Wetenschap en techniek met kleuters
|
|
- Joanna van Dijk
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Wetenschap en techniek met kleuters Suggesties voor activiteiten rond het prentenboek Jantje en het helikoptertje Een mooie schelp, een glanzend papiertje of een bijzondere steen; kleuters rapen graag van alles op om vervolgens een verzameling aan te leggen of er iets mee te knutselen. Maar wat als ze een schroefje vinden? Dit biedt een uitstekende kans om aan de slag te gaan met wetenschap en techniek. Dat wetenschap en techniek dicht bij huis is, blijkt ook uit het boek van Jantje en het helikoptertje. In dit artikel leest u hoe u dit boek kunt inzetten om aan wetenschap en techniek te werken. De beschreven activiteiten sluiten aan bij het anker De wereld rond. Inhoud Jantje vindt op straat een mooi, oud, roestig schroefje. Op weg naar huis bedenkt hij wat hij ermee zou kunnen doen. Ineens weet hij het: hij gaat er een helikopter mee maken. Een echte, waarmee hij de lucht in kan! In het schuurtje van zijn opa knutselt hij een helikopter in elkaar. Als hij ermee over flatgebouwen, weilanden en duinen vliegt, begint een spannend avontuur. Op zee is een kapitein in nood: zijn schip is aan het zinken. Net op tijd weet Jantje hem met een touw te redden. Als hij weer veilig landt op de boulevard, wacht de burgemeester hem op en ontvangt Jantje een prachtige gouden medaille. Voorbereiding Verzamel zo veel mogelijk concrete voorwerpen van dingen die in de tekst of op de tekeningen in het boek voorkomen. Gebruik ze ter verduidelijking van woorden en bij de onderzoeksactiviteiten. Mogelijke materialen zijn: schroeven in diverse soorten en maten, tandwieltjes, pluggen, spijkers, krammen; gereedschapskist met gereedschappen; helikopters, vliegtuigen, zeilboot (speelgoed) en beeldmateriaal van reddingsacties; roeispanen, jerrycan, medaille, burgemeesters- en kapiteinstenue. Breng ook de hoeken in de sfeer van het boek door een prikkelende omgeving te creëren waarin de kinderen zelf kunnen ontdekken. Bij de onderzoeksactiviteiten van de hoeken leest u hoe u dit doet. 1
2 Introductie Zoek speelgoed of iets anders op dat één schroef mist, bijvoorbeeld de strijkplank uit de huishoek. Introduceer het kapotte materiaal in de kring en vraag de kinderen wat er nodig is om het te repareren. Bespreek diverse mogelijkheden. Laat vervolgens verschillende maten schroeven zien. De kinderen bedenken welke schroef het geschiktst is en zoeken in de gereedschapskist een schroevendraaier om de schroef te bevestigen. Vervolgens gaan twee kinderen het kapotte voorwerp repareren. Voorlezen prentenboek Toon de voorkant van het boek en lees de titel voor. Vraag wat Jantje in zijn hand heeft en inventariseer of de kinderen weten wat het verschil is tussen een schroef en een spijker. Laat ze eventueel zien. Zien de kinderen het verschil? Lees daarna het verhaal voor en beeld begrippen als opstijgen en de motor starten uit. Bespreek woorden als boulevard en laat bijvoorbeeld een medaille zien. Stel vragen over de tekst en de tekeningen. De volgende vragen kunnen hierbij een richtlijn zijn: Welk plan maakt Jantje om zijn idee te kunnen uitvoeren? (tekening maken, materialen en gereedschap verzamelen, passen en meten, helikopter maken, schilderen) Wat moet Jantje doen om de motor te starten? Waarom houdt de motor ermee op? Hoe komt het dat de koeien in de wei steeds kleiner lijken vanuit de helikopter? Hoe redt Jantje de kapitein? Vraag aan het einde van het verhaal of de kinderen zelf ook wel eens iets uit elkaar halen en weer in elkaar zetten. Bespreek hun ervaringen. Herhaald voorlezen Lees het verhaal nogmaals voor en geef de kinderen daarbij de ruimte om te fantaseren. Wat zouden zij nog willen maken en hoe zouden ze dat willen doen? Vraag ook waar ze graag naartoe willen vliegen en waarom. Kringactiviteiten Helikopters vergelijken Vergelijk speelgoedhelikopters met elkaar en benoem woorden als: propeller, stuurknuppel. Laat de kinderen schatten hoeveel mensen erin passen en vertellen waarvoor een helikopter gebruikt wordt. Woordenspel In het verhaal komen nogal wat verkleinwoorden voor. Doe een woordspelletje. De kinderen wijzen een voorwerp op de thematafel aan. Ze benoemen het voorwerp én het bijpassende verkleinwoord. Woordweb Maak een woordweb bij het verhaal van Jantje en het helikoptertje. Teken een schroef in het midden van een groot vel papier en schrijf het woord en lidwoord erbij. Bedenk met de groep woorden die bij het verhaal horen. Vul tijdens het werken aan het thema het woordweb steeds aan met woorden die de kinderen tijdens onderzoeksactiviteiten hebben geleerd. Constructies (in de klas) zoeken Ga met de kinderen op zoek naar constructies in de klas. Laat hen eerst hun eigen stoel bekijken. Van welk materiaal is de stoel gemaakt? Hoe zijn de onderdelen met elkaar verbonden? Maak daarna samen een inventarisatielijst van meubelen en speelgoed met