Trends en uitdagingenbijde medicamenteuze behandeling van kanker Apr Tine Van Nieuwenhuyse UZ Leuven ACHTERGROND - Veelbelovende evolutie - Nieuwe uitdagingen: Verantwoor delijkheid bij de patiënt? Nieuwe innovatieve therapieën Kennis bij zorgverleners? Multidiscipli naire werking Organisatie van zorg? 1
INHOUD Trends in de medicamenteuze behandeling van kanker Nieuwe uitdagingen Conclusies & discussie 23/11/2015 3 Trends in behandeling van kanker Inleiding: 23/11/2015 4 2
Trends in behandeling van kanker Enkele cijfers: 2014 59.010 bereidingen in de apotheek 3.534 patiënten met een IV behandeling o 70 commercieel beschikbare IV behandelingen 1.500 patiënten op orale antikankertherapie o54 commercieel beschikbare OAK (orale anti kankertherapieën) 23/11/2015 5 Trends in de behandeling van kanker Werking: Weinigselectieve werking Mechanisme: meestal via interferentie met de celcylus Vb paclitaxel Target specifieke werking Mechanisme: zeer specifieke werkingsmechanismen Vb imatinib Target specifieke werking Gebruik maken van eigen immuunsysteem Mechanisme: zeer specifieke werkingsmechanismen Vb ipilimumab 23/11/2015 6 3
Trends in de behandeling van kanker Werking: 23/11/2015 7 Trends in de behandeling van kanker Werking: 747 verschillende targets 87 moleculaire klassen HanahanD et al Cell2007, cosmic 23/11/2015 8 4
Trends in de behandeling van kanker Nevenwerkingen: Remmenvaak ook de deling van gezonde (snel) delende cellen Haaruitval Gastro-intestinale NW Hematologische NW Vermoeidheid Smaakverandering Target specifieke Dermatologische NW Gastro-intestinale NW Pulmonale Hypertensie Target specifieke Auto-immuun nevenwerkingen 23/11/2015 9 Trends in de behandeling van kanker Toediening: Parenteraal>>> orale toediening Voornamelijk toediening in het ziekenhuis via (dag)opname Oraal >>> parenterale toediening Voornamelijk thuis in te nemen door patiënten Frequent langdurige toediening 23/11/2015 10 5
Trends in behandeling van kanker Enkele cijfers: Aantal iv bereidingen in de apotheek (exclusief mab) 70000 60000 50000 40000 30000 20000 10000 0 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 58072 58596 59434 57934 58086 59987 59146 59010 Cijfers UZ Leuven, 2014 23/11/2015 11 Trends in behandeling van kanker Enkele cijfers: Aantal patiënten op orale antikankerbehandeling 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 2011 2012 2013 2014 Cijfers UZ Leuven, 2014 23/11/2015 12 6
Trends in de behandeling van kanker Kostprijs: Nieuwe behandeling hebben vaak een hoge kostprijs 23/11/2015 13 Trends in behandeling van kanker Enkele voorbeelden: Prijs/vial Dosis/gift Prijs /gift Prijs /volledige therapie Ipilimumab (yervoy) 4505/50 mg- 18.020/200 mg 3 mg/kg 22.525 90.100 Prijs/tablet Dosis/dag Prijs /dag Prijs /maand Sorafenib (Nexavar) Lenalidomide (Revlimid) Pomalidomide (Imnovid) 35/200 mg 2 x 400 mg/dag 140 3.565 264/25 mg 25 mg/dag 264 5.544 494.5 /4 mg 4 mg/dag 494,5 10.377 BCFI, via www.bcfi.be, 26/02/2015; RIZIV, via www.riziv.be, 26/02/2015 23/11/2015 14 7
Trends in de behandeling van kanker Samenvattend: Opkomst van innovatieve behandelingen Confrontatie met specifieke nevenwerkingen Meer orale therapieën Meer ambulante therapieën Nieuwe behandeling met vaak een hoge kostprijs 23/11/2015 15 Uitdagingen in oncodiëtetiek Levenskwaliteit Voedingscoach kanker cachexie,,, Omgaan met nevenwerkin gen mucositis Smaak verandering Multidiscipli naire zorg 23/11/2015 16 8
Uitdagingen in oncodiëtetiek Organisatie van zorg Levenskwaliteit Voedingscoach kanker cachexie Omgaan met innovatieve therapieën,,, Omgaan met nevenwerkin gen mucositis Verantwoord elijkheid bij de patiënt Smaak verandering Alternatieve behandelingen Multidiscipli naire zorg Kennis bij zorgverleners interacties Rol van voeding Slikproblemen 23/11/2015 17 MAG Pletten bij slikproblemen? Is er een rol van voeding bij inname orale antikankertherapieën? 23/11/2015 18 9
