PrOmotie Cultuur en Maatschappij Werkboek Sociale zekerheid
Colofon Auteurs: Onder redactie van: Met dank aan: Vormgeving: Illustraties: Drukwerk: Mieke van Wieringen, Gerda Verhey, Ruud Drupsteen, Caroline van den Kommer, Mary Korten, Ruud Schinkel Ina Berlet (SLO), Enschede en Sluiter boekproductie, Lelystad Aveline Dijkman (sociale competentie) Adato design, Wijhe Marco Bakker, Boom regionale uitgevers en Uitgeverij Edu Actief b.v. Drukkerij Giethoorn ten Brink, Meppel Met medewerking van APS, Atlas Onderwijs Adviesgroep, CED/PI, DGS, OSO/Fontys, IVIO, KPC Groep en SLO. De uitgave is ontwikkeld in samenwerking met KPC Groep en de Vereniging Landelijk Werkverband Praktijkonderwijs. Titel: PrOmotie, Cultuur en Maatschappij, Werkboek Sociale zekerheid ISBN: 978 90 6053 810 4 Copyright 2008 Uitgeverij Edu Actief b.v. Postbus 1056 7940 KB Meppel telefoon: 0522-235 235 fax: 0522-235 222 e-mail: info@edu-actief.nl internet: www.edu-actief.nl Eerste druk / eerste oplage 2008 Uitgeverij Edu Actief b.v. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, microfilm, fotokopie of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means, without written permission from the publisher. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb. 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (Postbus 3060, 2130 KB) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912. De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.
Inhoud Voorwoord / 5 Thema 4 / Sociale zekerheid Hoofdstuk 1 Sociale verzekeringen / 7 Hoofdstuk 2 Sociale voorzieningen / 22 Hoofdstuk 3 Weet waar je moet zijn / 37 Uitdagingen / 51 3 PrOmotie PrOmotie / Cultuur / Cultuur en Maatschappij en Maatschappij - Werkboek - Werkboek Sociale Leuk zekerheid wonen
4
Voorwoord Dit werkboek gaat over het inkomen van mensen die werken. Maar ook over het inkomen van mensen die niet werken. Iedereen in Nederland heeft recht op een inkomen. Daarvoor zorgen sociale verzekeringen en sociale voorzieningen. Dit werkboek hoort bij thema 4 Sociale zekerheid van Infoboek 5. Pictogram In dit boek zie je bij sommige opdrachten een pictogram. Een pictogram geeft je informatie over de opdracht. Hieronder lees je wat de pictogrammen betekenen. Denken Bij dit pictogram moet je nadenken over een opdracht. Je denkt na over wat je straks gaat doen. 5 Doen Bij dit pictogram moet je de opdracht uitvoeren. Je moet bijvoorbeeld iets maken. Of je moet iets doen. Nakijken Bij dit pictogram ga je de opdracht controleren. Je controleert of je de opdracht goed hebt gedaan. Je denkt ook na over wat je de volgende keer anders moet doen. Lezen Bij dit pictogram moet je iets lezen. Dat is altijd een stukje uit het Infoboek.
Schrijven Bij dit pictogram ga je zelf iets schrijven. Bijvoorbeeld een verhaal of een verslag. Samenwerken Sommige opdrachten maak je samen. Bij dit pictogram werk je samen met een klasgenoot. Portfolio Soms staat dit pictogram bij een opdracht. Je mag dan een bewijs voor je portfolio maken. Je docent kan je meer vertellen over de portfolio. 6 Ik & de Ander Om de opdracht na te bespreken, gebruik je de Ik & de Ander kaarten.
Hoofdstuk 1 Sociale verzekeringen Opdracht 1 Geld heb je elke dag nodig. Veel mensen hebben een baan en verdienen zo geld. Sommige mensen hebben geen baan. Stel, je bent 20 jaar. Je had 2 jaar lang een baan. Na 2 jaar ben je ontslagen. Op welke manieren kun je aan geld komen? 7 Vergelijk je antwoord met dat van klasgenoten. Opdracht 2 Pak Infoboek 5. Lees Werknemers op bladzijde 103 tot en met 105.
Sociale zekerheid Thema 4 Opdracht 3 Er zijn veel verschillen tussen Jeroen en Miranda. Schrijf die verschillen op. Let op de volgende zaken: 8 De leeftijd Jeroen: Miranda: Het salaris Jeroen: Miranda: De arbeidsovereenkomst Jeroen: Miranda: De toekomst Jeroen: Miranda:
Sociale verzekeringen Hoofdstuk 1 Opdracht 4 Miranda heeft straks geen werk meer. Gelukkig is het nog niet zover. Nu heeft ze nog werk. Miranda kan wel een paar tips gebruiken. Wat kan Miranda nu het best doen om opnieuw aan werk te komen? Schrijf 3 tips voor Miranda op. 1. 2. 3. Vergelijk jouw tips met die van klasgenoten. Maak samen met de klas een top 3 van tips voor Miranda. 1. 9 2. 3. Opdracht 5 Een arbeidsovereenkomst is een contract. In dat contract staat een belangrijke afspraak. Dat is de afspraak over hoelang de arbeidsovereenkomst duurt. Soms is het een contract voor 3 maanden. Of een contract voor 1 jaar. Ook kun je een contract voor onbepaalde tijd krijgen. Je hebt dan een vaste baan.
