LeeswIJzer. Meerstemmig debat over duurzaamheid

Transcriptie

1 LeeswIJzer Our Common Future 2.0 (OCF 2.0) is een innovatief crowdsourcingproject rond duurzaamheid nu en in de toekomst. Met ruim vierhonderd mensen is in korte tijd een toekomstvisie ontwikkeld op negentien belangrijke maatschappelijke thema s: Afval, Bestuur, Duurzaamheid, Maatschappij, Natuur, Economie, Energie, Leiderschap, Leren, Mobiliteit, Productie, Sociale Media, Spiritualiteit, Toerisme, Voeding, Water, Werk, Wonen en Zorg. Het resultaat is terug te lezen in dit boek. Dit boek is geschreven voor een breed publiek, voor mensen zoals jij en ik in Nederland, en niet speciaal voor wetenschappers, beleidsmakers of managers. De intentie is om een goed toegankelijk en prettig leesbaar boek aan te reiken. Wie verdieping zoekt, kan terecht op de website van het project: Daar staan over alle thema s deelrapporten en uitgebreide samenvattingen. Meerstemmig debat over duurzaamheid Het doel van dit project was om met elkaar op een ongewone manier na te denken over de betekenis en ontwikkeling van duurzaamheid. Al lang is die term niet meer het exclusieve domein van milieukundigen en ecologen. Het begrip duurzaamheid wordt voor steeds meer onderwerpen gebruikt. Dat is soms lastig want daarmee vervaagt de betekenis. Tegelijkertijd is die verbreding ook positief, want het geeft aan dat het debat over duurzaamheid zich steeds verder ontwikkelt. Dit boek laat zien dat het begrip duurzaamheid voor een groot aantal thema s relevant is en dus in uiteenlopende situaties gebruikt wordt. Dit boek presenteert dan ook niet dé defi nitie van duurzaamheid, maar toont juist meerdere invalshoeken van en opvattingen over duurzaamheid naast elkaar. Deze meerstemmigheid of polyfonie is een realistische afspiegeling van het maatschappelijke debat over duurzaamheid. Net als in de werkelijkheid verloopt het debat in dit boek soms analytisch en soms een tikje rommelig, soms met een vleugje humor of met kritiek, soms met onderbouwde bijdragen en af en toe met losse opmerkingen. Het is aan de lezer om door _DDD_Voorwerk :04:37

2 Leeswijzer de tekst heen als het ware in debat te gaan met de honderden mensen die hebben meegedacht over deze publicatie. Opbouw Het boek bestaat uit twee inhoudelijke delen en een aantal bijlagen. Deel I: Denken Dit deel schetst in drie hoofdstukken de achtergrond van het denken over duurzaamheid. Het eerste hoofdstuk geeft een inleiding in waar het Our Common Future denken vandaan komt en waarom het belangrijk is daar nu weer bij stil te staan. In hoofdstuk 2 wordt een overzicht van actuele thema s en vraagstukken gegeven zoals die uit dit boek als geheel naar voren komen. Hoofdstuk 3 behandelt de vraag hoe we als burgers, als mensen midden in de maatschappij, zelf handen en voeten kunnen geven aan duurzaamheid op lange termijn. Deze eerste drie hoofdstukken samen geven een beknopt overzicht van de ontwikkeling van het denken over duurzaamheid en daarmee van dit boek als geheel. Deel II: Doen Dit deel bevat negentien korte thematische hoofdstukken. De hoofdstukken zijn geschreven door heel verschillende mensen. Doel van ieder hoofdstuk is eerst en vooral een onderbouwde visie neer te zetten op het thema. De lezer hoeft het niet noodzakelijkerwijze met die visie eens te zijn; daar is het nu juist een visie voor. Tegelijkertijd menen we dat de themahoofdstukken inspirerend zijn en in meer of mindere mate suggesties aanreiken om duurzaamheid in de praktijk te brengen. Aan het eind van deel II zijn enkele handige hulpmiddelen bij het gebruik van dit boek, zoals een bronnen- en literatuuroverzicht, opgenomen. Deel III: Bijlagen In de bijlagen zijn de namen opgenomen van de deelnemers, partners, ambassadeurs, vrienden, bestuursleden en het organisatieteam van OCF 2.0. In appendix 7 staat in The making of... meer over de totstandkoming van dit boek _DDD_Voorwerk :04:37

