Hogeschool IPABO. HBO-Bachelor Leraar Basisonderwijs

Transcriptie

1 Hogeschool IPABO HBO-Bachelor Leraar Basisonderwijs Netherlands Quality Agency (NQA) 30 november 2010

2 2/59 NQA IPABO: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Leraar basisonderwijs

3 Managementsamenvatting Dit rapport is het verslag van het auditteam dat in opdracht van Netherlands Quality Agency (NQA) de hbo-bacheloropleiding leraar basisonderwijs van de Hogeschool IPABO heeft beoordeeld. De IPABO heeft NQA gevraagd de opleiding leraar basisonderwijs in 2010 te visiteren met als doel heraanvraag van accreditatie. Dit verzoek volgde op het voorgenomen besluit van de NVAO de opleiding van Hogeschool IPABO niet te accrediteren. In 2008 visiteerde een panel van NQA de opleiding leraar basisonderwijs. Dit panel adviseerde de NVAO de IPABO te accrediteren. De NVAO heeft dit advies niet overgenomen. In het najaar van 2009 besloot de NVAO een verificatieonderzoek uit te voeren door een panel samengesteld door de NVAO. Dit panel adviseerde de NVAO de opleiding niet te accrediteren. De IPABO heeft bezwaar aangetekend tegen het voorgenomen besluit van de NVAO. Hangende deze procedure heeft de IPABO NQA gevraagd opnieuw een onderzoek uit te voeren. Dit rapport is de weerslag van dit onderzoek. Hogeschool IPABO heeft ten behoeve van deze visitatie een zelfevaluatierapport geschreven met daarin opgenomen een stand van zaken notitie (SVZ). Daarin beschrijft Hogeschool IPABO wat zij sinds de vorige visitatie in 2008 en het bezoek van de verificatiecommissie van de NVAO in 2009 heeft verbeterd. De rapportage heeft betrekking op: Instelling Hogeschool IPABO Opleiding(en) Leraar basisonderwijs Variant(en) Voltijd en deeltijd Croho-nummer Locatie(s) Amsterdam: voltijd en deeltijd Alkmaar: voltijd Auditdatum/-data 19 oktober 2010 Auditteam De heer dr. G.A. van de Watering (voorzitter, domeinpanellid); De heer prof. dr. M.J.M. Vermeulen (domeinpanellid); De heer dr. ir. J. Buitink (domeinpanellid); Mevrouw L. Bruggink (student panellid); De heer drs. ing. A.G.M. Horrevorts (senior auditor NQA); Mevrouw L. Schutte BEd (junior auditor NQA) Hogeschool IPABO heeft 108 personeelsleden waarvan 74 tot het onderwijzend personeel behoren. Op het moment van visiteren studeren er 477 studenten aan de voltijdopleiding in Amsterdam, 257 studenten aan de deeltijdopleiding in Amsterdam en 319 studenten aan de voltijdopleiding in Alkmaar. Voor de beoordeling van de kwaliteit en het niveau van de bestaande opleiding heeft NQA een auditteam samengesteld, dat voldoet aan de eisen van de NVAO. Het auditteam is samengesteld uit een deel van het team dat de IPABO in 2008 bezocht, aangevuld met de voorzitter van de verificatiecommissie die de IPABO in 2009 bezocht. Het team heeft het NQA IPABO: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Leraar basisonderwijs 3/59

4 zelfevaluatierapport bestudeerd en een bezoek aan de opleiding gebracht. De zelfevaluatie en alle overige (mondeling en schriftelijk) verstrekte informatie hebben het auditteam in staat gesteld om tot een weloverwogen oordeel te komen. Doelstellingen opleiding Hogeschool IPABO heeft de eindkwalificaties van de bacheloropleiding Leraar basisonderwijs goed beschreven. Deze zijn afgeleid van de zeven SBL-competenties (Stichting Beroepskwaliteit Leraren). De SBL-competenties zijn landelijk ontwikkeld en in samenspraak met de beroepsgroep opgesteld. De hogeschool heeft deze competenties nader uitgewerkt en verantwoord en de eindkwalificaties gerelateerd aan de SBLcompetenties. De competenties zijn geconcretiseerd en uitgewerkt in meetbare doelen. Hogeschool IPABO toont aan dat de internationale standaard voor het bachelorniveau (Dublin descriptoren) is verwerkt in de eindkwalificaties. De niveau-indicaties zijn voldoende concreet beschreven om de kwalificaties te kunnen meten. Het auditteam stelt vast dat de opleiding het werkveld betrekt bij de formulering van de eindkwalificaties, actualisering van het beroepsbeeld en de vertaling ervan naar onderdelen van het curriculum. Het auditteam vindt dat de opleiding een reëel beeld schetst van de eisen die het beroep stelt aan de leraar basisonderwijs. Programma Het auditteam stelt vast dat de opleiding een actueel programma aanbiedt dat afgestemd is op de praktijk van de leraar basisonderwijs. De opleiding besteedt aandacht aan onderzoeksvaardigheden die voor de leraar basisonderwijs relevant zijn. Het auditteam vindt dat de verantwoording van het actieonderzoek (rapportage) en methodische aanpak nog verbeterd kan worden. De opleiding toont, aldus het auditteam, aan dat er een directe relatie is tussen de SBLcompetenties, de doelen van de opleiding en de onderwijseenheden (beroepstaken, stage en werkplekleren). De relatie tussen de eindkwalificaties en toetsen en beoordelen is in de opleiding adequaat vorm gegeven. De opleiding kan deze inhoudelijke relatie ook aan studenten overdragen. Studenten weten hoe de opleiding is ingericht en waarderen de duidelijkheid die de opleiding schept in wat de student moet kennen en kunnen. De studenten zien de samenhang tussen de programma-inhoud de competenties en de beoordeling en waarderen de inzichtelijkheid ervan. De opleiding monitort de studeerbaarheid van het programma (via evaluaties, gesprekken met studenten in SLB-bijeenkomsten). De opleiding reageert op signalen van studenten. In de majorfase ervaren studenten een piekbelasting. De opleiding heeft maatregelen genomen om de studiebelasting meer te spreiden over het jaar. Het auditteam stelt vast dat de opleiding specifieke maatregelen neemt om de aansluiting tussen opleiding en vooropleiding zo goed mogelijk te laten verlopen. Studenten zijn blijkens evaluaties tevreden over de aansluiting van het programma op de vooropleiding. De opleiding voldoet aan de formele eisen van de omvang van het curriculum. De opleiding gaat er van uit dat studenten actief (zelfstandig) kennis verwerven en de kennis weten toe te passen. De opleiding zet naar het oordeel van het auditteam voldoende 4/59 NQA IPABO: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Leraar basisonderwijs

