DE MONDEN IN BEWEGING RUIMTELIJKE TRANSITIE IN VALTHERMOND & 2E EXLOËRMOND MEI 2017 OVER HET PROJECT In het Mondengebied in Borger-Odoorn worden de gevolgen van krimp duidelijk zichtbaar. Door toenemende vergrijzing en een afname van het aantal huishoudens is er meer aanbod van woningen dan er vraag is. Om het Mondengebied leefbaar en vitaal te houden gaat Woonservice ruim 30 woningen slopen en een aantal woningen terugbouwen. De vrijkomende ruimten worden opnieuw ingericht. De gemeente Borger- Odoorn en Woonservice hebben daarbij het uitgangspunt dat het er prettig wonen en leven is. De bewoners en omwonenden brachten daarvoor ook ideeën in. Deze rapportage is een compacte weergave van het proces dat samen met alle partijen is doorlopen om tot dit resultaat te komen en geeft richting aan de verdere uitwerking van de plannen.
OPGAVEN VALTHERMOND Valthermond kent een grote diversiteit aan voorzieningen en enkele actieve buurthuizen, waarvan MFA t Brughuus het meest in het oog springt. Het dorp heeft een hoge woonkwaliteit en kent veel bedrijvigheid en (maatschappelijke) dienstverlening. Vanwege de perifere ligging, de uitgestrektheid van het dorp en de demografische ontwikkelingen (krimp/vergrijzing) staan sommige van deze kwaliteiten echter onder druk. Dit uit zich in een versnipperde sociale samenhang en een gefragmenteerd verenigingsleven, slecht verkoopbare woningen en de vraag of de basisscholen in het dorp voldoende levensvatbaarzijn voor de toekomst. Woonservice heeft daarnaast een opgave om in het dorp de 376 huurwoningen in het dorp te verduurzamen en aan te passen aan toekomstige doelgroepen (meer eenpersoonshuishoudens / ouderen) en het aantal woningen terug te brengen tot ca. 340.. Deze opgave heeft tot gevolg dat er de komende jaren in ieder geval drie gebieden zijn waar herstructurering noodzakelijk is. De eerste, omgeving Roelof Tuinstraat, is in dit project opgepakt. 1 2 3 TRANSITIEGEBIEDEN VALTHERMOND: 1. OMGEVING ROELOF TUINSTRAAT, 2. OMGEVING VRIJHEIDSLAAN, 3. NOORDERDIEP ACHTER / ROOILAAN 2
ROELOF TUINSTRAAT EN OMGEVING De Roelof Tuinstraat bevindt zich tussen de twee ontginningsassen Noorderdiep en Zuiderdiep, nabij de Drentse Mondenweg (N379). De straat wordt via de Vurenlaan met het Noorderdiep verbonden en via de Rolstraat met het Zuiderdiep. Ook is aan de Dikke Turfstraat een hofje van verbonden aan de Roelof Tuinstraat. Aan de Roelof Tuinstraat en Vurenlaan worden 32 verouderde huurwoningen gesloopt, waarvan zeven woningen terug worden gebouwd. FOTO S UIT HET GEBIED. LINKS ROELOF TUINSTRAAT, MIDDEN DE SPEELTUIN, RECHTS VURENLAAN RUIMTELIJKE VISIE Om de sloop en herbouw van de woningen op een passende wijze uit te voeren en de vrijkomende ruimte goed te kunnen inrichten, is gekeken naar de stedenbouwkundig structuren en ruimtelijke en functionele kwaliteiten van het gebied. De daaruit voortkomende visie zet in op een geclusterde herbouw nabij de speeltuin om sociale cohesie te behouden en op een versterking van de Vurenlaan en de aansluiting op het Noorderdiep. Daarnaast zet de visie in op een overzichtelijke en goed toegankelijke groenstructuur die waar mogelijk gekoppeld is aan het open landschap. VURENLAAN NOORDERDIEP DIKKE TURFSTAAT ROELOF TUINSTRAAT ZUIDERDIEP VISIE OP HOOFDLIJNEN VOOR HERSTRUCTURERING 3
