Focus op Prinsjesdag. 16 september Kernpunten. Economisch Bureau Nederland /

Transcriptie

1 Focus op Prinsjesdag 2014 Economisch Bureau Nederland / september 2014 Kernpunten Macro Economische Verkenning 2015 De groei van de wereldeconomie en van de wereldhandel trekt aan De Nederlandse uitvoergroei kan daardoor eveneens versnellen In 2015 stijgt eindelijk ook de consumptie weer De inflatie blijft laag in 2015 De werkloosheid daalt in 2015 De economische groei loopt in 2015 verder op naar 1¼% De BBP-groeiraming 2014 van het CPB wijkt nauwelijks af van die van ABN AMRO Miljoenennota 2015 Het EMU-tekort daalt naar 2,2% van het BBP De overheidsschuld loopt nog verder op - naar 70,0% van het BBP De koopkracht neemt voor vrijwel iedereen wat toe, maar minder dan in 2014 Het kabinet stelt de aanpak van werkloosheid centraal De herziening van het belastingstelsel blijft nog uit Midden- en hoge inkomens profiteren van de verhoging van de arbeidskorting met EUR 500 mln De tijdelijke verlaging van het belastingtarief in de eerste schijf wordt structureel gemaakt De maximale periode voor renteaftrek op restschulden wordt verlengd van tien naar vijftien jaar Hier staat tegenover dat de tijdelijke schenkingsregeling afloopt

2 2 Focus op Prinsjesdag september 2014 MEV 2015: Economische groei naar 1¼% Het Centraal Planbureau verwacht dat de Nederlandse economie volgend jaar met 1¼% kan groeien. Dat is meer dan dit jaar (¾%). De kans op tegenvallers is echter de laatste tijd toegenomen. Externe omgeving De wereldeconomie groeit dit jaar wat sterker dan in 2013 en volgend jaar nog iets meer. Het Centraal Planbureau (CPB) gaat er daarbij van uit dat verdere escalatie van de geopolitieke spanningen uitblijft. Voorlopende indicatoren wijzen erop dat de wereldeconomie voorzichtig verder aantrekt. De verbetering van de mondiale economie is vooral te danken aan het herstel in de VS. In het VK is de groei eveneens stevig. Ook in de eurozone lijkt het herstel door te zetten. De groei in de opkomende economieën is matig. Al met al zal de groei van de wereldhandel (van goederen) versnellen van 2½% in 2014 naar 5½% in Dat is een gemiddelde voor de hele wereld. Nederland handelt echter niet in alle goederen, en doet bovendien vooral slechts zaken met landen in Europa. Gecorrigeerd voor deze twee aspecten neemt de (voor ons land relevante) wereldhandel volgend jaar toe met 4½% (+2½% in 2014). Binnenland De economische groei van ons land neemt in 2015 verder toe. Na een paar jaar van krimp groeit de Nederlandse economie dit jaar volgens het CPB met ¾%. In het eerste kwartaal kromp het BBP tijdelijk onder invloed van incidentele factoren zoals de heel zachte winter (forse daling gasafzet), maar daarna was er weer groei. De groei is dit jaar te danken aan de uitvoer en de investeringen. Bovendien is aan de krimp van de consumptieve bestedingen weer een eind gekomen. De consumptie van gezinnen neemt volgend jaar eindelijk weer toe. Een aantal jaren heeft de consumptie geleden onder de aanhoudende daling van het beschikbaar inkomen. Daaraan kwam dit jaar een einde. Het reëel beschikbaar inkomen stijgt met 2% dit jaar en 1% volgend jaar dankzij een lichte reële loonstijging (mede door de lage inflatie) en dalende pensioenpremies. Dat de consumptie desondanks dit jaar (gemiddeld) nog niet toenam, had te maken met de huizenprijsdaling van de afgelopen jaren. Daarbovenop komt het effect van huizen die onder water staan. Veel gezinnen hebben ervoor gekozen om af te lossen op hun hypotheek. In 2015 kan de consumptie eindelijk weer wat toenemen. De ervaring is dat dat een hoger inkomen met vertraging tot meer consumptie leidt. De bedrijfsinvesteringen stijgen dit en volgend jaar. De opgelopen bezettingsgraad van het machinepark en het toegenomen vertrouwen zijn een stimulans om te investeren. Ook de investeringen in woningen nemen beide jaren toe. Het aantal verstrekte bouwvergunningen voor koopwoningen laat een stijgende trend zien. Dankzij de aantrekkende wereldhandel kan de groei van de uitvoer van goederen en diensten in 2015 met 