5 verschillende werkvormen in waarin studenten kennis en vaardigheden verwerven. Studenten werken zelfstandig dan wel in samenspraak met medestudenten, docenten en begeleiders in de basisschool aan het verwerven van de opleidingscompetenties. Het auditteam stelt vast dat de IPABO in het afgelopen jaar de toetspraktijk sterk heeft verbeterd. Er is vastgelegd hoe en wat er in alle studiejaren getoetst wordt. Er is een eenduidige beoordelingssystematiek en de beoordelingscriteria zijn vastgesteld. De toetsen en beoordelingscriteria zijn afgestemd op de SBL-competenties en de Dublin descriptoren. Toetsprocedures zijn helder omschreven en de kwaliteitscontrole op de toetsen door de toetscommissie (vooraf en achteraf) is operationeel. Uit de gesprekken met docenten, de toetscommissie, de examencommissie, werkveld en studenten blijkt dat de toetspraktijk in overeenstemming is met wat in het beleid is vastgelegd. De toetsen en werkstukken die het auditteam heeft ingezien zijn naar het oordeel van het auditteam adequaat beoordeeld. Inzet van personeel De IPABO heeft een docententeam dat op de hoogte is van de onderwijspraktijk in het basisonderwijs. Docenten blijven via scholing en intensieve contacten met de beroepspraktijk de ontwikkelingen in het basisonderwijs volgen. De opleiding zet voldoende personeel in om een kwalitatief goed programma aan te kunnen bieden. Het personeel beschikt over de inhoudelijke kennis en beroepsgerichte vaardigheden om leraren basisonderwijs op te leiden. Docenten slagen er met veel inzet in goed onderwijs te bieden. Het management stuurt hier gericht op. Voorzieningen Het auditteam stelt vast dat de huisvesting en de overige voorzieningen toereikend zijn om het programma te realiseren. De IPABO heeft goede voorzieningen. Het auditteam constateert dat de begeleiding van de studenten doordacht is. De opleiding investeert in de vorm van trainingen in de kwaliteit van de begeleiding zowel in de coachingsvaardigheden van eigen docenten als die van mentoren en LIO-coaches op de basisschool. Het auditteam is positief over de training aan begeleiders en coaches die studenten op de basisschool begeleiden of mede beoordelen. De informatievoorziening via de website en de wekelijkse digitale nieuwsbrief is naar behoren. Interne kwaliteitszorg De opleiding evalueert periodiek het onderwijs conform de kwaliteitsplannen. Het kwaliteitstoezicht is duidelijk vastgelegd in procedures. Er is vastgelegd wie verantwoordelijk is voor welk onderdeel van de kwaliteitszorg (uitvoeren evaluaties, analyseren, opstellen verbetervoorstellen en besluitvorming over acties). Het auditteam is positief over de tot nu toe gerealiseerde verbeteringen en merkt op dat verbeteringen breed gedragen worden in alle lagen van de opleiding. Er is sprake van een duidelijke verbetercultuur in de opleiding. Management, docenten, studenten, alumni en het werkveld zijn zichtbaar betrokken bij de kwaliteitszorg van de opleiding. NQA IPABO: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Leraar basisonderwijs 5/59

6 Resultaten Sinds november 2009 is de transparantie van de beoordeling verbeterd. De IPABO heeft een beoordelingssysteem ontworpen dat een adequate beoordeling en bewaking van het eindniveau mogelijk maakt. De opleiding toetst het eindniveau op adequate wijze. Zij doet dit aan de hand van vier verschillende producten. De variatie in eindproducten leidt er toe dat de opleiding zich via verschillende invalshoeken een oordeel kan vormen over de startbekwaamheid van de student. Het auditteam constateert dat de kwaliteit van eindproducten van studenten voldoet aan het bachelorniveau en dat de IPABO dit ook goed verantwoordt. De methodische verantwoording van het actieonderzoek en de reflectie daarop kan naar mening van het auditteam nog versterkt worden. De opleiding voldoet nog niet in alle opzichten aan de eigen streefcijfers voor het rendement. De opleiding behaalt een redelijk rendement vergeleken met andere opleidingen tot leraar basisonderwijs in de vier grote steden. Totaaloordeel Alles overziend komt het auditteam van NQA tot de conclusie dat de kwaliteit en het niveau van de bestaande hbo-bacheloropleiding leraar basisonderwijs van Hogeschool IPABO aan de vereiste basiskwaliteit voldoet. Een onderbouwing van deze conclusie is per facet opgenomen in hoofdstuk 2. 6/59 NQA IPABO: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Leraar basisonderwijs

7 1 Basisgegevens 9 2 Beoordeling Doelstellingen van de opleiding Programma Inzet van personeel Voorzieningen Interne kwaliteitszorg Resultaten 38 3 Bijlagen 43 Bijlage 1 Deskundigheden auditteam 45 Bijlage 2 Onafhankelijkheidsverklaring auditteam 49 Bijlage 3 Bezoekprogramma 55 Bijlage 4 Bijlagen zelfevaluatie en ter inzage gelegd materiaal 57 Bijlage 5 Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties 59 NQA IPABO: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Leraar basisonderwijs 7/59

8 8/59 NQA IPABO: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Leraar basisonderwijs

