Je eigen nieuwjaarsbrief Doelgroep Eerste, tweede, derde graad Aard van de activiteit De leerlingen schrijven zelf een nieuwjaarsbrief voor hun ouders. Vooraf Verzamel allerhande nieuwjaarsbrieven: tekstjes die je de voorbije jaren gebruikte, je eigen nieuwjaarsbrief van vroeger toen je in hetzelfde leerjaar zat als je leerlingen nu, nieuwjaarsbrieven van je eigen kind(eren) of doopkind(eren),... Ga ook bij collega s te rade. Zorg ervoor dat je verschillende soorten nieuwjaarsbrieven hebt. Bijvoorbeeld: - een echte brief naast een nieuwjaarsbrief in dichtvorm (op rijm); - een serieuze brief naast een grappige brief; - een plechtige brief met hoogdravende wensen in lange zinnen en moeilijke woorden (zoals kinderen het nooit zelf zouden schrijven) naast een nieuwjaarsbrief op kindermaat. Als je ervoor kiest om voor de ouders geen gedrukte nieuwjaarsbrief te gebruiken, voorzie dan een moment waarop de leerlingen hun nieuwjaarsbrief zelf kunnen knutselen. Doe dit bijvoorbeeld tijdens een les muzische vorming. Sta even stil bij de thuissituatie van de leerlingen (gescheiden ouders, ouders die geen Nederlands begrijpen,...) en bedenk vooraf hoe je bepaalde problemen kan opvangen. Doelstellingen De leerlingen schrijven een brief aan een bekende volwassene om een persoonlijke boodschap over te brengen. De leerlingen beleven plezier aan het schrijven. De leerlingen verzorgen hun tekst, rekening houdend met handschrift, lay-out en gekende spellingsafspraken en -regels. De leerlingen zijn bereid om na te denken over hun schrijfgedrag en om schrijfconventies na te leven. Materiaal Geschreven nieuwjaarsbrieven (zie vooraf) Per leerling: onbeschreven nieuwjaarsbrief, eventueel zelfgemaakt ET 4.3 ET 4.8 ET4.7 ET 4.8 61
Lesverloop Introductie In groepjes Vertel de leerlingen dat je allerlei nieuwjaarsbrieven verzameld hebt. Verdeel de nieuwjaarsbrieven over verschillende groepjes leerlingen en vraag ze om de gekregen nieuwjaarsbrief te lezen en in hun groepje te bespreken: Zouden jullie deze brief graag voorlezen met nieuwjaar? Waarom (niet)? Noteer deze vraag op het bord. Klassikaal Laat één leerling van elk groepje de nieuwjaarsbrief tonen en voorlezen aan de rest van de klas, zodat elke leerling weet wat er in elke nieuwjaarsbrief staat. Bespreek vervolgens met de leerlingen: - Welke van deze nieuwjaarsbrieven vind je de leukste? Waarom? - Wat staat er in een nieuwjaarsbrief? Wat komt telkens terug? (nieuwjaarswensen, goede voornemens voor het nieuwe jaar,...) Noteer dit kort op het bord. - Geven deze brieven goed weer wat jullie zelf voelen? Of zou je aan je ouders iets anders willen wensen / beloven? Of zou je het anders willen verwoorden? 62 Stel voor aan de leerlingen om voor de ouders een persoonlijke nieuwjaarsbrief te schrijven. - Zouden jullie ouders dat leuk vinden? - Vinden jullie het zelf een goed idee? - Hoe zou je dat aanpakken? Laat leerlingen die al een idee hebben, vertellen hoe zij het willen doen. Zo brengen ze andere leerlingen misschien ook op ideeën. Opmerking Laat voor de andere nieuwjaarsbrieven (aan peter, meter, grootouders,...) eventueel wel een bestaande tekst kopiëren, maar laat de leerlingen kiezen tussen een aantal leuke tekstjes. Individueel/ In duo s Verdeel de leerlingen in heterogene duo s: de leerlingen schrijven individueel een nieuwjaarsbrief, maar kunnen altijd raad vragen aan hun partner. De duo s mogen ook samen aan één nieuwjaarsbrief werken. Laat ze daarin vrij. De leerlingen schrijven eerst een kladversie. Kern
