Bijlage I - advies aan cao-partijen m.b.t. ploegendienstroosters (Status: onderstaand advies van de Paritaire Werkgroep Roosters is door CAO-partijen geaccordeerd). SAMENVATTING Dit document bevat het advies van de paritaire werkgroep roosters aan cao-partijen bij HEINEKEN, alsmede een toelichting en verklaring van dat advies. Het advies is om binnen HEINEKEN de werking van maatwerkcombinatieroosters met op- en afschakeldiensten in pilots te testen. De bij de pilots te gebruiken arbeidsvoorwaarden worden door de werkgroep aangegeven. Evaluaties van de pilots dienen uit te wijzen in hoeverre dit type rooster definitief binnen HEINEKEN kan worden geïntroduceerd c.q. de principes verder kunnen worden ontwikkeld. Het document bevat drie delen. In het eerste deel komt de werkgroep en het advies aan de orde. In deel twee worden de arbeidsvoorwaarden beschreven. Het derde deel is een beschrijving van het maatwerkcombinatierooster met op- en afschakeldiensten en de werking ervan. Zoeterwoude, 1 november 2017 De werkgroep roosters: Thijs Derksen Pieter Engel André Gorissen Floor van Griensven Jet Grimbergen Wouter Kleppe Marco van de Laak Frank de Laat Sander Littel Roy Nizzer Koert van de Pest Roel van Riezen Stefan Schoemaker Leo Schellekens Bram Smits Eefje Tjong Joe Wai Peter Vos Hans Warmerdam Johan Wesselink Emin Yilmaz Pierre Zaunbrecher Pagina 1 van 7
I. WERKGROEP ROOSTERS In het eindresultaat van het overleg tussen HEINEKEN Nederland, HEINEKEN Group en de vakorganisaties van 10 december 2015 is onder punt 3.3 afgesproken om een werkgroep op te starten die gaat onderzoeken én beantwoorden hoe de roostersystematiek zo kan worden ingericht dat de ploegendienstroosters flexibeler, duurzamer en gezonder worden. De werkgroep heeft vastgesteld dat het combineren van roosters, d.w.z. het bij elkaar brengen van de benodigde diensten en werktijden van meerdere verpakkingslijnen in één maatwerkrooster, kansen biedt voor flexibelere, duurzamere en gezondere ploegendienstroosters. Nadere bestudering van het combineren van twee verpakkingslijnen in één maatwerkrooster leert dat hiermee op basis van een doorlopende dienstenreeks van 2 vroeg 2 laat 2 nacht slaapdag 2 vrij de arbeid goed verdeeld kan worden over 7x24 uur. Dit vergt wel meer FTE, de nodige opleidingsinspanningen (om inzetbaarheid van medewerkers over twee lijnen mogelijk te maken) en meer (dure) weekendarbeid, maar geeft ook duurzamere en gezondere ploegendienstroosters dan zonder combineren mogelijk is. Door daaraan binnen de genoemde doorlopende dienstenreeks op- en afschakelen van diensten toe te voegen, wordt het maatwerkrooster ook flexibeler en komen kosten en baten van zo n combinatierooster in balans. Het totaal sluit aan bij de belangen van HEINEKEN (duurzaamheid, gezondheid, flexibiliteit en comparatieve kosten) en de vakbonden (duurzaamheid, gezondheid en goede arbeidsvoorwaarden), met mogelijk perspectieven voor bredere toepassing in de toekomst. De werkgroep acht het belangrijk dat cao-partijen bij HEINEKEN met deze inzichten snel aan de slag gaan, maar is zich ook bewust van de onzekerheden die het op- en afschakelen met zich meebrengen. Er is immers nog geen ervaring met dit fenomeen, zowel op de werkvloer als in de lijn. En ook voor de planning binnen HEINEKEN is deze vorm van aanpassingsvermogen onbekend. Daarom adviseert de werkgroep cao-partijen bij HEINEKEN om op een nader te bepalen tijdstip voor minimaal de duur van twee jaar maatwerkcombinatieroosters voor twee verpakkingslijnen met open afschakeldiensten als pilot te organiseren. Daarvoor zouden volgens de werkgroep in Zoeterwoude een combinatie van colonne 