9 1 Basisgegevens De basisgegevens van de bestaande hbo-bacheloropleiding leraar basisonderwijs zijn in onderstaande tabel weergeven. 1. Naam instelling Hogeschool IPABO 2. Status instelling Bekostigd 3. Naam opleiding in CROHO PABO 4. Registratienummer in CROHO Oriëntatie en niveau Hbo bachelor 6. Aantal studiepunten 240 EC 7. Afstudeerrichting(en) Leeftijdspecialisatie jonge kind en oude kind 8. Locatie(s) Amsterdam en Alkmaar 9. Code of conduct De code of conduct is voor de IPABO niet van toepassing. De opleiding kent geen instroom van buitenlandse studenten. 10. Variant(en) Voltijd/deeltijd 11. Inhoudelijk profiel opleiding Talent telt! op de Hogeschool IPABO. De hogeschool gelooft in de vele talenten van kinderen en volwassenen en ziet het als haar missie optimale talentontwikkeling van kinderen in basisscholen te realiseren. Binnen de leeftijdspecialisatie Jonge Kind of Oude Kind zijn er vier uitstroomprofielen: opbrengstgericht werken en rekenen-wiskunde, meervoudige talent ontwikkeling, passend onderwijs en zorg, diversiteit en burgerschap. Daarnaast is er sprake van een levensbeschouwelijke specialisatie voor de vier richtingen: rooms-katholiek, protestants-christelijk, islam en levensbeschouwelijke identiteit 12. Beoogd werkveld alumni Het werkveld van afgestudeerden zijn de basisscholen voornamelijk in en om Amsterdam en in Noord-Holland. Ook vinden alumni emplooi in het vmbo en mbo. 13. Plaats opleiding in organisatiestructuur hogeschool 14. Jaar vorige visitatie en datum besluit NVAO Hogeschool IPABO is een monosectorale school die zich uitsluitend richt op de opleiding van leraren voor het basisonderwijs. De IPABO biedt een bachelor en master aan. Het mastertraject biedt zij binnen Interactum aan. Samen met de Vrije Universiteit biedt zij de Universitaire Pabo PA2 aan. Hogeschool IPABO maakt deel uit van de Federatie Interactum, een vereniging van vijf hogescholen/leraaropleidingen basisonderwijs in Nederland. Naast de Hogeschool IPABO behoren tot Interactum: Katholieke Pabo in Zwolle, De Kempel in Helmond, de Educatieve Faculteit Iselinge in Doetinchem en de Marnix Academie in Utrecht. Visitatiebezoek door NQA in maart en september 2008 Verificatieonderzoek door NVAO in najaar van Waarna accreditatiebesluit is aangehouden. NQA IPABO: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Leraar basisonderwijs 9/59

10 15. Belangrijkste wijzigingen in opleiding sinds vorige visitatie 16. Schema opbouw programma Zie tabel hieronder. Hogeschool IPABO heeft in 2009 en 2010 maatregelen getroffen om het toetsen en beoordelen te verbeteren en het eindniveau van de opleiding te borgen. De maatregelen betreffen: - maatregelen in de aansturing (vervanging voorzitter en lid CvB, vervanging en positionering opleidingsmanagers, vervanging staflid kwaliteitszorg, voorzitter examencommissie en voorzitter toetscommissie), de structuur (borging werkprocessen in transparante procedures), de personele samenstelling (vertrek van 23 fte op basis van vertrekbevorderende maatregelen) en cultuur (aanspreken van medewerkers op geleverde resultaten) van de hogeschool als organisatie; - revitalisering van de gezamenlijke visie op opleiden en het opleidingsprogramma in zijn algemeenheid en daarbinnen de visie op toetsing en beoordeling in het bijzonder; - inhoudelijke en organisatorische verbetermaatregelen op het gebied van toetsing en beoordeling (verankering van opleidingsdoelen in programmamatrix op basis van Dublin descriptoren en competenties, vertaald in uniform en valide beoordelingsinstrumentarium), organisatorische verbetermaatregelen op het gebied van toetsing en beoordeling (o.a. invoering geautomatiseerd studentvolgsysteem onder verantwoordelijkheid van de examencommissie, kwaliteitszorgmaatregelen en professionalisering op het gebied van toetsing en beoordeling, onder andere door toevoeging externe deskundige als adviseur toetscommissie. - inhoudelijke en organisatorische verbetermaatregelen met betrekking tot het gerealiseerde niveau (inclusief het systeem van kwaliteitscontrole op dit eindniveau). Deze maatregelen hebben tevens geleid tot een aanzienlijke verbetering van de toetspraktijk en de borging van het eindniveau van de opleiding. In de facetten 2.8 en 6.1 van dit rapport is dit nader beschreven. 10/59 NQA IPABO: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Leraar basisonderwijs

11 Programmagebieden Competent handelen Kennisbasis Persoonlijke professionaliteit Competent handelen Kennisbasis Persoonlijke professionaliteit Competent handelen Kennisbasis Persoonlijke professionaliteit Competent handelen Kennisbasis Persoonlijke professionaliteit Fase Opleidingsbekwaam Beroepstaak 1 Omgaan met kinderen in een leersituatie Fase Beroepstakenbekwaam Beroepstaak 3 Differentiatie in de klas Fase Werkplekbekwaam Minor 1 Onderwijs in samenhang Fase Startbekwaam Minor 3 Profilering Beroepstaak 2 De rol van de leerkracht Beroepstaak 4 Werken binnen en buiten de klas Minor 2 Specialisatie Minor 2 LIO NQA IPABO: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Leraar basisonderwijs 11/59

12 12/59 NQA IPABO: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Leraar basisonderwijs

13 2 Beoordeling Het auditteam komt samenvattend tot het volgende oordeel over de opleiding: Onderwerp/Facet Amsterdam Alkmaar Voltijd Deeltijd Voltijd Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Goed Goed 1.2 Niveau bachelor Goed Goed Goed 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO Voldoende Voldoende Voldoende 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed Goed Goed 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Goed Goed 2.4 Studielast Voldoende Voldoende Voldoende 2.5 Instroom Goed Goed Goed 2.6 Duur Voldaan Voldaan Voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Goed Goed 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen HBO Goed Goed Goed 3.2 Kwantiteit personeel Goed Goed Goed 3.3 Kwaliteit personeel Goed Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Goed Goed Goed 4.2 Studiebegeleiding Goed Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed Goed Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Goed Goed Goed 5.3 Betrokkenheid Goed Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau Voldoende Voldoende Voldoende 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Positief Het auditteam stelt vast dat de kwaliteit en het niveau van de bestaande hbo-bacheloropleiding leraar basisonderwijs van Hogeschool IPABO aan de vereiste basiskwaliteit voldoet en adviseert de NVAO positief ten aanzien van de accreditatie van deze opleiding. De oordelen betreffen de locaties Amsterdam (voltijd en deeltijd) en Alkmaar (voltijd). Het auditteam heeft geen significante verschillen aangetroffen tussen locaties en varianten. De oordelen over de facetten hebben in dit rapport betrekking op beide locaties en beide varianten. Het auditteam beschrijft in de volgende paragrafen per onderwerp en per facet van het NVAO beoordelingskader de bevindingen, overwegingen en conclusies. Elke paragraaf sluit af met een samenvattend oordeel op onderwerpniveau. NQA IPABO: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Leraar basisonderwijs 13/59