VAN SCENARIO S NAAR EEN VOORKEURSMODEL In de zoektocht naar een goede ruimtelijke invulling is op 20 sept 2016 een avond georganiseerd waarbij alle omwonenden zijn uitgenodigd om ideeën te delen. Deze zijn verwerkt in scenario s. In de projectgroep, waarin de huurdersvereniging, het wijkteam, gemeente en Woonservice zitting hadden, zijn die besproken en met elkaar vergeleken. Dit leidde tot een voorkeursmodel. Voor de herinrichting van de Roelof Tuinstraat is ingezet op een heldere hoekoplossing bij de overgang van het Noorderdiep en de Vurenlaan, gecombineerd met een kwaliteitsimpuls van de Vurenlaan. Hier wordt het straatprofiel aantrekkelijker gemaakt met laanbeplanting en hagen, en worden drie rijwoningen met zicht op het park herbouwd. In het park, tegenover de bestaande speelvoorziening, wordt een cluster van woningen herbouwd, waardoor er in het park toezicht en levendigheid ontstaat. In een tweede sessie in februari 2017 is dit voorkeursmodel aan de omwonenden gepresenteerd en is met elkaar verder nagedacht over de precieze inrichting van het park. Dankzij de input uit deze avond is bij de inrichting van de groenruimte gezocht naar een zo overzichtelijke mogelijke groenstructuur die toegankelijk en zichtbaar is vanaf de Diepen en de Vurenlaan. Om dit te bereiken wordt een bestaand bosperceel aan het Noorderdiep sterk uitgedund en worden de overgangen naar de privétuinen verzacht door een eenduidige struweelzone. In aanvulling op de bestaande speeltuinvoorziening wordt ruimte gemaakt voor een dierenweide en een fietscrossbaan. De aantrekkingskracht van het park en de bestaande speeltuin wordt verder vergroot door bewegingstoestellen voor ouderen te plaatsen in een beweegtuin Tevens is een ruimtereservering voor een dierenverblijf opgenomen omdat er bij de omwonenden veel animo is voor een kinderboerderij of hertenkamp (voorwaarde is de aanwezigheid van voldoende vrijwilligers). Verdere ontwikkeling van het park is op termijn mogelijk door de garageboxen langs de Vurenlaan te saneren en de laanbeplanting langs deze straat door te zetten. Ook kan een kwaliteitsimpuls gegeven worden aan het buurthuis aan het Zuiderdiep door het parkeren te verplaatsen naar de straatzijde en de achterzijde een groen karakter te geven. Daardoor ontstaat een mooie aansluiting bij het park en de speelvoorziening. Wanneer aan de oostzijde van het park de natuur zich stevig heeft ontwikkeld, wordt de kans gezien hier te experimenteren met enkele autarkische / natuurwoningen, waardoor een nieuwe nieuwe doelgroep bewoners naar het gebied kan worden aangetrokken. HET VERVOLG Naast het architectuurbeeld van de nieuwbouw dient in het vervolg de parkinrichting verder te worden uitgewerkt in een beplantingsplan. Hierin wordt de defintieve keuze m.b.t. speeltoestellen en ontmoetingsplek geduid en het profiel van de Vurenlaan verder uitgewerkt. Aandachtspunt hierbij is het beheer van het groen waarbij een goede balans gezocht moet worden tussen natuurlijk groen, cultuurrijk groen (rondom de speeltuin) en de overgangen naar privétuinen. FOTO S UIT DE IDEEËN-SESSIES UIT HET DORP 4