schroeven. Onderzoeksactiviteiten in de hoeken In de hoeken staat het zelf ontdekken centraal. Stel tijdens het begeleiden vragen die kinderen uitdagen om onderzoekend te leren: Wat weet je al over Wat zou er gebeuren als Hoe kunnen we dat uitproberen? Wat zie je? Hoe zou dat komen? Klopt het met wat je voorspelde? Bespreek na afloop van de activiteiten wat zij in de hoeken ontdekt hebben en noteer deze bevindingen in een schrift of op een flap. Ontdekhoek Maak ruimte vrij waar de kinderen op de grond of aan tafel proefjes en onderzoeksactiviteiten kunnen doen. Materialen voor in de ontdekhoek zijn: spijkers en schroeven in diverse soorten en maten; doorzichtige emmers met water, een mand met diverse materialen die zinken en drijven en woordkaartjes van dit materiaal; tissues, karton, vloeipapier, dik en dun papier, föhn; vouwvoorbeeld van helikoptertje (zie tekening helikopterproefje). 2
3 Er kunnen in de ontdekhoek één of meerdere experimenten centraal staan. U kunt er ook voor kiezen om elke week een ander experiment centraal te stellen. Schroeven vergelijken Een kind sorteert schroeven, in verschillende soorten en maten. Onderzoeksvraag: Waarin verschillen de schroeven van elkaar (lengte, dikte, kruiskop)? Drijven-zinken De kinderen kijken welk materiaal drijft en welk zinkt in water. Nadat ze geëxperimenteerd hebben met het concrete materiaal doen ze een rubriceeroefening met de woordkaartjes: wat drijft wat zinkt? Onderzoeksvragen: Welk materiaal blijft drijven, welk materiaal zinkt? Wat gebeurt er met een stuk karton of papieren zakdoekje als het lang in het water ligt? Wat gebeurt er met een spons in het water? Wat gebeurt er als je een stukje aluminiumfolie plat op het water legt met daarop een paar paperclips? Voortbewegen in de lucht De kinderen of de leerkracht vouwen een propeller (zie voorbeeld). De kinderen ontdekken hoe een propeller beweegt. Onderzoeksvragen: Hoe beweegt een propeller door de lucht? Wat gebeurt er als je blaast (met of zonder föhn) tegen een velletje vloeipapier? Blaas er tegenaan, er overheen en er onderdoor. Houd het papier horizontaal en verticaal. Schroeven Aan de werkbank/timmertafel draait een kind met een (hand)schroevendraaier schroeven in een zachte houtsoort. Met een priem of handboor kan zonodig eerst een gaatje worden gemaakt. Onderzoeksvraag: Hoe draai je een schroef in het hout? Spijkers De kinderen sorteren spijkers in verschillende maten en slaan lange en korte spijkers in een plank. Onderzoeksvraag: Wat gebeurt er met lange spijkers? Eigen creaties timmeren De kinderen timmeren naar eigen fantasie een helikopter van hout. Onderzoeksvraag: Hoe ziet een helikopter eruit en hoe maak ik die? Watertafel In de watertafel zijn boten, plastic flessen, stukjes tuinslang, rietjes, trechters en een gieter. De kinderen proberen verschillende boten te laten varen. De kinderen experimenteren met rietjes, stukjes tuinslang, trechters, plastic flessen en ontdekken wat er gebeurt. Onderzoeksvragen: Op welke manieren kun je boten in het water laten voortbewegen? Wat gebeurt er als er veel water in de boot komt? Rommelschuur Verander de huishoek in de rommelschuur van opa. Zet er een werkbank en gereedschap in. Vul schoenendozen met oude wekkers, fietsbellen, sloten, wielen, balpennen, autootjes, sleutels, ringetjes, paperclips, kettingen, stukken touw, een deurklink, elektriciteitsdraad, scharnieren, knijpers, magneten, ijzerdraad, enzovoort. Zorg ook voor wat potjes, trechters, flesjes en kwasten, een medaille en overalls. Timmertafel Zorg voor stukken (zacht) hout, ijslollystokjes, kurken, kroondoppen, een hamer, schroevendraaier, zaag, handboor, priem, schroeven en spijkers. De kinderen maken kennis met nieuwe materialen en imiteren Jantje. Zij kunnen ook iets uit elkaar halen of sorteren. Observeer hun spel. Voeg zo nodig nieuwe materialen toe en geef impulsen om het spel te activeren. Onderzoeksvraag: Hoe kan ik voorwerpen uit elkaar halen? 3
4 Werkplaats Richt de werkplaats in zoals beschreven bij het ankerpunt Passen en meten en breidt deze uit met klein constructiemateriaal en kapot speelgoed. Voertuigen maken Laat de kinderen een helikopter of ander voertuig construeren van Meccano, Technisch Lego of het andere aanwezige constructiemateriaal. Onderzoeksvraag: Hoe maak ik een helikopter? Repareren Geef in deze werkplaats ook ruimte om kinderen speelgoed en andere spullen te laten repareren. Onderzoeksvraag: Hoe repareer ik kapotte spullen? Vliegtuig vouwen Laat de kinderen op verschillende manieren vliegtuigjes vouwen. (Zie onderstaand voorbeeld) Boekenhoek Verzamel boeken en foto s over vliegtuigen en helikopters en leg ze in de boekenhoek (zie boekenlijst). Stimuleer tijdens het project de onderzoekende houding van de kinderen door hen voldoende gelegenheid te geven om in de boekenhoek meer informatie of antwoorden te vinden op ontstane vragen. Beeldende activiteiten Helikopter knutselen Maak de romp van een