14 2.1 Doelstellingen van de opleiding Domeinspecifieke eisen (facet 1.1) De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Bevindingen De eindkwalificaties van de IPABO zijn afgeleid van de zeven SBL-competenties (Stichting Beroepskwaliteit Leraren). De SBL-competenties zijn landelijk ontwikkeld en in samenspraak met de beroepsgroep opgesteld. De hogeschool heeft in het Interactumverband 1 deze competenties nader uitgewerkt. De competentie reflectie en ontwikkeling wordt binnen de Interactumscholen geïntegreerd binnen de andere zes competenties: - interpersoonlijk competent - pedagogisch competent - (vak)didactisch competent - organisatorisch competent - competent in het samenwerken met collega s - competent in het samenwerken in en met de omgeving De competenties zijn nader uitgewerkt in sub-competenties (de kernen) en beschreven in het Curriculumonafhankelijk beoordelingskader, De Kernen (juni 2006, Interactum) (verder: De Kernen). De eindkwalificaties zoals beschreven in De Kernen zijn door de Hogeschool IPABO uitgewerkt in een matrix waarin de relatie is gelegd tussen de eindkwalificaties, de Dublin descriptoren en het programma. Onder programmagebieden vallen 1) competent handelen 2) kennisbasis 3) persoonlijke professionaliteit. Met de Interactumpartners Vlaanderen zijn, door kritisch feedback te geven op de opleidingsprofielen, de eindkwalificaties vergeleken. Hierbij is het belang van diversiteit, onderwijs op maat, onderwijs aan jonge kinderen onderstreept en de behoefte om dit ook onderling verder uit te wisselen, versterkt. De IPABO werkt met twee uitstroomprofielen: het jonge kind en het oudere kind. In het eerste profiel is er extra aandacht voor ontwikkelingspsychologie, pedagogiek en didactiek, aanvankelijke ontwikkelings- en leerprocessen en diagnosticeren. In het tweede profiel wordt extra aandacht besteed aan verdieping van pedagogiek en didactiek en verdieping van vakken/leergebieden en samenhang tussen de vakinhouden. In september 2010 is gestart met het invoeren van de landelijk vastgestelde vakinhoudelijke en vakdidactische kennisbasis voor taal en rekenen-wiskunde. In 2011 volgt de invoering van de landelijke kennisbasis voor de overige basisschoolvakken en pedagogiek. De IPABO heeft een interconfessioneel karakter. Dit komt tot uiting in vier uitstroomrichtingen: diploma Christelijk Basisonderwijs (DCBO), Diploma Catechese 1 Vereniging van vijf hogescholen/leraaropleidingen basisonderwijs in Nederland. Naast de Hogeschool IPABO behoren tot Interactum: Katholieke Pabo in Zwolle, De Kempel in Helmond, de Educatieve Faculteit Iselinge in Doetinchem en de Marnix Academie in Utrecht 14/59 NQA IPABO: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Leraar basisonderwijs

15 (Vereniging van katholieke Lerarenopleiders), diploma Islamitisch Basisonderwijs (Islamitische Besturenorganisatie) en het diploma religieuze diversiteit (huisdiploma van de IPABO). Het normstellende kader van de eerste drie diploma s wordt in overleg met de verschillende denominaties vastgesteld. In oktober 2007 heeft de IPABO de accreditatie DCBO verkregen. Overwegingen Hogeschool IPABO heeft de eindkwalificaties zoals beschreven in De Kernen, uitgewerkt in een matrix waarin de relatie is gelegd tussen de eindkwalificaties, de Dublin descriptoren en het programma. Deze zogenoemde programmamatrix en het document De Kernen geven een goed inzicht in hoe de opleiding de eindkwalificaties heeft gerelateerd aan de SBLcompetenties. De competenties zijn in belangrijke mate geconcretiseerd en consequent uitgewerkt in meetbare criteria. Het auditteam heeft in het gesprek met het werkveld kunnen vaststellen, dat het werkveld direct betrokken is bij de formulering van de eindkwalificaties. Conclusie Op basis van bovenstaande komt het auditteam tot het oordeel goed. Niveau bachelor (facet 1.2) De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Bevindingen De opleiding geeft in het zelfevaluatierapport een overzicht van de relatie tussen de competenties en het bachelorniveau (Dublin descriptoren). Dit overzicht is ontleend aan het document De Kernen. De Dublin descriptor kennis en inzicht komt bijvoorbeeld naar voren in het programmagebied competent handelen en in persoonlijke professionaliteit. Deze programmagebieden lopen door alle zeven competenties heen. De student moet zich kennis eigen maken en kennis kunnen toepassen op het gebied van pedagogiek, groepsvorming, (vak)didactiek en vakinhoud. De student moet kunnen beschrijven wat hij waarneemt, moet situaties kunnen vergelijken met andere situaties en moet tot oordeelsvorming (Dublin descriptor) komen met behulp van theoretische en methodische kennis. De student moet communicatief vaardig zijn in diverse situaties zoals het omgaan met kinderen in een klassensituatie, maar ook in een groep, leervorderingen of leerproblemen van kinderen kunnen bespreken met collega s, intern begeleiders en ouders. De opleiding heeft in het document Curriculumonafhankelijk beoordelingskader De Kernen de SBL-competenties nader uitgewerkt. De competenties zijn in vier niveaus onderverdeeld: opleidingsbekwaam, beroepstakenbekwaam, werkplekbekwaam en startbekwaam. In de laatste fase van de opleiding behaalt de student de eindkwalificaties op het niveau startbekwaam. Voor elke bekwaamheidseis is beschreven op welke wijze het niveau wordt bepaald. In de niveaubeschrijving is expliciet vermeld hoe de Dublin descriptoren (kennis en inzicht, toepassen van kennis en inzicht, communicatie, oordeelsvorming en leervaardigheden) daarin zijn verwerkt. NQA IPABO: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Leraar basisonderwijs 15/59