2 en 3 en in Den Bosch een combinatie van colonne 8 en 16 in aanmerking kunnen komen. Mogelijk kan ook een combinatie van colonne 7 en 8 in Zoeterwoude bijdragen aan dit geheel. In alle gevallen betreft het dan een maatwerkrooster waarin 9 vaste groepen op de genoemde combinatie van lijnen inzetbaar is. Op basis van tussentijdse evaluaties kunnen door cao-partijen tijdens de pilots verbeteringen in het systeem worden aangebracht, waarna op basis van een eindevaluatie van de pilots cao-partijen verdere afspraken kunnen maken hoe deze roostermethode verder binnen HEINEKEN kan worden geoperationaliseerd of worden beëindigd. Advies is dat cao-partijen voorafgaand aan de pilots vastleggen op welke punten men de eindevaluatie wil houden. De werkgroep adviseert de inhoud van dit advies op te nemen in het eindresultaat van de komende cao-onderhandelingen, waarop dan de pilots gebaseerd kunnen worden. Na de eindevaluatie kunnen cao-partijen besluiten hoe een en ander definitief vertaald wordt naar cao-artikelen. Pagina 2 van 7
II. ARBEIDSVOORWAARDEN Voor het op- en afschakelen in de maatwerkcombinatieroosters heeft de werkgroep een set van arbeidsvoorwaarden vastgesteld die zoveel mogelijk aansluit bij de bestaande beloningsstructuren in de cao HEINEKEN. Advies is deze set te hanteren bij de pilots en de toepassing c.q. formulering ervan mee te nemen in de evaluatie. Voor zowel HEINEKEN als de bij de pilots betrokken werknemers gelden dan gedurende de pilot de volgende extra bepalingen: 1. Aan hoofdstuk III, artikel 22 Ploegendienst wordt het volgende nieuwe lid toegevoegd: Schakeldiensten In ploegendienstroosters waarin 9 ploegen worden gecombineerd voor een rooster op basis van een kalenderjaar, kunnen schakeldiensten worden opgenomen. Een schakeldienst is een vroege, late of nachtdienst, waarmee de operationele uren kunnen worden uitgebreid ( opschakeldienst ) of ingekort ( afschakeldienst ). Schakeldiensten worden in de regel ingesteld als HEINEKEN te maken heeft met fluctuaties in productiebehoefte. Het aantal opschakeldiensten in een ploegendienstrooster bedraagt per volledige colonne 1 maximaal 2 per week (bij een rooster voor 2 colonnes dus maximaal 4 diensten per week). Het aantal afschakeldiensten in een ploegendienstrooster bedraagt per volledige colonne maximaal 1 per week (bij een rooster voor 2 colonnes dus maximaal 2 diensten per week). Het op- of afschakelen van deze diensten gebeurt met in acht name van een mededelingstermijn van minimaal 28 dagen. Het maximumaantal op te schakelen diensten per ploeg bedraagt 12 diensten per kalenderjaar. Het maximumaantal af te schakelen diensten per ploeg bedraagt 6 diensten per kalenderjaar. Bij opschakelen van een dienst is de ploeg die de betreffende dienst in het ploegendienstrooster heeft staan, verantwoordelijk om de juiste kwalitatieve en kwantitatieve netto bezetting te leveren (een bruto ploeg hoeft dus maar een netto bezetting te leveren) 2. Het afschakelen van een dienst heeft betrekking op de hele ploeg, tenzij een werknemer uit die ploeg op die dienst reeds verlof is toegekend. 2. Aan hoofdstuk III, artikel 23 Ploegentoeslag wordt het volgende nieuwe lid toegevoegd: Schakeldienst a. De ploegentoeslag voor een ploegendienstrooster met schakeldiensten wordt berekend op basis van lid 5 van dit artikel, met dien verstande dat de aangegeven opschakeldiensten buiten beschouwing blijven en de aangegeven afschakeldiensten als normale diensten worden meegenomen. Het op- of afschakelen van een dienst heeft geen effect op de aldus berekende ploegentoeslag. b. Als de werknemer wordt opgeschakeld, wordt de betreffende dienst beloond conform artikel 18 lid 3 van dit hoofdstuk (Overwerk & overwerktoeslag). Artikel 19 van dit hoofdstuk (Loopurenregeling & loopurenvergoeding) is niet van toepassing op een opschakeldienst. 1 Met volledige colonne wordt gedoeld op de volgende 6 colonnes: 8A/8B, 16A/16B, 21/22, 3, 7 en 81/82. 2 Indien de ploeg deze verantwoordelijkheid niet kan waarmaken, wijst HEINEKEN werknemers uit de ploeg aan om op te schakelen. Pagina 3 van 7