wc-rol. Vouw voor de propeller een molentje van vouwkarton en prik die met een splitpen of spijker op een dop of kurk. Lijm de propeller op de helikopter. Maak de staart en glijders van de helikopter met stroken van gekleurd papier. Zingen Liedje Helikopter Zing en speel het liedje: Helikopter (Kleuterwijs, Meesters in muziek) en maak er vliegbewegingen bij. Maak het geluid van de pruttelende motor en laat horen wanneer de helikopter veraf of dichtbij is. Laat steeds een ander kind in de helikopter stappen en een rondvlucht maken of speel een reddingsactie na. Vouw het schuine kruis. Knip de stippellijn 2/3 in. Buig de punten (met de klok mee) naar het midden. Zet de punten vast met een splitpen. Liedje Hoog is de lucht Zing het liedje: Hoog is de lucht (Kleuterwijs, Meesters in muziek) en beeld het uit: wijs in de lucht, naar de grond, draai je handen om elkaar of draai rondjes met je lichaam en teken met beide wijsvingers een wereldbol in de lucht. 4
5 Spel op het speelplein of in de speelzaal Helikopters bouwen Zorg voor touwen, dozen en grote stukken karton. Bouw samen helikopters of vliegtoestellen van karren en planken en laat de kinderen ermee spelen. In helikopter vliegen Teken een vliegtuig of helikopter op de grond en speel alsof jullie erin zitten. Stijg op en fantaseer wat je vanuit de lucht allemaal ziet. Vlieg naar links, rechts, stijg op, daal en maak een landing. Met windmolens rennen Geef de kinderen windmolentjes en vaantjes en laat hen ervaren wat er gebeurt als ze ermee rennen. Ik zie, ik zie Maak foto s van: een schommelhaak, wielen van stuurkarren en kruiwagens, de onderkant van de wip, schroeven in opbergrekken, enzovoort, en deel ze uit. Maak met de groep een ontdekkingstocht over het plein of door de speelzaal en zoek naar constructies die op de foto staan. Auteur: Irma Land Boekenlijst Verder lezen over het thema Karel Klus bouwt een vliegtuig George Johansson Jens Ahlbom Christofoor ISBN Er was eens een vosje Gitte Spee The House of Books ISBN De gele ballon Charlotte Dematons Lemniscaat ISBN En de groeten van Haas Annemarie Bon Gertie Jaquet The House of Books ISBN Alweer niks te doen Peter Spier Lemniscaat ISBN Superbeesje Guido Van Genechten Clavis ISBN Verhaal: Vliegen Margriet Breet- Jan Lieffering uit: Ik kan alles lekker zelf! Pimento ISBN Informatieve prentenboeken Op reis met het vliegtuig Pierre Winters- Tineke Meirink Clavis ISBN Groot lawaaiboek over voertuigen (+dvd) Britta Teckentrup Gottmer ISBN
AVONTURENPAKKET DE UITVINDERS
LESBRIEVEN LEERLINGEN WERKBLAD LESBRIEF 3: VLIEGEN Verhaal: De Uitvinders en De Verdronken Rivier (deel 3) Vliegen Opdracht 1: Opdracht 2: Opdracht 3: Ontwerp een vliegmachine Proefvliegen: drijven op
Nadere informatieDe planeten Reis door het zonnestelsel
De planeten Reis door het zonnestelsel Cgroep 1-2 01 tijdsduur 40 minuten kerndoelen 1, 46 en 54 lesdoelen De leerling: (her)kent de namen van de acht planeten weet dat de planeten om de zon draaien kan
Nadere informatieChecklist reken- en wiskundeomgeving
Checklist reken- en wiskundeomgeving Naam: Ingevuld door: Datum (eerste meting): Datum (tweede meting): Kwaliteitsverbetering doe je zelf Vier stappen In beeld brengen van een kwaliteitsaspect Vul de lijst
Nadere informatieElektriciteit! Om van te bibberen! Of niet? Klas: Namen: Elektriciteit Om van te bibberen! Of niet? Stephanie Vermeulen (2 BALO WPL) 1
Elektriciteit! Om van te bibberen! Of niet? Klas: Namen: 5... Elektriciteit Om van te bibberen! Of niet? Stephanie Vermeulen (2 BALO WPL) 1 1. Taakverdeling! Iedereen in de groep krijgt een taak! Wie doet
Nadere informatieLESMODULE OVER WINDENERGIE
YOUNG ENERGY PROJECT - STUDENTEN LESMODULE OVER WINDENERGIE Inhoudsopgave Instructiebladen Les 1 Module windenergie, Instructieblad 1.1 4 Les 1 Ontdek, Instructieblad 1.2 5 Les 2 Onderzoek, Instructieblad
Nadere informatieS C I E N C E C E N T E R
EEN ADEMBENEMEND INSTRUMENT Een liedje fluiten is niet zo makkelijk. Je lippen en je tong moet je in allerlei bochten wringen. Met een muziekinstrument gaat het al een stukje makkelijker. Even blazen en
Nadere informatieLesmateriaal bovenbouw
Lesmateriaal bovenbouw Workshopdag Satellieten 8 oktober 2008 Space Expo, Noordwijk Bouw je eigen telescoop Benieuwd naar het oppervlak van de maan? Of de ringen van Saturnus? Deze dingen staan te ver
Nadere informatieHier en daar een bui
Hier en daar een bui Soms klopt de voorspelling van de weerman. Maar vaak ook helemaal niet. Donkere wolken in plaats van de hele dag zon. Kunnen jullie dat beter? Jullie gaan een eigen weerstation bouwen
Nadere informatieS C I E N C E C E N T E R
HIER EN DAAR EEN BUI Soms klopt de voorspelling van de weerman. Maar vaak ook helemaal niet. Donkere wolken in plaats van de hele dag zon. Kunnen jullie dat beter? Jullie gaan een eigen weerstation bouwen
Nadere informatieLESBRIEF. Samenvatting: Bij dit boek horen diverse bijlagen: thema s: Ben jij ooit naar een neuzenfeest geweest?
