Uitvoeringsagenda Mei elkenien foar elkenien

Transcriptie

1 Uitvoeringsagenda Mei elkenien foar elkenien

2 2 Mei elkenien foar elkenien

3 Uitvoeringsagenda Mei elkenien foar elkenien Uitvoeringsagenda

4 Inhoudsopgave 1 Inleiding 6 2 Voor krachtige gemeenschappen Het sociale domein Betrekken van iedereen Verlaging opcenten 11 3 Voor een toekomstbestendige economie Innovatieplatform Investeren in organiserend vermogen Investeren in het Friese bedrijfsleven Investeren in gezamenlijkheid Investeren in onderwijs Investeren in toerisme 17 4 Voor vanzelfsprekende duurzaamheid Een duurzaamheidsoffensief voor Duurzaam vervoer Windmolens en duurzame dorpen 21 5 Voor een vitaal Frysk eigene Cultuurdeelname Kulturele Haadstêd Ljouwert-Fryslân Het Fries Omrop Fryslân 26 6 Voor een dynamische omgeving in de mooiste provincie Inzet voor platteland Voorzieningen Zeggenschap zorgvoorzieningen 29 4 Mei elkenien foar elkenien

5 6.4 Digitalisering Woningbestand Een omgeving met landbouw en natuur in balans Kennis en innovatie in de agrarische sector Regeldruk landbouw Overlast door ganzen Water Omgevingswet Veenweide Een bereikbare omgeving Skarster Rien Openbaar vervoer Waterwegen Een gezonde bodem 38 7 Voor een modern provinciaal bestuur Beperken regeldruk Van onderop Bestuurskracht gemeenten Samen met anderen Een andere omgang met de Staten Onze organisatie Slagvaardigheid 43 Bijlagen Bijlage 1 44 Bijlage 2 46 Bijlage 3 50 Uitvoeringsagenda

6 Hoofdstuk 1Inleiding De komende vier jaar investeert de provincie 342 miljoen in de Friese samenleving. Met dit omvangrijke pakket voeren wij het coalitieakkoord Mei elkenien foar elkenien uit, dat op 20 mei 2015 is vastgesteld. Hoe we dat gaan doen, en hoeveel we daarin investeren, vormt het onderwerp van deze uitvoeringsagenda De agenda vormt daarmee een verdieping van het coalitieakkoord. We maken hierin concreet wat we gaan doen om de resultaten uit het coalitieakkoord te bereiken, en wanneer we dat gaan doen. Per resultaat is ook benoemd welke financiële middelen wij hiervoor (extra) inzetten. Economisch herstel als achtergrond De uitvoering van het coalitieakkoord vindt de komende vier jaar plaats tegen een achtergrond waarin gelukkig weer enig economisch licht aan de horizon gloort. De Nederlandse economie groeit weer licht, en de rijksoverheid probeert deze groei aan te moedigen met lastenverlichtingen. In Fryslân zorgen wij ook voor een economische impuls met onder meer het verlagen van de opcenten met maar liefst 30% per jaar, oftewel 80 miljoen euro in de komende vier jaar. Onze focus ligt naast de lastenverlichting op het ondersteunen van de Friese economie, vooral via het MKB. Het MKB zorgt voor het grootste deel van de werkgelegenheid in Fryslân. Vrijwel al onze investeringen zullen bijdragen tot die Friese economie, veelal via het MKB. Voor een zo krachtig mogelijke impuls aan de Friese economie brengen we zowel onze economische kaders en plannen, als programma s en fondsen bij elkaar. We maken één nieuw economisch programma waar Wurkje foar Fryslân onderdeel van wordt. We passen het programma Wurkje foar Fryslân voor een derde deel aan. Daarom passen we de naam ook deels aan naar Wurkje mei Fryslân. Want wij willen samen werken met de Friezen. De afgelopen twee jaar is via het programma Wurkje foar Fryslân al rond de 6 Mei elkenien foar elkenien

7 80 miljoen geïnvesteerd in de Friese economie. Van de 300 miljoen in dit programma hebben we besloten om 102 miljoen anders in te zetten. We hebben dit programma bijgesteld en integreren het in één programma voor de Friese economie. Dit stellen we samen op en voeren we samen uit met de Friese gemeenten. Onze nieuwe Friese Ontwikkelingsmaatschappij, waar we 16 miljoen in willen investeren, moet de kern gaan vormen van een bundeling van bestaande fondsen en investeringen van (MKB-)bedrijven ondersteunen. Samenwerking als werkhouding Wij willen en kunnen onze plannen niet alleen realiseren. Onze inzet om ze Mei elkenien, foar elkenien te realiseren zit ingebed in de werkhouding van dit college en ziet u daarom op veel plaatsen in deze uitvoeringsagenda terug. In de eerste plaats zoeken we de samenwerking met Provinciale Staten. Natuurlijk hebben we andere verantwoordelijkheden en rollen. Maar waar we elkaar kunnen versterken willen we dat doen. Niet alleen in de contacten tussen PS en GS, maar ook door Statenleden nadrukkelijk uit te nodigen aanwezig te zijn daar waar we met de buitenwereld over beleid en uitvoering in gesprek gaan. Meer dan nu gebruikelijk is willen we gezamenlijk met uw Staten komen tot startnotities en vormen van interactieve samenwerking, een ieder vanuit de eigen verantwoordelijkheid. Onze ambitie om samen te werken, houdt uiteraard niet op bij de deur van het provinciehuis. Integendeel. Waar mogelijk sluiten we aan bij initiatieven van mensen, dorpen en regio s, bijvoorbeeld in de streekagenda s. We willen de constructieve verbinder zijn die niet in de weg loopt. Op die manier benutten we de kwaliteiten die in Fryslân aanwezig zijn. Dat betekent ook dat we doelen en ambities zo nodig bijstellen als de samenleving daarom vraagt. Als we merken dat een aanpak niet werkt, dan zoeken we een andere aanpak. En als we onze doelen op een andere manier sneller, beter of goedkoper kunnen bereiken dan doen we dat. Niet bij geld alleen De komende jaren lopen onze inkomsten nog verder terug. De vorige colleges hebben stevig geïnvesteerd. Ook wij investeren de komende jaren, mede om de herstellende economie op weg te helpen, in deze uitvoeringsagenda maar liefst 342 miljoen. Dat doen we door uit onze NUON-middelen 161 miljoen in te zetten en 54 miljoen uit onze vrije reserves. We herbestemmen vanuit het programma Wurkje Foar Fryslân 52 miljoen uit het subsidiedeel uit onze huidige begroting herbestemmen we 52 miljoen. De mogelijkheden om daarna nog een keer te investeren nemen de komende jaren af. Onze inkomsten gaan de komende periode flink dalen. Veel van wat we nu doen is dan niet meer mogelijk. Niet alleen zullen we daardoor scherpere keuzes moeten maken, maar ook worden we zakelijker en meer resultaatgericht. Dat betekent dat als er van regelingen geen gebruik wordt gemaakt we ermee stoppen. Ook gaan we tijdslimieten koppelen aan verstrekte middelen. Als binnen die tijd de middelen niet zijn besteed vallen ze vrij. Daarnaast zijn tegenvallers voor rekening van de partij die dit het beste had kunnen voorzien. We willen, ook tegen de achtergrond van teruglopende inkomsten, zorgen voor een solide financiële huishouding. Om in te kunnen spelen op nieuwe ontwikkelingen houden we 20 miljoen vrije ruimte voor deze periode, naast de minimale reserve van Uitvoeringsagenda