Farmacokinetiek (PK) DEFINITIE: Het proces van absorptie, distributie, metabolisatie en excretie wat het lichaam met het geneesmiddel doet A Opname (absorptie) D Verdeling in het lichaam (distributie) M Omzetting door het lichaam (metabolisme) E Uitscheiding (excretie) 19 Widmeret al, Levequeet al, Paci et al, Bannahet al 23/11/2015 19 Mag pletten bij slikproblemen? Een voorbeeld: capecitabine(xeloda) pazopanib(votrient) FigadaptedfromChaigneauL et al Ann Oncol2008 Snellere meer uitgesproken absorptie Hogere Cmax bij geplette tabletten Geen significant verschil in AUC FigadaptedfromHeat et al investnew Drugs 2012 Oplossen is cruciale stap bij absorptie pazopanib Hogere Cmax bij geplette tabletten Significant verschil in AUC Meer nevenwerkingen, meer verstoorde leverfunctie ChaigneauL et al Ann Oncol2008; Heat et al InvestNew Drugs 2012 20 23/11/2015 20 10
Farmacodynamiek(PD) Definitie De interactievan het geneesmiddelen de receptoren verantwoordelijk voorhet effect in het lichaam wat het geneesmiddel met het lichaam doet Hanahanet al Cell2011 21 23/11/2015 21 Farmacodynamiek(PD) Receptoren Target/site voor het effect van geneesmiddelen Sleutel/slot of induced-fit model Dynamische en flexibele interactie Agonisme(faciliteren van effect) Antagonisme(remmen van effect) Affiniteit: mate van binding aan de receptor Selectiviteit: specifieke affiniteit voor bepaalde receptoren (vs andere) 23/11/2015 22 11
Geneesmiddelen interacties MYTHE? REALITEIT? 23/11/2015 23 Geneesmiddelen interacties Soorten interacties: Chemische interacties Fysische interacties Belangrijke metabole sites van interacties : Cytochroom P450 enzymes Pgp(= p-glycoproteine, =ABCB1) BCRP (= breast cancer resistant protein) OATP (organic anion transporting polypeptide) Additief effect Synergistisch effect Antagonisme 23/11/2015 24 12
Geneesmiddelen interacties Gevolg van interacties: Toename therapeutisch effect en/of nevenwerkingen Afname therapeutisch effect en/of nevenwerkingen Unieke respons die niet optreedt als GM alleen toegediend wordt Interacties tussen: GM -GM GM voeding GM voedingssupplement/kruiden belang van een volledig thuistherapie overzicht (inclusief OTC (over the counter) medicatie, voedingssupplementen en kruiden) 23/11/2015 25 Geneesmiddelen interacties Oncologische patiënten zijn risicopatiënten GM met nauw therapeutisch-toxisch venster Polymedicatie Patiënten met nierfalen en/of leverfalen Ouderen Co-morbiditeiten 23/11/2015 26 13
Mogen kruiden? Wat met voedingssuplementen? 23/11/2015 27 Groene thee Aloe Vera maretak curcuma Omega 3 knoflook soja quercetine Q10 Stjanskruid Betaglucanen 14
Alternatieve therapieën Enkele begrippen: Fytotherapie Kruiden Homeopathie Voedingssupplementen 23/11/2015 29 Alternatieve therapieën Een casus: Man 47j VG: 1974 Wilms tumor 2015 Papillair RCC September 2015 start sunitinib(sutent) 23/11/2015 30 15
Alternatieve therapieën Een casus: Qing Hao 1x/d Bromelaïne 2x/d Mandoor vasma 1x/d 200 mg Wietolie 4 dr voor slapen 23/11/2015 31 Alternatieve therapieën Een casus: Qing Hao 1x/d = Artemisa annua Herba Artemisine(= afgeleide hiervan w gebruikt bij malaria) Geen bewezen effectiviteit bij kanker 1 studie bij mensen enkel in vitro studies Natuurlijke vorm is niet sterk genoeg Artesinate = synthetische afgeleide Nevenwerkingen!!! Bron:.DasAK et al, Ann MedHealth Sci Res2015, EsuE et amcochrane database systrev2014 Krishna S et al EBIOMedicine 2 2015 23/11/2015 32 16
Alternatieve therapieën Een casus: Bromelaïne Enzym uit ananas Interactie via CYP3A4 toename effect sunitinib mogelijk Risico toxiciteit 23/11/2015 33 Alternatieve therapieën Een casus: Mandoor vasma Swertia chirayita 10.10 mg, Navasadar 10.10 mg Sweta parpati 10.10 mg, Zingiber officinale 10.10 mg Picrorhizakurroa10.10 mg, Ticomaundulata 10.10 mg, Trifala 10.10 mg, Cyperus rotundus 10.10 mg Emblica officinalis 10.10 mg, Mandoor vasma 9.09 mg Combinatie van verschillende kruiden verschillende interacties, zowel inhiberende, inducerende hypertensie als nevenwerking 23/11/2015 34 17
Wietolie Alternatieve therapieën Een casus: THC (tetrahydocannabinol) en CNB (cannabidiol) Claims: o Eetlust stimuleren o Werkzaam tegen misselijkheid en braken o Antikanker effect o Geen overtuigend bewijs bij kanker o Geen studies bij mens, enkel in vitro studies Wietolie is actieve bestanddelen in olie Nevenwerkingen! Geneesmiddeleninteracties! Oorsprong: in België (nog) niet legaal beschikbaar Bron:Abrams DI et al ClinPharmacol Ther2015. Cancer,orf, Cannabisbureau, Sarfaraz S et al Cancer Res2005 23/11/2015 35 36 18
Conclusies Veel nieuwe innovatieve behandelingen Multidisciplinaire samenwerking Goede organisatie van zorg nodig Veel (nieuwe) uitdagingen 23/11/2015 37 Vragen? Apotheek UZ Leuven 23/11/2015 38 19