3 Leeswijzer Tot slot nog even dit Aan het project OCF 2.0 is vrijwillig meegewerkt door ongeveer vierhonderd mensen, verdeeld over negentien themateams. Ze zijn afkomstig uit heel Nederland en variëren in leeftijd van 17 tot 77 jaar. De meerderheid is hoger opgeleid. Er doen ongeveer evenveel vrouwen als mannen mee. Iedere deelnemer heeft ongeveer tachtig uur in het project gestopt. In totaal zit er dus ongeveer 32 duizend uur denken werkkracht in dit boek. Het project heeft een eigen website: nl en is te volgen via Hyves, LinkedIn, Facebook en Twitter. Het is georganiseerd vanuit de Nijmegen School of Management (Radboud Universiteit Nijmegen) met een team van stagiaires en vrijwilligers _DDD_Voorwerk :04:37

4 APPENDIX 7: HET OCF 2.0 PROJECT: THE MAKING OF... Goede ideeën ontstaan vaak heel toevallig. Het idee voor dit boek is ontstaan in 2009 toen Jan Jonker, nu hoogleraar Duurzaam ondernemen aan de Radboud Universiteit Nijmegen, het boek Our Common Future uit 1987 weer eens uit de kast pakte. Zou het niet mooi zijn als er na een kwart eeuw opnieuw een visie gegeven zou worden op duurzaamheid voor de komende 25 jaar? Net zoals destijds ontwikkeld door een grote groep mensen, maar nu met het voordeel van internet, sociale media en mobiele telefoons. Het idee was een aantal relevante thema s te benoemen en opnieuw 25 jaar vooruit te kijken. Naast de thema s die in 1987 centraal stonden, werden ook nieuwe thema s aangedragen vanuit de deelnemers. Bij elkaar ontstaat zo een visie op het Nederland van Deels zijn die thema s afgeleid uit het oorspronkelijk rapport en deels zijn ze gewoon door mensen aangedragen. Werktitel: Our Common Future 2.0, in de wandelgangen afgekort tot OCF 2.0. Via Hyves, Linkedin, Twitter en andere digitale netwerken werd in juni 2010 een oproep geplaatst: Wie doet er mee? Geef een beetje van je kostbare tijd en stap in dit avontuur. Crowdsourcing Het doel om via crowdsourcing ongeveer tweehonderd mensen bij het project te betrekken was binnen enkele weken al ruimschoots gehaald. Uit heel het land hadden zich studenten, ondernemers, adviseurs, academici, creatieve en innovatieve denkers, groene evangelisten, gepensioneerde ingenieurs, gesjeesde uitvinders en een middelbare scholier aangemeld om mee te denken over een duurzame toekomst voor Nederland _DDD_Bijlagen :11:52

5 Deel III: BIJLAGEN Iedereen die zich aanmeldde zegde toe tussen september en december 2010 ongeveer tachtig uur te investeren in het gezamenlijk ontwikkelen van een visie op een van de negentien thema s (22 hoofdstukken). De aanmeldingen bleven binnenstromen. Het aantal deelnemers steeg naar meer dan vierhonderd. Ook het aantal bedrijven dat het project wilde sponsoren nam toe. Het idee om er met een crowd een boek over te maken was in een paar weken tijd een heel serieus en omvangrijk project geworden. Niet alleen op het gebied van duurzaamheid, maar zeker op het gebied van crowdsourcing was nog nooit zoiets gedaan. 400 betrokken Nederlanders Op 7 september 2010, ook bekend als duurzame dinsdag, vond in Den Haag de aftrap plaatst, s ochtends in de Tweede Kamer en later die dag in het KOW Gebouw met ruim driehonderd vrijwilligers. Na een inspirerend verhaal van Jan Jonker konden de teams van start. En daar zaten ze dan, twintig zaaltjes vol goedbedoelende Nederlanders die elkaar totaal niet kenden en nooit eerder gesproken hadden. Slechts twee uur de tijd om afspraken te maken voor de komende drie maanden. Wat willen we zeggen? Hoe gaan we het praktisch regelen? Wie doet wat en wanneer? Niemand had van tevoren kunnen bedenken dat deze manier van crowdsourcing zo succesvol kon zijn. Natuurlijk waren er meningsverschillen, vanzelfsprekend klikte het niet automatisch met iedereen en uiteraard liepen de opvattingen over duurzaamheid uiteen, maar toch kwam die dag in een prettige sfeer OCF 2.0 van de grond. #OCF2 In de maanden daarna ontvouwde zich een fascinerend groepsproces. Op tientallen plaatsen in het land vonden bijeenkomsten van de themagroepen plaats. Bedrijven werden bezocht, deskundigen geïnterviewd, boeken gelezen, argumenten geanalyseerd en gedachten uitgewisseld. Er werd veel overlegd, soms in een bankkantoor, soms in een kroeg, en heel vaak per telefoon, mail en Skype. Ook op sociale media en blogs kreeg het project de nodige aandacht onder hashtag: #OCF2. Hier en daar werd stiekem een boom geknuffeld, een geitenwollen sok ontmaskerd of een dweperige moralist tot kalmte gemaand, maar over het geheel werd het debat serieus en inhoudelijk gevoerd. De leden van elke themagroep vonden ieder hun eigen _DDD_Bijlagen :11:52