8 10 miljoen. Ook zorgen we dat er structureel minimaal 5 miljoen jaarlijks overblijft. Om de structurele ruimte op 5 miljoen te krijgen en als tegenwicht tegen de teruglopende tijdelijke middelen brengen we vanaf 2017 onze inflatiecorrectie terug. Onze organisatie maar ook onze budgetinstellingen krijgen dan jaarlijks maximaal 1% inflatiecorrectie. In de huidige begroting is rekening gehouden met 2%. Op deze manier creëren we meer structurele financiële ruimte voor komende colleges. Om risico s op te vangen houden we 200 miljoen in reserve. Op deze manier bieden we ook in de toekomst financiële ruimte en veiligheid. Zowel noodgedwongen, maar ook uit overtuiging, willen we de komende jaren de omslag maken van een overheid die in sterke mate als geldschieter opereert, naar een overheid die een rol vervult die past bij zowel de nieuwe financiële als maatschappelijke realiteit. Dat heeft, zoals boven uiteengezet, met samenwerking te maken. Maar ook met minder beleid, regelingen, fondsen, criteria en verordeningen. Met meer advies geven, verbinden, doorverwijzen, meedenken dan geld geven (alleen). Deze algemene lijnen zult u op veel punten in deze uitvoeringsagenda terug zien komen. Uitgelicht Al onze voornemens uit het coalitieakkoord voeren we met volle overtuiging uit. Maar een aantal willen we nog extra benadrukken. In het Fries investeren we ruim 21 miljoen via het Deltaplan Frysk. Om veiligheid te bevorderen en de economie te versterken investeren we bijna 100 miljoen in (vaar)weg- en fietsverbindingen. We gaan door met het werk van het vorige college door 7,5 miljoen extra te investeren in Culturele Hoofdstad Leeuwarden/Fryslân We kijken verder dan 2019 en zetten 7,5 miljoen in voor de versnelling van duurzaamheid, met als doelstelling in % duurzame energie in onze provincie op te wekken. Voor de versterking van het (academisch) onderwijs reserveren we 27 miljoen. Het toerisme stimuleren we door er 12 miljoen voor vrij te maken. Om goed uitvoering te geven aan maatregelen ter bescherming van veenweide stellen we 12 miljoen beschikbaar. Het uitgangspunt van ons coalitieakkoord vertalen we in zoveel mogelijk perspectief bieden voor iedereen. Om die reden investeren we 27 miljoen in (diverse budgetten) het Iepen Mienskip Funs (IMF) die gericht zijn op goede ideeën uit de samenleving en die goede kansen bieden om mee te doen in die samenleving. Hoe verder De financiële vertaling van de uitvoeringsagenda is verwerkt in het financieel kader dat we meesturen met deze agenda. In de begroting 2016 zijn alle voorstellen verwerkt. Plannen en vooral activiteiten op de afzonderlijke terreinen bereiken u via startnotities, voorstellen en op nieuwe wijze geformuleerd beleid. Om transparant te zijn over het succes van onze inspanningen gaan we actief de gevolgen van ons handelen voor Fryslân volgen, en doen daar (onder andere) jaarlijks verslag van in onze planning & control-producten. Ook willen we de jaarlijkse kadernota aangrijpen om breder en opener dan voorheen te debatteren over de noodzaak bestaand beleid of uitvoering voort te zetten, aan te passen of ermee te stoppen. 8 Mei elkenien foar elkenien

9 Hoofdstuk 2Voor krachtige gemeenschappen Onze inzet voor krachtige gemeenschappen kent een doel- en een middelkant. Aan de ene kant willen we de al krachtige gemeenschappen in Fryslân zoveel mogelijk versterken, anderzijds bij die gemeenschappen laten of neerleggen wat ze aankunnen en willen, en gebruik maken van die kracht bij onze overige ambities. Het versterken van die gemeenschappen doen we onder andere door in al ons beleid en uitvoering rekening te houden met sociale aspecten, onze voormalige taken op het sociale domein goed over te dragen aan gemeenten, initiatieven te ondersteunen via ons Kansenfonds, de Vrijwilligersacademie tot bloei te helpen komen en extra aandacht te hebben voor ouderen. Ruimte geven aan en gebruik maken van de kracht van gemeenschappen doen we door hun armslag te vergroten door verlaging van de motorrijtuigenbelasting, maar vooral door bij onze andere ambities waar mogelijk het initiatief bij de Friese gemeenschappen te laten waar dat kan, en een beroep op die gemeenschappen te doen waar we zelf iets willen. Uitvoeringsagenda

10 2.1 Het sociale domein Resultaat 1: bij al ons beleid houden we rekening met sociale aspecten en we geven speciaal aandacht aan ouderen. We zorgen dat we tot (verdere) inclusieve beleidsontwikkeling en uitvoering komen. Dat wil zeggen dat we in alle beleid en uitvoering oog hebben voor zorg- en sociale aspecten. Soms zorgen we voor draagvlak en betrokkenheid bij de bevolking. Soms vergroten we maatschappelijke deelname (via werkervaring/social return en goede bereikbaarheid via fietspaden en vervoersvoorzieningen). Maar het kan ook de vorm aannemen van het verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving door beschikbaarheid van voorzieningen, zoals een (digitale) ontmoetingsplek, zorg, welzijn en dienstverlenende functies. We organiseren dat er een goede verbinding is tussen de provincie en relevante externe netwerken waarbij we ook onze streekagenda s zullen gebruiken. We benutten het Fries Sociaal Planbureau, ook ten behoeve van die inclusieve beleidsontwikkeling, als barometer van hoe het gesteld is met de Friese samenleving en de komende periode ook nog expliciet om de voortgang van de aandachtsgebieden in de Stellingwerven te monitoren. Nieuw is expliciete aandacht voor ouderen. Bijvoorbeeld bij verzorging in relatie tot wonen en bereikbaarheid. Maar ook houden we er rekening mee dat ouderen wel mobiel/bereikbaar blijven in onze keuzes voor het openbaar vervoer. Fonds ondersteuning decentralisatie zorgtaken 4 miljoen. Aandachtsgebieden 0,8 miljoen. 2.2 Betrekken van iedereen Resultaat 2: via een kansenfonds komen tientallen projecten tot stand die Friezen nieuwe kansen geven op deelname en we ondersteunen de Vrijwilligersacademie. In overleg met het veld, specifiek met gemeenten, kijken we naar de speerpunten en criteria voor het kansenfonds. Gedacht kan worden aan thema s zoals onderwijs- en arbeidsmarktkansen, leefbaarheid, sociale duurzaamheid in wijken en dorpen, sociaal ondernemerschap en duurzaam en gezond leven. Vanaf 1 januari 2016 start het kansenfonds. Waarbij een deel van de middelen via de werkwijze van het IMF zal gaan. Daarnaast wordt een deel gereserveerd om boven- lokale wensen op provinciaal niveau uit te voeren. Op dit moment werkt Partoer Op Maat samen met partners aan een plan voor een vrijwilligersacademie. Die vrijwilligersacademie is niet (alleen) aanbod gestuurd, maar 10 Mei elkenien foar elkenien