In hoofdstuk III, artikel 18 Overwerk & overwerktoeslag wordt lid 9 als volgt gewijzigd: Uitbetaling en opname overwerk a. Overwerk wordt, met inachtneming van hetgeen in dit lid is bepaald, bij voorkeur uitbetaald. Als echter de uren worden ingehaald (opgenomen), wordt alleen de overwerktoeslag uitbetaald. HEINEKEN overlegt tijdig met de werknemer over het moment waarop de inhaaluren moeten worden opgenomen. De werknemer heeft het recht om maximaal 60 inhaaluren (bij een deeltijd dienstverband naar rato) op te sparen. Met de salarisbetaling van februari van het nieuwe kalenderjaar wordt het restant aantal uren boven deze 60 uren (peildatum 31 december) uitbetaald. b. In afwijking van lid 9a wordt bij de werknemer die arbeid verricht op basis van een dienstrooster met schakeldiensten een saldo van minimaal 16 inhaaluren aangehouden. Wordt een dienst afgeschakeld, dan wordt het aantal uren van die dienst in mindering gebracht op het saldo van inhaaluren. Dit saldo mag daarbij onder het aangegeven minimum zakken, maar niet lager dan tot 16 inhaaluren negatief. Uren gewerkt in opschakeldiensten of hele diensten in overwerk dienen eerst aangewend te worden om het minimumsaldo aan inhaaluren te bereiken, voordat deze uren voor uitbetaling conform lid 9a in aanmerking komen. De overwerktoeslag wordt altijd uitbetaald. De oudere werknemer kan in plaats van inhaaluren ook de dagen conform artikel 29 van dit hoofdstuk (Bijzonder verlof oudere werknemers) bij het afschakelen inzetten. c. De werknemer die wordt geplaatst in een dienstrooster met schakeldiensten, maar niet over een minimumsaldo aan inhaaluren als genoemd in lid 9b beschikt, krijgt op het moment van overplaatsing tijdelijk 16 inhaaluren van HEINEKEN. Als de werknemer zijn arbeid in een dienstrooster met schakeldiensten beëindigt (door overplaatsing of uitdiensttreding), worden deze 16 inhaaluren met de werknemer verrekend. Pagina 4 van 7
III. COMBINATIEROOSTER: VOORBEELD 9-GROEPENROOSTER De werkgroep heeft als basis voor een maatwerkcombinatierooster met op- en afschakeldiensten het hier onder aangegeven maatwerk 9-groepenrooster voor ogen. In dit rooster zitten 9 vaste ploegen, waarbij elke ploeg wisselend met 2 andere vaste ploegen opkomt. Als twee ploegen op zijn, draaien twee lijnen. Is er één ploeg op, dan draait maar één lijn. Elke ploeg is dus inzetbaar op twee lijnen. Dit rooster is al operationeel in Zoeterwoude op de colonnes 2&3. Zo n rooster kent elk jaar een specifiek seizoenspatroon, waarbij de bedrijfstijd is afgestemd op de verwachte marktvraag in dat jaar. De maximale bedrijfstijd voor 2 lijnen is dan 2*168=336 uur per week, terwijl ook lagere bedrijfstijden voorkomen, bijv. 2*144=288 uur per week. Van beide is hieronder in korte notatie de roostercyclus weergegeven. 