3¾% iets hoger uitvallen dan dit jaar. Zowel de wederuitvoer als de uitvoer van binnenlands geproduceerde goederen en die van diensten neemt toe. Het BBP kan in 2015 met 1¼% toenemen, na een groei van gemiddeld ¾% dit jaar. Vrijwel alle bestedingscomponenten dragen daaraan bij (zie grafiek). De onzekerheden bij deze prognoses zijn echter groot en overwegend neerwaarts. Dit vanwege de geopolitiek spanningen in de wereld. Als deze conflicten mochten escaleren, kan de economische groei wezenlijk lager uitvallen. De CPB-ramingen wijken weinig af van die van ABN AMRO. Wij zijn iets positiever over de groei in de eurozone en in Nederland. Groei breder gedragen Bijdrage van diverse componenten aan BBP-groei in %-punten Uitvoer -1 Bedrijfsinvesteringen Part. consumptie -2 Woninginvesteringen -3 Overheidsbestedingen -4 BBP Bron: CPB, MEV 2015 De werkloosheid valt volgend jaar gemiddeld lager uit dan dit jaar. In het begin van 2014 liep de werkloosheid nog op. Dat kwam door een afname van het aantal banen. In de tweede helft van het jaar zal de economische groei voor enige toename van de vraag naar arbeid zorgen. Het CPB verwacht voor de tweede helft van 2014 en voor 2015 echter een vlak verloop van de werkloosheid. Dat komt doordat de lichte toename van het aantal werkzame personen amper groter is dan de stijging van het arbeidsaanbod. De groei van de productie is in 2015 nog niet sterk genoeg om de werkgelegenheid te laten herstellen. Gemiddeld komt de werkloosheid volgend jaar uit op 6¾% van de beroepsbevolking tegen 7% dit jaar (volgens de internationale definitie).

3 3 Focus op Prinsjesdag september 2014 Miljoenennota 2015 Beleidskeuzes Hoewel de economische situatie verbetert, presteert de economie nog onder potentieel. Dit is onder andere af te lezen aan de hoge werkloosheid. Het kabinet stelt de aanpak van de werkloosheid centraal. Mede daarom is het van belang dat het belastingstelsel wordt herzien. Daar wordt al enige tijd over gesproken. Het kabinet is er echter nog niet in geslaagd hierover overeenstemming te bereiken. Dat neemt niet weg dat het kabinet stappen heeft gezet om mensen te ondersteunen bij het vinden van passend werk. Daartoe introduceert het in 2015 de zogenaamde brug-ww, welke omscholing naar nieuwe beroepen en sectoren moet vergemakkelijken. Werkgevers die overtollige werknemers van andere bedrijven overnemen, mogen de uren die benodigd zijn om deze werknemers om te scholen, verhalen op de WW. Verder geeft het ontslagen werknemers met kinderen maximaal zes in plaats van maximaal drie maanden kinderopvangtoeslag, zodat zij meer tijd hebben om naar een nieuwe baan te zoeken. Tot slot verhoogt het kabinet de maximale arbeidskorting met EUR 100. De koopkrachtverbetering moet de overgang van een uitkering naar een baan aantrekkelijker maken. De koopkracht neemt in 2015 in doorsnee met 0,5% toe. Dit komt door een stijging van de reële lonen met 0,25% en de lagere pensioenpremies. De midden- en hoge inkomens profiteren van de verhoging van de arbeidskorting met EUR 500 mln. Een deel van het profijt lekt echter weg door de EUR 100 mln hoger uitvallende zorgpremies. De zorgpremie wordt met EUR 114 verhoogd en het eigen risico met EUR 15. De lagere inkomensgroepen worden voor het laatste gecompenseerd in de vorm van een hogere zorgtoeslag. Hun koopkracht blijft bovendien op peil doordat de tijdelijke verlaging van het belastingtarief in de eerste schijf structureel wordt gemaakt, een maatregel waarvoor jaarlijks EUR 475 mln wordt uitgetrokken. Het budget voor de huurtoeslag wordt met EUR 31 mln verhoogd om aan de hogere aanvraag te voldoen. Terwijl de lage, midden en hogere inkomensgroepen er in doorsnee op vooruit gaan in koopkracht, moeten gepensioneerden inleveren. Dit omdat de indexatie van veel pensioenen volgend jaar achterblijft bij de inflatie. Gezinnen met kinderen gaan er op vooruit, doordat het afbouwpercentage van het kindgebonden budget wordt verlaagd. Een belangrijke reden voor het trage herstel van de economie vormen de sinds de crisis verzwakte balansen bij de