16 Elk niveau is gespecificeerd aan de hand van prestatie-indicatoren. Dit maakt het meten en volgen van de competentie-ontwikkeling gedurende de fasen van de opleiding mogelijk. Overwegingen Het auditteam vindt dat de opleiding de eindkwalificaties goed heeft uitgewerkt in meetbare doelen. De opleiding toont op overtuigende wijze aan dat de internationale standaard voor het bachelorniveau (Dublin descriptoren) is verwerkt in de eindkwalificaties. De opleiding heeft de niveaus voldoende concreet beschreven om ze op een juiste wijze te kunnen meten. Conclusie Op basis van bovenstaande komt het auditteam tot het oordeel goed. Oriëntatie hbo bachelor (facet 1.3) De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist of dienstig is. Bevindingen In facet 1.1 heeft het auditteam beschreven dat de eindkwalificaties in overleg met het werkveld zijn ontwikkeld. In facet 1.2 is vermeld dat de opleiding het niveau adequaat heeft beschreven. Hogeschool IPABO heeft het Expertisecentrum Opleiden (ECO) opgericht. In ECO werken een twintigtal (overkoepelende) besturen van basisscholen en de IPABO samen. De ECO formaliseert de inhoudelijke betrokkenheid van het onderwijsveld bij de opleiding (eindkwalificaties, curriculuminhoud), het verankeren van de verbinding tussen theorie en praktijk. De missie van het ECO is als volgt beschreven: vanuit een gezamenlijke verantwoordelijkheid studenten opleiden tot startbekwaam leraar basisonderwijs en aansluitend de verdere professionele groei van de startende leerkracht. Leren in de praktijk en leren op de opleiding wordt gezien als een samenhangend leerproces. De besturen van de basisscholen en Hogeschool IPABO willen dit proces samen vormgeven en daarvoor de verantwoordelijkheid dragen. In het zelfevaluatierapport is de beschrijving van het beroepsbeeld van de leraar basisonderwijs opgenomen (Beroepsbeeld Leraar basisonderwijs van Hogeschool IPABO). De leraar heeft, aldus de IPABO, kennis van de vakinhouden en is in staat in verschillende beroepssituaties vanuit de theorie zijn keuzes te verantwoorden. De leraar is zich bewust van zijn opvattingen over mens en maatschappij en de invloed die deze op zijn handelen hebben. De IPABO schrijft voorts dat de leraar zich verantwoordelijk voelt voor het begeleiden van de leerling en zich voortdurend afvraagt waar hij mee bezig is, welke doelen hij nastreeft en hoe hij die samen met anderen kan bereiken. Om dit te 16/59 NQA IPABO: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Leraar basisonderwijs

17 bereiken moet hij beschikken over een arsenaal aan ambachtelijke kennis, vaardigheden en een juiste attitude. Overwegingen Het auditteam stelt op basis van gesprekken met vertegenwoordigers van het werkveld vast, dat de opleiding het werkveld verregaand betrekt bij de formulering van de eindkwalificaties, actualisering van het beroepsbeeld en de vertaling ervan naar onderdelen van het curriculum. Het auditteam vindt dat de opleiding een eigentijds en reëel beeld schetst van de eisen die het beroep stelt aan de leraar basisonderwijs: kunnen omgaan met diversiteit (in leerstijlen, pedagogisch referentiekader, cultuur en levensbeschouwing/religie), beschikken over vakkennis en kennis van vakdidactiek en de ontwikkeling en leerresultaten van kinderen kunnen volgen en analyseren en zo nodig verbeteren. Het auditteam is positief over de concretisering van de eindkwalificaties van Hogeschool IPABO. Het bachelorniveau en de actuele beroepspraktijk van de leraar basisonderwijs zijn goed beschreven. Conclusie Op basis van bovenstaande komt het auditteam tot het oordeel goed. Samenvattend oordeel Doelstellingen opleiding Alle facetten zijn met een goed beoordeeld en daarmee is het onderwerp Doelstelling opleiding positief. 2.2 Programma Eisen hbo (facet 2.1) Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Bevindingen In het programma zijn drie doorlopende programmagebieden aanwezig: competent handelen, kennisbasis en persoonlijke professionaliteit. Deze drie programmagebieden vormen samen de basis voor kennisontwikkeling en ontwikkeling van beroepsvaardigheden. De kennisbasis is ondergebracht in zes doorlopende leerlijnen: taal, rekenen-wiskunde, mens en wereld, kunstzinnige vorming en bewegingsonderwijs, godsdienst en levensbeschouwing en vakdoorsnijdende pedagogische thema s. Studenten verwerven in deze leerlijnen de theoretische kennis om op adequate wijze te kunnen handelen. Voorbeelden zijn: inhoudelijke en pedagogisch-didactische kennis van schoolvakken, kennis over diversiteit (verschillen in afkomst, religie en etniciteit), kennis over didactiek NQA IPABO: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Leraar basisonderwijs 17/59

18 en onderzoeksmethoden, sociaalwetenschappelijke kennis die van belang is voor een goede samenwerking en sturing in de school. De opleiding maakt gebruik van een boekenlijst (Boekenlijst ) die elk jaar door de vakgroepen geactualiseerd wordt. De actualisatie betreft zowel de boekenlijst als het multimedia materiaal. De verplichte literatuur voor de majorfase is vermeld in de programmagids Kennisbasis. Per vak is daar vermeld welke literatuur en andere kennisbronnen in de opleiding gebruikt worden. Het auditteam heeft de literatuurlijst bestudeerd en stelt vast dat de literatuur van voldoende niveau is. Er wordt gebruik gemaakt van actuele literatuur. De opleiding neemt actuele ontwikkelingen in het vakgebied en de discipline in het onderwijs op. Dit betreft bijvoorbeeld aandacht voor culturele diversiteit en aandacht voor zorgleerlingen in het onderwijs. In de minorfase wordt van de student verwacht dat hij zelfstandig relevante vakliteratuur zoekt en betrekt bij het werken aan zijn eigen leervragen. In de onderwijsproducten die de student voor de minor maakt, dient hij zijn handelen en/of visie theoretisch te onderbouwen. In deze fase wordt vakliteratuur aanbevolen en minder stringent voorgeschreven. Studenten voeren in het vierde studiejaar een actieonderzoek uit. Met het actieonderzoek levert de student een bijdrage aan de schoolontwikkeling. In de reflectie- en onderzoekslijn leert de student onderzoeksvragen op te stellen en gaat hij na of de theorie in de praktijk werkt. Verder vergelijken studenten hun onderzoeksresultaten met elkaar en leren de studenten kritisch te kijken naar de eigen onderwijspraktijk en die van medestudenten. Studenten met wie het auditteam gesproken heeft, waren hierover positief. Zij meldden dat de opleiding extra aandacht heeft besteed aan het onderwerp oordeelsvorming door sturing vanuit SLB, nadat bleek dat op dit punt veel studenten uitvielen (toetsresultaten). Dit signaal kwam ook naar voren in de Nationale Studenten Enquête (NSE 2010). Daaruit blijkt dat studenten (matig) tevreden zijn over wetenschappelijke vaardigheden (oordeel variërend van 2,9 3,1 op een schaal van 5). Het auditteam merkt op dat de onderzoeksvaardigheden in het programma aan bod komen. De onderzoeksverslagen die het auditteam heeft ingezien variëren van goed tot matig. Meer aandacht zou, aldus het auditteam, besteed kunnen worden aan een grondige analyse van de op te lossen problemen, nagaan of met het ontwikkelde materiaal die problemen zijn opgelost, het trekken van gefundeerde en doordachte conclusies en een controleerbare oordeelsvorming. In de nieuwe beoordelingsformulieren van het cohort afstudeerders zijn prestatie-indicatoren opgenomen die expliciet betrekking hebben op deze aspecten. In de majorfase werken studenten aan beroepstaken die door de opleiding zijn geselecteerd als kerntaken van de leraar. In de minorfase is de eigen onderwijservaring van de student input voor het leerproces. In deze fase maken werkplekleren en LIO-stage een belangrijk onderdeel uit van het curriculum (twee tot drie dagen per week). In de beroepstaken komen kenmerkende beroepsrollen van de leraar basisonderwijs aan bod, zoals omgaan met kinderen, ontwerpen en uitvoeren van lessen (de rol van leerkracht), het oudere kind, het jongere kind, gesprekken voeren met ouders, collega s en externen. In de minorfase gaat de student via het onderdeel Handelingsgericht Werken in op specifieke vragen van de werkplek. Hij gaat uit van de leer- en 18/59 NQA IPABO: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Leraar basisonderwijs