Sociale zekerheid Thema 4 Jeroen krijgt een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. Miranda kreeg een arbeidsovereenkomst voor 1 jaar. Wat is een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd? Waarom krijgt Jeroen een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd? Waarom kreeg Miranda een arbeidsovereenkomst voor 1 jaar? 10 Opdracht 6 Pak Infoboek 5. Lees Niet werken en toch een inkomen op bladzijde 105 tot en met 113. Opdracht 7 Bas heeft een baantje via het uitzendbureau. Hij werkt bij een autosloperij. Bas krijgt de ziekte van Pfeiffer. Hij kan voorlopig niet werken en meldt zich ziek. Krijgt Bas zijn loon doorbetaald? ja / nee
Sociale verzekeringen Hoofdstuk 1 Stel, na 2 jaar is Bas nog niet helemaal beter. Hij kan nog niet hele dagen werken. Met welke wet krijgt Bas dan te maken? WIA ZW AWBZ WW Waarom? Opdracht 8 Doe deze opdracht samen met 2 klasgenoten. De vader van Toine is slager. Hij heeft een ongeluk gehad. Zijn rechterpols is verbrijzeld. Hij moet geopereerd worden. Er gaat een ijzeren pin in zijn pols. Na een jaar wordt die pin er weer uitgehaald. Dan blijkt dat de vader van Toine niet meer als slager kan werken. Hij kan zijn pols niet goed meer bewegen. Het ongeluk is 2 jaar geleden gebeurd. 11 Wat gaat er nu met de vader van Toine gebeuren? Hoe kan hij aan geld komen? Praat hier met elkaar over. Schrijf hier een verslagje van.
Sociale zekerheid Thema 4 Opdracht 9 Zijn de zinnen waar of niet waar? AWBZ betekent: Algemene Wet Blinden Zorg. waar / niet waar AWBZ betaalt veel verschillende soorten zorg. waar / niet waar AWBZ betaalt de aanschaf van een rolstoel. waar / niet waar AWBZ betaalt een bezoek aan de huisarts. waar / niet waar 12 Opdracht 10 De vader van Toine krijgt een WIA-uitkering. Hij kan niet meer in de slagerij werken. Maar hij is niet ziek. Hij kan alleen zijn rechterarm niet zo goed gebruiken. De vader van Toine moet van de WIA op zoek naar ander werk. Werk dat hij nog wel kan doen. De vader van Toine wil helemaal geen ander werk. Hij vond het fijn in de slagerij. Vind jij het eerlijk dat Toines vader ander werk moet zoeken? Ja, want Nee, want Vergelijk je antwoord met dat van klasgenoten. Praat er met de hele klas over.
Sociale verzekeringen Hoofdstuk 1 Opdracht 11 Jasmin werkt bij een drogisterij. Ze werkt daar al anderhalf jaar. Ze vindt het fijn in de drogisterij. Jasmin is dol op make-up. Vorige week was haar mascara op. Ze had nieuwe mascara nodig. Jasmin heeft toen mascara uit de winkel meegenomen. Ze dacht: Ik betaal hem volgende week wel. Dan heb ik weer geld. Haar baas is erachter gekomen. Hij was heel boos en heeft haar ontslagen. Je hebt gestolen uit de winkel, zei hij. Jasmin is nu haar baan kwijt. En ze krijgt ook geen WW-uitkering. Wat vind jij hiervan? 13 Waarom? Praat hierover met 3 klasgenoten. 2 leerlingen spelen dat ze de baas zijn. Zij bedenken argumenten voor het ontslag van Jasmin. 2 leerlingen spelen dat ze Jasmin zijn. Zij bedenken argumenten tegen het ontslag van Jasmin.
Sociale zekerheid Thema 4 Opdracht 12 Miranda Elstak heeft een arbeidsovereenkomst voor 1 jaar. De baas wil de arbeidsovereenkomst niet verlengen. Miranda wordt ontslagen. Miranda heeft dan geen inkomen meer. Met welke sociale verzekering krijgt Miranda te maken? Zorgverzekeringswet Ziektewet Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten Werkloosheidswet 14 Kies maar! Kies zelf welke opdracht je doet. Of praat erover met je docent. Je kunt ze ook allemaal doen. Vind je het leuk om iets te onderzoeken? Kies opdracht 13. Vind je het leuk om een presentatie te geven? Kies opdracht 14. Hou je van schrijven? Kies opdracht 15. Wil je graag toneelspelen? Kies opdracht 16. Opdracht 13 Onderzoek hoe docenten bij jou op school verzekerd zijn tegen ziektekosten. Probeer het volgende te weten te komen: bij welke verzekeringsmaatschappij een docent verzekerd is hoeveel premie de docent betaalt of de docent ook aanvullende verzekeringen heeft. Schrijf hier een verslag over.
Sociale verzekeringen Hoofdstuk 1 Denken Welke docenten ga je vragen stellen? Welke vragen ga je stellen? Wanneer ga je de docenten interviewen? Wat heb je voor het interview nodig? Doen Hou het interview. Maak een verslag van de antwoorden. Tip Je kunt het verslag ook op de computer maken. Nakijken Is het een goed verslag geworden? 15 Ja, want Nee, want Hoe was het om vragen aan de docenten te stellen? Moeilijk, want Makkelijk, want