MDCS 2.0 Ondersteuning in het beheer van uw monumenten Mario de Rooij TNO Beheer van monumenten Monumenten verdienen goed onderhoud. Een monument dat er prachtig bij staat, daar zij we trots op. Een monument waar de vellen vanaf vallen, daar schamen we ons voor. Daar moet iets aan gebeuren! En dan begint het: wanneer was de laatste keer? Wat is er toen precies gedaan? Is deze plek nu erger geworden of denk ik dat alleen maar? Fig. I. De Toekomst in Scheemda (Foto Til-no G. Nijland) Monumenten beheren is niet eenvoudig. Daar is kennis van zaken voor nodig, zoals materiaalkennis en vakmanschap. Maar ook kennis van context en historie. Veel van die kennis zit in hoofden van mensen. Over een klein deel van monumenten worden boeken geschreven, waardoor die kennis voor een groter publiek toegankelijk wordt en weer door andere hoofden kan worden opgenomen. Het gros van de monumenten moet het echter doen met de rapportages van voorgaande keren, met van horen zeggen, en van overlevering. Met het steeds digitaler worden van onze samenleving verdwijnen ook nog eens vele duizenden papieren archieven. Het moet kleiner en het zit toch in de computer, is dan een belangrijk argument. Dat laatste is nog maar ten dele waar, want wat zit er nu precies in de computer? De registratiekenmerken van het gebouw en de locatie. De laatste paar rapporten van 58
inspecties en restauraties, alles in pdf bestanden. Als we echt gaan zoeken, dan blijkt het toch telkens weer minder bruikbaar dan we dachten. Ondersteuning via MonumentenKennis Daar moeten we toch bij kunnen helpen, was een van de ideeën bij het samenwerkingsprogramma MonumentenKennis. In dit programma bundelen de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), de faculteit Bouwkunde van de TU Delft en TNO hun kennis. In 2016 heeft dit onder meer geleid tot een website waarop informatie verzameld en toegankelijk gemaakt wordt. Natuurlijk moet de berg aan informatie groeien, maar daar wordt aan gewerkt. Momenteel zijn de belangrijkste wapenfeiten op de website WWW.MONUMENTENKENNIS.NL: De downloads van kennisproducten uit het samenwerkingsprogramma, inclusief de syllabi van de gehouden symposia. Een koppeling naar MDCS als een van onze producten. De rest van dit artikel gaat uitgebreid in op dit product. Een portalfunctie waarbij we u snel wegwijs maken in het woud van internetbronnen en instanties op het gebied van monumenten. Bijzondere activiteiten die we organiseren, zoals bijvoorbeeld dit symposium. Regelmatig nieuwe blogs waarin aardige wetenswaardigheden in aantrekkelijke blokjes worden geserveerd. Met andere woorden, neem gerust eens een kijkje op deze website en laat u verrassen! monumentenkennis Kenntsbehoud, kenntsoveldracht en kenmsontwikkehng voor de instandhouding van gebouwd cultureel erfgoed Symposium Kennis van de Gevet Op en.g moment warden monur.ntatr gevels hersteld Ze worden beschermd met een mortel beschermd tegen regen of beschermd tegen uaeematlen d., bijvoorbeeld een synthetsch product. Maar wat do Wat doen im1j e'2 set,nstandhouden van monumenten, hdronsche binnensteden en cultuurlandschap d ent een groot maatschappelijk belang, leetbaarhe,d van steden en culturele dont:ten werden er door bepaald Monumenten vormen daar mee een usoigrijke waarde 3n de (stedetoe) ^,eh.edsontw:kkepng,et deze wetes<te wordt kenn,s op net gebed van monumenten en materaten ontsloten voor een groter pubbek. De verspre,cng van deze sem,,s mogelijk gemaakt taarten net samenwerkingsprogramma van TNO, TU Delft en RCE. Om deze redenen zijn RCE, TU Detft en Tal0 een Programmattscne samenwerking gestart rond kennsoob leis meer Onze producten MDCS / Schadeatlas De onlne schade-expert en beheersoftware voor monumentale gebouwen. MDCS 1 Schadeatlas Producten be,,k en Fig. 2. Homepage van website WWW.MONUMENTENKENNISIVL. 59