6 Deel III: BIJLAGEN manier om samen te werken. Af en toe best lastig, want niet alles verliep zonder slag of stoot. Sommige deelnemers kwamen tot de conclusie dat tachtig uur toch best veel is en haakten af, maar de doorzetters boekten langzaamaan steeds meer resultaat. Verdieping APP. 7.1 Download voor meer verdieping gratis de volledige themarapporten op de website: Alle negentien oorspronkelijke themagroepen slaagden erin hun gezamenlijke visie binnen de aangeven tijd op papier te zetten. Dat leidde tot negentien rapporten van honderden pagina s, boordevol visies, ideeën, tips, analyses, grafi eken en verhalen. Alle rapporten zijn te raadplegen op de website van het project: Voor elk thema zijn hier ook een samenvattend artikel en de biografi eën van de deelnemers terug te vinden. Ondanks een enorm pak sneeuw kwamen op 17 december 2010 ruim 150 mensen hun thema presenteren tijdens de kerstborrel op de Radboud Universiteit in Nijmegen. De eerste horde was gelopen, de volgende stap was de wording van dit boek. Schrijven en redigeren Met ongeveer 30 vrijwilligers is tussen januari en april 2011 gewerkt aan de redactie van dit boek. Een lastige taak omdat het onmogelijk is om in ruim 350 bladzijden alle mooie ideeën, creatieve invalshoeken en verhalen uit de rapporten mee te nemen. Ieder thema moest met behoud van de kerngedachten uit de rapporten omgebouwd worden tot een hoofdstuk in dit boek. Drie maanden lang werd gewerkt aan het schrijven en redigeren van teksten, het verifi ëren van bronnen en het afstemmen met de oorspronkelijke leden van de themagroepen. Vormgevers gingen aan de slag, er werd nagedacht over de rode draad en over een pakkende titel. Alle teksten werden opnieuw tegen het licht gehouden, ingekort en toegankelijk gemaakt voor een breed publiek. Op 20 mei 2011 is dit boek _DDD_Bijlagen :11:52

7 Deel III: BIJLAGEN in Arnhem op een slotconferentie van het OCF-project gepresenteerd aan een grote groep belangstellenden en de vrijwilligers die deze publicatie mogelijk hebben gemaakt. Wie per thema meer wil weten, kan daarvoor terecht op de website van het project: Daar staat per thema een rapport en andere gratis te downloaden documenten en achtergrondmaterialen. Ook zijn daar de korte biografi eën van de redactie en van de deelnemers te vinden. Dit boek is het resultaat van een experimenteel project dat met recht bijzonder genoemd mag worden. Het boek geeft een positief beeld van de mogelijkheden en uitdagingen op weg naar een duurzamer Nederland in We danken iedereen die dit project mogelijk heeft gemaakt. Hopelijk vormt het ook een inspiratiebron om in je eigen leven meer duurzaam te denken en te doen _DDD_Bijlagen :11:52