11 ook de verbinding tussen bestaande opleidingsactiviteiten in vrijwilligersorganisaties. Die start in In opmaat naar Culturele Hoofdstad 2018 stimuleren we de training van vrijwilligers die dat jaar nodig zijn (naar schatting voor vrijwilligersklussen). Op deze manier willen we de participatiegraad van Friezen verhogen. Hun kansen nemen daardoor toe in de aanloop tot en zeker ook na Het gaat om gastvrijheid en vaardigheden als sociale vaardigheden, Engels en Duits etc. Wat betreft maatschappelijke participatie via sport : we blijven de breedtesport stimuleren via kennis- en expertisecentrum Sport Fryslân. Er is extra aandacht voor de Friese cultuursporten. Als tweederde eigenaar van Thialf zijn we betrokken bij de verbouw van Thialf en de aanbesteding van de exploitatie. In samenhang hiermee stimuleren we talentontwikkeling en ondersteunen we het centrum voor topsportonderwijs in Heerenveen. We investeren de komende jaren 5 miljoen in het Kansenfonds. We investeren de komende jaren in de Vrijwilligersacademie. 2.3 Verlaging opcenten Resultaat 3: de lasten voor Friezen gaan omlaag met 20 miljoen per jaar We verlagen de opcenten vanaf 1 januari 2016 vier jaar lang met ca. 30%, oftewel 20 miljoen per jaar. Op deze manier zorgen we voor directe lastenverlichting voor de Friezen. We geven een impuls aan de koopkracht en verwachten dat het een bijdrage levert aan de maatschappelijke participatie van de Friezen. Ook gaan wij uit van een positief effect op de economie. Wij zorgen voor een communicatietraject waarin aan de burgers duidelijk wordt gemaakt dat deze maatregel van de provincie komt. We voeren een lastenverlichting door van 80 miljoen. Uitvoeringsagenda

12 Hoofdstuk 3Voor een toekomstbestendige economie Wij werken aan een toekomstbestendige economie waarin het Friese MKB kan innoveren en groeien, om zo snel in te kunnen spelen op de dynamische mondiale economie. Hiervoor is de beschikbaarheid en ontwikkeling van steeds nieuwe kennis van essentieel belang. Ook goed toegankelijk kapitaal om (risicovol) te kunnen investeren in kansen of om door te groeien, is een kritische succesfactor. Naast deze twee randvoorwaarden vinden we het ook belangrijk dat bedrijven elkaar versterken, zodat de Friese economie als totaal groeit. Het is bekend dat regio s waar bedrijven veel samenwerken het beter doen dan andere regio s. Daarom stimuleren wij kruisbestuiving tussen verschillende soorten bedrijven. Wij zijn ons bewust van het belang van internationaal ondernemen voor (stuwende) groei van bedrijvigheid en willen dit stimuleren. Tenslotte vereist dit een structurele verbinding tussen overheid (waaronder de F4), bedrijfsleven en kennisinstellingen. Uiteindelijk gaat het enerzijds om de werkgelegenheid in Fryslân; het ondersteunen van het bestaande Friese bedrijfsleven en het aantrekken en opstarten van nieuwe ondernemingen. Anderzijds gaat het om een duurzame economie die in harmonie is met natuur en omgeving. We stimuleren zaken die zich rechtstreeks daarop richten (bijvoorbeeld circulaire economie) en houden er rekening mee in onze overige ondersteuningskeuzes. We leveren de komende periode een bijdrage aan de realisatie van deze zaken, langs vijf sporen: faciliteren en begeleiden van MKB; beschikbaar stellen van kapitaal; versterken van menselijk kapitaal; 12 Mei elkenien foar elkenien

13 acquisitie en faciliteren start-up s; branding / internationaal ondernemen. Op basis van deze vijf sporen stellen we in samenspraak met het veld een nieuw economisch programma op waarin het bestaande economisch beleid en het investeringsprogramma Wurkje foar Fryslân geïntegreerd zijn, namelijk Wurkje mei Fryslân. De focus ligt daarbij op het ondersteunen van het Friese MKB in de brede zin. Daarnaast richten we ons op enkele specifieke sectoren met toekomst: watertechnologie, agrofood, High Tech Systems en Materials en recreatie en toerisme. Een economie die sociaal, ecologisch, economisch en technologisch bijdraagt aan een gezonde maatschappij vinden we belangrijk. Daarom houden we aandacht voor biobased economy / circulaire economie, zorgeconomie en cross-sectorale innovatie. Daarnaast maken we waar mogelijk een koppeling met duurzame energie. Hierbij is met name de bouwsector een belangrijke ingang. In de komende periode speelt het Innovatieplatform een belangrijke rol, evenals de instelling van een Friese ontwikkelingsmaatschappij en onze (eventuele) steun aan de ontwikkeling van het academisch klimaat. Verder spelen wendbaarheid en snelheid een belangrijke rol in de huidige en toekomstige economie. Om die te vergroten zetten we in op het verminderen en vereenvoudigen van regels en procedures. En helpen we partijen die de Friese economie samen vormgeven om snel hun weg te vinden in de resterende regels en regelingen. Ook voegen we fondsen samen waar dat kan door bestaande fondsen onder te brengen bij de Friese ontwikkelingsmaatschappij. 3.1 Innovatieplatform Resultaat 4: we nemen deel aan het Innovatieplatform Fryslân We beschouwen het Innovatiepact Fryslân (IPF) als een voertuig om innovatieprocessen in onze provincie aan te jagen en ervoor te zorgen dat innovaties doorwerken in onze regionale economie. We zien onszelf als gelijkwaardige deelnemer aan het Innovatiepact. De andere partijen zijn bedrijfsleven en onderwijs- en kennisinstellingen. Het inhoudelijke initiatief ligt wat ons betreft bij deze samenwerkingspartners. Wij willen met hen voor de komende periode een gezamenlijke agenda opstellen die zich richt op het vergroten van het innovatief vermogen van het Friese bedrijfsleven en met name het MKB. Wij zien twee hoofdlijnen voor onze inbreng. Ten eerste een koppeling met de initiatieven die op dit gebied in Noordelijk verband worden ondernomen (Noordelijke Innovatieagenda, koppeling met beleid van MEZ, lobby, branding en EU-fondsverwerving). Ten tweede de bundeling en verbetering van de ontsluiting van de Friese fondsen die voor innovatie beschikbaar zijn. Onze rol in het IPF willen wij vormgeven in nauw overleg met de vier grote gemeenten. Wij nodigen het IPF uit om in afstemming met ons nog in 2015 een agenda of een actieplan op te stellen dat zich richt op het vergroten van het innovatief vermogen van het Friese bedrijfsleven en met name het MKB. Wij bieden hierbij, conform de eerder met de IPF partners gemaakte afspraken, ondersteuning in de vorm van een secretaris/ coördinator. Ook streven we ernaar om gezamenlijk menskracht in te zetten voor de Uitvoeringsagenda

