Infecties van het maag- darmkanaal Indeling Definities Oorzaken Fysiologie en pathofysiologie Kliniek en diagnose Behandeling

Transcriptie

1 Infecties van het maagdarmkanaal Jeannine Nellen Michèle van Vugt internist-infectiologen Conflicts of interests: NONE 1 Indeling Definities Oorzaken Fysiologie en pathofysiologie Kliniek en diagnose Behandeling 2

2 Definities WHO: Diarrhoea is the passage of 3 or more loose or liquid stools per day, or more frequently than is normal for the individual. Acuut < 14 dgn Chronisch/persisterend > 14 dgn Community acquired: thuis opgelopen Nosocomiaal: in ziekenhuis opgelopen Reizigersdiarree Dysenterie: bloederige diarree 3 Indeling Definities en epidemiologie Oorzaken/Verwekkers Fysiologie en pathofysiologie Kliniek en diagnose Behandeling Reizigersdiarree 4

3 Oorzaken Bacteriën Virussen Parasieten Microbiële toxinen Niet-infectieuze darmziekten Systeemziekten 5 Belangrijkste verwekkers infectieuze diarree WESTEN Norovirus Rotavirus Giardia lamblia Campylobacter Salmonella Shigella Yersinia Clostridium 6

4 Indeling Definities en epidemiologie Oorzaken/Verwekkers Fysiologie en pathofysiologie Kliniek en diagnose Behandeling Reizigersdiarree 7 Vloeistofbalans in tractus digestivus IN: UIT: TOTAAL TOTAAL 8

5 Vloeistofbalans in tractus digestivus IN: drinken 2.0 l UIT: maag 0.0 l speeksel 1.0 jejunum 3.5 maagsap 1.5 ileum 3.0 gal 1.5 colon 1.4 pancreas 1.0 dunne darm 1.0 TOTAAL 7.9 TOTAL 8.0 Verschil: Beschermende gastheerfactoren Maagzuur Peristaltiek Specifieke antistoffen: IgA Intacte slijmvliesbarrière Darmflora 10

6 Pathogenese: inoculum Shigella: Rota- en norovirus: Salmonella en cholera: > Pathogenese 1 Productie enterotoxinen: secretoire diarree vooral op dunnedarmniveau E. Coli (ETEC), V. cholerae Biochemische proces leidend tot verminderde resorptie en toegenomen secretie E. Coli Vibrio Campylobacter 12

7

8 Cholera (krijg de kolere) Toxine activeert enzyme in de cel leidend tot een verhoogd camp, en daardoor secretie H20, Na+, K+, Cl-, and HCO3- in het lumen van de darm 15 Vibrio Cholera Gekromd gram staafje met flagel 16

9 Pathogenese choleratoxine-=hl ETEC toxine Vochtsecretie Verminderde absorptie Verspreiding via besmet water Niet altijd ziekteverwekkend Asymptomatische dragers zorgen voor verspreiding 17 Kliniek Incubatie: 1-5 dgn Acuut begin braken, waterige diarree Kan tot 1 L/uur Diagnose: faeceskweek Doxycycline/cotrimoxazol/ciproxin/ azitromycine eenmalige dosis, geeft reductie diarree Choleravaccins: werken te kort en te beperkt: zinloos 18

10 Cholerabed 19 Cholera is not transmissible personto-person, but can easily be spread through contaminated food and water 20

11 Sari Cloth Filtration: Preventative Measure Using Sari cloth to filter Water 21 22

12 ETEC: reizigersdiarree Enterotoxische E. Coli HL toxine HS toxine Toxines: vochtsecretie omhoog Verminderde absorptie Waterige diarree Behandeling symptomatisch Evt 3 dgn cipro of azitro Bewijs: toxines aantonen of PCR 23 Pathogenese 2 Beschadiging resorberend oppervlak, daardoor gebrek aan verterende enzymen (disacharidasen), osmotische diarree: dunnedarmniveau G. Lamblia 24

13 Pathogenese 3 Rotavirusinoculum: ! Infecteren enterocyten waardoor versnelde afstoting en verminderd resorberend oppervlak Rotavirus 25 Pathogenese 4 Infecteren enterocyten waardoor ontstekingsreactie optreedt: terminale ileum en colon Salmonella, Shigella, Yersinia, Campylobacter 26

14 Salmonella Gramnegatieve staaf 1. S. typhi 2. S. paratyphi A en B 3. Andere Salmonellosen 1 en 2 ernstig ziektebeeld Koorts buikpijn Diarree Exantheem Alleen bij mens 3 geeft gewone gastro-enteritis zoonose 27 TYPHIMURIUM In late 2008 and early 2009, nine people died and at least 691 people in 46 states, half of them children, fell ill due to food poisoning from eating products containing peanuts, according to the Centers for Disease Control and Prevention (CDC). 28

