Ouderbetrokkenheid en vakantieschool Kwaliteitskaart Ouders zijn onmisbaar bij de schoolcarrière van een kind: betrokkenheid van ouders heeft een positief effect op de ontwikkeling van de leerling in het algemeen en op zijn leerprestaties in het bijzonder. De kern van effectieve ouderbetrokkenheid is dat de samenwerking tussen school en ouders niet vrijblijvend is. Ouders, kind en school vormen gedrieën een educatief partnerschap. Ouderbetrokkenheid is ook, of misschien wel juist voor de vakantieschool van wezenlijk belang; de vakantieschool valt buiten gewone tijden en afspraken. Je vakantie opgeven doe je niet zomaar. Daar moet iets waardevols en aantrekkelijks tegenover staan. Degenen die een beslissing nemen over de besteding van de vakantietijd zijn de ouders. Zij zijn de bepalende factor: zonder enthousiaste ouder geen vakantieschool. En zonder enthousiaste ouder ook geen enthousiaste leerling en hoge leerrendementen. Het sleutelwoord van alle communicatie met ouders over de vakantieschool is dan ook: verleiden en enthousiasmeren. Dat kan gebeuren door aan ouders niet alleen duidelijk te maken waarom de vakantieschool goed is voor hun kind, maar ook hoe zij zelf een rol zouden kunnen spelen binnen de vakantieschool. Op de volgende bladzijde vindt u een checklist met activiteiten die uw school hiertoe kan uitvoeren. De checklist heeft betrekking op ouderbetrokkenheid en de werving van kinderen. We schetsen welke acties een school kan ondernemen en ook hoe ze dat kunnen doen. Daarbij geven we een indicatie van de periode waarin dat zou kunnen gebeuren. Natuurlijk is het aan de scholen zelf om hierin hun eigen weg te vinden. Denk er ook eens aan om ouders zelf ook echt bij de vakantieschool te betrekken. Dat kan door ze voorafgaand aan de vakantieschoolperiode actief in te zetten bij de werving van andere ouders en kinderen. Of tijdens de vakantieschoolperiode door ze bij praktische, ondersteunende activiteiten te betrekken. Of zelfs door hen een interessant educatief programma te bieden. Achter de checklist vindt u een stuk waarin suggesties gedaan worden voor activiteiten op dit gebied. 1
Wat moet ik doen om ouders te werven voor de vakantieschool? Wanneer? Wat? Hoe? novemberdecember Maak een (gezamenlijk bovenschools) plan voor uw vakantieschool. Hierin verwoordt u, naast het doel dat u met de vakantieschool wilt bereiken, ook hoe u de ouders bij de vakantieschool wilt betrekken. Maak een stuk waarin het te bereiken doel van de vakantieschool helder staat beschreven. Geef daarin ook zo concreet mogelijk aan hoe, wanneer en met welke middelen dat doel bereikt gaat worden. En hoe u ouders wenst te betrekken bij het initiatief. januari-februari januari-februari februari-maart maart Stuur een eerste brief/folder aan de ouders over de vakantieschool. Bespreek de vakantieschool in de klas met de leerlingen. Houd een informatiebijeenkomst over de vakantieschool voor de ouders en eventueel ook de kinderen. Maak een ouderovereenkomst voor de vakantieschool en bespreek deze in een individueel gesprek met ouders (en kind) 3 (2) Tref de juiste toon: maak vanaf het begin duidelijk dat de vakantieschool kinderen een geweldige kans biedt om een flinke stap vooruit te maken. Maar ook dat dwang geen goed middel is en dat een kind op basis van vrijwilligheid moet kunnen deelnemen. Vraag eventueel een ouderconsulent de tekst van tevoren te lezen: is de tekst uitnodigend, aantrekkelijk, begrijpelijk maar niet betuttelend? Geef informatie over: * doel (algemeen en per kind) * tijdstip (welke data, hoe lang per dag) * opzet (welke activiteiten vinden plaats) * bemensing (wie staan er voor de klas) * grootte van de klassen * eventuele selectiewijze * eventuele kosten Houd rekening met ouders die laagopgeleid zijn of de Nederlandse taal slecht beheersen. 