Samenvatting: Er bestaan verjaardagsfeestjes, dansfeestjes, eetfeestjes, pakjesfeestjes, nieuwjaarsfeestjes, geboortefeestjes maar ben jij al eens uitgenodigd voor een neuzenfeest? Een vrolijk boek voor
Nadere informatielesbrieven De ontdekking avonturenpakket de uitvinders en het zonnewiel leerlingenbestand Lesbrief 3: Verhaal deel 1: De laatste ansichtkaart
lesbrieven leerlingenbestand Lesbrief 3: De ontdekking Verhaal deel 1: De laatste ansichtkaart Opdracht 1: Horizonverfraaiing Verhaal deel 2: De ontdekking Opdracht 2: Laat maar draaien Opdracht 3: Steentjes
Nadere informatieSTERREN DANSEN OP DE MUUR WAT HEB JE NODIG? BOUWTEKENING
STERREN DANSEN OP DE MUUR Als je op een onbewolkte avond naar de hemel kijkt zie je overal sterren. Net zoals je soms in wolken gekke figuren kunt ontdekken, kun je dat in sterren ook. Door lijnen te trekken
Nadere informatieTijd. 10 min. 55 minuten
Tijd GROEP 5-6 50 55 minuten 1, 23, 32, 44, 45 en 51 De leerling: weet hoe dag en nacht ontstaan weet dat de tijd niet overal op de wereld hetzelfde is weet met welke instrumenten je tijd kunt meten kent
Nadere informatieSchooloverstijgend TECHNOLOGIE-PROJECT. te land. te land. ter zee. en in de. lucht. lucht. lucht
te land te land ter zee ter ter zee zee te land en in de Opdracht 1 e leerjaar : Parachute bouwen. Probleemstelling : Een last (bijvoorbeeld een playmobiel-mannetje) moet veilig naar beneden kunnen zweven.
Nadere informatieSpelenderwijs rijmen. Linda Willemsen. www.klasvanjuflinda.nl. www.klasvanjuflinda.nl
Spelenderwijs rijmen Linda Willemsen www.klasvanjuflinda.nl www.klasvanjuflinda.nl Spelenderwijs rijmen Spelenderwijs rijmen Tekst & vormgeving: Linda Willemsen 2014 www.klasvanjuflinda.nl Linda Willemsen
Nadere informatieS C I E N C E C E N T E R
DE WILLIE WORTEL QUIZZZ Gaat er bij jou ook een lampje branden? Dan heb je het goede antwoord op de vraag gegeven. Maak een knotsgekke elektroquiz. Daarvoor gaan jullie zelf de quizvragen en antwoorden
Nadere informatieAuditieve oefeningen bij het thema de uitvinder
Auditieve oefeningen bij het thema de uitvinder Boek van de week: 1; Grote uitvindingen 2; Moffel en Piertje en het grote taalavontuur 3; Kasper en Flip in de werkplaats 4; Keepvogel en de uitvinding Verhaalbegrip:
Nadere informatieAVONTURENPAKKET DE UITVINDERS
LESBRIEVEN LEERLINGENBESTAND LESBRIEF 1: WATER VERZAMELEN Verhaal: De Uitvinders en De Verdronken Rivier Opdracht 1: Opdracht 2: Opdracht 3: Opdracht 4: Brainstorm over water Bouw een water-takel-kraan
Nadere informatielesbrieven water verzamelen avonturenpakket de uitvinders en de verdronken rivier leerlingen werkblad Lesbrief 1:
lesbrieven leerlingen werkblad Lesbrief 1: water verzamelen Verhaal: De Uitvinders en De Verdronken Rivier Opdracht 1: Opdracht 2: Opdracht 3: Opdracht 4: Brainstorm over water Bouw een water-takel-kraan
Nadere informatieVoor het eerst naar school
Voor het eerst naar school Welkom op De Wonderboom Uw kind gaat binnenkort voor het eerst naar school. We wensen jullie een fijne tijd toe op De Wonderboom. Dit boekje informeert over verschillende zaken
Nadere informatieIn de werkplaats. ... nummer 1... september 2015. Suggesties voor de Kinderboekenweek. Opening van de werkplaats
... techniek... Kinderboekenweek groep 1-2 Suggesties voor de Kinderboekenweek In de werkplaats Dit jaar is het thema van de Kinderboekenweek Raar, maar waar!. Tover uw klas om tot één grote werkplaats
Nadere informatieHuppel de pup. Zaag 40 cm rondhout af. Gebruik een verstekbak en een toffelzaag.
Dit heb je nodig: rondhout 6mm, handboor + 6mm boortje, plankje 10x10 cm, ijzerdraad 1,2 mm, houtlijm, kniptang, kurk, chenilledraad, push-pins, stiften, materialen om de kruk te versieren Beweging/Mechanica
Nadere informatieS C I E N C E C E N T E R
WELKOM! Een bezoeker die een science center binnenkomt, moet gelijk in de stemming komen om van alles te ontdekken. Dat kan doordat er iets verrassends gebeurt. Daar gaan jullie op een heel speciale manier
Nadere informatieWelke supermens vliegt het verst?
