EXPERTS OP DE TOEKOMST VAN VASTGOED ZORGMARKT
groeien Zorg en wonen naar elkaar toe Investeren in Nederlands zorgvastgoed is ongekend populair. Zo werd in het eerste halfjaar voor ruim 300 miljoen euro geïnvesteerd in dit type vastgoed. Daarmee is 40% van de 730 miljoen euro van het beleggingsvolume van 2017 gerealiseerd. IN HET TWEEDE HALFJAAR VAN 2018 STEVENEN WE AF OP EEN RECORD EN GAAN WE RICHTING DE 1 MILJARD EURO OVER HEEL 2018 Ter vergelijking: in 2016 lag het investeringsvolume nog op slechts 440 miljoen euro. Investeerders zien een grote toekomst in zorgvastgoed. De groeiende interesse komt naast een florerende economie, ook vooral door de afgenomen risico s van het beleggen in zorgvastgoed. Zo was de overheidsinvloed op de gezondheidszorg vroeger groter, waardoor er vaak onzekerheid was over veranderingen in wet- en regelgeving. De nieuwe generatie ouderen wordt minder afhankelijk van de overheid, door hun betere financiële positie. Daarnaast staan zorginstellingen in de care sector er financieel ook beter voor dan eerder en winnen zij als huurder aan vertrouwen bij vastgoedeigenaren. ONTWIKKELING INVESTERINGEN IN ZORGVASTGOED INVESTERINGSVOLUME 2018 2017 2016 2015 2014 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 EXTRAMURAAL INTRAMURAAL EERSTELIJNS-/ TWEEDELIJNSZORG
AFNEMENDE INVLOED OVERHEID TOENEMENDE VERMOGENSPOSITIE OUDEREN Beleggers zijn lange tijd terughoudend geweest met het investeren in zorgvastgoed door de invloed van overheidsbeslissingen in de zorg. Beleidswijzigingen kunnen vergaande gevolgen hebben. Dit geldt vooral voor intramurale zorg. Zo maken bijvoorbeeld ouderen en andere hulpbehoevenden door de scheiding van wonen en zorg minder gebruik van deze vorm van zorgverlening. Er zijn hierdoor veel verzorgingshuizen leeg komen te staan. Voor vastgoedeigenaar ontstaat zo het risico dat de zorginstelling de huur niet meer kan betalen. Dit is de belangrijkste reden dat extramuraal zorgvastgoed de belangrijkste zorgbeleggingscategorie was. Deze categorie heeft dit risico niet, omdat de huur wordt betaald door de bewoners en de zorg apart wordt ingekocht bij een zorginstelling. De invloed van de overheid op de ouderenzorg wordt ook minder, omdat de financiële positie van ouderen verbetert. Toekomstige ouderen zijn aanzienlijk vermogender dan de huidige generatie ouderen. Hierdoor zijn zij minder afhankelijk van overheidsgeld voor het verkrijgen van zorg. Toekomstige ouderen hebben vooral meer vermogen door het eigen woningbezit. Bij een dalend zorgbudget vanuit de overheid is hun zelfredzaamheid beter en is er minder invloed op de zorgvraag. Het kan zelfs zijn dat meer ouderen hun huis verkopen en gaan huren om geld vrij te maken voor zorg. Op deze manier kunnen zij invloed uitoefenen op de manier waarop zij zorg ontvangen. Dit betekent een ander type zorgbehoefte in de toekomst en naar verwachting een grotere vraag naar zorg in private zorgcomplexen. Doordat er na de hervorming in 2015 nu meer zekerheid is over de inrichting van de intramurale zorg, daalt het risico voor beleggers. Dit vergroot de zekerheid van de passende zorg die de hurende zorginstelling levert. En daarmee de continuïteit van hun diensten. Hierdoor stijgt ook het aandeel van intramurale zorg in het totale zorgbeleggingsvolume Vermogenspositie oudere huishoudens TOTALE VERMOGEN INCLUSIEF EIGEN WONING EIGEN WONING VERMOGEN EXCL. EIGEN WONING ten opzichte van extramurale zorg. 21.000 26.100 64.700 24.200 98.200 26.100 47.100 88.900 124.000 85+ 75-85 65-75 TOEKOMSTIGE OUDEREN ZIJN AANZIENLIJK VERMOGENDER DAN DE HUIDIGE GENERATIE OUDEREN Bron: CBS, bewerkt door Colliers International
