Samen aan de slag met ontwikkeling en vakmanschap

Zet uw medewerkers in hun kracht! Samen aan de slag met ontwikkeling en vakmanschap INFORMATIE VOOR HR, OR EN LEIDINGGEVENDEN

NICO VERSTEEG, BESTUURSLID A+O FONDS GEMEENTEN & GEMEENTESECRETARIS VAN LELYSTAD Zelfregie is iets waar we in Lelystad volop mee bezig zijn. Niet om een hype te volgen, maar omdat we er oprecht in geloven dat het ons helpt om effectief ons werk te kunnen doen voor de stad. Werken bij de gemeente verandert continu, dat weten we allemaal. Steeds meer samen met inwoners en organisaties, snel en persoonlijk. Dat verwachten we als consument van organisaties en dat verwachten inwoners ook van ons. Onze uitdagingen zijn: zorgvuldig zijn, gelijkheid in behandeling van iedereen en een goede afweging van belangen. Dat zijn belangrijke waarden. Tegelijk willen we snel en flexibel kunnen handelen. Geen eenvoudige opgave, maar wel geweldig om je mee bezig te mogen houden. We hebben een enorm potentieel aan kwaliteiten en talenten in huis. Die hebben we ook hard nodig. Om ieders talenten maximaal in te kunnen zetten, is er ruimte nodig. Ruimte voor ontwikkeling en ruimte om zelf keuzes te maken. Dat is zelforganisatie. Ik geloof erin dat dat ons werk leuker, boeiender, uitdagender en beter maakt. Daarom is het belangrijk dat het A+O fonds Gemeenten de sector ondersteunt bij het stimuleren van zelfregie bij ontwikkeling en vakmanschap.

INHOUD INLEIDING 4 INZICHT MET DE 6 TALENTSPIEGEL Inleiding 6 Hoe werkt de TalentSpiegel? 7 Introductie in de organisatie 8 Training voor loopbaanadviseurs 9 Kosten en subsidie 9 Meer weten? 9 IN BEWEGING MET BAAS IN 10 EIGEN LOOPBAAN Inleiding 10 De training 11 Introductie in de organisatie 12 Trainersmodule 12 Kosten en subsidie 12 Meer weten? 13 ZELFSTANDIG AAN DE SLAG 20 MET MEESTERINJEWERK.NL Inleiding 20 Hoe werkt Meesterinjewerk.nl? 21 Introductie in de organisatie 22 Meer weten? 23 SAMEN IN ACTIE TIJDENS DE 24 MEESTER IN JE WERK-WEEK Inleiding 24 Programma 25 Introductie in de organisatie 26 Kosten en subsidie 26 Meer weten? 26 STERKER OP DE (INTERNE) 14 ARBEIDSMARKT MET EVC Inleiding 14 Hoe verloopt een EVC-traject? 15 Introductie in de organisatie 17 Kosten en subsidie 18 Meer weten? 18 3

INLEIDING Gemeenten zijn meer dan ooit in beweging. Decentralisaties, digitalisering, verschuiving van verantwoordelijkheden tussen overheid, burgers en bedrijven veranderen het werk in rap tempo. Dat vraagt om andere kennis en vaardigheden van ambtenaren. Hun ontwikkelvermogen wordt dan ook flink op de proef gesteld. Flexibel inspelen op veranderingen, op meerdere plaatsen inzetbaar zijn en levenslang leren, het hoort er allemaal bij. Bijblijven is nodig, het liefst met plezier. Om aan te sluiten bij de organisatieontwikkeling en de gewenste flexibilisering en dynamiek, is het van belang dat ambtenaren zelf de regie nemen over hun loopbaanontwikkeling, mobiliteit en vakmanschap. Het A+O fonds Gemeenten ondersteunt u als werkgever hierbij met een palet aan instrumenten, trainingen en activiteiten. In deze brochure bieden wij hiervan een overzicht. Wij maken u wegwijs in de TalentSpiegel, Baas in eigen loopbaan, EVC, de website Meesterinjewerk.nl en de Meester in je Werk-week. U leest waarvoor u deze instrumenten kunt inzetten en wat ze opleveren voor uw organisatie én uw medewerkers. Wilt u in gesprek met uw medewerkers over hun ontwikkeling? Dan is de TalentSpiegel een geschikte tool. Een medewerker wordt zich dankzij deze online scan bewust van zijn ontwikkelmogelijkheden, zowel binnen als buiten zijn functie. De training Baas in eigen loopbaan gaat een stap verder. De medewerkers gaan eveneens op zoek naar hun talenten en mogelijkheden. Vervolgens maken ze een actieplan en beginnen al tijdens de training met de uitvoering daarvan. Ze nemen dus daadwerkelijk de regie over hun eigen loopbaan. Zijn er medewerkers met weinig of verouderde diploma s? En is het belangrijk om een goed beeld te hebben van de kennis en ervaring die zij in de loop van de jaren hebben opgedaan? Of dat zij een mbo- of hbo-diploma behalen? 4

Het Erkennen van Verworven Competenties (EVC) kan daarbij helpen. In een EVC-traject wordt de kennis, ervaring en competenties van een medewerker in kaart gebracht en beschreven in een landelijk erkend Ervaringscertificaat. Dankzij EVC kan de medewerker laten zien welke werkzaamheden hij allemaal kan doen, waardoor hij breder inzetbaar wordt. Ook kan een medewerker met het certificaat sneller een diploma halen. Met de site Meesterinjewerk.nl stimuleert u dat uw medewerkers nadenken over hun werk en ontwikkeling en daarin stappen nemen. Ze gaan daarbij zelfstandig aan de slag en kiezen uit een scala aan zelftesten, e-learning, een opleidingengids, vacaturezoeker etc. Wilt u loopbaan, vakmanschap en persoonlijke ontwikkeling prominent op de agenda van uw gemeente zetten? Laat uw medewerkers dan zien en ervaren dat werken aan je ontwikkeling belangrijk en leuk is voor iedereen. Maak er een feest van in de landelijke actieweek Meester in je werk. Blokkeer de derde week van november alvast in uw agenda en zorg dat u meedoet! In deze brochure vindt u diverse testimonials. De volledige testimonials en praktijkverhalen zijn terug te vinden op www.aeno.nl Gebruik hiervoor de zoekterm samen aan de slag. 5