9-groepenrooster met bedrijfstijd 2*168 uur: gem. arbeidstijd 37,3 uur/week A V8 V8 L8 L8 N8 N8 B V8 V8 L8 L8 N8 D L8 N8 N8 V8 E V8 L8 L8 N8 N8 F V8 V8 L8 L8 N8 N8 G V8 V8 L8 L8 H N8 N8 V8 V8 9-groepenrooster met bedrijfstijd 2*144 uur: gem. arbeidstijd 32,0 uur/week A V8 V8 L8 L8 N8 B V8 V8 L8 L8 N8 D L8 N8 N8 E V8 L8 L8 N8 N8 F V8 V8 L8 L8 N8 G V8 V8 H N8 N8 V8 Het roosterritme van dit 9-groepenrooster kenmerkt zich door een snelle voorwaartse rotatie met dienstreeksen van 6, waarbij buiten het hoogseizoen in en rond het weekend diensten worden uitgeroosterd (zie in bovenstaand voorbeeld van 2*144 uur bedrijfstijd bij ploeg A de dienst N8 op zaterdag, bij ploeg F de dienst N8 op zondag, bij ploeg G de beide diensten L8 op zaterdag en zondag, en bij ploeg H de dienst V8 op zaterdag). Door dit uitroosteren wordt de gemiddelde arbeidstijd op jaarbasis een gemiddelde van de verschillende arbeidstijden per seizoen. Ook de ploegentoeslag is op dit gemiddelde gebaseerd. Het cyclische karakter van het rooster zorgt er voor dat de uitroostering over alle ploegen wordt gemiddeld, terwijl het snel voorwaarts roterende ritme van de diensten het hele jaar doorloopt. Daarmee is sprake van een voorspelbaar en duurzaam rooster. Bedrijfsmatig wordt op basis van dit combinatierooster 7 dagen in de week en 24 uur per dag geproduceerd. Dit gebeurt in het hoogseizoen met beide lijnen, maar daarbuiten wordt in het weekend 1 van de 2 lijnen langer of korter stilgelegd (de uitgeroosterde diensten in het rooster). Voor de ploegen betekent dit dat zij op beide lijnen inzetbaar moeten zijn. Operationeel kan Pagina 5 van 7
HEINEKEN de bedrijfstijd per lijn optimaliseren, afhankelijk van de marktvraag of operationele omstandigheden die de betreffende week spelen. VOORBEELD 9-GROEPENROOSTER MET SCHAKELDIENSTEN De kracht van het 2-2-2-ritme in het getoonde combinatierooster is het uitgangspunt bij de schakeldiensten. In de ruimte waar vanwege het seizoen in de dienstenreeks van 6 één of meer diensten worden uitgeroosterd, kunnen schakeldiensten inspelen op veranderingen in de marktvraag of productieomstandigheden die bij het opstellen van het jaarrooster niet voorzien waren. De werkgroep stelt daarbij als randvoorwaarde dat het op- of afschakelen van diensten minimaal 28 dagen van te voren aan de betrokken ploeg moet worden meegedeeld. En het moet in het rooster duidelijk zijn welke ploegen wanneer voor welke op- of afschakeldienst in aanmerking komt, zodat werknemers hiermee rekening kunnen houden. Voor het hiervoor getoonde 9-groepenrooster met een bedrijfstijd van 2*144 uur ziet dat er voor de opschakeldiensten bijvoorbeeld als volgt uit: 9-groepenrooster met bedrijfstijd 2*144 uur en opschakeldiensten A V8 V8 L8 L8 N8 N8(4)! B V8 V8 L8 L8 N8 D L8 N8 N8 E V8 L8 L8 N8 N8 F V8 V8 L8 L8 N8 N8(2)! G V8 V8 L8(3)! H N8 N8 V8(1)! V8 De rood gearceerde cellen in bovenstaand schema zijn de opschakeldiensten, met daarachter genummerd in welke volgorde het opschakelen zal plaatsvinden. Het aantal op te schakelen diensten is per week beperkt tot 4 (2 per lijn). Over de volgorde van opschakelen en welke diensten daarvoor in aanmerking komen kan bij de totstandkoming van het rooster met betrokken werknemers worden overlegd. Zou in dit voorbeeld de bedrijfstijd met 2 diensten worden opgeschakeld, dan stijgt die bedrijfstijd naar 2*152 uur. Wordt 4 diensten opgeschakeld, dan is de resulterende bedrijfstijd 2*160 uur. Het cyclische karakter van het rooster zorgt er voor dat de mogelijk op te schakelen diensten over alle ploegen rouleren. Dit betekent voor de werknemers per 9 weken 4 diensten waarop mogelijk opgeschakeld kan worden. In perioden waar het rooster al op de maximale 2*168 uur bedrijfstijd staat, zijn er natuurlijk geen opschakeldiensten. De werkgroep adviseert om wanneer er opgeschakeld wordt de betreffende ploeg te laten regelen wie van hen komt werken, waarbij men natuurlijk rekening moet houden met de benodigde kwantitatieve en kwalitatieve bezetting. Voor de extra dienst is immers slechts een netto bezetting nodig, die mogelijk deels ook al geleverd kan worden door de bruto ploeg die de betreffende dienst al op is (zie in het voorbeeld ploeg C op zaterdag die al op is in de dienst V8, terwijl ploeg H in diezelfde dienst kan worden opgeschakeld). Het werken in een opschakeldienst wordt beloond als overwerk. De overwerktoeslag wordt daarbij altijd uitbetaald, de overwerkuren kunnen ook als inhaaluren worden gebruikt (zie ook hierna bij afschakelen). De reiskosten dient de werknemer net als bij overwerk apart te declareren. Pagina 6 van 7
