Pedagogisch werken met plezier s Speel- & Leerbrief DECEMBER 2015 EEN MAAND VOL FEEST In de kinderopvang is de maand december een heel drukke maand. Niet alleen zijn er de diverse feesten waarvoor allerlei extra activiteiten moeten worden ondernomen. Ook de kinderen vragen vaak om wat extra aandacht. Ze voelen dat dit een spannende maand is en zijn vol verwachting. Om jonge kinderen echt bij de decemberfeesten te betrekken, kun je ze het beste voorlezen uit boeken die met de traditie en de vieringen van sint en kerst te maken hebben. Zoals de verhalen in PIPPO deze maand. Peuters herkennen de tekening voor Sinterklaas, de kerstversiering van aapje Pippo en het ongeduld van Beertje Bruin. Ze zien voorwerpen en situaties die ze nu ook elke dag om zich heen zien. Jonge kinderen houden van rituelen. Dat geeft ze een veilig gevoel. Reken maar dat ze volgend jaar deze decemberrituelen zullen herkennen en dat ze nóg een keer de boeken willen lezen die vorig jaar zo leuk waren. Ik wens jullie met deze Speel- & Leerbrief veel pedagogisch (voor)lees- en speelplezier en een heel mooie feestmaand! Marja Baeten redactie PIPPO LEESTIP Zoek je een boek bij het thema van deze PIPPO? Bij het thema Sinterklaas en Kerstmis zijn veel leuke boeken te gebruiken. Klik op deze link en je ziet ze allemaal. Voortaan vind je elke maand zo n link in deze Speel- & Leerbrief! www.clavisbooks.com/thema/pippo Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar De Speel- & Leerbrief verwijst regelmatig naar het Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar. Dit boek is een naslagwerk en inspiratiebron voor pedagogisch medewerkers in de kinderopvang. Speel- & Leerbrief DECEMBER 2015 1
Karel zet zijn schoen een idee! Activiteit Kleurplaat Karel viert Sinterklaas Op de volgende bladzijde staat een kleurplaat van Karel uit het verhaaltje. Maak voor elk kind een kopie en laat ze de plaat kleuren. In dit verhaaltje lees je dat Karel een tekening maakt voor Sinterklaas. Die legt hij s avonds bij zijn schoen, samen met een wortel voor het paard. De volgende dag ligt er een cadeautje bij de schoen. De tekening en de wortel heeft Sinterklaas meegenomen. Een eenvoudig beeldverhaaltje waarmee je aan jonge kinderen de traditie van het zetten van de schoen kunt vertellen. Bekijk op elke pagina de tekeningen. Wijs de voorwerpen aan die in de tekst worden genoemd. Omdat het zo n spannend onderwerp is, zullen kinderen misschien al tijdens het voorlezen, reageren. Geef ze die kans. Laat ze vertellen over hun eigen ervaringen. Als pedagogisch medewerker kom je op deze manier meer van elk kind te weten: wat weten ze al van het sinterklaasfeest? Hoe wordt bij de kinderen thuis dit feest gevierd? De geschiedenis van het schoenzetten Het zetten van de schoen met Sinterklaas is al een heel oud gebruik. Uit archiefstukken blijkt dat vanaf 1427 in de Sint Nicolaaskerk in Utrecht schoenen werden gezet op 5 december, sinterklaasavond. Rijke inwoners legden wat in de schoenen en de opbrengst werd verdeeld onder de armen op 6 december, de officiële sterfdag van de Heilige Nicolaas. Uit de 16e eeuw bestaan beschrijvingen van het schoenzetten door kinderen in de huiskamer. Kunstschilder Jan Steen heeft in de 17e eeuw de sinterklaasochtend op twee schilderijen vastgelegd. Daarop is ook goed te zien wat de kinderen in hun schoen kregen. Vaak was dat snoepgoed, zoals speculaas, kruidnoten, pepernoten, marsepein en speelgoed. Speel- & Leerbrief DECEMBER 2015 2