Welke supermens vliegt het verst? In deze les laten we de leerlingen ervaringen opdoen met vliegen en windkracht. We maken een supermens (met een knipoog naar superman/superwoman) en onderzoeken hoe hij/zij
Nadere informatieWerkblad: Vind me dan
Werkblad: Vind me dan Stap 1 Stap 2 Wat is het probleem? Vraag het de natuur! Hoe lost de natuur dit probleem op? Hoe zorgen planten en dieren ervoor dat ze niet opvallen? Kennen jullie voorbeelden? Schrijf
Nadere informatiegroep 5/6 Thema: Water groep 1/2 groep 3/4 groep 7/8
groep 5/6 Thema: Water groep 1/2 groep 3/4 groep 7/8 LEERKRACHTENKAART 1 thema: Water Wie ontwerpt de mooiste brug? OMSCHRIJVING: De leerlingen ontwerpen en bouwen een beweegbare brug over water voor voetgangers
Nadere informatieBrug van papier. Lesblad voor de leerling. Materiaal dat nodig is 200 velletjes papier (A4, 80 grams) Plakband Meetlat of meetlint
Groep 3 en 4 Brug van papier 2 tot 4 kinderen Lesblad voor de leerling Materiaal dat nodig is 200 velletjes papier (A4, 80 grams) Plakband Meetlat of meetlint En verder nog Plaatjes met voorbeelden van
Nadere informatieS C I E N C E C E N T E R
LEKKER BAKKEN IN DE ZON! Nee niet zonnebaden, maar barbecuen zonder hout of kolen! Dat kan ook met zonlicht. Het lijkt een beetje op een oude truc met een sterk vergrootglas. Als de zon goed schijnt, en
Nadere informatieLaat de kinderen ook opzoeken in een woordenboek en/of spreekwoorden boek
Voorbereiding: Materialen verzamelen Voor de les alles al klaarzetten. De tafels in groepjes van vier zetten zodat je elk proefje eventueel twee keer kan klaar leggen. De werkbladen kopiëren De opdrachtvellen
Nadere informatieVoorspellen en tekst lezen
Voorspellen en tekst lezen 1. Lees de uitleg. Als je gaat lezen, doe je eerst een voorspelling. Waar zou de tekst over gaan? Kijk eerst goed hoe de tekst eruitziet. Want je kunt aan de buitenkant van de
Nadere informatieeen eigen lamp op veel manieren*
let op: al het klooien is op eigen risico! ;) Lekker samen klooien! Klooikoffer voor ouders & kinderen die samen aan de slag willen een eigen lamp op veel manieren* klooikoffer #1: de striptang! * bijvoorbeeld
Nadere informatieEen vrolijke Feesttrein
Een vrolijke Feesttrein Deze technologie les werkt vanuit de ontwerpcyclus met als hulpmiddel de ontwerpplacemat. Hij is geschikt voor groep 1 t/m 8. Per stap worden de niveau verschillen beschreven. De
Nadere informatieLesbrief bij de voorstelling. In de VERTE. Malou van Sluis Judith Sleddens
Lesbrief bij de voorstelling In de VERTE & Malou van Sluis Judith Sleddens 2 Introductie Binnenkort gaat u met uw klas naar de voorstelling In de verte : een fantasierijke voorstelling van twee enthousiaste
Nadere informatieElektriciteit en stroom, wat is het? Proefjes met stroom en electriciteit
Energie 5 en 6 2 Elektriciteit en stroom, wat is het? Proefjes met stroom en electriciteit Doelen Begrippen Materialen De leerlingen: begrijpen hoe elektriciteit en stroom ontstaan, als een brandstof wordt
Nadere informatieWaardoor vliegt een vliegtuig?
Hiernaast zie je de Gossamer Albatross. Dit vliegtuig wordt met spierkracht (fietsen) aangedreven. De vleugels zijn bespannen met doorzichtig plastic. Het vliegtuig is ontwikkeld door NASA, de Amerikaanse
Nadere informatieDOCENT. Thema: Water BEESTJES IN DE SLOOT. groep 1 en 2. Stadshagen
In en rondom is veel water te vinden, zoals slootjes, weteringen maar ook het Zwarte Water en de Millingerplas. In het thema water gaan de kleuters onderzoeken welke dieren er in en rondom het water bij
Nadere informatieBOUW JE EIGEN WEERSTATION
BOUW JE EIGEN WEERSTATION Als je wilt weten wat voor weer het is, dan moet je de verschillende weerselementen kunnen meten. Met enkele heel gewone dingen kan je jouw eigen weerstation bouwen. De thermometer
Nadere informatieTips voor activiteiten in de winter, lekker knutselen
Tips voor activiteiten in de winter, lekker knutselen 1) Voor de kleinste kinderen In de winter kunnen vogels wel wat extra s gebruiken. Met kinderen van alle leeftijden kun je hiermee aan de slag. Dennenappels
Nadere informatieinhoud 1. In de lucht 3 2. Ik zweef 4 3. Een sigaar in de lucht 5 4. Brand! 6 5. In de luchtballon 7 6. Landen op water 8 7. Op reis 9 8.
In de lucht inhoud 1. In de lucht 3 2. Ik zweef 4 3. Een sigaar in de lucht 5 4. Brand! 6 5. In de luchtballon 7 6. Landen op water 8 7. Op reis 9 8. In een helikopter 10 9. Een mooie sprong 11 10. Vouw
Nadere informatieSTAP 1 Bekijk de doebladen goed. Kijk vooral goed naar de tekeningen. Probeer nu al zoveel mogelijk te snappen van wat je allemaal gaat doen.
doeblad WAT GA JE DOEN? Je gaat een elektrospel maken. Je leert hoe je elektrische verbindingen moet maken en hoe je een batterij en een fitting moet aansluiten. Het werkstuk mag je meenemen naar huis.
Nadere informatieReis naar andere hemellichamen
Reis naar andere hemellichamen GROEP 1-2 04 55 minuten De leerling: zonnestelsel verschillend zijn ringen heeft voorwerp drijft of zinkt met stukje ijzer dichtbindstrip Zorg voor de activiteit Zijn alle
Nadere informatieREKENEN MET AFLATOUN HOEVEEL MUNTJES? (15 MINUTEN) MUNTJES!! (15 MINUTEN) MEL & JOL OP DE MARKT (30 MINUTEN) VAN GROOT NAAR KLEIN (15 MINUTEN)
REKENEN MET AFLATOUN De leerlingen ontdekken dat er verschillende soorten munten zijn. Ze leren dat bepaalde voorwerpen verschillende waarden kunnen hebben. Ze leren sorteren op grootte, kleur en materiaal.