INZICHT MET DE TALENTSPIEGEL Wilt u dat uw medewerkers zich meer bewust zijn over hun loopbaan? De TalentSpiegel helpt medewerkers bij het nadenken over hun werk en ontwikkeling. De scan gaat in op vragen als: Wie ben ik? Wat wil ik? Wat kan ik? Hoe kan ik mij verder ontwikkelen? Maar ook: zit ik nog op de goede plek of ben ik toe aan een nieuwe uitdaging? 6

ANS BERENDSEN, LOOPBAANADVISEUR, GEMEENTE MAASTRICHT Herkenning, dat is vaak de reactie die ik van medewerkers ontvang wanneer ik de uitkomsten van de TalentSpiegel toelicht. Door de training die ik heb gevolgd weet ik hoe ik de resultaten kan interpreteren en ben ik in staat om veel uit de scan te halen. Ik laat medewerkers bijvoorbeeld zien dat karaktereigenschappen zowel in hun voordeel als nadeel kunnen werken. Zo kan iemand ordelijk en planmatig zijn met aandacht voor details. Tegelijkertijd kan hij worden ervaren als te precies of te strikt in het volgen van procedures en daardoor ook als minder flexibel. Die bewustwording leidt vanzelf tot een gesprek over wat dit betekent voor zijn toekomst en de keuzes voor functies of opleidingen. Wat levert de TalentSpiegel op? De TalentSpiegel levert een individueel rapport op, dat inzicht geeft in iemands kwaliteiten, loopbaanmotieven en ontwikkelmogelijkheden. Een medewerker kan hier meteen zelf mee aan de slag. De scan levert het meeste op als medewerkers over de uitkomsten in gesprek gaan met een loopbaanadviseur die de scan goed kent. De verworven inzichten kunnen ze dan benutten in een ontwikkelgesprek met hun leidinggevende. Ondersteuning A+O fonds De TalentSpiegel is ontwikkeld door psychologische adviesbureau LTP. Het A+O fonds heeft als opdrachtgever de licentie afgekocht voor de gemeentelijke sector. De scan is daardoor voor alle gemeenteambtenaren, zonder aanvullende kosten, beschikbaar. Daarnaast biedt het A+O fonds een training voor loopbaanadviseurs om hen te leren hoe je medewerkers ondersteunt met het interpreteren van de rapportage. HOE WERKT DE TALENTSPIEGEL? Aanmelden De TalentSpiegel staat op www.meesterinjewerk.nl onder de knop Loopbaantools. Medewerkers kunnen met hun gemeentelijke e-mailadres inloggen. Na registratie krijgen zij toegang tot een beveiligde website met de vragenlijsten. Zo blijft de privacy geborgd en kan alleen de medewerker zelf de resultaten inzien. Vragenlijsten invullen De TalentSpiegel bestaat uit vijf vragenlijsten. De medewerker kan deze op afzonderlijke momenten invullen. Bij voorkeur op een rustige plek met een computer met toegang tot het internet. Thuis of op het werk. Meestal duurt het invullen 45 tot 60 minuten. De rapportage Zodra een medewerker alle delen heeft ingevuld, ontvangt hij een rapportage. De resultaten zijn daarin overzichtelijk weergegeven en ingedeeld in: persoonlijk profiel en leerstijlen, werkmotieven en werkvoorkeuren, kwaliteiten en veranderkracht, persoonlijkheid en werkstijlen. In de rapportage staan ook tips en oefeningen zodat de medewerker meteen aan de slag kan met zijn ontwikkeling. Denk aan reflectieoefeningen, het maken van een ontwikkelplan en een opdracht met kernkwadranten. Bespreken van rapportage De werkgever heeft geen toegang tot de resultaten van de scan. De medewerker is eigenaar van de rapportage en kan zelf het initiatief nemen om de uitkomsten te bespreken met zijn leidinggevende, P&Oof loopbaanadviseur. 7

INTRODUCTIE IN DE ORGANISATIE Voor een optimaal rendement is het van belang dat de TalentSpiegel onderdeel is van uw HR-beleid. 1 Informeer uw medewerkers over de TalentSpiegel. 2 Zorg ervoor dat ze daarna naar eigen behoefte een of meerdere gesprekken kunnen voeren met een loopbaanadviseur die de TalentSpiegel goed kent. Het A+O fonds adviseert gemeenten om deze loopbaanadviseur daarvoor de training van het LTP te laten volgen (zie volgende paragraaf). 3 Spreek met de leidinggevenden af dat ze regelmatig ontwikkelgesprekken voeren. Als medewerkers aangeven dat ze de uitkomsten van de TalentSpiegel en het loopbaangesprek willen bespreken is hiervoor ruimte. 4 Informeer uw medewerkers over: de wijze waarop uw organisatie hun ontwikkeling en eventuele wensen ondersteunt; wat het doel daarbij is van de TalentSpiegel; waar medewerkers de TalentSpiegel kunnen vinden en hoe ze deze kunnen invullen; met wie ze een gesprek kunnen voeren over de rapportage en op welke termijn u verwacht dat ze deze kans benutten. TIP Informeer uw medewerkers met de folder over de TalentSpiegel. U kunt deze downloaden of bestellen via aeno.nl. 8