1 Laat de vorm en toon van de communicatie met de ouders aansluiten bij de manier waarop de school gewend is te communiceren. Gebruik een aantrekkelijke, herkenbare vormgeving (bv. steeds hetzelfde 'zonnige'logo). Laat zo mogelijk de ouderconsulent de brief aan de orde stellen in de ouderkamer. Indien u besluit een specifieke groep kinderen te selecteren, moet de werving natuurlijk minder breed aangepakt worden. Geef ook aan de kinderen informatie over de vakantieschool. Straal vooral enthousiasme uit. Maak duidelijk dat de vakantieschool speciaal is en een bijzondere kans biedt. Ook de kinderen zelf kunnen een rol spelen bij het 'verleiden'van hun ouders. Bereid je (momenten van) communicatie met ouders gedegen voor. Voorbereid zijn betekent onder anderen dat je op de hoogte bent van alle argumenten die ouders aandragen om hun kind niet op vakantieschool te willen doen. En ook dat je die argumenten allemaal met minstens 1 tegenargument kunt pareren.(1) Maak gebruik van ervaringsdeskundige ouders om andere ouders te enthousiasmeren. 2 In de ouderovereenkomst staat wat de ouder van de school kan verwachten (liefst op het niveau van te behalen leerdoel(en)) en wat de school van de ouder 1 Voor tips op dit gebied, zie bijlage Communicatie school ouders. Tips. (CED-Groep, 2006) 2 Ervaringsdeskundige, enthousiaste ouders zijn misschien wel het sterkste wapen in uw arsenaal om te verleiden. Zij zijn goud waard als 'ambassadeurs'voor de vakantieschool. 2
juni augustus septemberoktober Stuur een herinnering of organiseer een bijeenkomst voor de deelnemende ouders en kinderen. 4 Houd tijdens de zomerschool een gezamenlijke start- en slotbijeenkomst. Maak opbrengsten en ervaringen zichtbaar op uw website, in uw nieuwsbrief etc. Dit werkt wervend voor de vakantieschool van het komende jaar. 5 verwacht. Laat deze overeenkomst door school, ouders en kind ondertekenen. In deze brief of bijeenkomst kunt u nog dieper ingaan op de activiteiten gedurende de vakantieschool. Kinderen kunnen alvast een werk-/logboekje krijgen met hun individuele programma. Ouders kunnen nog eens herinnerd worden aan gemaakte afspraken. Geef deze bijeenkomsten een officieel en feestelijk karakter. U kunt bv. denken aan een afsluitende barbecue met een korte 'diploma-uitreiking'voor de kinderen en ouders. Besteed aandacht aan het verloop en de opbrengsten van de vakantieschool. Dit kan via de site, de nieuwsbrief, een kleine 'tentoonstelling'met foto's en producten. Betrek hierbij zowel ouders als kinderen. (1) Voorbeelden van argumenten tegen en mogelijke antwoorden voor de vakantieschool: Min Ik ga mijn vakantie toch niet opgeven! Op een vakantieschool wordt alleen gespeeld.' 'Mijn kind heeft geen achterstand' Plus 'Als ik mijn kind daarmee een extra kans geef om een achterstand in te halen of nog beter te presteren (met het vooruitzicht op de middelbare school), is een vakantie opgeven een klein offer. Er wordt op de vakantieschool serieus gewerkt aan van tevoren gestelde doelen. Door de individuele benadering, de rustige, ontspannen en productieve sfeer, kunnen leerlingen flinke vooruitgang boeken in taal en rekenen.' 'De vakantieschool is er voor iedereen. Ze kan verdieping/verrijking bieden aan talentvolle leerlingen. (2) Voor voorbeeld-ouderovereenkomsten, zie bijlage (2 toegevoegd). 3 4 5 Een ouderovereenkomst creëert duidelijkheid en daarmee draagvlak. Het geeft ouders en kind het vertrouwen dat er doelgericht en op maat wordt gewerkt. En het is een teken van het gegeven dat deelname aan de vakantieschool vrijwillig maar niet vrijblijvend is. Er zijn ook vakantiescholen die bewust niet kiezen voor een contract. Tussen ondertekening van de ouderovereenkomst en het begin van de vakantieschool zit flink wat tijd. Aandacht voor het initiatief vlak voor de vakantie is om die reden aan te bevelen. Wanneer ouders en kinderen het idee krijgen echt iets 'gemist'te hebben door niet deel te nemen aan de vakantieschool, is de kans groot dat ze de aan de volgende vakantieschool wél deelnemen.