15 29 Asymptomatische carrier Salmonella typhi: 10 uitbraken Chronisch drager: > 1 jaar positieve faeceskweken, 1-3% 30

16 Buiktyfus/thyphoid fever/enteric fever Hr Salmon Is iets anders dan epidemische typhus oftewel vlektyfus (krijg de tyfus) : Rickettsia prowazekii overgebracht door luizen 31 32

17 Gedwongen actieve opname (endocytose) Salmonella door darmepitheel Salmonella bereikt de lymfeklieren van de darm en vermenigvuldigt daar Via de ductus thoracicus verspreiding naar bloed: lever, galblaas, milt, beenmerg alwaar vermenigvuldiging en opnieuw in de bloedstroom Uiteindelijk kunnen geactiveerde weefselmacrofagen kunnen bacterie wel doden 33 Kliniek Koorts en buikpijn Diarree na ingestie van S, weer verdwenen bij aanvang koorts Obstipatie 10-38%! Relatieve bradycardie 50% Rose spots 30% Hepatosplenomegalie 20-50% 34

18 S. (para)typhi Alleen bij mens Overdracht van mens tot mens Systemisch ziektebeeld Bloedkweken positief AB geïndiceerd Incubatie 7-21 dgn Rose spots Mortaliteit zonder AB 12-16%; met AB 0.4% Cipro 14 dgn Overige Salmonellae Zoönose Voedselinfecties: vlees melk eieren Meestal S enteritidis Incubatie 8-48 uur Duur 3 dgn, tenzij. Cipro of cotrim 7 dgn 35 Complicaties salmonella typhi Gastrointestinale bloedingen Perforatie Osteomyelitis 36

19 Indeling Definities en epidemiologie Oorzaken Fysiologie en pathofysiologie Kliniek en diagnose Behandeling Reizigersdiarree 37 Symptomen: niet onderscheidend NIET ERNISTIG Waterige diarree Misselijkheid Braken Buikpijn ERNSTIG Diarree met bloed en slijm Koorts Misselijkheid Braken Buikpijn 38

20 39 Diagnostiek Afhankelijk van kliniek en LO 40

21 Faeceskweek SSYC Toxine onderzoek voor C. difficile PCR virussen 41 DFT voor parasieten Indeling Definities en epidemiologie Oorzaken Fysiologie en pathofysiologie Kliniek en diagnose Behandeling Reizigersdiarree 42

22 Rehydratie: ORS/infuus Cotransport van Na+ en glucose blijft intact bij GI infecties Cotransport van Na+ en Cl- niet Water volgt het transport van het Na+ ion

23 Behandeling Vasten niet nodig Norit en tannalbumine niet bewezen effectief Loperamide Antibiotica bij verdenking bacteriële/parasitaire oorzaak 45 46

24 Antwoorden Ik heb salmonelladiarree en een baby te verzorgen? Ik werk in de keuken van een bejaardenhuis. Mag ik werken? Moet mijn familie ook getest worden 47 ectieziekte_informatie_voor_profession als En dan naar LCI-richtlijnen Aangezien de kans op transmissie van mens op mens bij normale hygiëne zeer klein is, zullen geen extra maatregelen hoeven te worden getroffen bij het optreden van een Salmonella-infectie buiten ziekenhuizen. Patiënten die werkzaam zijn in de levensmiddelensector of gezondheidszorg dienen te worden uitgesloten van handelingen die risico vormen voor overdracht van Salmonella zolang ze symptomen hebben. Als de symptomen zijn verdwenen wordt, ondanks persisterende positieve feceskweken in sommige gevallen, de besmettelijkheid zo klein geacht dat het risico van transmissie minimaal is. Controlekweken zijn dan ook niet nodig. Contactonderzoek vindt alleen plaats als er sprake is van een cluster van infecties of een vermoedelijke gemeenschappelijke bron en wordt gecoördineerd door de GGD. 48

25 AMC protocollen: richtlijnen ziekenhuishygiëne 49 Acute gastro-enteritis versus voedselvergiftiging Acute GE: incubatietijd dagen Vermenigvuldiging van pathogenen tr. digestivus invasie van de darmwand beschadiging van het resorberend oppervlak productie van toxinen; Voedselvergiftiging: zeer korte incubatietijd (1-6 uur) Consumptie van voedsel met daarin microbiële toxinen Snel herstel 50

26 Voedselvergiftiging Staph Aureus Bacillus Cereus C. Perfringens type A 51 Ned Tijdschr Geneeskd. 2004;148:

27 Diarree uit de Tropen Reizigersdiarree Exotische veroorzakers o.a.: S. stercoralis infectie Cave-auto-infectie E. histolytica Virulente intestinale protozo Schistosomiasis of bilharziose 53 Succes met studeren! 54