14 uitvoering van de agenda. Onderdeel van de agenda is de ondersteuning van het MKB op het gebied van business ontwikkeling, financieringsaanvragen en kennis. Hierbij kan gedacht worden aan een structuur zoals Kennispoort Regio Zwolle. De Kanselarij is in beeld als een fysieke locatie voor een te ontwikkelen centraal ondernemersloket (zie resultaat 5). Onderdeel van de agenda is ook een voorstel voor een rol van het IPF in de governance van de op te richten Friese ontwikkelmaatschappij (FOM). Het innovatiepact ondersteunen wij met bestaande menskracht. 3.2 Investeren in organiserend vermogen Resultaat 5: Minder regelingen en ondersteuning bij de regelingen die resteren We willen dit resultaat bereiken door: Vereenvoudiging van regels (zie ook resultaat 34). Schrappen van regelingen die nu moeilijk toegankelijk zijn. Instellen van regelingencoaches die bedrijven begeleiden met aanvragen. Digitale koppeling van alle systemen die helpen met aanvragen. Verbinden en bundelen van partijen die regelingen uitvoeren en advies geven over regelingen. Uitwerken van het geen verkeerde deur -principe. Instellen van een FOM als belangrijkste ingang voor financiering (zie resultaat 6). Met het IPF (waar VNO/NCW deel van uitmaakt) opzetten van een ondernemersloket. Uiteraard sluiten we hierbij nauw aan bij het toegangsloket voor de provincie (resultaat 40). Voor deze acties worden met de betreffende partijen kwantitatieve afspraken gemaakt. Vanzelfsprekend sluiten we ook aan bij de acties verbonden aan resultaat 34. De eerste stap is het instellen van een regelingenteam. Dit team gaat de tweede helft van 2015 van start met de opdracht om voorstellen te ontwikkelen waarmee de effectiviteit van de huidige regelingen aantoonbaar wordt verbeterd. Dit team bestaat uit medewerkers van de provincie, medewerkers van de instanties die de regelingen uitvoeren en vertegenwoordigers van de afnemers van regelingen. In 2016 levert dit team de resultaten op. Daarna gaat dit team over in een implementatieteam dat partijen die de veranderingen moet doorvoeren gaat uitdagen dit ook te doen. Zij zorgen ervoor dat hier concrete afspraken met betrokken partijen over worden gemaakt. Het team gaat niet zelf aan de slag maar zorgt dat de verantwoordelijkheid voor verbetering daar komt te liggen waar deze thuishoort. Ook zal het team gaan onderzoeken hoe ze in dit proces het recht van uitdaging (resultaat 35) kan inzetten zodat er prikkels ontstaan die er steeds toe leiden dat de meest simpele en overzichtelijke werkwijze het primaat krijgt. We willen invulling geven aan het ondernemersloket in samenwerking met VNO/NCW. Ondernemers kunnen hier bijvoorbeeld terecht voor advies over het opstellen en verbeteren van businesscases, het zoeken van financiering, verbinding met andere partijen en advisering over wet- en regelgeving. Wij dragen hier formatief substantieel aan bij. 14 Mei elkenien foar elkenien

15 We investeren 2 miljoen in het begeleiden en faciliteren van het MKB. 3.3 Investeren in het Friese bedrijfsleven o.a. Resultaat 6: Er komt een Friese ontwikkelingsmaatschappij (FOM) De FOM zien we als een ondersteuningsvoertuig voor ontwikkeling in de Friese economie. Naast heldere en toegankelijke fondsen gaat het dan ook om kennis over productontwikkeling en valorisatie. Ook kan gedacht worden aan zoeken van nieuwe markten en export. Het ondersteunen van de groei van bedrijven (starters) en het aantrekken van nieuwe bedrijven past hierbij. Al deze activiteiten worden ook in Noordelijk verband uitgevoerd. Daarom positioneren we de FOM zo dat dit tot versterking leidt en niet tot verdere versnippering. Koppeling van alle krachten in een holding met een aantal werkmaatschappijen (of een vergelijkbaar model) is de meest voor de hand liggende manier om de FOM vorm te geven. Dit betekent het dichter bij elkaar brengen van de huidige functies op dit gebied. We kijken daarbij ook naar de beste manier van samenwerking met bestaande partijen op economisch gebied in het noorden, als bijvoorbeeld SNN, NOM en clusterorganisaties. We gaan de FOM vullen met 16 miljoen en daarnaast bundelen we bestaande revolverende fondsen erin, die zich richten op de ontwikkeling van de Friese economie. Provinciale middelen voor het stimuleren van de Friese economie stellen we zoveel mogelijk beschikbaar via de FOM. De inventarisatie van lopende fondsen die ondergebracht kunnen worden onder de FOM zal nog in 2015 afgerond worden. Door de bredere insteek kunnen deze middelen ook worden gekoppeld aan middelen die door het Rijk en de EU beschikbaar worden gesteld. Daarnaast bekijken we of we financiering van grote fysieke projecten met andere partners via de FOM plaats kan vinden. We onderzoeken de mogelijkheden en de omvang om samen met externe investeerders tot gezamenlijke fondsvorming te komen t.b.v. kapitaalverstrekking aan het MKB in situaties waarin banken het laten afweten. Ten behoeve van innovatie in Fryslân sluiten we een package deal met het ministerie van Economische Zaken en de overige noordelijke provincies, waarvan onder andere een noordelijk innovatiefonds en versterking van de ontwikkelpoot van de NOM deel uitmaken. We blijven bijdragen aan de noordelijke clusterorganisaties en de NOM. We stimuleren de samenwerking van de Friese havens en de positie van Harlingen als zeehaven. Wij gaan door met de studies naar de vaarwegen naar Drachten en naar Heerenveen vanaf het Prinses Margrietkanaal. Deze studies leiden in deze coalitieperiode tot resultaten. Wanneer hier investeringsbeslissingen uit voort komen, zullen die na deze coalitieperiode genomen worden. Wij voegen de verdubbeling van de N381 tot Oosterwolde-Zuid als opdracht toe aan het lopende project N381,om zo het Ecomunitypark beter te ontsluiten. Maar ook om de verkeersveiligheid en werkgelegenheid te verbeteren. Het budget van 25 miljoen wordt toegevoegd aan het bestaande projectbudget. In de eerste plaats zullen wij met de bestaande opdrachtnemers nagaan welke maatregelen bij de in uitvoering Uitvoeringsagenda