Nadere informatieBOUWEN VAN EEN ZEEPKIST
www.detitanen.be Sint-Denijs BOUWEN VAN EEN ZEEPKIST Hoe bouw ik een zeepkist? * Ook nu is een nostalgische zelfgemaakte zeepkist voor kinderen nog altijd felbegeerd speelgoed. Het stuurwiel is slechts
Nadere informatieAuditieve oefeningen bij het thema: Plastic Boek van de week: 1: Plasticsoep van de klimaatjesreeks van Clavis 2: Plasticsoep is troep
Auditieve oefeningen bij het thema: Plastic Boek van de week: 1: Plasticsoep van de klimaatjesreeks van Clavis 2: Plasticsoep is troep Verhaalbegrip: Bij elk boek stel ik de volgende vragen: Wat staat
Nadere informatieTechniekkit: Oost Nederland. Domein: Overbrengingen. Competentie: Ontwerpen Toepassen Reflectie. Leergebied: Aardrijkskunde
Techniekkit: Oost Nederland Domein: Overbrengingen Competentie: Ontwerpen Toepassen Reflectie Leergebied: Aardrijkskunde 1. Mensen zijn vaak onderweg. Naar school, het werk, de sportclub, opa en oma of
Nadere informatieoverzicht van het thema
overzicht van het thema Het schooljaar is begonnen. Diverse activiteiten in groep 3 gaan anders dan de kinderen gewend waren in groep 2: een afwijkende dagindeling, onbekende activiteiten, andere afspraken,
Nadere informatieLEESTIP. Speel- & Leerbrief JULI 2015 1. Marja Baeten. Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar SPELEN MET WATER! JULI 2015.
Pedagogisch werken met plezier s Speel- & Leerbrief JULI 2015 SPELEN MET WATER! Water: het kost bijna niets, het is bijna overal en het is zo heerlijk verfrissend in de zomer! Kortom, een prima speelmateriaal
Nadere informatieS C I E N C E C E N T E R
HOE KUN JE EEN PINGPONGBALLETJE LATEN ZWEVEN IN DE LUCHT? Jullie gaan een exhibit ontwerpen waarbij jullie de bezoekers kennis laten maken met de eigenschappen van luchtstromen en luchtdruk. Met de exhibit
Nadere informatie4 Vind me dan. Achtergrondinfo Planten en dieren hebben allerlei manieren om niet op te vallen. Deze kunnen onderverdeeld worden in:
4 Vind me dan Er is altijd wel een verjaardag of een ander feestje om te vieren. En bij een feestje horen cadeautjes. Maar voor het zover is, wil je het cadeautje natuurlijk zo goed mogelijk verstoppen.
Nadere informatieaan bod bij de verschillende spelletjes en motorische vaardigheden zoals bijv:
Het boek Kleine muis zoekt een huis vormt de leidraad voor ons nieuwe thema op het KDV de komende maand. Er wordt uit voorgelezen en taalspelletjes mee gedaan met het taalkastje. Daarnaast gaan we natuurlijk
Nadere informatieSneeuwman kan. Luk Depondt Guido Van Genechten GEGEVENS BOEK: KORTE INHOUD: ISBN 978 90 5924 404 7 15,95. Uitgeverij: Bakermat
Sneeuwman kan... Luk Depondt Guido Van Genechten GEGEVENS BOEK: ISBN 978 90 5924 404 7 15,95 Uitgeverij: Bakermat Suggesties: Emy Geyskens KORTE INHOUD: Sneeuwman kan glijden op het ijs en op sneeuw, brullen
Nadere informatieluchtdruk opdrachtkaart Onderdeel A - Rond de aanwezigheid van de lucht les 6.6 Opdracht 1 - Slaan op de liniaal Opdracht 2 - Stromend water?
Onderdeel A - Rond de aanwezigheid van de lucht Opdracht 1 - Slaan op de liniaal -- liniaal/latje -- krant -- tafel Leg een liniaal of een lat op de tafel. Zorg dat de liniaal of de lat iets over de tafel
Nadere informatieLEESTIP. Speel- & Leerbrief MEI 2015 1. Marja Baeten. Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar ZE KOMEN VOOR DE VRIENDJES! MEI 2015.
Pedagogisch werken met plezier s Speel- & Leerbrief MEI 2015 ZE KOMEN VOOR DE VRIENDJES! Als je aan kinderen in de kinderopvang vraagt wat ze er leuk vinden, klinkt het steevast: de andere kinderen. De
Nadere informatieLessuggesties. Deze lessuggestie is gebaseerd op:
Christofoor Lessuggesties Deze lessuggestie is gebaseerd op: Karel Klus bouwt een auto ISBN: 9789062388516. De lessuggesties kunnen gebruikt worden door leraren van groep 1 tot 3 en door handige ouders
Nadere informatieDOCENT. Thema: natuur BOMEN BIJ MIJN SCHOOL. groep 3 en 4. Stadshagen
In groep 1 en 2 hebben de leerlingen binnen dit thema geleerd dat er in de natuur verschillende kleuren, vormen en texturen te vinden zijn. De leerlingen in groep 3 en 4 richten zich in dit thema op bomen.