TRAINING VOOR LOOPBAANADVISEURS Om de TalentSpiegel optimaal te benutten in uw organisatie biedt het A+O fonds een training over hoe je medewerkers kan helpen met het interpreteren van de rapportage. En hoe je medewerkers kunt stimuleren om met hun eigen ontwikkeling aan de slag te gaan. De training is bedoeld voor de functionaris die binnen uw gemeente de loopbaangesprekken met medewerkers (gaat) voeren. De training duurt een dag. Er is plaats voor zes tot twaalf deelnemers. Programma Het programma bestaat uit twee dagdelen: Opzet van de TalentSpiegel: wat wordt er gemeten, hoe interpreteert u de scores? We staan uitgebreid stil bij het concept achter de scan, de vragenlijsten die worden gebruikt, de opbouw van de scan en de rapportage. Hoe gaat u met medewerkers in gesprek over de rapportage en stimuleert u vervolgens ontwikkeling, groei en mobiliteit? Met de inzet van een acteur oefenen de deelnemers op specifieke onderwerpen en situaties. Open trainingen Het A+O fonds biedt deze training jaarlijks vier keer aan op een centrale plaats in Nederland. Actuele data, tijden en locaties vindt u in de agenda op aeno.nl. Incompany-training U kunt ook zelf een training op maat bieden voor uw gemeente of een netwerk- of samenwerkingsverband boeken bij LTP. KOSTEN EN SUBSIDIE Er worden geen aanvullende kosten in rekening gebracht voor de deelname aan de open trainingen. Voor een incompany-training rekent LTP 2.250 exclusief 21% BTW. De kosten voor de incompany-training zijn subsidiabel via de Impulsregeling van het A+O fonds. Voor voorwaarden en meer informatie zie www.aeno.nl/subsidies. MEER WETEN? Voor meer informatie over de TalentSpiegel en de trainingen van het A+O fonds kunt u contact opnemen met Marieke de Feyter via Marieke.deFeyter@aeno.nl of secretariaat@aeno.nl. Wilt u een eigen training organiseren dan kunt u terecht bij Jesse van der Plas van LTP, te bereiken via: 06-83661305 en j.vanderplas@ltp.nl LUCILLE VAN DILLEN, VASTGOEDBEHEERDER, AFDELING VASTGOED, GEMEENTE MAASTRICHT Het werk dat ik nu doe ligt me niet. Daarom heb ik vorig jaar besloten dat ik iets anders wil. Maar wat? De TalentSpiegel heeft me enorm geholpen om dat uit te vinden. Daar kwam namelijk uit dat ik geschikt ben voor een sociaal beroep. Juist dat aspect mis ik in mijn huidige administratieve baan. Dankzij dit inzicht heb ik kort erna op een vacature gereageerd, waarbij ik veel contact met klanten zou hebben. Helaas ben ik dat niet geworden, maar sindsdien zoek ik wel gericht werk in die richting. Met begeleiding heb ik mijn beroepsprofiel verder uitgewerkt. Daardoor solliciteer ik nu ook op andere sociale beroepen, zoals verkoopster in een winkel. 9

IN BEWEGING MET BAAS IN EIGEN LOOPBAAN Wilt u dat uw medewerkers daadwerkelijk in beweging komen en dus concrete stappen zetten in hun loopbaan? Dat gebeurt tijdens de groepstraining Baas in eigen loopbaan. Medewerkers denken daar met elkaar na over de vragen: Wie ben ik? Wat is mijn kracht? Wat wil ik en hoe ga ik mijn doel behalen? Wat levert de training op? Medewerkers krijgen tijdens de training inzicht in hun eigen loopbaanmogelijkheden en ambities. Ze maken een persoonlijk ontwikkelplan, bespreken dat met de organisatie en zetten al tijdens de training de eerste stappen. Dankzij Baas in eigen loopbaan komen medewerkers dus daadwerkelijk in beweging! En wordt loopbaan en ontwikkelen een onderwerp waar je ook met je collega s over spreekt. 10

JOYCE BLOK EN MONIQUE VAN ANROOIJ, LOOPBAANADVISEURS EN TRAINERS, MOBILITEITSCENTRUM GEMEENTE AMSTERDAM Baas in eigen loopbaan is een fantastisch mini-loopbaantraject dat we al sinds 2012 in Amsterdam geven, inmiddels twee tot drie keer per maand. Zestien van onze loopbaanadviseurs/p&o-medewerkers zijn daarvoor opgeleid. Het voordeel is dat wij als interne trainers beter op ontwikkelingen binnen de organisatie kunnen inspelen dan externen. Het is bovendien ook hartstikke leuk om te doen. Vooral omdat je een groepsdynamiek op gang moet zien te krijgen, waarbij de deelnemers met elkaar nadenken over hun loopbaanontwikkeling en daarvoor samen een stappenplan opzetten. Daarbij treed je vooral op als facilitator. Dat is leerzaam want dat vraagt weer om andere vaardigheden dan de een-op-een begeleiding van een individueel loopbaantraject. Ondersteuning A+O fonds Deze training heeft het A+O fonds ontwikkeld met tien gemeenten en het bureau Human Talent Consultants (HTC). Na een pilot is Baas in eigen loopbaan beschikbaar gesteld aan de hele sector. Naast de reguliere training is er ook een variant specifiek voor de Buitendienst. Verder is de Proeverij ontwikkeld; een korte workshop met loopbaanoefeningen om medewerkers enthousiast te maken voor de training. Gemeentelijke loopbaanprofessionals kunnen de training ook zelf leren geven. Na het doorlopen van de trainersmodule worden ze twee keer per jaar uitgenodigd voor de netwerkdagen. Het uitwisselen van ervaringen en het doorontwikkelen van Baas in eigen Loopbaan staan daar centraal. DE TRAINING Baas in eigen loopbaan heeft een doorlooptijd van ongeveer tien weken met twee groepstrainingsdagen van maximaal tien deelnemers en twee trainers. Vooraf en tussendoor voeren de medewerkers een huiswerkopdracht uit. Ook hebben zij tussendoor en na afloop een individueel gesprek met een trainer. Programma Voor aanvang van de training ontvangen de deelnemers een werkboek met huiswerkopdrachten. Daarmee bereiden ze zich voor op de twee trainingsdagen. Zo maken ze bijvoorbeeld de TalentSpiegel (zie hoofdstuk 1). Trainingsdagen Dag 1: Wat is mijn kracht en wat wil ik? De deelnemers krijgen met behulp van de trainers en elkaar inzicht in de rode draad van hun loopbaan, hun drijfveren en hun ontwikkeling. Vervolgens krijgen ze door een intervisieoefening ideeën en inzichten voor hun toekomst. Dag 2: Wat ga ik doen en hoe ga ik resultaat boeken? De deelnemers stellen met behulp van de trainers en elkaar een actieplan op. Ze bepalen de stappen die ze gaan nemen om hun wensen te realiseren. Vervolgens presenteren zij zichzelf aan de andere deelnemers in een personal pitch. Daarmee oefenen zij om zich kort en krachtig neer te zetten. 11