16 zijnde contracten nog kunnen worden genomen. In de tweede plaats zal de planstudie voor de verdubbeling van de N381 tussen Donkerbroek en Oosterwolde-Zuid worden opgestart. De vaststelling van het Provinciaal Inpassingsplan is in (begin) 2017 voorzien. We koersen op uitvoering van deze verdubbeling in de coalitieperiode. Onderzocht zal worden welke procedures parallel kunnen lopen om daarmee een zo snel mogelijke doorlooptijd te verkrijgen. Ook gaan we door met de planontwikkeling voor de N358. Besluiten over varianten kunnen worden genomen in de tweede helft van Friese ontwikkelmaatschappij 16 miljoen revolverend. NOM packagedeal 3,7 miljoen. Financiering NOM en noordelijke clusterorganisaties 3 miljoen. N381 verdubbelen tot Oosterwolde-Zuid 25 miljoen. Extra bijdrage verbreding sluis Kornwerderzand 5 miljoen. 3.4 Investeren in gezamenlijkheid Resultaat 7: we ontwikkelen samen met de Friese gemeenten economisch beleid In 2015 starten we het proces om tot één gezamenlijke economische agenda met de Friese gemeenten te komen die nauw aansluit op: De economische agenda die we met het IPF maken, De Noordelijke initiatieven die in dit verband al lopen, en Op onze bestaande agenda s (zie resultaat 17). Hiervoor gebruiken we de bestaande stuurgroep F4 en provincie. We zorgen dat andere gemeenten hier bij aangesloten zijn. We gaan ook op zoek naar manieren om de samenleving bij het tot stand komen en uitvoeren van die agenda te betrekken, onder andere via Streekwurk. Binnen de agenda richten we ons op gezamenlijk acquisitie- en vestigingsbeleid en een gezamenlijke aanpak voor de aansluiting onderwijs- en arbeidsmarkt. Medio 2016 willen we kunnen uitvoeren. Ook gaan we kijken of we een gezamenlijk economisch verhaal voor Fryslân kunnen maken om in te zetten voor de branding van onze provincie, waarbij land van melk en water vertrekpunt is. Hiermee zetten we dus ook in op gezamenlijke marketing die gedragen door en verbonden is met het Friese bedrijfsleven. De stimulering van het Friese bedrijfsleven om internationaal actief te worden geven we gezamenlijk invulling met het aanvalsplan Internationaal Ondernemen. Binnen de samenwerking oriënteren we ons op mogelijkheden voor versterking van onze gezamenlijke lobby in Brussel en Den Haag. We willen ook meer samenwerken met andere plattelandsprovincies in Nederland in onze lobby richting het rijk, en meer aandacht voor plattelandsproblematiek binnen het Interprovinciaal overleg (IPO). Ook zal verbinding worden gelegd met het EU beleid (Urban Agenda) en de agenda Stad van het Rijksbeleid. Daarnaast gaan we verder met de realisatie van een aanvalsplan vestigingsklimaat met de F4 en sluiten we aan bij de activiteiten van met name de gemeente Leeuwarden op het gebied van arbeidsmarkt en onderwijs. Hieraan is sterk 16 Mei elkenien foar elkenien

17 gerelateerd de ambitie van de F4 om in de acquisitie van nieuwe bedrijven meer samen te werken. Tenslotte sluiten we aan bij de activiteiten van met name de gemeente Leeuwarden op het gebied van arbeidsmarkt en onderwijs. We investeren 5 miljoen in een betere aansluiting van onderwijs op de arbeidsmarkt. 3.5 Investeren in onderwijs Resultaat 8: bij een positieve onderzoeksuitkomst komt er een 11e faculteit Er is een onderzoek gestart naar de haalbaarheid van de 11e faculteit, de toevoeging van diverse masters op de bestaande drie binnen UCF, zodat een serieus academisch onderwijsaanbod fysiek in Fryslân gegeven gaat worden. Bij een positieve uitkomst gaan we verder met de realisatie hiervan. We koppelen de 11e faculteit nadrukkelijker aan het economische verhaal van Fryslân dat we samen met de F4 gaan opstellen (zie resultaat 7). Ook gaan we kijken of we een verbinding kunnen maken met de agenda die we met het IPF opstellen. Waarbij wij de relatie tussen onderwijs en arbeidsmarkt verstevigen. We investeren maximaal 27,4 miljoen in de versterking van academisch onderwijs in Fryslân, afstemming hiervan op het karakter van de Friese economie en in de relatie tussen onderwijs en arbeidsmarkt. 3.6 Investeren in toerisme o.a. Resultaat 9: er is een gratis OV- dagkaart voor toeristen We willen via drie lijnen verbeteringen realiseren in de sector recreatie en toerisme: Ondernemerschap binnen de branche bevorderen. Toeristische infrastructuur versterken. Zichtbaarheid van Fryslân vergroten. Ondernemerschap: Wij gaan de versnippering van de sector Recreatie & Toerisme tegen door samenwerking te stimuleren. Kansrijke bedrijven met groeipotentie en koplopers in de branche willen we kansen bieden. Hierbij moet ook naar bedrijven van buiten Fryslân gekeken worden. Nieuwe vestigers kunnen creatief ondernemerschap stimuleren. Ook zal de markt buiten Fryslân aangeboord worden waarbij arrangementen met bedrijven buiten Fryslân aangegaan worden. Toeristische infrastructuur: De toeristische infrastructuur omvat de routenetwerken voor fietsen, varen, wandelen en paardrijden en alles wat daarmee samenhangt. Wij Uitvoeringsagenda