Nadere informatieHandelsvloot. Regenten en Vorsten Groep 6 Handleiding voor de leerkracht
Handelsvloot Regenten en Vorsten Groep 6 Handleiding voor de leerkracht Deze handleiding en de opdrachten zijn bedoeld als aanvulling op de geschiedenislessen over regenten en vorsten. De lesonderdelen
Nadere informatiede kinderen hier om elkaar te gebruiken als de massa mensen, ze kunnen door elkaar heen lopen en elkaar begroeten etc.).
Als je boven de stad vliegt, land je midden op een plein. Het plein is vol met mensen, je steekt het plein over en loopt dwars door de mensen heen, af en toe begroet je iemand. (help de kinderen hier om
Nadere informatieThemabrief. Wij gaan op vakantie 11-05-2015-09-07-2015. PSZ Het Talent, De Wildestraat 38-40, Schiedam t: 06-42062584 e:pszhettalent@komkids.
Themabrief Wij gaan op vakantie 11-05-2015-09-07-2015 PSZ Het Talent, De Wildestraat 38-40, Schiedam t: 06-42062584 e:pszhettalent@komkids.com Wat willen wij? Het laatste thema van dit schooljaar staat
Nadere informatieDe inrichting van de speelleeromgeving bij In elke hoek een boek.
De inrichting van de speelleeromgeving bij In elke hoek een boek. Een rijke speelleeromgeving biedt kinderen volop kansen om zich spelenderwijs te ontwikkelen. Het werken met thema s is een aanleiding
Nadere informatieVormen van een raket Raketten
Vormen van een raket Raketten Vgroep 1-2 17 tijdsduur 65 minuten kerndoelen 1, 23, 32, 44, 45 en 54 lesdoelen De leerling: herkent een aantal wiskundige vormen: een cirkel, een driehoek, een rechthoek
Nadere informatieWATER EN VUUR, EEN POP-POP-BOOTJE
WATER EN VUUR, EEN POP-POP-BOOTJE Vooraf Het onderstaande is een bewerking van een artikel dat verschenen is in De Modelbouwer nr.1, 2013. In de beschrijving hebben we de jonge bouwer voor ogen gehad.
Nadere informatieMagneten : Een bootje
Magneten : Een bootje Aantal kinderen: 2-4 Niveau: 3 Benodigdheden: kurk punaise bakje waar water in kan tandenstokers vlagje plastic eendjes of visjes met een schroef in de bek handdoek of dweil magneten
Nadere informatieLESSENSERIE VLIEGTUIGEN GROEP 3/4
LESSENSERIE VLIEGTUIGEN GROEP 3/4 1. Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 De lessenserie in het kort 3 Doelstellingen 3 Benodigdheden 3 Trefwoorden en kernbegrippen 3 Overzicht lesinhouden 4 Les 1 Probleem constateren
Nadere informatieTechnologische Opvoeding Electro Junior Pagina 1
Kenneth Van Minsel 3SL1 Technologische opvoeding 2008 2009 Zelfwerkzaamheidstaak Technologische Opvoeding Electro Junior Pagina 1 Voorwoord Beste leerlingen Om producten te maken, volg je best steeds het
Nadere informatieWerkbeschrijvingen. Vakantiebijbelweek 2011. Dag 1: Kleuters: Deurhanger Middengroep: Dakpan
Werkbeschrijvingen Vakantiebijbelweek 2011 Dag 1: Kleuters: Deurhanger Middengroep: Dakpan Dag 2: Kleuters: gezichtspel boterbakje Middengroep: gezichtspel melkfles Dag 3: Kleuters: Zacheus spaarpot Middengroep:
Nadere informatieThema 1: Wie zijn wij?
Thema 1: Wie zijn wij? Verhaallijn We zitten in een nieuwe groep en we moeten allemaal nog een beetje aan elkaar wennen. Op een ochtend vinden we een brief van een wezentje. Hij vraagt of hij in onze klas
Nadere informatieSpelen met letters. Groep 3
Spelen met letters Groep 3 Inhoud Suggesties bij de boeken... 3 Het letterwinkeltje... 4 Introductie van de vertelling... 4 Verwerkingssuggesties... 5 Wat staat daar?... 6 Introductie van de vertelling...
Nadere informatieVoer deze proefjes alleen uit met je juf of meester erbij.
Voer deze proefjes alleen uit met je juf of meester erbij. Waxinelichtje en een glas - Een waxinelichtje - Een schoteltje - Een lucifer - Een glas Zet in het midden van de kring een schoteltje neer met
Nadere informatieAanbod van zelfstandige activiteiten BC Piraten zonder grenzen
Aanbod van zelfstandige activiteiten BC Piraten zonder grenzen ZA 1: Zandtafel Op zoek naar de schat (4 kleuters) : Zand- en waterspel /OL Ontwikkelingswaarde: Zintuiglijke ontwikkeling: 53 Verwachte activiteit
Nadere informatieVormen van een raket Raketten
Vormen van een raket Raketten Vgroep 1-2 17 tijdsduur 65 minuten kerndoelen 1, 23, 32, 44, 45 en 54 lesdoelen De leerling: herkent een aantal wiskundige vormen: een cirkel, een driehoek, een rechthoek
Nadere informatieOnder ieder opdracht staan de benodigdheden. Deze zijn meestal op school te vinden. Alleen de muziek moet nog gedownload worden.