MDCS 2.0 Ondersteuning in monumentbeheer De rest van deze bijdrage zoomt in op het acroniem MDCS, het Monument Diagnose en Conservering Systeem. Dit is voortgekomen uit een geavanceerde schade-inspectie en diagnose systematiek, dat oorspronkelijk alleen op afzonderlijke computers draaide. Vorig jaar tijdens het symposium van MonumentenKennis is hier de webversie van gepresenteerd. Het systeem is daarbij vrij gemaakt van de enkelvoudige computer en opgetrokken naar een cloud omgeving. Echter, na de eerste ervaringen met dit systeem bleek al snel dat het niet voldoende af was om echt aan te sluiten bij de wensen van de markt. MDCS/ Monument Diagnose en Conservering Systeem ; monumentale gebouwen khadeattas yget. Contact n Raadpleeg direct e uitgebreide schadeatlas Wat is MDCS? MDCS - het Monument Diagnose en Conservering Systeem - is een interactief hulpmiddel bij het inventariseren en evalueren van schade aan monumentale gebouwen. Gedurende visuele inspecties helpt MDCS om bouwmaterialen en schadetypen te identificeren. Op basis van de geïdentificeerde schadetypen worden hypotheses rond mogelijke oorzaken gesuggereerd. Op basis van de diagnose, kan conservatie worden gepland. Monument management MDCS biedt ondersteuning bij het beheer van monumenten. Administratie van de stand van onderhoud in de loop der tijd is gemakkelijk. Hulp wordt geboden bij het vaststellen van de schade. Rapportages kunnen ter inzage...orden gegeven aan bijvoorbeeld experts of restauratie-architecten. Op deze manier wordt een stap gezet van schade registratie en herstel naar preventieve conservatie. Raadpleeg de schadeatlas De schadeatlas toont terugkerende schadetypen aan bouwmaterialen in hun gebruik in constructies. De materialen omvatten baksteen- en natuursteenmetselwerk, mortel, voegmortet, pleister, verf en beton. Elk schadetype is geidentificeerd door een unieke naam en is voorzien van definities en illustraties. Het gebruik van deze internationaal MDCS / Schadeatlas Dere tredeopacabe is mede mogirtlik gemaald door IVO rerr: "" Delft ii...~.... hok Galm. 41/ Immormad."... Me... Fig. 3. Thuispagina van MDCS. Daarom is er in 2016 een volgende stap gemaakt met MDCS. In deze nieuwe versie, gelanceerd rond dit symposium, functioneert MDCS veel meer als platform in de ondersteuning van uw monumentenbeheer. We zetten de belangrijkste punten van het systeem op een rij: Een uitgebreide schade-atlas. Wizards om u te helpen bij eenvoudige diagnose. Een gratis account. Een organisatiemodule. 60
Delen van dossiers met derden. Een wiki met uitgebreide achtergrondinformatie. Inspectiemodules. Vergelijken van verschillende inspectiemomenten. Uitstekende rapportage mogelijkheden. De mogelijkheden gaan veel te ver om allemaal in dit artikel te beschrijven. Toch gaan we een eerste poging doen. MDCS / Monument Diagnose en Conservering Systeem Lie online schade expert vc: monumentale gebouwen Home pashboard Sdiadeattas Dashboard Welkom op uw dashboard. Hieronder vindt u een overzicht van uw dossiers. Nieuwe dossiers maakt u aan met de knop nieuw dossier". Nieuw dossier Uw dossier(s) Waag leidseptein amsterdam Zeeland hartensteintaan oosterbeek Nieuwe kerk Markt 80 Delft Kasteel Amerongen Drostestraat 14 Amerongen :iwráoad POF 4.4 Dele. Lewtsbad 4 Delen rkrordaad PDF 4 Delen Gedeelde dossiers D Maant dossier Adres gegevens Guinea pig for MCKS MAC«boterkerkje TES~E 2 lutianataan 134, Delft vrijthot s, Oirschot herdis t4einemann sterdis kleinemann Davenk.ad PrF 1=1 Fig. 4. Dashboard met overzicht over de dossiers, mogelijk in tegel- en tabelformaat. 61