18 willen inzetten op een even goede digitale als fysieke ontsluiting met applicaties voor telefoon, tablet en computer. Die netwerken dragen ook bij aan het stimuleren van duurzaam vervoer. Ook het verbinden van ondernemers kan gezien worden als versterking van de (infra)structuur. Zichtbaarheid: We dragen bij aan vergroting van de markt door de zichtbaarheid van onze provincie te vergroten, door een betere branding van Fryslân als regio. We knopen daarbij aan bij Kulturele Haadstêd 2018 en Werelderfgoed Wadden. Verdere uitwerking van deze drie lijnen vindt plaats in een herijkt uitvoeringsprogramma Gastvrij Fryslân dat in het eerste kwartaal 2016 aan Provinciale Staten wordt aangeboden. De gebiedsgerichte uitvoering van het uitvoeringsprogramma vindt via de streek-/gebiedsagenda s plaats. Binnen ons toeristisch beleid is de realisatie van een gratis OV-dagkaart voor toeristen een belangrijk speerpunt, dat ook bijdraagt aan de door ons gewenste versterking van het MKB en de economie in het algemeen. Om tot de meest effectieve vorm van de dagkaart te komen onderzoeken we in 2015 de behoefte van de toeristen. Vervolgens onderzoeken we samen met een aantal ondernemers uit het veld bestaande initiatieven elders die ook gebruik maken van de combinatie OV en toerisme. Op basis van deze (buitenlandse) voorbeelden ontwikkelen we in 2016 een eigen business model voor de OV- kaart. Aandachtspunt hierbij is de wijze waarop de OV-kaart optimaal bijdraagt aan de recreatie en toerisme sector en KH18. Vervolgens voeren we de OVdagkaart in. Als dit werkt gaan we vanaf 2017 de ervaringen uitbouwen naar een businessmodel voor een bredere koppeling tussen OV en toerisme. Ook hier werken we nauw samen met zowel partijen uit het OV als uit de recreatieve sector. Hierbij kijken we gezamenlijk hoe het OV kan bijdragen als unique selling point aan onze provincie als recreatieve en toeristische topattractie. Daarbij maken we ook de koppeling aan de vrijetijdseconomie. Ook gaan we de samenleving prikkelen met het recht van uitdaging om te kijken of ook kleinere lokale concepten zijn te ontwikkelen die OV koppelen aan vrije tijdsbesteding (of breder als dat beter werkt). Het concept moet volledig operationeel zijn in Wij investeren de komende jaren 2 miljoen in een OV-kaart voor toeristen. Daarnaast investeren wij 10,3 miljoen in Gastvrij Fryslân. 18 Mei elkenien foar elkenien

19 Hoofdstuk 4 Voor vanzelfsprekende duurzaamheid De komende periode geven we een extra impuls aan de duurzaamheid van Fryslân, vooral door sterk in te zetten op duurzaam energiegebruik. Dat doen we door met de Friese samenleving een integraal energieplan te maken en vervolgens uit te voeren. Ook door het aandeel van duurzame vormen van vervoer te versterken en die vormen zelf, waar mogelijk, nog duurzamer te maken verhogen we de duurzaamheid van Fryslân. Nadrukkelijker dan voorheen hebben we echter ook aandacht voor duurzaamheid in brede zin, dus ook de sociale duurzaamheid en economische duurzaamheid van dorpen en wijken. 4.1 Een duurzaamheidsoffensief voor 2025 Resultaat 10: een integraal energieplan om in % van onze energie duurzaam op te wekken is in uitvoering. Wij stellen voor medio 2016 samen met de Friese samenleving een integraal energieplan op om in % van onze energie duurzaam op te wekken. Ondertussen zorgen we er ook voor dat we ons doel van 16% duurzame energieopwekking in 2020 halen. Uitvoeringsagenda

20 We willen de nieuwe ambitie halen door nog sterker dan voorheen in te zetten op innovatie (decentrale energiesystemen, opslag, etc.), draagvlak, versnelde uitrol van bestaande technieken en nog sterkere stimulering en ondersteuning van lokale initiatieven (zie ook resultaat 12). Onze duurzame energiemix zal, naast maximaal 530MW wind, bestaan uit een brede mix van zon, biomassa en warmte. En we zetten samen met onze noordelijke partners in op innovaties, zoals decentrale energiesystemen en opslag van energie. Wij bevorderen een betere afstemming tussen de Noordelijke Energieagenda Switch en de Friese aanpak. Energiebesparing blijven we stimuleren met behulp van de Friese energiepremie. We nemen daarin ook meer innovatieve maatregelen op. We onderzoeken mogelijkheden om de energierekening van mensen met een smalle beurs te verlagen. Duurzame mobiliteit, het toepassen van LED en zorgvuldig omgaan met grondstoffen dragen ook bij aan energiebesparing. We kiezen hierbij voor een Friese aanpak. Woningcorporaties, gemeenten, bedrijven, dorpsbelangen, onderwijsinstellingen, maatschappelijke organisaties en inwoners dragen een steentje bij. In Fryslân ontstaan veel kleinschalige initiatieven, vaak ook van onderop. Het is onze rol om voor grote en kleine initiatieven de optimale voorwaarden te creëren. Zo geven we ook invulling aan ons streven naar krachtige gemeenschappen. We verbinden en we jagen aan. We helpen businesscases uit te werken, die vervolgens voorgedragen worden aan de fondsbeheerder van het Fûns Skjinne Fryske Enerzjy. We stimuleren innovatieve technieken, diensten en showcases en vervullen samen met andere overheden de rol van launching customer. En we leggen koppelingen met projecten zoals de Europese Energieagenda, KH18 en de streekagenda s. Omdat de energietransitie een dynamische ontwikkeling is, maken we elk jaar een uitvoeringsplan met de partijen. Voor de regionale component kijken we of we kunnen aansluiten bij de jaarplannen van Streekwurk. Zo kunnen we snel schakelen als de technieken verbeteren of de businesscase wijzigt. Wij investeren de komende jaren 12,1 miljoen in duurzame energie. We investeren 1 miljoen in spoor 3 van het milieubeleidsplan. 4.2 Duurzaam vervoer o.a. Resultaat 11: Fryslân hoort bij de top 3 fiets- en wandelprovincies van Nederland Wij stellen in samenwerking met de Friese gemeenten, de Fietsersbond, natuurorganisaties en de recreatie- en toerismesector een actieplan op voor aanleg van nieuwe fietspaden en wandelpaden. Met name de fietspaden zijn zowel recreatief van belang alsook voor woon-werkverkeer. Naast de aanleg van nieuwe fietspaden is er aandacht voor het type verharding en de verbreding van bestaande fietspaden, met extra aandacht voor het gebruik van de elektrische fiets. Bij het opstellen van het actieplan brengen wij ook de onderhoudsgevolgen voor het provinciale deel in beeld. Als dat nodig blijkt zal een deel van het investeringsbudget worden omgezet in een verhoging van de onderhoudsmiddelen. 20 Mei elkenien foar elkenien