Voor hetzelfde rooster met een bedrijfstijd van 2*144 uur ziet dat rooster met afschakeldiensten er als volgt uit: 9-groepenrooster met bedrijfstijd 2*144 uur en afschakeldiensten A V8 V8 L8 L8 N8 B V8 V8 L8(2) L8 N8 D L8 N8 N8 E V8 L8 L8 N8 N8(1) F V8 V8 L8 L8 N8 G V8 V8 H N8 N8 V8 Nu zijn de groen gearceerde cellen in bovenstaand schema de afschakeldiensten, met daarachter genummerd in welke volgorde het afschakelen zal plaatsvinden. Het aantal op te schakelen diensten is per week beperkt tot 2 (1 per lijn). Over de volgorde van afschakelen en welke diensten daarvoor in aanmerking komen kan bij de totstandkoming van het rooster met betrokken werknemers worden overlegd. Zou in dit voorbeeld de bedrijfstijd met 2 diensten worden afgeschakeld, dan daalt die bedrijfstijd naar 2*136 uur. Het cyclische karakter van het rooster zorgt er voor dat de mogelijk af te schakelen diensten over alle ploegen rouleren. Dit betekent voor de werknemers per 9 weken 2 diensten waarop mogelijk afgeschakeld kan worden. Ook in perioden waar het rooster zijn maximale bedrijfstijd kent, zijnde 2*168 uur, zijn er afschakeldiensten. De werkgroep adviseert om wanneer er afgeschakeld wordt bij de betreffende ploeg inhaaluren af te schrijven. Heeft iemand al verlof genomen op die dienst, dan kan dit achterwege blijven. Om inhaaluren te kunnen afschrijven, zal er een saldo aan inhaaluren beschikbaar moeten zijn. Werknemers in een dienstrooster met op- en afschakeldiensten zijn verplicht om een saldo van minimaal 16 inhaaluren aan te houden. Worden inhaaluren afgeschreven en zakt het saldo onder dit getal, dan zal de werknemer toekomstig overwerk eerst als inhaaluren moeten boeken, en worden overuren dus pas uitbetaald als het saldo minimaal 16 inhaaluren is. Natuurlijk kan de werknemer ook meer dan 16 inhaaluren aanhouden (met in acht name van het maximum saldo dat in de cao is aangegeven). Voor werknemers die geplaatst worden in een rooster met op- en afschakeldiensten, maar die geen inhaaluren hebben, verstrekt HEINEKEN 16 inhaaluren als startsaldo. Deze 16 inhaaluren dient de werknemer bij uitdiensttreding of wanneer hij niet langer in een rooster met open afschakeldiensten werkzaam is, aan HEINEKEN te retourneren. Het saldo van inhaaluren kan door afschakelen onder het vereiste minimum zakken, maar mag niet meer dan 16 uren negatief worden. Het op- en afschakelen heeft geen effect op de ploegentoeslag. Die blijft gebaseerd op het onderliggende seizoensrooster. Dit jaarrooster is de basis voor de berekening van de ploegentoeslag; de mogelijke op- of afschakeldiensten blijven daarbij buiten beschouwing. De werkgroep heeft de verwachting dat opschakelen meer aan de orde zal zijn dan afschakelen. Naast op- en afschakelen blijven op het rooster alle andere arbeidsvoorwaarden van toepassing. Dus ook gewoon overwerk of verschoven diensten kan aan de orde zijn. Het op- en afschakelen is echter een geheel nieuw aspect, met andere arbeidsvoorwaarden. De werkgroep hoopt dat de combinatieroosters met op- en afschakeldiensten ploegendienstroosters flexibeler, duurzamer en gezonder maken. Pagina 7 van 7