De zomer in volle gang: toename e-bike ongevallen, het grijze imago van de e-bike neemt af. Ongevallenoverzicht 25 juli 2018 1
De zomer is in volle gang: toename e-bike ongevallen! In de zomermaanden trekt de Nederlander er massaal uit op de fiets, e-bike, brom- en snorfiets. Voor STAR een reden om in de ongevallencijfers te duiken. Wat blijkt: het aantal verkeersslachtoffers onder e-bikers stijgt harder dan fietsers (mede ingegeven door de stijgende verkoop van e-bikes) terwijl de e-biker zich veiliger gedraagt. 350 300 250 200 150 100 50 0 Januari Verkeersslachtoffer op e-bike eerste maanden van 2017 en 2018 STAR ongevallendatabae Februari Maart April Mei Totaal 5 mnd 2017 2018 Januari Februari Maart April Mei Totaal 5 mnd 2017 35 38 66 56 75 270 2018 52 44 41 76 128 341 Leeftijd verkeersslachtoffers naar type fiets 2017 2018 12% Verkeersslachtoffers leeftijd versus type fiets STAR ongevallenbestand 2014-2017 8% 6% 4% 2% 000 002 004 006 008 010 012 014 016 018 020 022 024 026 028 030 032 034 036 038 040 042 044 046 048 050 052 054 056 058 060 062 064 066 068 070 072 074 076 078 080 082 084 086 088 090 092 094 096 098 In bovenstaande grafiek is een vergelijking gemaakt tussen verkeersslachtoffers voor de verschillende type fietsen. In deze vergelijking is de e-bike naast de gewone fiets, brom- en snorfiets gezet. Het verschil tekent zich duidelijk af. Het grootste aandeel verkeersslachtoffers onder e-bikers valt in de hogere leeftijdsklasse (vanaf 45-50 jaar). Daarmee verschilt het sterk met de gewone fiets en brom/snorfiets, die juist een daling laten zien vanaf 50 jaar. Dit is een bekend gegeven dat al eerder is geconstateerd, de e-bike maakt oudere mobieler. Toch lijkt het erop dat het grijze imago minder wordt, althans als naar de slachtoffergegevens wordt gekeken. Er is inmiddels een kleine stijging zichtbaar rond de leeftijd van 16 jaar. Daarmee lijkt de e-bike zich, qua verkeersslachtoffers, aan te sluiten op de grote piek bij brom/snorfiets vanaf 16 jaar en de piek bij fiets vanaf 12 jaar. 2
Verkeersslachtoffers naar moment (dag & tijd) versus type fiets 2 Slachtoffers per uur van dag versus type fiets 18% 16% 14% 12% 8% 6% 4% 2% Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag Zaterdag Zondag Bromfiets 14% 16% 16% 17% 16% 12% 9% Snorfiets 15% 15% 15% 17% 16% 12% E-bike 16% 17% 16% 18% 15% 8% Fiets 15% 16% 16% 17% 15% 12% Kijkend naar de verdeling van het aantal verkeersslachtoffers over de dagen van de week (bovenstaande grafiek), is een opvallend verschil te zien. Namelijk dat, ten opzichte van de andere fiets typen, e-bikers meer op een werkdag en minder in het weekend bij ernstige ongevallen zijn betrokken. Ook de verdeling van de uren over de dag geeft een iets anders beeld. E-bikers zijn het meeste in middag (13:00 16:00u) bij ernstige ongevallen betrokken en minder in de avonduren. Het slachtoffer patroon van e-biker volgt in hoofdlijnen het patroon van de andere fiets typen, maar heeft ook duidelijk een eigen profiel. Een mogelijke verklaring kan het hoge gebruik zijn van de e-bike door ouderen die minder gebonden zijn aan vaste school- en werktijden en door-de-week ook meer tijd hebben voor andere bestedingen. 14% Slachtoffers per uur van dag versus type fiets 12% 8% 6% 4% 2% 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 Bromfiets 1% 1% 1% 1% 1% 1% 3% 5% 6% 4% 3% 3% 5% 5% 6% 8% 9% 8% 6% 5% 3% 3% 2% Snorfiets 2% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 4% 6% 4% 4% 5% 6% 7% 8% 8% 9% 8% 6% 5% 4% 3% 3% 2% E-bike 1% 4% 7% 6% 6% 7% 6% 12% 12% 8% 4% 3% 1% 1% 1% Fiets 1% 1% 1% 1% 1% 5% 9% 5% 5% 6% 6% 7% 9% 9% 9% 8% 5% 4% 3% 2% 2% 1% 3