Realisatie De medewerkers voeren het actieplan uit en zetten de eerste stappen. Daarover voeren ze een tweede gesprek met de trainer. Wat hebben ze nodig, wie kan hen helpen, wat gaan ze doen en wat hebben ze al gedaan? INTRODUCTIE IN DE ORGANISATIE Baas in eigen loopbaan zet medewerkers in beweging. Om dit blijvend te stimuleren is het belangrijk dat dat de training onderdeel uitmaakt van het HR-beleid: 1 Zorg ervoor dat de gemeentesecretaris, leidinggevenden, ondernemingsraad en HR-afdeling de training kennen en steunen. 2 Maak de medewerkers enthousiast over de training met bijvoorbeeld de Proeverij. Deze korte workshop wordt uitgevoerd door HTC en getrainde loopbaanadviseurs. 3 Informeerde medewerkers waar ze tijdens en na de training terecht kunnen met vervolgvragen en -stappen. TRAINERSMODULE Heeft uw gemeente of regio eigen loopbaanprofessionals? En verwacht u dat de training meerdere keren per jaar wordt uitgevoerd? In dat geval kunnen deze loopbaanprofessionals de trainersmodule volgen waar ze Baas in eigen loopbaan zelf leren geven. Aanmelding en selectie De organisatie meldt bij voorkeur twee of meer loopbaanadviseurs aan voor de trainersmodule. Deze loopbaanadviseurs: hebben ervaring met loopbaanbegeleiding en/of training van medewerkers en zijn bij voorkeur gecertificeerd bij het NOLOC of CMI; worden door hun functie niet belemmerd om op een onafhankelijke wijze medewerkers te begeleiden in hun loopbaanontwikkeling; worden door de organisatie vrijgemaakt om de trainingen in de toekomst uit te voeren. Trainingsbureau HTC doet de definitieve selectie en begeleidt de kandidaten. Programma De trainersmodule bestaat uit: Een scholingsdag waarin de training wordt overgedragen aan de deelnemers en zij leren werken met het trainingsmateriaal. Het drie keer uitvoeren van een training in de gemeente met begeleiding van HTC. De eerste keer doet de gemeentelijke loopbaanadviseur mee als deelnemer. In de tweede training traint hij de groep samen met een trainer van HTC. Tot slot traint de gemeentelijke loopbaanadviseur een groep samen met een andere collega en hebben ze vooraf en achteraf een gesprek met HTC. Netwerkdagen Het A+O fonds organiseert met HTC twee keer per jaar een netwerkdag voor alle gemeentelijke trainers. Het uitwisselen van ervaringen en het up-to-date houden van de kennis en het trainingsmateriaal van Baas in eigen loopbaan staan daar centraal. KOSTEN EN SUBSIDIE Training De kosten van de training zijn 7.500 per groep, vrij van BTW. Deze prijs is exclusief catering en locatiekosten. Trainersmodule De kosten voor het opleiden van één loopbaanadviseur in uw organisatie zijn 13.000 (vrij van BTW). Het laten opleiden van twee respectievelijk drie loopbaanadviseurs kost 14.500 en 15.000 (vrij van BTW). Deze prijzen zijn exclusief catering en locatiekosten. 12

Subsidie De kosten voor zowel de training als trainersmodule zijn subsidiabel via de Impulsregeling van het A+O fonds. Voor voorwaarden en meer informatie zie aeno.nl. MEER WETEN? Wilt u meer weten over de inhoud en/of de kosten van de training Baas in eigen loopbaan of de trainersmodule? Mail dan naar info@humantalentconsultants.nl of bel met een van de trainers: Muriel Verhees (06 489 82 431) of Pascale de Boer (06 422 06 737). MARGO VAN MARIS, PROGRAMMAMEDEWERKER COMMUNICATIE EN ORGANISATIE GEDRAGSBEÏNVLOEDING, EEN ANDERE KIJK OP HANDHAVING, GEMEENTE AMSTERDAM De training Baas in eigen loopbaan heeft me veel gebracht: waardevolle feedback en tips, maar ook de bevestiging dat mijn baan als secretaresse echt niet bij mij past. Iemand opperde of ik geen beleidsadviseur wilde worden omdat ik graag schrijf en me dat gemakkelijk afgaat. Zulke verrassende ideeën helpen je om met een brede blik naar al je loopbaanmogelijkheden te kijken. Ik besloot dat communicatieadviseur haalbaar was omdat ik daar al een opleiding voor had gedaan.na de training ben ik flink gaan netwerken. Inmiddels ben ik binnen de gemeente gedetacheerd als programmamedewerker communicatie. Daarnaast werk ik een dag per week als freelance communicatieadviseur. Dat is hartstikke leuk! 13

STERKER OP DE (INTERNE) ARBEIDSMARKT MET EVC Zijn er in uw organisatie medewerkers met weinig of verouderde diploma s? En is het belangrijk dat u een goed beeld krijgt van de kennis en ervaring die zij in de loop van de jaren hebben opgedaan? Of dat zij een mbo- of hbodiploma behalen? Dan biedt EVC uitkomst. EVC staat voor het Erkennen van Verworven Competenties. Een methode waarbij uw medewerkers precies in kaart brengen welke kennis en vaardigheden ze in én buiten hun werk hebben opgedaan. Dat wordt vergeleken met de kennis en ervaring die iemand moet hebben als hij een mbo- of hbo-diploma in een bepaalde richting krijgt. Dat curriculum van die opleiding is dan de meetlat. Een EVCtraject wordt afgerond met een landelijk erkend Ervaringscertificaat. 14

RAMON KINGMA, AFDELINGSHOOFD WIJKBEHEER & ONDERHOUD, SECTOR OPENBARE RUIMTE, GEMEENTE ZAANSTAD Bij de Sector Openbare Ruimte hebben circa 35 medewerkers hun kennis en ervaring in een EVC-certificaat omgezet. Velen van hen werken hier al meer dan 20 jaar en zagen hiermee hun kwaliteiten bevestigd. Dat voelde als een overwinning. Maar ook als werkgever is het natuurlijk handig om te weten waar je mannen staan. Een aantal van hen heeft EVC bovendien aangegrepen om vast te stellen wat ze nog moeten ontwikkelen om door te groeien. Een van hen heeft daarbij aangetoond dat hij op mbo-4 niveau functioneert. Daarmee voldoet hij aan het opleidingsniveau van werkbegeleider, een functie die hij ambieerde. Uiteraard hebben we hem de ruimte gegeven om de daarvoor benodigde leidinggevende capaciteiten verder te ontwikkelen. Inmiddels functioneert hij uitstekend als werkbegeleider. Wat levert EVC op? Medewerkers laten met een Ervaringscertificaat zien welke kennis en vaardigheden zij goed beheersen. Dat versterkt hun zelfvertrouwen en helpt hen bij het doorgroeien binnen of buiten hun functie. Het laat de werkgever ook zien welke werkzaamheden hij deze medewerker met een gerust hart kan toevertrouwen. Op deze manier helpt EVC medewerkers mee te bewegen met veranderingen op het werk. Ook levert het een versnelde en kortere weg op naar een mbo- of hbo-diploma. Dankzij EVC worden uw medewerkers dus breder inzetbaar en versterken zij hun positie op de arbeidsmarkt. Cao gemeenten De inzet van EVC, als opstap naar een diploma op minimaal mbo2-niveau, is een afspraak in de cao gemeenten. De sociale partners onderstrepen daarmee het belang van een basisopleidingsniveau voor alle gemeenteambtenaren. Dit is nodig om het werk bij gemeenten goed uit te kunnen voeren en vergroot de kans op duurzaam werk op de arbeidsmarkt. Ondersteuning A+O fonds Het A+O fonds stimuleert gemeentelijke werkgevers EVC in te zetten. Bij de telefonische helpdesk kunnen gemeenten vragen over EVC stellen. Verder zijn samen met de gemeentelijke sector en experts drie gekwalificeerde EVC-leveranciers voor u als hofleverancier geselecteerd. Het zoeken van een geschikt bureau wordt daardoor een stuk eenvoudiger. HOE VERLOOPT EEN EVC-TRAJECT? Een EVC-traject bestaat uit vijf stappen. Vanaf de intake is de doorlooptijd ongeveer drie maanden. Gemiddeld is een medewerker 40 uur bezig met een EVC-traject. 1 Voorlichting Informeer medewerkers samen met het EVC-bureau over het doel en opzet van een EVC-traject, en wat het hen kan opleveren. Bespreek daarna met de medewerkers die geïnteresseerd zijn in een individueel gesprek of hun loopbaandoelen passen bij een EVCtraject. 15