Schade-atlas en wizard MDCS is eenvoudig bruikbaar via de website van www.monumentenkennis.nl. Vervolgens is vrij beschikbaar een uitgebreide schade-atlas, alsmede de wizards. De schade-atlas is hiërarchisch opgebouwd met veel beeldmateriaal en heldere definities van de schades. Een zoekfunctie helpt bij het snel vinden van de mogelijke schades. Mocht het toch lastig zijn om de juiste schade te vinden, dan zijn er voor bepaalde schade-reeksen ook wizards beschikbaar waar via vragen geholpen wordt om de schade in een specifiek geval te helpen definiëren. Naast de wizards voor schade wordt er momenteel ook gewerkt aan wizards voor bijvoorbeeld steenherkenning, en de vraag of er al dan niet hydrofobeermiddel is toegepast. Een eigen account De echte kracht van het MDCS platform kan pas getoond worden na het inloggen. Om in te loggen heb je een account nodig. Dat is gratis. Dat account hebben we nodig om de informatie die je invoert ook bij jou te houden. Het zijn immers jouw gegevens. Tenminste, dat was zo. Nu zijn er meer mogelijkheden. Zo was het bijvoorbeeld behoorlijk onhandig dat je niet bij de gegevens van de monumenten kon die je collega's beheerden. Daarom is eer n een organisatie module toegevoegd. Daarin kan de beheerder van de organisatie kiezen of dossiers van zijn organisatie automatisch met andere leden van diezelfde organisatie worden gedeeld. Er kan ook voor worden gekozen om dit elke gebruiker individueel te laten bepalen. Daarmee is het meekijken in het dossier van een collega opgelost. Het is echter nog steeds niet handig dat bij een inspectie of restauratie achteraf door jou bij jouw monumentendossiers alle gegevens moeten worden bijgewerkt. Daarom is het ook mogelijk geworden om externe mensen (tijdelijk) toegang te geven tot de dossiers. Nu kan de inspecteur of de restaurateur meteen zelf de dossiers bijwerken. Wel zo makkelijk! Natuurlijk kun je per dossier zien en beheren wie je toegang hebt gegeven tot het dossier. Dossier opbouwen Nadat je bent ingelogd begint het beheren van de dossiers vanaf het Dashboard. Het opbouwen van een dossier is opgebroken in verschillende onderdelen. Achtergrond is daarbij dat veel van de informatie maar éénmalig hoeft te worden ingegeven. Bij volgende keren heb je dan niet telkens al die schermen weer nodig. Vanaf het Dashboard kan dus een nieuw dossier ingegeven worden. Aan zo'n dossier kunnen vervolgens allemaal detailgegevens en achtergrondinformatie ingegeven worden. De inhoudsopgave om hier doorheen te sturen bevindt zich aan de rechterkant van de dossierpagina. Het systeem is zo opgezet, dat bij de invoer ook gebruik gemaakt kan worden van hyperlinks naar informatie op andere websites, of door het toevoegen van pdf bestanden. Een ander belangrijk onderdeel van het dossier zijn de inspectielocaties. De naamgeving slaat hier niet op de schadeplekken zelf, maar veel meer op de overzichtsfoto's van bijvoorbeeld gevels (aan de buitenkant) of van zalen/kamers (aan de binnenkant). Het is de bedoeling dat op dergelijke inspectielocaties later in het proces echt getekend gaat worden om schadeplekken aan te geven. Omdat deze inspectielocaties later waarschijnlijk vaker gebruikt gaan worden, hebben ze een prominente plaats gekregen 62
op de overzichtspagina van het dossier. Aan deze foto's kan nog aanvullende achtergrondinformatie worden meegegeven die niet specifiek is voor de individuele inspecties. Via de beschikbare inspectielocaties kun je specifieke plaatsen aangeven. Dit doe je door simpelweg op de foto van de schadelocatie te tekenen. Opnieuw is het hierbij mogelijk om aan de plek inspectie-onafhankelijke informatie toe te voegen. MDCS / Monument Diagnose en Conservering Systeem monumentale gebouwen Zeeland hartensteintaan - oosterbeek - Conclusie - rtercis voute this to seen whether t can write in Mario's dossier. Lorem ipsum dotor sit smet, consectetur achpiscing ebt Ut porta turpis sit amet turpis efficitur condimentum. Nulfa uttricies viverra feugiat. Aenean auctor tempor