Participatie van de ouders tijdens de zomerschool Een vakantieschool kan een mooi moment zijn om de band tussen school en ouders te intensiveren. U kunt ouders betrekken bij het werven van andere ouders en kinderen voor de zomerschool. Tijdens de zomerschool kunt u ze bij ondersteunende hand- en spandiensten betrekken. Maar u kunt ook denken aan het organiseren van een speciaal programma met educatieve activiteiten die gericht zijn op de ontwikkeling van de ouders zelf. De informatiebijeenkomst over de vakantieschool kan een mooi moment zijn waarop u inventariseert of en hoe de ouders actief een rol willen spelen tijdens de vakantieschoolperiode. Breng ouders op ideeën door zelf mogelijke activiteiten te noemen. Deze ideeën kunnen zowel betrekking hebben op ondersteunende activiteiten voor de kinderen als op activiteiten die met name zinvol zijn voor de ouder zelf. Ga voor een goede aansluiting bij mogelijke wensen van ouders, vooraf zo mogelijk te rade bij de ouderconsulent. Te denken valt aan: wervingsactiviteiten Als de ouder in een voorgaand jaar zelf een kind heeft gehad op de vakantieschool, kan hij/zij ingezet worden bij de werving van ouders en kinderen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan: een praatje houden tijdens een ouderinformatieavond meegaan met de school op huisbezoek een stukje schrijven of een interview geven voor de website van school of schoolkrant ondersteunende activiteiten U kunt ouders betrekken bij de hand- en spandiensten die komen kijken bij de uitvoer van het vakantieschoolprogramma. Denk hierbij bijvoorbeeld aan: koffie zetten, hapjes/lunch maken meewerken als leesouder helpen bij uitstapjes helpen bij of organiseren van een afsluitende activiteit activiteiten gericht op de ontwikkeling van ouders zelf Om het rendement van de vakantieschool een extra impuls te geven, kan het meenemen van ouders in het leerproces van hun kind heel zinvol zijn. Aangezien het vakantie is, en alles een beetje anders dan anders is binnen de vakantieschool, kan het ouders nét dat zetje geven zich meer te verdiepen in het onderwijs van hun kinderen. Als u een programma voor de ouders meteen presenteert als vast onderdeel van de vakantieschool, kost de werving zelf minder energie en tijd. Het realiseren van een programma voor ouders zelf kan op verschillende manieren. We geven u enkele tips, die los - maar beter nog - in samenhang uitgevoerd kunnen worden. 1) Nodig ouders uit mee te kijken in de klas, wanneer de kinderen bezig zijn met rekenen of taal. Wat zien de ouders? Hoe wordt er uitgelegd? Welke methode wordt er gebruikt? Bied ze na afloop de mogelijkheid vragen te stellen. 2) Organiseer een groepsgesprek of gesprekken naar aanleiding van wat ouders hebben gezien in de klas. Ouders kunnen daarin hun vragen kwijt, en u als school kunt een aantal voor u belangrijke thema s aankaarten rond onderwijsondersteunend gedrag van ouders. 3) Bied concrete instructie en ondersteuning aan in een bijeenkomst/bijeenkomsten waarin u laat zien hoe ouders hun kind kunnen begeleiden bij het maken van huiswerk. 4) Bied ouders bijeenkomsten waarin handvatten worden gegeven om thuis een taalrijkere omgeving te scheppen voor hun kinderen. 4