overheid, de financiële sector de gezinnen en de bedrijven. Het vergt tijd om deze balansen weer in het gareel te krijgen. Nu het begrotingstekort van de overheid onder de 3%-norm ligt, is Nederland ontslagen uit de buitensporigtekortprocedure van de Europese Commissie. Dit maakt het mogelijk om geleidelijk terug te keren naar het trendmatig begrotingsbeleid, waarbij de begroting met de economische ontwikkeling mee kan ademen. Hiervoor acht het kabinet wel noodzakelijk afstand te houden tot de 3%-norm. Ook bij de balansen van de financiële sector is verbetering zichtbaar. De dekkingsgraden van de pensioenfondsen herstellen langzaam, evenals de balansen van banken. Banken houden duidelijk meer kapitaal aan. Het kabinet wil dat systeemrelevante banken uiterlijk in 2018 minimaal een ongewogen kapitaalratio aanhouden van 4%. Als de banken hun winst inhouden, moeten de zij volgens de meest recente ramingen van DNB in staat zijn om tijdig aan deze norm te voldoen. De balansen van banken slinken als de banken een deel van hun hypotheekportefeuille kunnen overhevelen naar de Nationale Hypotheekinstelling. Het kabinet is nog met de Europese Commissie over de oprichting daarvan in gesprek. De schuld van Nederlandse huishoudens daalt, vooral door de daling van de hypotheekschuld. Als gevolg van de doorgevoerde hervormingen op de woningmarkt gaan mensen minder schuld aan als zij een woning kopen dan voorheen en beginnen zij eerder met aflossen. Daarnaast zet de lage spaarrente mensen aan om geld van hun spaarrekening aan te wenden om hun schuld af te lossen. Tot slot heeft ook de populaire tijdelijke schenkingsregeling aangezet om schuld af te lossen. Dit neemt niet weg dat veel huishoudens met een potentiële restschuld kampen bij verkoop. Deze groep is minder snel geneigd om te verhuizen. Het kabinet komt deze groep tegemoet door de maximale periode voor aftrek van rente op restschulden te verlengen van tien naar vijftien jaar. Deze verlenging geldt voor restschulden die zijn ontstaan in de periode oktober 2012 tot en met De rente op de te koop staande leegstaande woning blijft aftrekbaar. Bij dubbele woonlasten is de aftrek permanent gemaximeerd op drie jaar. Verder komt het huizenbezitters tegemoet door het lage btwtarief voor verbouwingen te verlengen. Deze regeling kost de regering EUR 128 mln. Bedrijven hebben door aanhoudende spaaroverschotten forse tegoeden opgebouwd. Hoewel het bedrijfsleven er gemiddeld goed voor staat, zijn er forse verschillen tussen bedrijven. In tegenstelling tot grote bedrijven kampen veel mkb-bedrijven met een structureel lage winstgevendheid en een relatief laag eigen vermogen. Door de verzwakte financiële positie ziet het mkb zich geconfronteerd met scherpe kredietvoorwaarden van banken. Het kabinet wil kansrijke innovatieve mkb-bedrijven ondersteunen. Het trekt EUR 155 mln uit om het mkbfinancieringsinstrumentarium te versterken. EUR 100 mln

4 4 Focus op Prinsjesdag september 2014 hiervan is gereserveerd voor het Innovatiefonds. Daarnaast gaat er geld naar garanties voor de verstrekking van achtergestelde leningen. Tot slot wordt er verder gewerkt aan de vorming van een Nederlandse Investeringsinstelling dat kapitaal van institutionele beleggers moet mobiliseren. Voor de welvaartsontwikkeling op lange termijn acht het kabinet goed onderwijs en ruimtelijke ontwikkeling cruciaal. Er gaat jaarlijks extra geld naar het Middelbaar Beroepsonderwijs. Ook trekt het kabinet geld uit om het niveau van leraren te verhogen. Terwijl de toelatingseisen van aankomende studenten van lerarenopleidingen omhoog gaan, wordt de instroom van jonge academici en zij-instromers vergroot. Bovendien krijgen leraren tijd en geld om zich bij te scholen. Tot slot worden de salarissen van leraren niet langer bevroren. Ten aanzien van de ruimtelijke ontwikkeling stelt het kabinet vast dat niet alle steden momenteel de optimale omvang hebben om economisch optimaal te presteren. Eenvoudigere procedures in de nieuwe omgevingswet moeten meer ruimte bieden voor stedelijke groei. Verder onderzoekt een studiegroep hoe de bestuurlijke ordening beter kan. Het budgettaire beeld voor 2015 Door het herstel van de economie ziet het financiële beeld er beter uit. Het tekort daalt in 2015 naar verwachting van 2,9% naar 2,2% van het BBP. De schuld loopt echter nog iets op. Het kabinet wil de overheidsfinanciën duurzaam verbeteren. Daarvoor is nodig dat het tekort ruimer onder de 3%-norm komt te liggen. Er moeten voldoende buffers worden gevormd voor economisch slechtere tijden. Op middellange termijn streeft het kabinet daarom naar een structureel evenwicht op de begroting. 