Deze kleurplaat is van...... Illustratie uit: Karel viert Sinterklaas van Liesbet Slegers. Speel- & Leerbrief DECEMBER 2015 3
Beertje Bruin wacht op kerst Naar aanleiding van dit verhaaltje kun je een aftelkalender maken. Hier zijn een paar ideeën die pedagogisch medewerkers ons vorig jaar toestuurden: December is een maand vol met feesten, maar voor peuters die nog weinig begrip van tijd hebben, is het ook een maand van lang wachten. Ze overzien nog niet of tien nachtjes slapen langer is dan een nachtje slapen. De laatste zin die Beertje Bruin in het verhaaltje zegt, zal leidsters en ouders heel bekend in de oren klinken: Is het morgen eindelijk Kerstmis? Lees het verhaaltje aan de kinderen voor. Zorg dat alle kinderen die luisteren de tekeningen goed kunnen zien. Wijs op de pagina s steeds de personages en de dingen aan die in het verhaaltje worden genoemd. Zo leren de jongste peuters het verband te zien tussen tekst en beeld. Het is een belangrijke stap in de uitbreiding van de woordenschat. De volgende stap is dat ze een voorwerp zelf proberen te benoemen. Hang aan een waslijn met wasknijpers gekleurde enveloppen. Doe in elke envelop een opdracht die met de decemberfeesten te maken heeft: leer een liedje, doe een spel of knutsel iets. Begin of eindig elke dag met het gezamenlijk openmaken van een envelop. Als de lijn leeg is, is het kerstfeest. Teken op een groot vel papier een kerstboom. Teken er ongeveer twintig kerstballen in. Teken bovenop een ster. Kleur elke dag een kerstbal. Als alle ballen gekleurd zijn, is de ster aan de beurt. Dan is het Kerstmis. Oudere peuters kun je een kleurplaat geven waarop ze elke dag iets moeten inkleuren. Zoek op internet naar kleurplaat adventskalender en je vindt verschillende voorbeelden. Speel- & Leerbrief DECEMBER 2015 4
Aapje Pippo heeft een idee Aapje Pippo vindt de versieringen die zijn bedoeld om in de kerstboom te hangen. Maar hij doet er iets anders mee. Hij versiert zichzelf en wordt zo een kerstaapje! Activiteit Samen kerstklokjes maken Rondom het kerstfeest wordt er veel versierd. Waarschijnlijk staat er bij jullie een kerstboom. Kinderen vinden het heel leuk om die samen te versieren. Ook dat draagt bij aan de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het maken van de sfeer. En draagt bij aan de langzame opbouw naar het hoogtepunt toe. Je kunt bijvoorbeeld elk kind een kerstklokje laten maken. Je hebt nodig: kartonnen bekers een stopnaald gekleurd lint verf kwasten kerstversiersels zoals glitters De kinderen verven hun beker. Als de verf droog is, versieren ze hem met glitters. Maak een gaatje in de bodem. Doe het lint erdoorheen en leg er een knoop in aan de binnenkant van de beker. Hang de kerstklok aan het gekleurde lint in de boom. Uit: 365 spelletjes en creatieve ideeën voor peuters en kleuters door Marja Baselaar. Speel- & Leerbrief DECEMBER 2015 5
December is knutselmaand Activiteit Cadeau-voelspelletjes Het speelverhaaltje van Muisje Meisje kan een mooie aanleiding zijn om een cadeautjes-voelspel te spelen. 1. De kinderen kiezen elk een stuk speelgoed (niet te groot) uit en zetten dat op tafel. 