L O O P O N D E R T U S S E N R O N D E N O N D E R S T E U N WA A R N O D I G. Ga eerst langs bij leerlingen die niet weten hoe eraan te beginnen. Tast eerst mondeling af wat de leerling wil schrijven. - Vertel eens: wat wil jij je ouders graag wensen? Hoe zou je dat kunnen opschrijven? Schrijf dat al eens op. - Wil je je ouders ook iets beloven? Wat wil je volgend jaar beter doen? Grijp terug naar de besproken voorbeelden: - Wat vind je een mooi stukje? Misschien kan je dat overnemen of een beetje veranderen? Zoek mee als leerlingen even niet meer weten hoe het verder moet. - Heb je het al besproken met je schrijfpartner? - Wat heb je al geschreven? Lees eens voor. - Heb je al eens gekeken naar wat er op het bord staat? - Misschien kan je (...)? Stel je bij het lezen van de brieven op als geïnteresseerde lezer en geef veel positieve feedback. - Dat is een mooie wens. - Je ouders zullen blij zijn als ze dat horen. Zie ook deel 1, p. 20 Tijdens het proces kan je het werk even stilleggen en leerlingen die dat willen, een stukje uit hun nieuwjaarsbrief laten voorlezen. Als de leerlingen klaar zijn met de eerste versie van hun nieuwjaarsbrief, geef je ze de opdracht om de nieuwjaarsbrief van hun partner goed na te lezen. Ze gaan daarbij onderstaande aspecten na. Noteer deze op het bord of maak er een werkblaadje van. Pas de formulering aan de leeftijd van je leerlingen aan. Inhoud: - Begrijp je alles wat er staat? Zo niet, zet een vraagteken bij wat je niet begrijpt en vraag straks uitleg. Vorm: - Is het een brief? Dit wil zeggen: is er een aanspreking? Is er een afsluiting? Staat de datum erop? Zo niet, zet een kruisje waar het vergeten is. - Zie je schrijffoutjes? Duid ze aan, maar verbeter ze niet zelf. De leerlingen verbeteren hun eerste versie zelf, met de hulp van hun schrijfpartner. Haal de tekstjes daarna op om ze zelf nog eens na te kijken. Voor een nieuwjaarsbrief mag je een hoge mate van correctheid nastreven. 63
Afsluiting Individueel De leerlingen schrijven hun verbeterde tekst netjes over op de zelfgemaakte of gedrukte nieuwjaarsbrief. 64
Voorbeeld tweede leerjaar vierde leerjaar vierde leerjaar 65
Andere mogelijkheden Eerste graad Op vormelijk vlak heb je, naast de klassieke nieuwjaarsbrief, verschillende mogelijkheden die vooral interessant zijn voor de eerste graad. Enkele suggesties: - De leerlingen schrijven Ik wens je en wat ze hun ouders precies allemaal wensen op strookjes papier. Deze strookjes worden opgerold in een ballon gestopt. De ballon wordt (vlak voor nieuwjaar) opgeblazen. De ouders prikken de ballon stuk en... alle wensen komen tevoorschijn! - De leerlingen kleven een groot hart (of een zon, een bloem, een huisje,...) waar allemaal deurtjes uit geknipt zijn, op een blad papier. Achter elk deurtje staat een zelf bedacht en geschreven boodschapje voor de ouders. - De leerlingen schrijven hun nieuwjaarswensen op strookjes papier (in verschillende kleuren) en maken er een collage mee. Daar kunnen ook foto s, prenten (uit tijdschriften), tekeningen,... bij geplakt worden. - De leerlingen knutselen een ogenblik : ze kleven ogen op een leeg conservenblik. In dit blik zit een opgerolde nieuwjaarsbrief, waarin de leerlingen schrijven waarvoor ze hun ouders graag een ogenblik tijd wensen in het nieuwe jaar. Andere gelegenheden De leerlingen kunnen zelf een brief schrijven voor moeder- of vaderdag. 66 ICT Leerkrachten of leerlingen die handig zijn met de computer kunnen zelf een nieuwjaarsbrief ontwerpen. Ze kunnen bijvoorbeeld een mooie foto bewerken en er sneeuwvlokjes aan toevoegen. Voorwaarde is wel dat je over een goede printer beschikt, zodat je ook een mooie afdruk kan maken. Leerlingen die hun nieuwjaarsbrief willen laten rijmen, kunnen gebruik maken van digitale rijmmachines, bijvoorbeeld <www.rijmwoorden.nl>. Je geeft een woord in en je krijgt een lijstje van alle mogelijke Nederlandstalige rijmwoorden.