19 ontwikkelingsbehoeften die zich in de praktijk van het lesgeven voordoen. Het auditteam stelt vast dat de opleiding een directe relatie legt met de actuele beroepspraktijk. Het programma besteedt in de leerlijnen professionele vaardigheden, reflectie en onderzoeksvaardigheden (Leer- en onderzoekslijn) aandacht aan het ontwikkelen van beroepsvaardigheden. Studenten moeten in opdrachten (beroepstaken) en in de stage of op de werkplek voortdurend hun eigen vaardigheden oefenen en verantwoorden (zoals basale professionele vaardigheden en houdingen, reflectie op eigen handelen en op eigen professionele ontwikkeling en basale onderzoeksvaardigheden en onderzoekende houding). Zij krijgen daarop gericht feedback van medestudenten, docenten en mentoren. Het handelen van de student in de beroepspraktijk is een centraal onderdeel van het hele programma. Uit evaluaties (programma-evaluaties 2010, NSE 2010) blijkt dat studenten tevreden zijn over de inhoud, het niveau en de actualiteit van het programma. Overwegingen Het auditteam stelt vast dat de opleiding een actueel programma aanbiedt dat goed afgestemd is op de praktijk van de leraar basisonderwijs. Er is een goede balans tussen enerzijds kennis van de schoolvakken en pedagogische en didactische kennis en anderzijds het ontwikkelen van vaardigheden. De studenten hebben interactie met de beroepspraktijk door middel van stages. De student komt onder andere in aanraking met aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal door het handelingsgericht werken in de minorfase. De opleiding besteedt voldoende aandacht aan onderzoeksvaardigheden die voor de leraar basisonderwijs relevant zijn. Het auditteam vindt wel dat de verantwoording van het actieonderzoek en de methodische aanpak in de eindwerkstukken van studenten nog verbeterd kan worden: probleemanalyse, evaluatie van ontwikkeld (onderwijs)materiaal en oordeelsvorming. Conclusie Op grond van bovenstaande bevindingen en overwegingen komt het auditteam tot het oordeel voldoende Relatie doelstellingen en inhoud programma (facet 2.2) Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. NQA IPABO: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Leraar basisonderwijs 19/59

20 Bevindingen In het document De Kernen beschrijft Hogeschool IPABO hoe de eindkwalificaties voor de verschillende ontwikkelingsniveaus 2 zijn geoperationaliseerd in leerdoelen. In De Kernen zijn de niveaus nader omschreven. In de programmamatrix in het document Programmabeleid toont de opleiding overtuigend aan dat de eindkwalificaties in de drie programmagebieden (kennisbasis, competent handelen en persoonlijke professionaliteit) zijn verwerkt. De opleiding vertaalt, aldus het auditteam, de eindkwalificaties en bekwaamheidsniveaus op systematische wijze naar het programma. De opleiding illustreert dat in het zelfevaluatierapport met enkele voorbeelden uit de major en minorfase. In de majorfase staan beroepstaken centraal: omgaan met kinderen, de rol van de leerkracht, differentiatie in de klas en werken binnen en buiten de klas. De vier beroepstaken sluiten aan bij de onderwijspraktijk. Per beroepstaak is vermeld wat de kennisbasis is voor de beroepstaak, welke vaardigheden (handelingen) centraal staan en welke professionele houdingen en vaardigheden hiervoor vereist zijn. Tevens is beschreven wat er van de student verwacht wordt (indicatoren voor beoordeling). In de minorfase gaat de student uit van zijn eigen ervaringen voor de klas. Daarbij richt hij zich op het ontwerpen van onderwijs (anticiperen op verschillen tussen kinderen), specialiseert hij zich (jongere of ouder kind), bereidt een praktijkonderzoek voor en voert dit in het laatste semester van de opleiding uit. De student plant en volgt zijn competentieontwikkeling aan de hand van een persoonlijk ontwikkelplan. In dit plan beschrijft de student aan welke competenties hij werkt, hoe hij deze gaat aantonen (zowel wat kennis als vaardigheden betreft). De minorproducten moeten voldoen aan van te voren omschreven criteria (competentieniveaus). De studenten (van eerstejaars tot vierdejaars) zijn in het gesprek met het auditteam positief over de inzichtelijke wijze waarop in het curriculum de relatie is gelegd tussen competenties, programma-inhoud en eisen die de opleiding aan hen stelt. In de programma-evaluatie van juni 2010 scoren de studenten het item aansluiting programma op de doelen ruim voldoende. Overwegingen De opleiding toont, aldus het auditteam, aan dat er een directe relatie is tussen de SBLcompetenties, de doelen van de opleiding en de onderwijseenheden (beroepstaken, stage en werkplekleren). Ook de directe relatie tussen de eindkwalificaties en toetsen en beoordelen is goed aangetoond. De opleiding werkt op een systematische wijze aan het ontwikkelen van het curriculum. De opleiding gaat steeds na op welke wijze de inhoud van de studieonderdelen bijdraagt aan het ontwikkelen van de competenties. Daarmee borgt de opleiding dat de inhoud van het programma de geformuleerde eindkwalificaties qua niveau, beroepsgerichtheid en de domeinspecifieke eisen dekt. De relatie tussen de doelstellingen en het programma was in de vorige visitatie ook goed beschreven. Maar nu valt op dat studenten deze ook goed kunnen verwoorden. Zij weten hoe de opleiding is ingericht en waarderen de duidelijkheid die de opleiding schept in wat de 2 in de majorfase (jaar een en twee) opleidingsbekwaam en beroepstakenbekwaam en in de minorfase (jaar drie en vier) werkplekbekwaam en startbekwaam. 20/59 NQA IPABO: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Leraar basisonderwijs