Het vormgeven van bovengenoemde activiteiten hoeft u als school niet helemaal zelf te doen. Er zijn al diverse interessante materialen beschikbaar om ouderbijeenkomsten vorm te geven. We noemen er hier enkele. Thuis op school is een programma van ETV. Het is een serie voor ouders en opvoeders met kinderen in de leeftijd van 2,5 tot 13 jaar oud. Onderwerpen zijn bijvoorbeeld huiswerk maken, de juiste school kiezen en wat leert een kind op school. Het programma bestaat uit 17 tv-afleveringen en online oefenmateriaal. Via www.etv.nl kan dit programma gratis bekeken worden. Geef ouders huiswerk mee om de afleveringen thuis te bekijken, en organiseer een bijeenkomst waarbij u voor uw school en ouderpopulatie relevante thema s samen bespreekt. Samen kijken naar de afleveringen, met een gesprek erna kan natuurlijk ook. In Thuis op school is een selectie van het materiaal van Alle ouders doen mee te vinden. Het geselecteerde materiaal sluit aan bij de thema's die Thuis op school biedt. Alle ouders doen mee: dit materiaal bestaat uit in totaal 190 taken die elk betrekking hebben op een onderwerp dat relevant is voor het schoolleven en de schoolcarrière van het kind. Het materiaal is gemaakt voor (functioneel) ongeletterde en andersgealfabetiseerde ouders van kinderen in het basisonderwijs. De domeinen die Alle ouders doen mee bestrijkt zijn: stimuleren van een succesvolle schoolcarrière, vakken en vakinhoud laten ervaren, communicatie tussen school en ouders en de school. Concrete thema s zijn: huiswerk maken, 10-minutengesprekken en rapporten (lezen). Maar ook taal(lees)onderwijs en rekenonderwijs. Voor ouders die zich willen oriënteren op vervolgonderwijs biedt het taken over het voortgezet onderwijs. Voor informatie over Alle ouders doen mee: www.cedgroep.nl. Sociale competentie op school en thuis is een ringband met draaiboeken voor ouderbijeenkomsten over sociale competentie. Een onderwerp waar de school met de leerlingen mee bezig is, kan ook heel goed met ouders besproken kunnen worden. De bijeenkomsten gaan over omgaan met ruzie, ervaringen delen en samen spelen en werken etc. De bijeenkomsten sluiten aan bij de gedragscategorieën van de Sociale Competentie ObservatieLijst (SCOL), het Portfolio sociale competentie en de methode Kinderen en hun sociale talenten. Voor meer informatie is er de Brochure Sociale Competentie op school en thuis (Mail naar burgerschap@cedgroep.nl). U kunt het materiaal bestellen bij Kwintessens Uitgevers (www.kwintessens.nl). Taal in de Wijk: de dienst JOS faciliteert trainingen voor alle opvoeders die met kinderen en jongvolwassenen omgaan. Tijdens twee trainingen van 2,5 uur leren de opvoeders hoe ze kunnen bijdragen aan het bieden van een taalrijke omgeving. Deelnemers aan de trainingen van Taal in de wijk vinden op de site http://www.rotterdam.nl/taalindewijk interessante publicaties, concrete tips, links en hulpmiddelen waarmee zij aan de slag kunnen. De trainingen zijn in 2012 gratis aan te vragen. TOLK: TOLK (zie www.tolkinfo.nl) is een methode voor taalstimulering. Het wil taalachterstand van kinderen (0 tot 10 jaar) voorkomen of verhelpen. Doel is schoolsucces en een goede sociaal-emotionele ontplooiing. De methode sluit aan bij het natuurlijke proces van taalontwikkeling. TOLK activeert ouders op rijke en gevarieerde manier taal aan te bieden. Voor het werken met TOLK moet de gespreks/cursusleider een train-the-trainer hebben gevolgd. De Verteltas: Ouders kunnen tijdens de vakantieschool werken aan het vervaardigen van Verteltassen. Verteltassen zijn aantrekkelijk vormgegeven stoffen tassen met daarin een prentenboek, een luister-cd en verscheidene spel- en leermaterialen. Leerkrachten kunnen de Verteltassen op verschillende niveaus en in verschillende situaties gebruiken. De kinderen mogen de tas ook meenemen om er thuis met hun ouders aan te werken. Door de Verteltassen worden de leesomgeving en de taalontwikkeling van de kinderen en de ouders versterkt. Voor informatie: www.verteltas.nl.