1 Diverse maatregelen die volgend jaar van kracht zijn, vloeien deels voort uit eerdere beslissingen, namelijk uit het Regeerakkoord, het Woningmarktpakket en het Aanvullend pakket (incl. Begrotingsafspaken 2014). Tezamen moeten deze maatregelen het EMU-saldo in 2015 met EUR 15 mld verbeteren, oplopend naar EUR 22 mld in De maatregelen hebben grotendeels al de goedkeuring van het parlement gekregen. Nieuwe maatregelen Daarnaast heeft het kabinet voor 2015 nieuwe maatregelen genomen. Deze speerpunten, zoals het kabinet ze noemt, houden het volgende in. Lastenverlichting en koopkracht De lasten op arbeid worden met EUR 1 mld verlaagd. Ongeveer de helft daarvan wordt gebruikt om de arbeidskorting voortaan pas bij een hoger inkomen te verlagen. Dit bedrag komt bovenop eerdere verhogingen van de arbeidskorting. Bijna EUR 0,5 mld wordt gebruikt om het tarief in de eerste belastingschijf te verlagen. Na de tijdelijke daling in 2014 wordt het tarief daarmee minder verhoogd dan eerder de bedoeling was. 160 mln wordt extra uitgetrokken om de koopkracht van gezinnen met kinderen te ondersteunen. Versterken innovatiekracht Er wordt een Toekomstfonds opgericht om financieel vermogen te investeren in innovatie. De middelen uit dit fonds (startkapitaal EUR 200 mln) kunnen worden ingezet voor de financiering van innovatieve en snelgroeiende mkb-bedrijven en voor onderzoek. 2 Er wordt EUR 16 mln extra vrijgemaakt voor de WBSO (Afdrachtvermindering speur- en ontwikkelingswerk). Geopolitieke situatie De defensie-uitgaven worden structureel met EUR 100 mln verhoogd. Dat heeft te maken met de recente internationale ontwikkelingen. Er komt structureel wat meer geld voor de AIVD en het Openbaar Ministerie (EUR 25 en 20 mln). De hoge instroom van asielzoekers leidt tot hogere kosten. Daarvoor is in 2014 en 2015 EUR 375 mln extra beschikbaar voor de eerstejaarsopvang. Ook voor (internationale) noodhulp en opvang van vluchtelingen in de regio kan deze kabinetsperiode extra geld worden ingezet (570 mln). 1 De Miljoenennota 2015 is de eerste Miljoenennota sinds de Wet houdbare overheidsfinanciën (wet Hof) eind 2013 van kracht werd. In de wet Hof zijn de Europese begrotingsafspraken over het feitelijke EMU-saldo, het structurele EMU-saldo en de EMU-schuld in nationale wetgeving verankerd. Afgesproken is dat het Rijk en de decentrale overheden (gemeenten, provincies en waterschappen) een gelijkwaardige inspanning leveren aan het voldoen aan de afspraken, waarvan de meest in het oog springende het bereiken van de middellangetermijndoelstelling is. Voor het Rijk geldt aanvullend dat in de wet Hof de belangrijkste uitgangspunten van het trendmatig begrotingsbeleid een wettelijke verankering hebben gekregen. Daarnaast is in de wet Hof invulling gegeven aan de onafhankelijke begrotingsautoriteit (het CPB) die toetst of Nederland voldoet aan de Europese begrotingsafspraken. In de wet Hof is ook een belangrijke rol voorzien voor de Raad van State. Het oude gebruik om de Miljoenennota voor te leggen aan de Raad van State is nu dus wettelijk verankerd. Verzachten gevolgen bezuinigingen in de zorg Om de overgang naar de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) te verzachten wordt in 2015 EUR 40 mln extra vrijgemaakt. Dit komt bovenop de extra Wmo-middelen van dit voorjaar (195 mln) en het geld dat het kabinet in 2015 en 2016 beschikbaar stelt voor thuishulptoelage (75 mln). 2 De middelen uit het bestaande Innovatiefonds MKB+ worden ook onderdeel van het nieuwe fonds.