21 student moet kennen en kunnen in elke fase van de opleiding. De student weet (afhankelijk van zijn ambitieniveau) welke inspanning hij moet leveren om een voldoende of goed resultaat te behalen. De relatie tussen doelen en programma wordt dus beter gecommuniceerd naar de student. Het auditteam merkt op dat dit een verbetering is ten opzichte van de vorige visitatie. Conclusie Op basis van bovenstaande komt het auditteam tot het oordeel goed. Samenhang in opleidingsprogramma (facet 2.3) Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Bevindingen Het programma kent een opbouw waarin de complexiteit toeneemt: van inleidende kennisinhoud naar verdiepende kennisinhoud, van enkelvoudige opdrachten naar meer samengestelde en complexe opdrachten, van eenvoudige onderwijssituaties naar complexe, van het werken onder begeleiding naar het zelfstandig uitvoeren van onderwijs en taken. Zo bestaat in het eerste jaar de stageopdracht uit het kortdurend lesgeven aan een kleine groep van kinderen, waarbij de mentor verantwoordelijk is. In de minor Onderwijs in samenhang ontwerpt de student onderwijsproducten en geeft gedurende een hele dag les aan een groep. In het zelfevaluatierapport is voor elke fase van het programma en voor het programma als geheel op inzichtelijke wijze in schema gezet hoe de programmaonderdelen samenhangen met de vier bekwaamheidsniveaus, de drie leergebieden (handelen, kennis en professionele vaardigheden) en de inhoud van de programmaonderdelen. Het programma start in de majorfase met een gestuurd aanbod van lesinhouden en opdrachten (docentsturing) en verandert geleidelijk in een programma dat voornamelijk bepaald wordt door de leervragen van de student (minorfase). In de minorfase voert de student een onderzoek uit. In onder andere de SBL-bijeenkomsten besteedt de opleiding aandacht aan onderzoeksvaardigheden. De opleiding is gestructureerd rond thema s. Dit bevordert de samenhang tussen de verschillende studie-onderdelen. In de majorfase zijn dit de beroepstaken en in de minorfase zijn dit de vier minoren. De beroepstaken sluiten aan bij de alledaagse beroepspraktijk. In de beroepstaken zijn vakinhouden en praktijkoefeningen geïntegreerd (observeren van ontwikkelniveaus, organiseren van projecten in de klas). Het vakkenaanbod is in de periode afgestemd op de beroepstaken. Uit evaluaties (NSE 2010 en programma-evaluatie 2010) blijkt dat studenten de samenhang positief beoordelen. Overwegingen De studenten met wie het auditteam sprak konden zeer goed verwoorden hoe het onderwijsprogramma is ingericht. Zij zien de samenhang tussen de programma-inhoud de competenties en de beoordeling en waarderen de inzichtelijkheid ervan. Het auditteam heeft NQA IPABO: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Leraar basisonderwijs 21/59

22 op basis van de programma-informatie een goed beeld gekregen van de samenhang in het programma en is hierover positief. Conclusie Het auditteam komt tot het oordeel goed Studielast (facet 2.4) Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Bevindingen De opleiding bevordert de studeerbaarheid van het programma door de studenten helderheid te verschaffen over de roosters, studie-inhoud, de eisen die de hogeschool stelt aan producten, toetsmomenten en toetscriteria en ingeschatte studiebelasting per studieonderdeel (contacturen en zelfstudie). Het auditteam heeft studiegidsen en het intranet van de IPABO ingezien en heeft vastgesteld dat de informatie inzichtelijk is en kwalitatief goed. Hiermee moet, aldus het auditteam, een student in staat zijn om zijn studie te plannen. In het programmaonderdeel studieloopbaanbegeleiding ondersteunt de opleiding de student in het plannen van zijn studie. Zo nodig vindt bijsturing van het studieproces plaats (zie facet 2.5). De opleiding gaat in de programmering uit van contacturen en uren zelfstudie. Onder contacturen verstaat de opleiding: vaklessen, stage, studieloopbaanbegeleiding, toetsing, skill-labs en inzet in cultuurweken. In de voltijdopleiding in Amsterdam en Alkmaar hebben studenten in het eerste jaar 18,5 contacturen per week, in het tweede jaar 19,7 in het derde jaar 26,4 en in het vierde jaar 13,4 (exclusief LIO/Werkplekleren). Voor de deeltijdopleiding geldt dat zij in het eerste jaar 12,8 contacturen per week hebben, in het tweede jaar 13, in het derde jaar 9,9 (exclusief LIO/Werkplekleren) en in het vierde jaar 5,3 (exclusief LIO/Werkplekleren). Voor de verkorte deeltijdopleiding geldt dat studenten het eerste jaar 14,4 contacturen per week hebben en in het tweede jaar 7 (exclusief LIO/Werkplekleren). In het zelfevaluatierapport beschrijft de opleiding dat zij de studielast in de minorfase heeft gespreid. Er is in elk semester een tussenbeoordeling ingebouwd. Halverwege het semester moet de student een tussenproduct ter beoordeling voorleggen aan zijn docenten (de go/no go beoordeling). Hiermee bevordert de opleiding dat de student zijn studie gelijkmatig spreidt over de minorfase. De opleiding geeft aan het eind van het eerste jaar een bindend studieadvies (ten minste 42 EC). Onderdeel van het bindend studieadvies zijn: een voldoende voor de praktijk, de toets eigen vaardigheid rekenen en Nederlands behaald hebben, voldoende voor het onderdeel attitude tot studie en beroep. De opleiding kan een student in het tweede jaar afwijzen als hij zijn propedeuse niet heeft behaald. Voor de toegang tot minoren en tot de LIO minor zijn toegangseisen gesteld. Deze eisen zijn opgenomen in het Onderwijs- en Examenreglement Hogeschool IPABO. De vakken rekenen/wiskunde en Nederlands 22/59 NQA IPABO: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Leraar basisonderwijs