BB principe doorsnedes BB AA ijk W s t De Inrichtingselementen aa pl AA n kapt Legenda levensloopbestendige rijprincipe doorsnedes crossbaan voor fietsen woningen (duurzaam bouwen) AA gras met bomen BB ontmoetingsplek overkapt (bij voorkeur met wifi) greppel beweegtuin senioren wegen ide picknicktafel wandel-fietspaden omheinde (dieren)weide bestaande speeltuin en- reservering voor dierenverblijf reservering natuurwoning (koop) evt. aan bestaande woningen toe te voegen gronden Inrichtingselementen principe doorsnedes AA BB 31 januari 2017 schaal 1:500 groep: 19 april 2 Inrichtingselementen Legenda HANDREIKING BEELDKWALITEIT NIEUWBOUW levensloopbestendige rijwoningen (duurzaam bouwen) - IN ROOILIJN (zie uitwerking) - ÉÉN BOUWLAAG MET KAP - KAPPEN PARALLEL AAN STRAAT - DONKERE DAKBEDEKKING crossbaan voor fietsen ontmoetingsplek overkapt gras met bomen (bij voorkeur met wifi) - OVERHOEKSE UITSTRALING RICHTING PARK greppel beweegtuin senioren - GOOTHOOGTE <4 M. wegen picknicktafel - HOOGTEACCENTEN OP DE HOEKEN wandel-fietspaden omheinde (dieren)weide RICHTING PARK bestaande speeltuin reservering voor dierenverblijf reservering natuurwoning (koop) evt. aan bestaande woningen toe te voegen gronden schaal 1:500 5 AA
OPGAVEN 2e EXLOËRMOND Tweede Exloërmond heeft een bovenlokale functie met betrekking tot voorzieningen en cultuur. Het dorp heeft een hoge woonkwaliteit en kent veel bedrijvigheid en (maatschappelijke) dienstverlening. Vanwege de perifere ligging, de uitgestrektheid van het dorp, de impact van de Mondenweg en de demografische ontwikkelingen (krimp/ vergrijzing) staan sommige van deze kwaliteiten echter onder druk. Dit uit zich in een gefragmenteerd verenigingsleven en slecht verkoopbare woningen. Woonservice heeft daarnaast een opgave om in het dorp de 260 huurwoningen in het dorp te verduurzamen, aan te passen aan toekomstige doelgroepen (meer eenpersoonshuishoudens / ouderen) en het aantal woningen - in lijn met de demografische verwachtingen - terug te brengen tot ca. 250. Deze opgave heeft tot gevolg dat er de komende jaren in ieder geval drie gebieden zijn waar herstructurering noodzakelijk is. De eerste, omgeving Harm Tiesingstraat, is in dit project opgepakt. 2 3 1 TRANSITIEGEBIEDEN 2E EXLOËRMOND: 1. HARM TIESINGSTRAAT, 2. OMGEVING MIDDENLAAN, 3. KERN 6
HARM TIESINGSTRAAT De Harm Tiesingstraat ligt aan de westzijde van het dorp in een woonerf dat via de Kijlstraat aan Exloërkijl Zuid verbonden is en via de Anne de Vriesstraat met het ontginningslint van het Zuiderdiep. Naast woningen is ook basisschool de Wegwijzer aan de straat gelegen en lopen er vanaf de straat verschillende wandelroutes naar de nabijgelegen visvijver en het dorpsbos.. Aan de Harm Tiesingstraat zijn ter hoogte van de watergang recent twaalf verouderde huurwoningen gesloopt. LINKS WANDELPAD RICHTING VIJVER, MIDDEN WOONERF HARM TIESINGSTRAAT, RECHTS DE REEDS GESLOOPTE WONINGEN RUIMTELIJKE VISIE Om de met de sloop vrijkomende ruimte op een passende wijze te kunnen inrichten, is gekeken naar de stedenbouwkundig structuren en ruimtelijke en functionele kwaliteiten van het gebied. De daaruit voortkomende visie zet in op het geven van een duidelijk gezicht aan het water, waarbij de nieuwe groenfunctie gekoppeld wordt aan de bestaande loop- en fietsroutes. Op deze manier wordt de nieuwe groenvoorziening goed bereikbaar voor de wijk. Gelet is daarbij op overzichtelijkheid en veiligheid. HARM TIESINGSTRAAT KIJLSTRAAT VISIE OP HOOFDLIJNEN VOOR HERSTRUCTURERING 7