2. Drapeer een doek over de cadeautjes. Je ziet nog enkele contouren. Je zegt: Alle cadeautjes zijn nu ingepakt. Wie weet nog wat de cadeautjes zijn? Wat oudere peuters laat je niet eerst kijken. Die moeten er al voelend achterkomen wat er onder de doek verstopt zit. Behalve feestmaand is december ook de knutselmaand bij uitstek. Samen met de kinderen iets maken, is een mooie manier om je voor te bereiden op iets wat te gebeuren staat. Zo betrek je kinderen er echt bij. Knutselen geeft kinderen een middel in handen om zich te leren uiten. Waar het bij knutselen vooral om gaat is het zélf bedenken van een oplossing. Het is belangrijk om dat bij kinderen te stimuleren. Daarom moet je als begeleider altijd een bepaalde mate van vrijheid inbouwen bij een knutselactiviteit. Niet elke kerstklok hoeft hetzelfde te zijn. Op die manier daag je een kind uit om zelf na te denken en zelf keuzes te maken. Maar tegelijkertijd is het ook van belang om bij een activiteit afspraken te maken en grenzen te trekken. Door het duidelijk afbakenen van de mogelijkheden wordt een activiteit overzichtelijker. Daardoor kan een kind de vrijheid die overblijft beter overzien en ook beter benutten. Onder de kerstboom bij Muisje Meisje Het speelverhaaltje van Muisje gaat over cadeautjes uitpakken. Uit ervaring weet je waarschijnlijk dat kinderen dat een heerlijke activiteit vinden. Het scheuren van het papier, maar ook de verwachting en de spanning van wat er tevoorschijn zal komen. Tip: Je kunt het speelgoed ook in een grote zak doen. Kinderen mogen er niet in kijken. Om de beurt moeten ze voelend iets uit de zak halen: de auto, de fluit of de olifant, bijvoorbeeld. Zing met overtuiging Met zoveel feest, wordt er gemiddeld ook meer gezongen dan anders. Eerst zijn er de sinterklaasliedjes en dan komen de kerstliedjes. Als je gaat zingen, doe het dan met overtuiging. Wil je dat kinderen meezingen, zing de liedjes in een toonhoogte die zij ook aankunnen. En herhaal een liedje minstens vijf keer, ook als het een heel bekend liedje is. Jonge kinderen hebben veel tijd nodig om een liedje op te slaan en mee te zingen. Daarom hoor je ze vaak in februari nog sint- en kerstliedjes zingen. Uit: Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar Speel- & Leerbrief NOVEMBER 2015 6
Een liedje met een spel Twinkel, twinkel, kleine ster, waarom sta jij toch zo ver? Als ik mijn ogen opendoe, twinkel jij mij vrolijk toe. Twinkel, twinkel, kleine ster, waarom sta je toch zo ver? Dit is een bekend liedje, maar bedenk dat er elk jaar weer nieuwe kinderen zijn. Dus oefen het eerst. Zing het liedje een paar keer voor. Doe het langzaam en spreek de tekst duidelijk uit. Omdat de kinderen de melodie misschien al kennen van een ander liedje, zullen ze het tamelijk snel kunnen meezingen. Het sterretjes spel Je kunt met dit liedje ook een spelletje spelen. De kinderen geven elkaar een hand en maken een kring. Ze zingen het liedje terwijl ze in de kring lopen. Als het liedje uit is, laten de kinderen de handen los en gaan ze zitten. Vervolgens gaan ze op hun rug liggen. Belangrijk is dat alle voetjes in het midden van de kring elkaar raken. De kinderen liggen nu op de grond in de vorm van een ster. Terwijl ze zo liggen, zingen ze het liedje nog een keer. Het is extra leuk als er op het plafond een ster hangt die ze zien als ze op de grond liggen en zingen. Tip: Til de kinderen om de beurt op om ze te laten zien dat ze als een ster op de grond liggen. Je kunt van deze kinderster ook een foto maken. Ga dan ergens op staan zodat je een foto van bovenaf krijgt. Deze foto kun je eventueel afdrukken en als kerstwens gebruiken met de tekst van het liedje op de achterkant. Teksten: Marja Baeten. Adviezen voorlezen: Sardes. Speel- & Leerbrief DECEMBER 2015 7 Adviezen activiteiten baby s en dreumesen: Kjille Soeting.