5 5 Focus op Prinsjesdag september 2014 Woningmarkt Zie hiervoor de passage op blz. 3. Inkomsten overheid nemen toe De getroffen beleidsmaatregelen (ook van vóór dit kabinet) zorgen dit jaar voor EUR 8 mld hogere ontvangsten. De endogene 3 stijging van de inkomsten bedraagt slechts krap 1 mld. Volgend jaar ziet dit beeld er anders uit. De endogene groei van de inkomsten loopt op naar EUR 3,5 mld, terwijl de inkomsten als gevolg van maatregelen juist met 0,5 mld afnemen. Dat laatste heeft mede te maken met het aflopen van enkele incidentele maatregelen die dit jaar flink aantikken. Verder zorgen de hogere arbeidskorting en algemene heffingskorting volgend jaar voor lagere ontvangsten. Nadat de lasten 4 die het gevolg zijn van beleidsmaatregelen, in 2014 opnieuw flink waren gestegen, is volgens jaar dus sprake van een afname. Die komt, volgens het CPB, terecht bij bedrijven (-1¾ mld). Dat komt vooral door het aflopen van de resolutieheffing voor banken 5 en van de werkgeversheffing voor topinkomens. De lasten voor gezinnen nemen echter toe met 1¼ mld (zie tabel). In 2014 hebben juist bedrijven het leeuwendeel op hun bordje hebben gekregen. Hoewel het tekort van de overheid afneemt, loopt de schuld van de overheid nog steeds verder op. De overheidsschuld stijgt van 68,6% van het BBP in 2013 naar (een geschatte) 69,8% in 2014 en loopt vervolgens op naar 70,0% in De geringere stijging in 2015 is mede te danken aan de nominale stijging van het BBP, die naar schatting volgend jaar 2½% bedraagt tegen 1¼% in Besluit De begroting voor 2015 is gebaseerd op de macroeconomische ramingen van het Planbureau. Die voorzien een verder economisch herstel naar 1¼% in Dat lijkt ons een aannemelijk cijfer. Wij gaan uit van een iets hogere BBP-groei. Maar er zijn allerlei risico s. Zo kan het mondiale economisch herstel tegenvallen als de huidige geopolitieke conflicten alsnog uit de hand zouden lopen. Als de groei dan tegenvalt, komt ook het tekort van de overheid hoger uit. Nederland voldoet nu met de ontwikkeling van de overheidsfinanciën aan de afspraken van het Stabiliteits- en groeipact. Er is echter weinig economische tegenslag nodig en Nederland voldoet niet meer aan die afspraken. Maar zoals gezegd, lijkt ons een economische groei van 1¼% haalbaar. Kerncijfers overheidsfinanciën EMU-saldo (% BBP) -2,3-2,9* -2,2 EMU-schuld (% BBP) 68,6 69,8 70,0 Totale nettolasten (EUR bn, + = stijging)** 9¼ 7½ -½ - w aarvan bedrijven 3¾ 5½ -1¾ - w aarvan gezinnen 6 1½ 1¼ * Door enkele andere aannames komt het tekort volgens het CPB uit op 2,6% ** A.g.v. beleidsmaatregelen Bron: Miljoenennota 2015 (saldo / schuld) en MEV 2015 (lasten) Het begrotingstekort gaat omlaag naar 2,2% van het BBP in In de resterende jaren van de kabinetsperiode lijkt het tekort echter niet verder te dalen. 6 Het structurele tekort daalt dít jaar al niet meer verder. Dat betekent dat aanvullende maatregelen nodig zijn om het structurele tekort inderdaad naar 0% van het BBP te brengen. Dat is immers de intentie van het kabinet. Het is nodig dat extra beleid wordt ontwikkeld om het groeivermogen van de Nederlandse economie verder te versterken. Dit kabinet heeft al diverse structurele maatregelen genomen, maar reden om nu achterover te gaan leunen is er zeker niet. 7 Tekort en schuld Al met al daalt het EMU-tekort volgend jaar volgens de Miljoenennota van 2,9% naar 2,2% van het BBP. Dat het tekort dit jaar hoger uitkomt dan in 2013 heeft te maken met de forse eenmalige opbrengst van de telecomveiling in dat jaar van EUR 3,8 mld (0,6% BBP). Het structurele tekort (geschoond voor de ongunstige invloed van de zwakke conjunctuur) is beduidend lager dan het gewone EMU-saldo. In de jaren is dat stabiel op 0,7% van het BBP. Dit tekort daalt dus niet verder in 2014 en 2015! 