Verkeersslachtoffers onder mannen en vrouwen Verkeersslachoffers man/vrouw versus type fiets Snorfiets Fiets E-bike Bromfiets 2 3 4 5 6 7 8 Bromfiets E-bike Fiets Snorfiets Vrouwelijk 31% 6 48% 38% Mannelijk 69% 4 52% 62% Vrouwelijk Mannelijk Kijkend naar de verdeling man-vrouw is te zien dat ook hier een ander slachtoffer patroon onder e- bikers geldt. Opmerkelijk is dat vooral vrouwen meer slachtoffer zijn. Dit terwijl bij andere fiets typen het juist de mannen zijn die de meerderheid vormen, zeker als het gaat om de brom- en snor-fiets. Wordt de leeftijd van e-bikers in detail bekeken (onderstaande grafiek, links) is direct de scheve verdeling tussen mannen en vrouwen te zien. Bij de gewone fiets (onderstaande grafiek, rechts) is het verschil veel kleiner, zeker vanaf 50 jaar. Een mogelijke reden kan zijn dat vrouwen eerder kiezen voor elektrische ondersteuning dan mannen en misschien zelfs juist daardoor meer gaan fietsen. Deze informatie is relevant voor de een gerichte communicatie over het verkeersveilig gebruik van de e-bike in het verkeer. Verkeersslachtoffers e-bike: man/vrouw versus leeftijd STAR ongevallenbestand 2014-2017 Verkeersslachtoffers fiets: man/vrouw versus leeftijd STAR ongevallenbestand 2014-2017 60 300 50 250 40 200 30 150 20 100 10 50 0 0 000 004 006 008 010 012 014 016 018 020 022 024 026 028 030 032 034 036 038 040 042 044 046 048 050 052 054 056 058 060 062 064 066 068 070 072 074 076 078 080 082 084 086 088 090 092 094 097 099 096 094 092 090 088 086 084 082 080 078 076 074 072 070 068 066 064 062 060 058 056 054 052 050 048 046 044 042 040 038 036 034 032 030 028 026 024 022 020 018 016 014 012 010 008 006 004 002 000 Vrouwelijk Mannelijk Mannelijk Vrouwelijk 4
Oorzaak van het ongeval Ook is gekeken naar wie de veroorzaker is van het ongeval (onderstaande grafiek, links). Te zien is dat de verschillende fiets typen meestal niet als veroorzaker zijn geregistreerd. Onderling is wel een verschil te zien. De brom- en snorfiets zijn drie keer zo vaak als veroorzaker aangemerkt. De e-biker gedraagt zich het meest veilig. Wordt naar de aard van het ongeval gekeken zijn weinig verschillen te zien tussen de fiets typen. Wel valt op dat de e-bike en de fiets minder vaak betrokken zijn bij een eenzijdig ongeval en een ongeval met vast voorwerp. Mogelijk dat het snelheidsverschil hier een rol speelt of het verschil in leeftijdsgroepen, meer jongeren op de brom- en snorfiets. Ook kan dit een gevolg zijn van een voorzichter en daarmee veiliger gedrag van de e-biker. Verkeersslachtoffers veroorzaker versus type fiets Verkeersslachtoffers naar aard ongeval versus type fiets 10 7 9 6 8 7 5 6 4 5 3 4 3 2 2 Veroorzaker Niet veroorzaker Bromfiets 27% 73% Snorfiets 3 7 E-bike 9 Fiets 12% 88% Geparkeerd Dier Eenzijdig Flank Frontaal Kop/staart Los voorwerp Vast voorwerp Voetganger voertuig Bromfiets 1% 16% 52% 14% 2% 6% 2% 6% 1% Snorfiets 16% 57% 11% 3% 3% 2% 6% 2% E-bike 11% 63% 11% 4% 3% 4% 2% 1% Fiets 1% 9% 61% 14% 3% 4% 4% 2% 1% Ongevallenlocaties Voor de ongevallenlocaties is gekeken naar de wegsituatie (kruispunt wegvak) en snelheidslimiet op de ongevalslocatie. Ook hier zijn de onderlinge verschillen tussen de fiets typen klein. Bij de wegsituaties is te zien dat de rechte weg bij e-bikers relatief minder vaak tot slachtoffers leidt en de rotonde en 3-taks kruisingen juist meer. Bij de snelheidslimieten valt het kleinere aandeel op van de e-bike op de 50 km/u-wegen. Verkeersslachtoffers per wegsituatie versus type fiets Slachtoffers maar maximum snelheid versus type fiets 45% 8 4 7 35% 6 3 5 25% 4 2 3 15% 2 5% Bocht Rotonde Kruispunt, 3 takken Kruispunt, 4 takken Rechte weg Bromfiets 7% 5% 17% 32% 39% Snorfiets 5% 6% 17% 35% 37% E-bike 4% 11% 21% 33% 3 Fiets 4% 9% 19% 33% 34% Snorfiets E-bike Bromfiets Fiets 15 km/h (stapvoets) 30 km/h 50 km/h 60 km/h 70 km/h 80 km/h Bromfiets 2 67% 7% 1% 5% Snorfiets 24% 69% 4% 3% E-bike 1% 26% 56% 7% Fiets 23% 64% 8% 1% 5% Bromfiets Snorfiets Fiets E-bike 5
Verkeersongevallenkaart met e-bikers Op onderstaande ongevallenkaart met e-bikers valt de concentratie van ongevallen in en rond stedelijke gebieden op. Uit de ongevallencijfers blijkt ook dat 78% van de slachtoffers onder e-bikers binnen de bebouwde kom vallen. Dit lijkt erop te duiden dat de e-bike een steeds belangrijkere rol krijgt in ons dagelijks verkeer en roept de vraag op of ons verkeerssysteem (weg en overige verkeersdeelnemers) hiervoor klaar is? Kaart met verkeersongevallen waarbij een e-bike is betrokken en de exacte locatie bekend is (7 van de ongevallen) naar afloop. Bron: STAR ongevallendatabase vanaf 1-1- 2014 tot 6 juli 2018 Zie de actuele kaart op http://star-verkeersongevallen.nl 6