VAN SCENARIO S NAAR EEN VOORKEURSMODEL In de zoektocht naar een goede ruimtelijke invulling is op 19 sept 2016 een avond georganiseerd waarbij alle omwonenden zijn uitgenodigd om hun ideeën te delen. Deze zijn verwerkt in scenario s. In de projectgroep waarin de huurdersvereniging, het wijkteam, gemeente en Woonservice zitting hadden, zijn deze met elkaar besproken. In een tweede sessie met omwonenden (januari 2017) zijn deze scenario s gepresenteerd. Vervolgens hebben we met elkaar verder nagedacht over de precieze inrichting van het park. Uiteindelijk is bij de herinrichting in de Harm Tiesingstraat gekozen voor een groeninrichting die een duidelijk gezicht heeft aan het water en die goed bereikbaar is vanaf de wijk. Richting de weg en het water zal het parkje met een hek worden afgeschermd, waardoor het veilig spelen is. Hiernaast krijgen vijf woningen de kans hun tuin te vergroten. Het wooncomfort neemt daardoor toe en tegelijkertijd ontstaat er een kans om de schuttingen richting het parkje eenduidig vorm te geven, met een rustig beeld vanaf het park tot gevolg. Ook krijgt de bestaande steeg/ brandgang richting de basisschool een kwaliteitsimpuls door een nieuwe bestrating en verbetering van de verlichting. Om de groenkwaliteit te vergroten worden er nieuwe bomen geplant bij de entree van het park en wordt het aangezicht van de hekken verzacht met een haag. Ook krijgt het gebiedje een verhard deel waar op gespeeld kan worden en komen er langs de straat vijf parkeerplekken. De omwonenden kozen als inrichting voor een picknickbank en speeltoestellen die aantrekkelijk zijn voor jonge en wat oudere kinderen. HET VERVOLG De uitwerking van het voorkeursmodel dient nog vertaald te worden in een bestektekening, waarbij de exacte keuze m.b.t. schuttingen, speeltoestellen etc. een plek krijgen. Aandachtspunten hierbij zijn de locaties van de verlichtingselementen (niet inschijnen in woningen), de afwatering van de aanliggende privé-tuinen en de valondergrond bij de speeltoestellen. Omdat niet alle aanwonenden direct meedoen met de tuinvergroting, zal daarnaast een tijdelijke oplossing gezocht moeten worden voor de hoek richting het water. Van belang is dat vanuit het parkje een eenduidig en overzichtelijk beeld gerealiseerd wordt. FOTO S UIT DE IDEEËN-SESSIES UIT HET DORP 8
2017 schaal 1:250 1:500 groep: 18 april 2017 31 januari 2017 groep: 9 1
Colofon: Opdrachtgevers: met dank aan: Pascal Roemers, Jan Hermes, Henk Brink, Peter Beukers, Jacob Reinberg (gemeente Borger-Odoorn), Roel Boender, Ina Bijlsma (Woonservice), Ientse van der Sluis, Grietje Klaster (Huurdersvereniging Samen Sterk), Geert van der Heide (Sociaal team de Monden), Ilse Luijken (Noordtij), Karin Peeters (Territoria), en in het bijzonder alle betrokken omwonenden uit Valthermond en 2e Exloërmond die in dit proces de tijd hebben genomen om hun ideeën in te brengen en met elkaar in gesprek te gaan om zo bij te dragen aan de leefbaarheid van hun woonomgeving. Uitgevoerd door: Territoria, sociaal-ruimtelijke vraagstukken van Kleffenslaan 5 8442 CW Heerenveen contactpersoon: Karin Peeters web: www.territoria.nl mail: info@territoria.nl tel: 06 204 25238