar zet je het neer? (licht, donker, warm, koud) 4 Wat denk je dat er gaat gebeuren? 5 Welke materialen heb je nodig voor je onderzoek? 6 Hoe ga je je onderzoek vastleggen? (schrijven, tekenen, foto s) 7 Wat heb je ontdekt? 8 Klopt dat met wat je dacht in vraag 4? 9 Heb je nu nog een vraag over je onderzoek? Welke?

Verslaglegging schimmelonderzoek 16 Naam:... Datum Wat is er gebeurd? Teken wat er gebeurd is...

Schimmels van héél dichtbij Wat heb je nodig? 1 petrischaaltje 1 vergrootglas Stereomicroscoop Beschimmelde voorwerpen Kleurpotloden 17 Neem een petrischaaltje met beschimmelde voorwerpen 1 Wat zit er in je petrischaaltje? 2 Welke kleuren schimmels zie je? Bekijk de schimmel met het vergrootglas. 3 Kun je al meer aan de schimmel zien, dan met het blote oog? Zo ja, wat dan? Zet je petrischaaltje onder de stereomicroscoop. Kijk door de lenzen en draai aan de grote stelknop. Als het beeld onscherp is draai je door, tot je een scherp beeld hebt. Als het beeld waziger wordt, draai je de andere kant op, tot het scherp wordt. Door de stereomicroscoop zie je de schimmels 10 à 20 keer groter. 4 Maak er een tekening van en kleur die in.

Smullen met paddenstoelen (A): gevulde champignons 18 Wat heb je nodig? champignons kruidenkaas 2 theelepels kookwekker bakplaat oven 1 Duw en draai de steel eruit 2 Doe de kaas in de hoed

3 Maak glad 4 Op de bakplaat 5 Oven aan 150 o C 6 In de oven 7 Wekker op 10 minuten Klaar!! Eet smakelijk!

Smullen met paddenstoelen (B): 18 Gebakken paddenstoelen op toast Wat heb je nodig? o Paddenstoelen okeukenrol o Boter of olijfolie omes o Toastjes osnijplank o Zout okoekenpan o Peper ospatel o Kookplaat of gourmetstel Wat doe je? 1 Wrijf de paddenstoelen schoon met keukenpapier. 2 Snijd de paddenstoelen in stukjes, of plakjes. 3 Doe boter of olie in de koekenpan. 4 Bak de paddenstoelen. 5 Doe er een klein beetje zout en peper op. 6 Leg de paddenstoelen op de toastjes. Eet smakelijk!

Smullen met paddenstoelen (C): Champignonsoep 18 Wat heb je nodig? o Paddenstoelen okeukenrol o Boter of olijfolie omes o Water osnijplank o Pakje champignonsoep okoekenpan opan voor soep ospatel Wat doe je? o Kookplaat of gourmetstel 1 Wrijf de champignons schoon met keukenpapier. 2 Snijd de champignons in dunne plakjes. 3 Doe boter of olie in de koekenpan. 4 Bak de champignons. 5 Maak de champignonsoep klaar in de grote pan (lees eerst de gebruiksaanwijzing op het pak). 6 Doe de gebakken champignons bij de soep. 7 Laat de soep nog even trekken en... Klaar! Eet smakelijk!

Stippen tellen 19

Paddenstoelen ordenen 20

Paddenstoelenhoed 21 Kopieer deze cirkel voor iedere leerling op stevig A3 papier.... &

Kleurplaat paddenstoelen 22

Paddenstoel van mozaïek 23 4 Groeifasen fase 4

Woordenbrij 24 Wat heb je nodig? Opdracht potlood Zoek de woorden op in de woordenbrij en streep ze door. De letters die overblijven vormen een zin. M K M P K N A R D R E V O T T A S A L G T O O R G R E V O W W C W A H Z K E L A F R V I S Z H Z A M E C W A H E E T P M S A R T L S K B E T R T O A W E M E J S E T S E K E R W A A J P T E O E O L E S E Z M L N S I S S E H A T T N N R E P D I G E Z P V E I S E K M I K E U N O W F L P R G N M R N J L B O I A G P N E F I E A I B I O N N M E S I K H S T D O N N W E K N E L N C I S T S D S G H O E D V L S T I N K Z W A M E L F E N B A N K J E E U K P AFVALETER ELFENBANKJE OESTERZWAM SOEP TOVERKETEL BOS HEKSENKRING PADDENSTOEL SPOREN VERGROOTGLAS BUISJESZWAM HERFST PLAATJESZWAM STANK VLIEGENZWAM CHAMPIGNON HOED SCHIMMEL STINKZWAM WANDELING EETBAAR KWEKERIJ SMAAK TOVERDRANK WITTESTIPPEN