yeti t at pharetra... reart mor..? Inspectie locaties een weet ji Zeeland Delen Basis informatie Achtergrond informatie Facts, Illustraties Bipages Conclusie Inspectie locaties een gevel Cm: or berd. Fig. 5. Informatie eenvoudig benaderbaar voor het dossier. Inspecties Vervolgens komen de inspecties. Hier moest in het programma een keuze gemaakt worden. Laten we de inspecties leidend zijn en lopen we vervolgens de verschillende locaties langs, of laten we het monument leidend zijn en voegen we aan locaties inspectiegegevens toe? We hebben uiteindelijk voor het laatste gekozen. Dat betekent bij de invoer van inspectiegegevens het gebouw volgt en niet de route die de inspecteur gelopen heeft. Gelukkig kan er in het MDCS systeem kris-kras van plaats naar plaats gesprongen worden. Bovendien bestaat de mogelijkheid om op een bepaalde plaats te starten met de gegevens van een reeds eerder uitgevoerde inspectie. Deze manier van informatie ingeven zal waarschijnlijk nog het meeste wennen zijn. Aan de andere kant kan er nu een zeer goed gedocumenteerd beeld opgebouwd worden van het verloop van de schade in de tijd. Naast algemene observaties bij een schadelocatie, gemaakt tijdens een inspectie, kan er ook nog een geclassificeerde schadetype aan een inspectie worden toegevoegd. Daarmee wordt een volgende stap gezet in het volgen van de schade in de tijd. 63
Vergelijken van inspectiemomenten Nieuw in deze release van MDCS is het vergelijken van twee inspecties in de tijd. Of eigenlijk is dat wat te breed geformuleerd. Je vergelijkt niet twee inspecties, maar de ontwikkeling van een specifieke schadelocatie in de tijd. De achterliggende reden is immers te weten hoe deze plek zich ontwikkelt. Hoe verandert dit in de tijd? Daar is nu een mogelijkheid voor binnen MDCS waarmee je de ontwikkeling naast elkaar met elkaar kunt vergelijken. O Oncsian Schart, lou., 0 Afgebroken regenpijp Type element Info schadelocatie Planning onderhoud Muur Hier moet rk ineens ets zeggen over de info van de schadelocatie. Gelukkig is her een i-be. moet ik hier nog ets zegger over planning of onderhoud is de grote vraag. Ook natuuralk waar dit terug gaat komen Inspectie 04-09-2016 Inspectie 20-11-2016 Inspecteur Mario at Rooij Observaties Net na dc zomer merk ik op dat hier een verkleuring van dc rer,enpep.rikt te spelen. inspecteur Covert de Vries Observaties Het wordt er niet beter op De regenpijp is meggehaa,d, maar daar ts de muur dan wel weer van opgeknapt Korstmossen C) Kontmoss4rn ludelft 41)».igilP '1~ Fig. 6. Vergelijken van twee schade op twee inspectiemomenten. toelas t Rapportage functie Je kunt en wilt niet altijd je hele systeem open zetten en delen met anderen. Soms zijn rapportages van wat in het systeem zit gewoon handiger. Met een druk op de knop kan een pdf rapport gegenereerd worden. In de rapportfunctie is het mogelijk telkens weer te kiezen welke onderdelen wel en niet in de rapportage getoond worden. Zo wordt het mogelijk om de rapporten specifiek te maken voor de taak of opdracht waar ze voor bedoeld zijn. Natuurlijk is het mogelijk om een dergelijke rapportage direct door te sturen naar een opdrachtgever, expert of restauratie architect. De rapportage functie is zo uitgevoerd dat MDCS weet wie de rapportage maakt. 64
Meer weten? MDCS wordt nog steeds verder ontwikkeld. We horen graag ervaringen van gebruikers. Hiervoor zit ook een contactformulier in het systeem. Misschien missen we nog meer functies, of misschien zitten er nog fouten in de software. Laat het ons weten! Het aanbod van onze kant is dat we hier mee aan de slag gaan. Overigens niet alleen voor fouten of aanvullende wensen. Wilt u meer weten over het programma zelf, of heeft u een bijzondere situatie waar u zelf niet uitkomt, vraag het de experts van MDCS. We staan voor u klaar! 65