TIP Verspreid ook de folder over EVC die A+O fonds voor medewerkers heeft gemaakt. U kunt deze downloaden of bestellen via aeno.nl. 2 Intake In de intake spreekt het EVC-bureau het EVCtraject met de medewerker verder door. Het bureau verkent hoeveel kennis en ervaring de medewerker in verschillende richtingen heeft. Ligt dat op financieel, administratief, technisch of juridisch gebied? Op basis daarvan geeft het bureau advies over welk EVC-traject de medewerker het beste kan doen. Daarbij kiest de medewerker voor de meetlat waarlangs zijn kennis en ervaringen wordt gehouden. Na dit gesprek kiest de medewerker definitief of hij wil doorgaan. 3 Portfolio-opbouw Met begeleiding van het EVC-bureau verzamelt de medewerker bewijsmateriaal van zijn kennis en ervaring in een (digitaal) portfolio. Bewijsmateriaal bestaat uit diploma s, verslagen, foto s of verklaringen van leidinggevenden en opdrachtgevers. Als iemand in zijn vrije tijd trainer is bij een voetbalclub, de administratie beheert of actief is in de politiek, zijn dat eveneens relevante ervaringen om toe te voegen aan het portfolio. Het maken van deze verzamelmap kost gemiddeld 40 uur. 4 Gesprek met assessor Het EVC-bureau vergelijkt de kennis en ervaring van de medewerker met de eisen die een daarbij gekozen mbo- of hbo-opleiding stelt bij het toekennen van een diploma. Soms is de meetlat een brancheprofiel van een functie. De onafhankelijke deskundige, de assessor, beoordeelt het portfolio. Zijn er voldoende bewijzen? Zijn de bewijzen goed? Tijdens een gesprek met de medewerker toetst hij ook bepaalde ervaringen. 5 Ervaringscertificaat De assessor stelt het Ervaringscertificaat op. In dit rapport staat een nauwkeurige beschrijving van de competenties die de medewerker heeft aangetoond en beheerst. 16

Van Ervaringscertificaat naar diploma Met het Ervaringscertificaat is het EVC-traject formeel afgerond. Om een diploma te halen, moet het certificaat worden verzilverd bij een opleidingsinstituut. Bijvoorbeeld bij een ROC. Het opleidingsinstituut bepaalt hoeveel vrijstellingen het certificaat oplevert. Soms ontvangt iemand op basis van EVC meteen een diploma. Ook kan blijken dat de medewerker daarvoor eerst nog een aantal passende werkopdrachten moet uitvoeren. Soms gaat de medewerker voor een aantal onderdelen naar school. Dan levert het EVC nog altijd een flinke besparing op in tijd en geld in vergelijking met het volgen van de volledige opleiding. Een vrijstelling van vijftig tot tachtig procent voor een mbo-opleiding is geen uitzondering. Voordeel voor medewerker én werkgever dus. Om een mbo-diploma te halen moet de medewerker altijd ook een reken- en taaltoets (Nederlands en soms ook Engels) doen. INTRODUCTIE IN DE ORGANISATIE Voorbereiding Een succesvolle invoering van EVC staat of valt met een goede voorbereiding. De volgende stappen zijn daarbij van belang: 1 U bepaalt eerst het doel voordat u met EVC begint. Wilt u de inzetbaarheid van uw medewerkers vergroten? Of heeft u een groep lager opgeleiden die op een hoger niveau moeten gaan functioneren? Misschien wilt u de kans dat ze ander werk vinden vergroten. Meerdere doelstellingen kan ook. 2 Bepaal wie binnen de organisatie de EVCtrajecten gaat coördineren en informeer alle betrokkenen. 3 Kies een van de drie EVC-hofleveranciers die het A+O fonds met een werkgroep van gemeenten en deskundigen heeft voorgeselecteerd: EVC Centrum Nederland EVC Centrum Vigor Libereaux JAN DAM, WERKBEGELEIDER, AFDELING WIJKBEHEER & ONDERHOUD, SECTOR OPENBARE RUIMTE, GEMEENTE ZAANSTAD Ik heb 16 jaar als timmerman bij de afdeling Bouwkunde gewerkt. Ik had zin om wat anders te gaan doen en wilde graag werkbegeleider van werkloze jongeren worden. Voor deze functie is mbo-4 vereist, ook omdat je mensen moet aansturen. Tijdens het EVC-traject heb ik bewezen dat ik dat niveau heb. Ook omdat ik vroeger leiding heb gegeven als chef expeditie bij een staalbedrijf. EVC voelt voor mij als erkenning voor wat ik kan. Voor mijn leidinggevende is het bovendien een bevestiging dat ik de goede man ben op deze plaats. Inmiddels werk ik dan ook met veel plezier als werkbegeleider. 17