23 blijken voor een redelijk aantal studenten een struikelvak te zijn. De studie-uitval is na de invoering van de landelijke toetsen toegenomen. De coördinator propedeuse bewaakt de studievoortgang van studenten in het eerste jaar. Hij signaleert vertragingen en nodigt zo nodig studenten uit voor een voortgangsgesprek. In de overige jaren wordt deze rol overgenomen door de docententeams en de SLB'er. Uit evaluaties blijkt dat studenten niet tevreden zijn over de verdeling van de studielast over het programma. Met name studenten in de majorfase zijn hierover ontevreden. In het studiejaar is de keuze gemaakt om de studenten aan het einde van elk semester alle vakdossiers in te laten leveren. Studenten (in de majorfase) ervaren dit als een te grote piekbelasting. Om de studeerbaarheid in de majorfase te bevorderen heeft de opleiding voor maatregelen genomen waaronder het invoeren van een vierperiodenrooster waardoor een betere spreiding van de studielast ontstaat. Hierdoor is ook het aantal toetsweken toegenomen van twee naar vier per jaar. Overwegingen Het auditteam stelt vast dat de opleiding de studeerbaarheid van het programma goed monitort (via evaluaties, gesprekken met studenten in SLB-bijeenkomsten). De opleiding reageert adequaat op signalen van studenten. In de minorfase heeft het verplichte tussenproduct geleid tot een gelijkmatiger studiegedrag van de student. In de minorfase zijn de studenten tevreden over de studielast. Of de maatregelen voor de majorfase effect hebben op de piekbelasting zal in 2011 moeten blijken. Conclusie Het auditteam komt tot het oordeel voldoende vanwege onder andere omdat de effecten van de maatregelen tegen de piekbelasting in de majorfase nog niet duidelijk zijn. Instroom (facet 2.5) Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Bevindingen Hogeschool IPABO hanteert de wettelijke eisen voor toelating instroom hbo en heeft een gericht instroombeleid voor studenten die: - niet voldoen aan de wettelijke instroomeisen vooropleiding; - wel voldoen aan de wettelijke instroomeisen vooropleiding, maar deficiënties hebben; - behoren tot specifieke doelgroepen (mbo-studenten, mannen, allochtonen); - een studieverleden in het hoger onderwijs hebben. Studenten (mits 21 jaar of ouder) die behoren tot de eerste hierboven genoemde categorie, kunnen in de opleiding instromen als zij met goed gevolg een toelatingsonderzoek afleggen. Hogeschool IPABO stelt studenten met deficiënties Nederlandse taal of rekenen/wiskunde in de gelegenheid vóór aanvang van de opleiding de kennis en vaardigheden bij te spijkeren. Alle nieuwe studenten hebben de mogelijkheid deel te nemen aan een summercourse. Studenten die de summercourse volgden, zijn NQA IPABO: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Leraar basisonderwijs 23/59

24 succesvoller in de eigen vaardigheidstoetsen Nederlands en rekenen. Van hen behaalde 85 procent een positief resultaat voor Nederlands en/of rekenen. Bij de studenten die de summercourse niet gevolgd hebben was dat 73 procent. Mbo-studenten die zich vóór 1 april inschrijven kunnen een voortraject volgen waarin er gewerkt wordt aan Nederlands, rekenen en de vakken aardrijkskunde, geschiedenis en natuur en techniek. Studenten met een bachelor- of mastergraad hebben toegang tot de verkorte deeltijdopleiding (twee jaar). Studenten met een studieverleden in het hoger onderwijs kunnen via een toets elders verworven competenties (evc) in aanmerking komen voor vrijstellingen. De toets- en examencommissie bepaalt aan de hand van een programmavergelijking en de uitkomsten van de evc-toets welke vrijstellingen zij krijgen. De opleiding spant zich in om mbo-studenten, mannen en allochtonen in te laten stromen en te behouden voor de opleiding. Het project Sturen op Studiesucces voorziet in maatregelen om het studiesucces van deze doelgroepen te bevorderen. Zo kent de IPABO studiecoaches. Elke eerstejaars student krijgt een tweedejaars student als coach. De bedoeling is dat de coach voor deze studenten vraagbaak en rolmodel is. Daarnaast is met ROCASA het Doorstroomtraject mbo hbo ingericht, waarbij mbo-studenten een half jaar onderwijs volgen gericht op het succesvol studeren aan de IPABO. Aan het eind van dit traject volgt een toets met advisering over toelating. Tot slot wil de IPABO de mannelijke instroom bevorderen en meer mannen enthousiasmeren voor het beroep van leraar basisonderwijs. De voorlichting is specifiek gericht op mannen en voor mannen worden aangepaste studieroutes ontwikkeld, die hen meer aanspreken. De eerste resultaten van het project studentcoaching en het doorstroomtraject mbo hbo zijn positief. De opleiding zal het project naar mbo s in Hoorn en Alkmaar uitbreiden. Uit onderzoek (NSE 2010) blijkt dat studenten tevreden zijn over de aansluiting van het programma op de vooropleiding. Overwegingen Het auditteam stelt vast dat de opleiding specifieke maatregelen neemt om de aansluiting tussen opleiding en vooropleiding zo goed mogelijk te laten verlopen. Dit geldt enerzijds voor studenten die deficiënties hebben, maar van wie verwacht mag worden dat zij wel over de capaciteiten beschikken om de opleiding met succes te kunnen afronden. Anderzijds heeft de opleiding ook aandacht voor studenten die, gezien hun achtergrond, de opleiding versneld kunnen doorlopen. Het auditteam beoordeelt dit positief. Studenten zijn blijkens evaluaties tevreden over de aansluiting van het programma op de vooropleiding. Conclusie Op basis van bovenstaande komt het auditteam tot het oordeel goed. 24/59 NQA IPABO: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Leraar basisonderwijs