21 Het recreatieve deel van de fietspaden zal deel uitmaken van een routetotaalplan (wandelen, fietsen en paardrijden) om de recreatieve basisinfrastructuur naar een hoger peil te brengen. Recreatieschap De Marrekrite, Landschapsbeheer en Merk Fryslân hebben een Plan van Aanpak in afronding, tot stand gekomen met de gemeenten in Fryslân, dat de basis legt voor uitvoering in de komende jaren. Bij de uitvoering zoeken we waar zinvol aansluiting bij de gebiedsbudgetten. Met name bij nieuwe aanbestedingen (2016: Zuidoost en Wadden) kunnen we stappen zetten in het verder verduurzamen van het openbaar vervoer. In onze fietspaden investeren we de komende jaren 8 miljoen. Als het gaat om wandel - fiets en ruiterpaden investeren we 1 miljoen. 4.3 Windmolens en duurzame dorpen Resultaat 12: er komen tientallen duurzame dorpen. Er komen niet meer windmolens bij dan het afgesproken maximum van 530,5 MW. Als het Windpark Fryslân toch doorgaat, en het rendement en de financiële deugdelijkheid van de investering aan onze voorwaarde voldoen, maken we in 2015 een plan van aanpak waarin we de deelname in WPF uitwerken in termen van rendement en zeggenschap. Daarnaast zoeken we naar andere duurzaamheidsprojecten die rendement kunnen opleveren. Daarin zullen we dan ook aandacht besteden aan mogelijkheden voor dorpen om in het park te participeren. In dat geval gebruiken we het rendement ook om dorpen te helpen bij hun duurzame ambities en de dorpen nabij windmolens in het versterken van hun economische (toeristische) duurzaamheid. We realiseren ons terdege dat de rendementen op z n vroegst aan het eind van de coalitieperiode ontstaan. Daarom ondersteunen we lokale experimenten en projecten de komende jaren vanuit het Iepen Mienskipsfûns. Fryslân kent veel sterke dorpen en wijken met een groot zelf organiserend vermogen. De toenemende zelfredzaamheid en het toenemend initiatief van die dorpen gaat gepaard met een terugtredende overheid op verschillende terreinen. De provincie stimuleert en faciliteert deze actieve burgers door de inzet van verschillende steunfuncties en streekhuizen. Dit blijven we doen. Het Iepen Mienskipsfûns wordt daarbij ingezet als overkoepelende werkwijze en voor het subsidiëren van lokale experimenten en projecten. Daar waar de dorpen, wijken en bewoners kansen en oplossingen zien om de leefbaarheid van hun dorp duurzaam te verbeteren, willen wij dat faciliteren. Het gaat dan om duurzaamheid in brede zin: op terreinen als milieu en energie, maar ook sociale en economische duurzaamheid, zoals bijvoorbeeld het isoleren van huurwoningen. Door deze initiatieven tot brede lokale duurzaamheid te ondersteunen passen we niet alleen inclusief beleid toe (zie resultaat 1), maar ook een inclusieve uitvoering. Dit betekent een andere houding van de provincie; minder regie, minder regels, ander manieren van Uitvoeringsagenda

22 financiering en verantwoording. De afgelopen jaren zijn er vanuit de provincie al diverse initiatieven ondersteund zoals het Netwerk Duurzame Dorpen en Us Koöperaasje. Dit blijven we doen. We verwachten dat KH18 een katalysator zal zijn voor veel lokale initiatieven. Enerzijds doordat inwoners zich hiervoor in willen zetten, anderzijds door de stimulerende werking van een Europees podium. We reserveren 127 miljoen voor duurzaamheidsprojecten in Fryslân (revolverend). We investeren de komende jaren 2 miljoen in het helpen creëren van duurzame dorpen. 22 Mei elkenien foar elkenien

23 Hoofdstuk 5 Voor een vitaal Frysk eigene Taal en cultuur is van en voor iedereen. Taal, meertaligheid, erfgoed en cultuur in Fryslân verstevigen we om voor nu én in de toekomst: Kennis, bewustzijn en competenties te verbreden; Mensen en gemeenschappen te verbinden; De leefbaarheid in de provincie, stad, platteland, wijken en dorpen, te vergroten; Door het experiment te stimuleren en creativiteit van mensen te bevorderen, de innovatiekracht in Fryslân te vergroten, zowel in cultureel, als economisch opzicht. En daarmee een aantrekkelijke, complete, uitdagende en eigenzinnige provincie te zijn en blijven. Het Frysk eigene zit hem in de taal, maar daarnaast ook in de levendige deelname in de eigen (amateur)cultuur van Fryslân. We ondersteunen daarom zowel de vitaliteit van het Fries als deelname aan die cultuur, en de gunstige uitwerking die cultuur op andere terreinen van het dagelijks leven kan hebben via Kulturele Haadstêd Het Fries ondersteunen we door een reeks aan maatregelen onder één Deltaplan Frysk, om zo door een geïntegreerde aanpak de afzonderlijke maatregelen nog te versterken. Cultuur ondersteunen we natuurlijk via onze bijdrage aan Kulturele Haadstêd, maar ook door de kansen voor Friezen om zelf aan muziek, dans of toneel te doen te vergroten. We blijven het behoud en de ontwikkeling van erfgoed ondersteunen. Uitvoeringsagenda

24 5.1 Cultuurdeelname O.a. resultaat 13: meer Friezen nemen deel aan muziek- dans- en toneellessen We gaan de stimulering van muziek-, dans en toneellessen vorm geven vanaf 1 januari 2016, waarbij we vanzelfsprekend ook aansluiting zoeken bij bestaande initiatieven op dit vlak. Daarnaast verbeteren we de infrastructuur voor muziekonderwijs aan kinderen en jongeren. Momenteel wordt door Keunstwurk een visie op de versterking uitgevoerd. Naast aandacht voor jongeren, zullen wij de komende jaren ook kijken naar culturele projecten voor ouderen. Daarmee geven wij invulling aan het inclusief beleid uit het eerste resultaat van het coalitieakkoord. We blijven het restaureren en herbestemmen van cultureel erfgoed ondersteunen, zodat het ook functioneel gebruikt kan worden en toegankelijk blijft voor een breed publiek. Op deze manier willen we cultuurtoerisme in Fryslân ook versterken. Daarnaast zetten we ons in voor het behoud van archeologisch erfgoed zoals terpen en cultuurhistorisch erfgoed zoals beschermde gezichten en oude dijken. De thematische structuurvisie Grutsk op e Romte werkt door in ruimtelijke plannen en projecten van gemeenten en van ons zelf. We investeren de komende jaren 1 miljoen in stimuleringsmaatregelen voor cultuurdeelname. 5.2 Kulturele Haadstêd Ljouwert-Fryslân 2018 Resultaat 14: Kulturele Haadstêd 2018 wordt een feest voor iedereen met blijvende effecten De Stichting Kulturele Haadstêd is verantwoordelijk voor de uitvoering van het Bidbook onder KH18. Wij sturen op een goede governance van de Stichting door middel van onze subsidierelatie en de daarbij horende randvoorwaarden. Naast deze subsidierelatie faciliteren wij samen met de gemeente Leeuwarden de Stichting. Wij zorgen voor blijvende effecten van de projecten/evenementen van Kulturele Haadstêd in heel Fryslân door deze te verbinden en in te bedden in de lange termijn agenda van provincie en gemeente Leeuwarden, via de bestaande Samenwerkingsagenda Leeuwarden provincie Het genereren van blijvende effecten van KH18 raakt aan alle zes ambities van het Coalitieakkoord: De ambitie van krachtige gemeenschappen raakt aan de lange termijn doelstelling onder KH18 om meer participatie van diverse bevolkingsgroepen tot stand te brengen, bijvoorbeeld via activering van meer vrijwilligers. De ambitie van een toekomstbestendige economie raakt aan de lange termijndoelstelling om ruimte te bieden voor innovatie en experiment, meer toeristen te verleiden naar Fryslân te komen, te investeren in onderwijs en te komen tot meer gekwalificeerde banen. De ambitie vanzelfsprekende duurzaamheid sluit goed aan bij projecten rondom sociaal energiebeleid. 24 Mei elkenien foar elkenien