Neem met minimaal twee EVC-bureaus contact op om te kunnen kiezen voor het bureau dat qua aanpak het beste bij uw organisatie past. Een Ervaringscertificaat en dan? Een Ervaringscertificaat vormt een goed uitgangspunt voor een ontwikkelgesprek met uw medewerker. Op basis van de aangetoonde competenties kunt u bespreken wat doorgroeimogelijkheden zijn binnen of buiten de functie en organisatie. Soms is een diploma belangrijk, bij externe mobiliteit bijvoorbeeld. Kortom: Het Ervaringscertificaat is idealiter een impuls voor verdere ontwikkelstappen. Het A+O fonds Gemeenten subsidieert de inzet van EVC en EVP via de Impulsregeling als er minimaal acht medewerkers een EVC-/EVP-traject hebben afgerond. Zie voor voorwaarden en actuele informatie aeno.nl MEER WETEN? Meer informatie over EVC en de EVChofleveranciers staat op aeno.nl. Heeft u algemene vragen over EVC en/of EVP of wilt u weten of het geschikte instrumenten zijn voor uw organisatie? Neem dan contact op met onze onafhankelijke EVC-deskundige Joke Bergshoeff via 06 420 20 884 of joke@bergshoeffadvies.nl. KOSTEN EN SUBSIDIE De kosten van een EVC- of EVP-traject variëren tussen 1.500 en 2.000 euro. Voor het verzilveren van een certificaat rekent een opleidingsinstelling meestal ongeveer 150 euro. De eventuele extra reken- en taaltoetsen kosten 200 euro. ERVARINGSPROFIEL Naast het EVC is er ook het Ervaringsprofiel (EVP). Een EVP-traject heeft dezelfde opzet en methodiek als een EVC-traject, maar de meetlat is anders. Dat wil zeggen dat de competenties en vaardigheden die iemand aantoont niet vergeleken worden met een bestaande specifieke opleiding zoals bij EVC. WANNEER EVP? EVP is een geschikt instrument wanneer het aantonen van alle competenties en kwaliteiten van de persoon belangrijk zijn. Deze worden vastgelegd in een Ervaringsprofiel. Met dit document kan de medewerker met een loopbaanadviseur en/of leidinggevende verdere ontwikkel- of werkperspectieven in kaart brengen. EVP biedt dan een goed uitgangspunt voor loopbaanoriëntatie. Ook wordt EVP ingezet als er een meetlat is anders dan een erkend diploma. Bij de Regionale Uitvoeringsdiensten is EVP bijvoorbeeld ingezet om te onderzoeken in hoeverre iemand voldoet aan bepaalde functie eisen. Deze eisen zijn vastgesteld op basis van landelijke kwaliteitscriteria. Die vormen de EVP-meetlat. Na het EVP-traject weten medewerkers wat ze eventueel nog moeten bijleren. 18

ED VAN ZOOLINGEN, ONDERHOUDSMONTEUR POMP EN GEMALEN, AFDELING WIJKBEHEER & ONDERHOUD, SECTOR OPENBARE RUIMTE, GEMEENTE ZAANSTAD Helaas kan ik na 17 jaar het werk als onderhoudsmonteur bij Pomp en Gemalen fysiek niet meer aan. Daarom wil ik daar graag toezichthouder worden, maar voor die functie heb je een mbo-3 niveau nodig. Dankzij EVC heb ik kunnen aantonen dat ik dat niveau heb. Ik heb zelfs de competenties om mbo-4 te halen! Ik vond het bijzonder om te ontdekken dat ook mijn vrijwilligerswerk als bestuurslid van de speciaal club voor kleindieren daaraan heeft bijgedragen. Volgend jaar komt de functie van toezichthouder vrij, dus kan ik daarop solliciteren. Tot die tijd bouw ik daarvoor relevante ervaring op in een andere tijdelijke functie waarin ik veel regel en organiseer. 19

ZELFSTANDIG AAN DE SLAG MET MEESTERINJEWERK.NL De website www.meesterinjewerk.nl ondersteunt individuele gemeenteambtenaren om zelf sturing te geven aan hun loopbaan, persoonlijke ontwikkeling en vakmanschap. Alle medewerkers van gemeenten kunnen, zonder aanvullende kosten, gebruikmaken van de testen en instrumenten op Meesterinjewerk.nl. Zo vind je er de TalentSpiegel, e-learning modules en webinars en een vacaturezoeker. Ter inspiratie zijn er persoonlijke (video)verhalen van collega-ambtenaren. 20

JOYCE WIJNANDS-SIMONS, MEDEWERKER MOBILITEIT EN ONTWIKKELING, MOBILITEITSCENTRUM DE TALENTENCOACH EN WESTLANDSE SCHOOL, GEMEENTE WESTLAND Wij zetten Meesterinjewerk.nl regelmatig in bij onze loopbaantrajecten. Daarbij is het voor onze loopbaanadviseurs zeer welkom dat de website ook een gevalideerde test als de TalentSpiegel aanbiedt. We stimuleren medewerkers om ook zelfstandig aan de slag te gaan met Meesterinjewerk.nl. We attenderen hen via intranet op e-learning als het aanbod is vernieuwd. We zijn erg blij met het ruime aanbod want het is een goede aanvulling op onze live begeleiding en trainingen. Wat levert Meesterinjewerk.nl op? Met het introduceren van de site legt u de bal bij uw medewerkers. U stimuleert hen om zelfstandig aan de slag te gaan met hun ontwikkeling. Dit levert het meeste op als uw organisatie de site introduceert, hierover met hen in gesprek gaat en de ruimte en steun biedt om gewenste doorgroeimogelijkheden in gang te zetten. Van en door ambtenaren Het A+O fonds heeft Meesterinjewerk.nl in 2015 ontwikkeld in samenwerking met gemeenten. Dankzij hun input is Meesterinjewerk.nl een platform dat inspireert, informeert en medewerkers allerlei middelen biedt om na te denken over én te werken aan hun ontwikkeling en vakmanschap. Met dit aanbod kunnen zij het beste uit zichzelf en uit hun werk halen. HOE WERKT MEESTERINJEWERK.NL? Registreren Alle gemeenteambtenaren die gebruik willen maken van de testen en instrumenten op Meesterinjewerk.nl registreren zich eerst met hun werkmailadres. Daarna kunnen ze vrijuit aan de slag. Zonder dat er iemand met hen meekijkt over de schouder als ze dat niet willen. Tools en instrumenten Op de website kunnen medewerkers op elk gewenst moment van de dag gebruikmaken van het volgende aanbod: Korte zelftesten (van maximaal 15 minuten), zoals de Big 5 Self Assesment (persoonlijkheidstest), CarrièreKracht, Teamrollen en de Beroepenverkenner. Gevalideerde assessments zoals de TalentSpiegel (zie hoofdstuk 2 in deze brochure) en de Loopbaanverkenner (zie kader op pagina 22). Deze instrumenten bieden medewerkers een completer inzicht in hun talenten en groeimogelijkheden dan de korte zelftesten die alleen een eerste indruk opleveren. Online Leren met webinars en e-learningmodules (vast en tijdelijk aanbod). De Vacaturezoeker die toegang geeft tot vacatures in het hele land. Een overzicht van regionale mobiliteitsnetwerken in Nederland. E-portfolio, de eigen digitale werkmap waarin medewerkers relevante documenten over de eigen opleiding, (werk)ervaring en vaardigheden bewaren. Daarvan kunnen ze naar eigen keuze onderdelen gebruiken voor het maken van een cv of een openbaar profiel. 21