3 Endogeen dat is de ontwikkeling van de inkomsten die niet te maken heeft met beleidsmaatregelen. 4 Het gaat hier om de zogenaamde EMU-relevante lasten. Daarnaast stijgen de niet- EMU-relevante lasten in 2015 met nog eens EUR 1 mld. 5 Volgens de Miljoenennota zou dit niet EMU-relevant zijn. 6 Volgens een technische extrapolatie op basis van de Middellangetermijnverkenning van het CPB (2012) en de MEV Zie bijvoorbeeld ABN AMRO Bank, Kwetsbare klasse (september 2014),

6 6 Focus op Prinsjesdag september 2014 Kerncijfers Nederlandse economie Bron: MEV 2015 Volgens het CPB % mutatie BBP -0,7 ¾ 1¼ Particuliere consumptie -1,6 0 1 Overheidsconsumptie -0,2 -¾ 0 Totale investeringen in vaste activa -4,0 2¾ 3½ - Woningen -9, Bedrijven -2,5 2½ 5½ - Overheid -3,4 3-2½ Uitvoer goederen en diensten 2,0 3¼ 3¾ Invoer goederen en diensten 0,8 3 3¾ Verandering arbeidsinkomensquote 1,9 ¼ -¾ Reëel beschikbaar inkomen -0,9 2 1 Consumentenprijsindex 2,5 1 1¼ Werkloosheid (% beroepsbevolking) 6,7 7 6¾ - idem, nationale definitie 8,3 8½ 8¼ Lees meer van het Economisch Bureau op: Dit document is samengesteld door ABN AMRO. Het heeft uitsluitend als doel om financiële en algemene informatie te verstrekken over de economie. ABN AMRO behoudt zich alle rechten voor met betrekking tot de informatie in het document en het document wordt uitsluitend aan u verstrekt voor uw informatie. Het is niet toegestaan dit document (geheel of deels) te kopiëren, distribueren, door te geven aan een derde of om het voor enig ander doel te gebruiken dan hier boven bedoeld. Dit document is informatief bedoeld en vormt geen aanbieding van effecten aan het publiek, of een uitnodiging om een aanbod te doen. U mag niet om welke reden dan ook vertrouwen op de informatie, meningen, beramingen, en aannames in dit document noch dat het compleet, accuraat of juist is. Er wordt geen garantie gegeven, uitdrukkelijk of stilzwijgend, door of uit naam van ABN AMRO, haar directeuren, functionarissen, vertegenwoordigers, gelieerde partijen, groepsmaatschappijen of werknemers met betrekking tot de juistheid of volledigheid van de informatie in dit document, en geen enkele aansprakelijkheid wordt geaccepteerd voor enig verlies als direct of indirect gevolg van het gebruik van deze informatie. De opvattingen en meningen opgenomen hierin kunnen op enig moment aan verandering onderhevig zijn en ABN AMRO heeft geen enkele verplichting om de informatie in dit document na de datum hiervan te herzien. Voordat u in enig product van ABN AMRO investeert, dient u zich te informeren over de verschillende financiële en andere risico s, alsmede mogelijke beperkingen voor u en uw investeringen als gevolg van toepasselijke wetgeving en regels. Indien u, na lezing van dit document, overweegt een investering te doen in een product, raadt ABN AMRO aan om een dergelijke investering met uw relatiemanager of persoonlijke adviseur te bespreken om nader te bezien of het relevante product met inachtneming van alle mogelijke risico s past bij uw investeringen. De waarde van beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garanties voor de toekomst. ABN AMRO behoudt zich het recht voor wijzigingen in dit materiaal aan te brengen. Alle rechten voorbehouden