25 Het vitaal Frysk eigene raakt sterk aan de doelstellingen rondom meertaligheid, meer cultuurparticipatie en krachtige Friese mediapartners. Onze ambities rondom een dynamische omgeving in de mooiste provincie worden rondom het thema stad en platteland in KH18 opgepakt. Tot slot raken onze ambities rondom een modern provinciaal bestuur sterk aan de doelstelling om initiatieven van onderop op een nieuwe manier te faciliteren en als partner meer stimulerend te zijn om samenwerking tussen partijen vorm te geven. Het samen met de gemeente Leeuwarden opgezette programmabureau coördineert bovenstaande activiteiten. Ook begeleiden wij de voorbereiding van Europese subsidieaanvragen rondom KH18 en de Samenwerkingsagenda Leeuwarden provincie. Voor een blijvend effect is een brede en sterke culturele basis nodig van instellingen en activiteiten als festivals. Daarom verhogen we onze bijdrage aan het Evenementenfonds ten behoeve van KH18 en dragen wij bij aan festivals. We stellen extra ,- beschikbaar voor het Evenementenfonds en investeren ,- in festivals. Daarnaast investeren we totaal 2,7 miljoen voor drie jaar in het samen met de gemeente Leeuwarden opgezette programmabureau en 3,8 miljoen in de Blokhuispoort. Met de investering in de Blokhuispoort komen we een toezegging na van het vorige college. 5.3 Het Fries Resultaat 15: een Deltaplan Frysk versterkt de positie van de Friese taal We gaan de wet gebruik Friese taal (helpen) implementeren. We beginnen met het versterken van de positie van Fries in het onderwijs op basis van de uitbreiding van onze bevoegdheden op het vlak van ontheffingsbeleid. Dit doen we in overleg met gemeenten, rechterlijke macht, BZK, Orgaan voor de Friese taal, statencomité Fries, de onderwijskoepels, schoolbesturen, scholen, OCW, Cedin en Onderwijsinspectie. Ook willen we de streekagenda s hiervoor inzetten. Verder gaan we de komende jaren een zo volledig en veelzijdig mogelijk Friestalig aanbod aan digitale toepassingen op ICT-platforms en sociale media (laten) realiseren, in samenwerking met Afûk, Fryske Akademy, Google, diverse ICT-partijen, etc. Lân fan Taal is gericht op een onderling afgestemde en brede programmering van alle (afzonderlijke) taal- en cultuurinitiatieven in Fryslân. Gericht op Frysk in meertalige en internationale context. Naast de brede programmering biedt Lân fan Taal in 2018 een fysiek podium rondom het Oldehoofsterkerkhof en de Prinsentuin voor de presentatie en beleving van dergelijke projecten. Er worden onderlinge verbindingen tussen initiatieven en instellingen gelegd en cross-overs tot stand gebracht tussen projecten en andere sectoren om te innoveren, kwaliteit te verbeteren en structuurversterkend te kunnen werken. Lân fan Taal maakt ook deel uit van Bidbook Leeuwarden-Fryslân Kulturele Haadstêd 18. Ook dit initiatief kent een brede reeks aan betrokken partijen. De basisvoorziening voorziet in begeleiding van meertalige kinderdagverblijven en scholen en de ontwikkeling van toetsings- en leerlingvolginstrumenten, alsmede meer- Uitvoeringsagenda

26 talig lesmateriaal. De basisvoorziening is nodig om de doorgaande leerlijn meertaligheid van de vroeg- en voorschoolse educatie tot en met het hoger onderwijs, van tweeen Friestalige kinderdagverblijven tot en met de master meertaligheid te faciliteren. Het aantal plekken waar de hele doorgaande meertalige leerlijn op één plek fysiek aanwezig is, is nog zeer beperkt (3 tot 5 plekken in Fryslân). We proberen daarom meer plekken in de provincie met een doorgaande meertalige leerlijn op één locatie te bereiken, waarbij bijvoorbeeld het Integraal Kindcentrum (IKC) kansen biedt. De komende jaren investeren wij 21,3 miljoen in het Deltaplan Frysk. 5.4 Omrop Fryslân o.a. Resultaat 16: Omrop Fryslân blijft behouden als een zelfstandige omroep Wij gaan het Rijk houden aan de afspraken zoals wij die over Omrop Fryslân hebben gemaakt in de Bestuursafspraak Friese Taal en Cultuur. Wat ons betreft moeten die uitgangspunten vertaald worden in: Een wettelijke verankering van de (zelfstandige) positie van Omrop Fryslân in de nieuwe Mediawet; Een bijzonder beleid ten aanzien van Friestalig publiek media-aanbod; Voldoende middelen om een volwaardige, zelfstandige en brede Friestalige programmering op een eigen regiodekkende zender te kunnen blijven realiseren, dat op dagelijkse basis beschikbaar is op diverse platforms. Wat dat laatste punt betreft ligt een gezamenlijke bijdrage van beide overheden voor de hand vanwege de gemeenschappelijke verantwoordelijkheid voor de Friese taal van provincie én Rijk. Het regionaal mediacentrum in Fryslân, waarin de regionale dagbladen en de regionale omroep met elkaar samenwerken is wat ons betreft een voorbeeld van de vernieuwing die nodig is in het Friese medialandschap. Deze en andere ontwikkelingen op dit terrein willen wij de komende jaren mede mogelijk blijven maken. Transitie medialandschap 0,4 miljoen. 26 Mei elkenien foar elkenien