CARE SECTOR FINANCIEEL STEEDS GEZONDER In het verleden werd nog wel eens getwijfeld aan de financiële positie van zorginstellingen in de care sector. Inmiddels staan zij er steeds sterker voor. Ondanks de beperkte winstmarges is er een stabiele basis met een stijgend weerstandsvermogen. Dit vermogen zit ver boven de grens van 15% die door STEEDS HOGERE PRIJS VOOR ZORGVASTGOED het Waarborgfonds voor de Zorg als gezond wordt gezien. Ook de solvabiliteit valt binnen de gezonde bandbreedte van 25 tot 40% en ontwikkelt zich positief. Dit zorgt ervoor dat zorginstellingen in de care sector steeds meer gezien worden als een solide huurder van vastgoed. Omdat beleggers steeds minder risico zien, stijgt ook het aantal partijen dat op zoek is naar investeringsmogelijkheden sterk. Het gevolg van de oplopende vraag is een stijging van de prijzen die voor zorgvastgoed betaald worden. De bruto aanvangsrendementen dalen zowel voor extramuraal als intramuraal zorgvastgoed en volgens inmiddels de trendlijn van de woningmarkt. Het bruto aanvangsrendement van het beste extramuraal zorgvastgoed is gedaald naar 4,35% en van intramuraal zorgvastgoed naar 5,2%. RENDEMENTEN ZORG EN WONEN GROEIEN NAAR ELKAAR TOE Nu de investeringsrisico s verder afnemen, worden zorgwoningen een volwaardig beleggingsproduct naast reguliere woningen. De verwachting is dat het beleggingsvolume in zorgvastgoed dit jaar opnieuw een record breekt. Hoeveel meer is onder andere afhankelijk van het beschikbare aanbod. Wij verwachten in ieder geval een groei naar 1 miljard euro. Steeds meer zorginstellingen en woningcorporaties gaan terug naar hun kerntaak en bieden hun vastgoed te koop aan. Daarnaast komt er ook aanbod op de markt door nieuw ontwikkelde woonvormen en transformatie van bestaand vastgoed naar zorglocaties. Toch is dit onvoldoende om aan de vraag vanuit beleggers te voldoen. Hierdoor daalt het aanvangsrendement van extramuraal zorgvastgoed op middellange termijn nog licht naar 4%. En komt daarmee bijna op gelijke voet als die van de woningmarkt. Zo groeien de zorgmarkt en woningmarkt steeds verder naar elkaar toe en is het een kwestie van tijd voordat zij in dezelfde risicoklasse vallen. % Resultaat gewone bedrijfsvoering 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 1,3 3,2 3,2 3 4,1 2,1 2,6 2,5 2,2 Weerstandsvermogen 19,7 21,2 23,3 24,3 25 24,9 25,8 28,7 32 Solvabiliteit 26,7 28,1 29 29,9 32 31,6 30,9 35,1 35,9 Bron: CBS, bewerkt door Colliers International financiële positie zorginstellingen in de care sector Resultaat gewone bedrijfsvoering: resultaat voor belastingen / totale bedrijfsopbrengsten x 100% Weerstandsvermogen: eigen vermogen / totale bedrijfsopbrengsten x 100% Solvabiliteit: eigen vermogen / totale activa x 100% Care: Verpleging en verzorging aan huis of in tehuis, geestelijke gezondheidszorg, gehandicaptenzorg Extramuraal: zorg aan cliënten die niet in een instelling verblijven Intramuraal: zorg die cliënten ontvangen tijdens een onafgebroken verblijf in een instelling Cure: Gericht op genezing Eerstelijnszorg: huisartsen, tandartsen, fysiotherapie, verloskunde Tweedelijns-/derdelijnszorg: ziekenhuizen en zelfstandige (specialistische) klinieken
OVER colliers COLLIERS INTERNATIONAL STAAT VOOR DE NIEUWE VASTGOEDWERELD. WE DRAGEN BIJ AAN EEN BETERE SAMENLEVING DOOR EEN ACTIEVE ROL TE SPELEN IN HET OPLOSSEN VAN VASTGOEDVRAAGSTUKKEN. Joosje Lugard DIRECTOR HEALTHCARE Joosje.Lugard@colliers.com +31 6 11 18 41 19 WE VERBINDEN GLOBALE MARKTONTWIKKELINGEN EN COMPLEXE DATA MET DE WERELD VAN KANTOORGEBRUIKERS, VASTGOEDEIGENAREN EN INVESTEERDERS. DIT STELT ONS IN STAAT DE SECTOR VAN MORGEN TE BEGRIJPEN EN EXPERT TE ZIJN OP DE TOEKOMST VAN VASTGOED. DANKZIJ DEZE INZICHTEN KUNNEN WE WAARDE TOEVOEGEN AAN DE VERSCHILLENDE FASES VAN DE VASTGOEDCYCLUS EN STRATEGISCHE KLANTRELATIES OPBOUWEN. WE BIEDEN CREATIEVE OPLOSSINGEN DIE NIET ALLEEN VANDAAG AANTREKKELIJK ZIJN, MAAR OOK IN DE TOEKOMST RELEVANT EN DUURZAAM BLIJVEN. In Nederland werken we met 330 professionals die anders denken en de beste ideeën delen in een cultuur van ondernemerschap en klantgerichtheid. Onze opdrachtgevers kunnen rekenen op een betrouwbare partner die doordacht advies geeft. En een partij die hen de juiste kansen laat zien in de sectoren: Buitenveldertselaan 5, 1082 VA AMSTERDAM +31 (0)20 540 55 60. amsterdam.office@colliers.com www.colliers.nl HEALTHCARE HOTELS LOGISTICS & INDUSTRIAL OFFICES RETAIL RESIDENTIAL Natuurlijk zijn we aangesloten bij de belangrijkste organisaties in ons vakgebied zoals het nederlands register van vastgoed taxateurs, the royal institution of chartered surveyors, het kwaliteitsregister van makelaars vastgoedcert en de nederlandse vereniging van makelaars.