In gesprek gaan over ontwikkeling en loopbaan Als medewerkers actief zijn op Meesterinjewerk.nl is hun privacy volledig gewaarborgd. Gemeenten kunnen niet monitoren welke medewerkers wat doen. Medewerkers bepalen dan ook zelf met wie ze bijvoorbeeld testresultaten of hun portfolio delen. Ze kunnen zelf het initiatief nemen om deze te bespreken met hun leidinggevende, P&O- of loopbaanadviseur. Of daartoe uitgenodigd worden. INTRODUCTIE IN DE ORGANISATIE Meesterinjewerk.nl biedt volop mogelijkheden om als ontwikkeltool in uw organisatie in te zetten. De ervaring leert dat veel medewerkers de site vinden na introductie van hun werkgever. De site levert het meeste op als deze onderdeel is van uw HR-beleid: 1 Bekijk de site goed en bepaal hoe deze (of welke onderdelen ervan) past in het HR- en ontwikkelbeleid van uw organisatie. Hoe kan de site uw medewerkers daarbij stimuleren om werk te maken van hun ontwikkeling? 2 Informeer het management over de mogelijkheden van de site. Bespreek met hen hoe zij de site (of bepaalde onderdelen ervan) kunnen inzetten in hun gesprek met medewerkers en/of het team. 3 Informeer en enthousiasmeer medewerkers over de site. Zorg ervoor dat de site onder de aandacht blijft bij uw medewerkers door maandelijks een aspect van de site te belichten. 4 Zorg dat medewerkers in gesprek kunnen met zowel HR als hun leidinggevende. Bijvoorbeeld als ze naar aanleiding van het gebruik van de site loopbaangesprekken willen voeren. Of hun ontwikkelplannen willen bespreken en wellicht ondersteuning nodig hebben bij vervolgstappen. LOOPBAANVERKENNER Naast de TalentSpiegel biedt Meesterinjewerk.nl ook de LoopbaanVerkenner aan. Voor de LoopbaanVerkenner geldt dat er aanvullende kosten in rekening worden gebracht. Het instrument is vooral interessant als de medewerker wil weten welke andere banen en beroepen passen bij zijn profiel en hoeveel en welke actuele vacatures er daarvan zijn. De LoopbaanVerkenner biedt in vergelijking met de TalentSpiegel meer handvatten bij het zoeken naar een andere baan. GESPREK OVER RAPPORTAGE Bij de LoopbaanVerkenner hoort altijd een uitgebreid gesprek over de rapportage met een loopbaanadviseur van Matchcare (de maker van de LoopbaanVerkennner). Als u vaker de LoopbaanVerkenner wilt inzetten, kan u een eigen loopbaanadviseur laten certificeren om het gesprek te voeren, waardoor de kosten van de Loopbaan- Verkenner lager worden. Het A+O fonds biedt twee keer per jaar een certificeringstraining aan waar gemeentelijke loopbaanadviseurs gratis gebruik van kunnen maken. Ze volgen dan eerst de certificeringstraining voor de TalentSpiegel en daarna de certificeringstraining van een dag voor de LoopbaanVerkenner. KOSTEN EN SUBSIDIE Aan het gebruik van de LoopbaanVerkenner zijn aanvullende kosten verbonden. De kosten per afname bedragen 155 als uw organisatie zelf de gesprekken doet en 395 per afname exclusief BTW als Matchcare het gesprek voert. Gemeenten die geen gebruik kunnen maken van de certificeringstrainingen van het A+O fonds kunnen deze zelf lokaal of regionaal organiseren. De kosten daarvan zijn deels subsidiabel via de Impulsregeling. Zie aeno.nl voor de voorwaarden. 22

Ondersteuning A+O fonds Om de site onder de aandacht van uw medewerkers te brengen, kunt u gebruikmaken van de communicatiekit van het A+O fonds: een logo, banners voor intranet (in diverse formaten) en het animatiefilmpje Maak kennis met Meesterinjewerk.nl Zie: aeno.nl. Voor een feestelijke introductie biedt het A+O fonds ook verschillende evenementen en workshops aan. Bijvoorbeeld het interactieve theaterstuk De Roadshow. MEER WETEN? Wilt u slim gebruik maken van Meesterinjewerk.nl? We gaan graag in gesprek over welke vorm het beste past bij uw organisatie. Neem contact op met Lena Tiemersma via meesterinjewerk@aeno.nl of (070) 76 30 030. ROB DROST, BAG BEHEERDER, GEMEENTE WESTLAND Op mijn werk vond ik het lastig om mijn collega s op hun verantwoordelijkheden aan te spreken. De TalentenCoach adviseerde me toen om Meesterinjewerk.nl te raadplegen. Daar vond ik het webinar Samenwerken en overleggen. Dat heb ik in alle rust thuis bekeken, want op mijn werk heb ik het te druk daarvoor. Tussendoor heb ik de video ook nog stopgezet zodat er tijd was voor een bakkie koffie. Ik vind e-learning een efficiënte methode, want de tips en trucs die ik daar kreeg pas ik inmiddels succesvol toe in mijn werk. 23

SAMEN IN ACTIE TIJDENS DE MEESTER IN JE WERK-WEEK Het A+O fonds organiseert elk jaar in de derde week van november de Meester in je Werk-week. Deze landelijke actieweek staat volledig in het teken van loopbaan, persoonlijke ontwikkeling en vakmanschap. Wilt u als werkgever het belang en plezier van werken aan je ontwikkeling laten zien? Doe dan met ons mee en organiseer uw eigen lokale of regionale Meester in je Werk-week. 24

NANNIE DORST, AMBTENAAR REPRESENTATIE KABINET, GEMEENTE SCHOUWEN-DUIVELAND Ik vond het super dat we uit zoveel leuke workshops konden kiezen tijdens de Week van de Zeeuwse mobiliteit. Mijn keus voor de werkgroep pitchen was snel gemaakt. Dat is toch een trend van de laatste jaren. Het bleek nog niet zo eenvoudig om jezelf in 1 minuut te presenteren. Na afloop kreeg je tips en feedback van de trainer en de andere deelnemers. Dat was een hele leuke wisselwerking. Daarbij was het ook inspirerend dat er collega s bijzaten van andere organisaties zoals het Waterschap en andere gemeenten. Dat is handig voor mijn netwerk. Wat levert het op? Een week lang gaan alle gemeenteambtenaren aan de slag met hun loopbaan, vakmanschap en persoonlijke ontwikkeling. Door het onderwerp op de agenda te zetten, laat u zien dat u investeert in uw medewerkers. Het maakt bovendien meer los doordat vele gemeenten er tegelijkertijd mee bezig zijn. Ook krijgen veel medewerkers tijdens de landelijke week extra mogelijkheden om te netwerken omdat gemeenten hun deuren openzetten voor ambtenaren uit andere organisaties. Succes In 2016 deden meer dan honderd gemeenten mee aan de week. Naast hun eigen activiteiten konden gemeenten gebruik maken van een aanbod van ruim honderdvijftig verschillende trainingen, workshops en activiteiten die het A+O fonds beschikbaar stelde. Heel veel enthousiaste gemeenteambtenaren maakten hiervan gebruik. Dat maakte van de Meester in je Werk-week een groot succes. PROGRAMMA Tijdens de week maakt u een programma van een dag, meerdere dagen of de hele week. De keuze is aan u. Het A+O fonds ondersteunt met een menukaart met honderdvijftig verschillende trainingen, workshops en activiteiten. Het aanbod varieert van een workshop over de TalentSpiegel, Baas in eigen Loopbaan, EVC maar ook Design Thinking, LinkedIn, begrijpelijk schrijven, het laten maken van een mooie profielfoto met Zet jezelf in Beeld. Elke gemeentelijke organisatie kan, zonder aanvullende kosten, minimaal één workshop aanvragen. Inspiratiegids Om u verder te inspireren, heeft het A+O fonds een gids samengesteld met de programma s die andere gemeenten en regio s in 2016 tijdens de Meester in je werk-week hebben uitgevoerd, zoals trainingen over pitchen en leidinggeven, workshops Maken van een onderscheidend cv/cv-check, social media, kennismaken met scrum, het maken van een e-portfolio etc. De gids kunt u downloaden via aeno.nl. 25

MARJA KAMERMANS, P&O ADVISEUR, GEMEENTE SCHOUWEN-DUIVELAND Aan de Week van de Zeeuwse mobiliteit deden 631 enthousiaste ambtenaren mee. De theatershow, masterclass en 21 workshops waren volledig volgeboekt. We hebben zo n gevarieerd programma kunnen opzetten omdat we de week samen met de 29 organisaties die zijn aangesloten bij het mobiliteitsnetwerk WerkenVoorZeeland hebben georganiseerd. Dankzij deze schaalvergroting maken we het verschil. Eenieder leverde een aandeel in de vorm van een workshop, een mooie ruimte of de bolus bij de koffie. De week heeft echt een beweging in gang gezet. De loopbaangesprekken die we aanboden zaten dan ook bommetje vol. INTRODUCTIE IN DE ORGANISATIE Om de week tot een succes te maken, zijn de volgende stappen belangrijk: 1 Zorg voor draagvlak voor dit evenement bij gemeentesecretaris, management en HR-afdeling zodat de nodige tijd en financiële middelen worden vrijgemaakt. 2 Reserveer de week in uw HR-jaarplannen. 3 Bepaal wie de contactpersoon naar het A+O fonds wordt en wie de week intern coördineert. 4 Informeer en enthousiasmeer uw medewerkers ruim van tevoren over de week en het programma. 5 Laat tijdens de week in de organisatie zien wat er allemaal gebeurt en welke energie dat losmaakt. Foto s, filmpjes, tekeningen, columns, vlogs maar ook de zeepkist. Zorg dat het bruist! 6 Laat medewerkers weten hoe zij na afloop van de week een follow-up kunnen geven aan hun loopbaanontwikkeling en vakmanschap en hoe de organisatie dit onderwerp ook gedurende het jaar op de agenda houdt. Ondersteuning A+O fonds Om de week goed voor te kunnen bereiden, organiseert het A+O fonds jaarlijks een kick-off bijeenkomst in april/mei. Daar ontmoet u andere enthousiaste deelnemers en krijgt u handvatten voor het opzetten van de week. Naast hun eigen activiteiten kunnen gemeenten gebruik maken van een breed aanbod aan trainingen, workshops en activiteiten die het A+O fonds beschikbaar stelt via een menukaart. KOSTEN EN SUBSIDIE De tijdsinvestering van de interne/gemeentelijke projectleider is subsidiabel via de Impulsregeling. Soms geldt dat ook voor workshops die u in die week organiseert. Voor meer informatie zie aeno.nl MEER WETEN? Wilt u meer weten of wil uw organisatie voortaan meedoen? Neem contact op met Fred Jansen via Fred.Jansen@aeno.nl of (070) 76 30 023. Het A+O fonds houdt u daarna op de hoogte van onze ondersteuning en aanbod voor de Meester in je Werk-week. 26

HARRY DAVIDSE, HOOFD VAN HET UITVOERINGSBEDRIJF OPENBARE RUIMTE, GEMEENTE SCHOUWEN-DUIVELAND Er verandert zoveel in het werk, dan is het belangrijk dat je bijblijft. Dat geldt voor mij en ook voor mijn mannen. Daarom heb ik ze in ons wekelijks overleg gestimuleerd om naar een of meerdere workshops te gaan. Dat hebben verschillende medewerkers en ikzelf ook gedaan. We kwamen er allemaal vol inspiratie van terug. Het was die week een belangrijk onderwerp waarover werd gesproken bij de koffieautomaat. Ik ben ervan overtuigd dat er volgend jaar nog meer collega s meedoen. 27

Stichting A+O fonds Gemeenten Fluwelen Burgwal 58 Postbus 11560 2502 AN Den Haag 070 7630030 secretariaat@aeno.nl www.aeno.nl Uitgave november 2017