Lesbrief voor Hoedje! van Cordua & Magnus Beste leerkracht, Dit is de lesbrief voor de voorstelling Hoedje! Wij raden aan om voor de voorstelling de denk- en de luister- opdracht te geven en na de voorstelling
Nadere informatieOntdekdoos Kleuren groep 3 en 4. handleiding
Ontdekdoos Kleuren groep 3 en 4 handleiding Uitgave: Amsterdams NME Centrum Ontdekdoos Kleuren Docentenhandleiding Het lesmateriaal mag vrij gekopieerd worden voor gebruik op school en is gratis te downloaden
Nadere informatieBouw zelf een windmolen
Bouw zelf een windmolen Met dit bouwplan is een windmolen maken niet moeilijk! Bouw thuis of op school een echte windmolen die een klein lampje (LED) laat branden. Aan het einde van de beschrijving vind
Nadere informatie-Feest ½: De boot van Sinterklaas -Water ¾: De botenrace 3 Voorspelt en onderzoekt of voorwerpen blijven -Water ¾: De botenrace
In onderstaand schema staat met welke Tica-lessen u aan een doel uit de basisleerlijn Natuur en Techniek voor het SO u kunt werken. De Tica-lessen bevatten ook doelen op het gebied van taal (mondeling
Nadere informatieVoorbereiding/nodig. Het doel wat we deze week willen bereiken is:
Wat gaan we doen? In het thema Ik en mijn familie staat familie centraal. De kinderen ontdekken welke mensen bij hun familie horen ze praten over jong en oud, verschillende familieleden, verjaardagen en
Nadere informatieOpdracht 1 Nodig: kleurpotloden of stiften, poster Maak je huis mooi.
Opdracht 1 Nodig: kleurpotloden of stiften, poster Maak je huis mooi. Hoe ziet de woonkamer in jouw huis eruit? Hebben jullie behang met bloemen, zijn de muren in een mooie kleur geverfd of hebben jullie
Nadere informatieWheels at work Katrol Stel je eens voor dat je een zware piano een verdieping omhoog moet tillen. Hoe zou het zijn om deze piano de trap op de tillen? Als je de piano met een paar katrollen omhoog hijst,
Nadere informatieInhoudsopgave. Inhoud van de leskist
Inhoudsopgave Inhoud van de leskist... Inleiding... Leerdoelen... Opbouw van de les 1. Voorbereiding voor de leerkracht... 2. Introductie Brief van de jutter... 3. Veldwerk in de schoolomgeving Afval jutten...
Nadere informatieLesbrief Uitvinders. Inleiding
Lesbrief Uitvinders Inleiding Ruben laat Sara zien dat hij een satéprikker door een ballon kan prikken zonder dat de ballon knapt! Ook kan hij een regenboog maken met een glas water. Sara vindt het erg
Nadere informatieLESBRIEF. Karel is jarig. Samenvatting: De begrippen zijn: Wij maken kinderdromen waar www.clavisbooks.com
Samenvatting: Bij dit boek zijn een aantal downloads beschikbaar. Liesbet Slegers heeft deze speciaal getekend als aanvullend educatief materiaal. Het doel van de download ballon is verhaalbegrip en woordenschat
Nadere informatieLESBRIEF. Karel is jarig. Samenvatting: De begrippen zijn: Wij maken kinderdromen waar www.clavisbooks.com
Samenvatting: Bij dit boek zijn een aantal downloads beschikbaar. Liesbet Slegers heeft deze speciaal getekend als aanvullend educatief materiaal. Het doel van de download ballon is verhaalbegrip en woordenschat
Nadere informatieLESBRIEF DAN LIEVER DE LUCHT IN
LESBRIEF DAN LIEVER DE LUCHT IN In dit hoofdstuk over bionica in de luchtvaart ga je zelf een propellervliegtuig bouwen en als het mag van je docent er misschien zelf wel een ontwerpen. Maar eerst verdiep
Nadere informatieKnutselen met. Papier-Maché
Knutselen met Papier-Maché Papier-Maché Pritt Papier-Maché is een poederlijm die door kinderen of volwassenen kan worden gebruikt om makkelijke of moeilijke knutselwerken te maken. Om een papier-maché-knutselwerk
Nadere informatiegetallenfeest 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, je hebt alle getallen gezien. 11 en 12 er ook nog bij zij sluiten de rij.
getallenfeest 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, je hebt alle getallen gezien. 11 en 12 er ook nog bij zij sluiten de rij. Tijd voor een getallenfeest! Doen jullie mee? Zoek de getallen en speel bij elk getal
Nadere informatie1. Je krijgt van je juf of meester een plaatje. Bekijk het plaatje goed.
D S T R K C N T LS 1 Opdracht 1 Nodig: papier en lijm 1. Je krijgt van je juf of meester een plaatje. Bekijk het plaatje goed. 2. Zoek nu een klasgenoot met een ander plaatje. 3. Zoek nu samen nog vier
Nadere informatieVoel je dat ook als je met je hand van boven naar beneden zwaait of cirkels in de lucht maakt?
Dit werkblad is van: PROEF 1 Opdracht 1.1 Ochtendgymnastiek Als ik mijn hand heen en weer zwaai, dan voel ik; Dat komt volgens mij door; Voel je dat ook als je met je hand van boven naar beneden zwaait
Nadere informatiemaken de kinderen een waterorgel en laten elke lettergreep uit een lied horen op dit orgel. Groep 1 Groep 2 samengestelde woorden in
7. Raar maar waar! Tijdens deze activiteit: maken de kinderen een waterorgel en laten elke lettergreep uit een lied horen op dit orgel. Taal Ontluikende en beginnende geletterdheid Fonemisch bewustzijn
Nadere informatieOpdrachtenfiche mijn orkest
Opdrachtenfiche mijn orkest PER TWEE/IN GROEP In een orkest spelen instrumenten samen. Elk instrument werkt op een andere manier en geeft een ander soort geluid. Hier kan je vijf leuke instrumenten in
Nadere informatieKopieerblad Bouw het! Bouw een kasteel
Kopieerblad 3.1 Naam: 1 Bouw het! Bouw een kasteel Voorbereiding Verzamel wat je nodig hebt. Denk aan: lege doosjes, closet- en keukenrollen, lapjes, dun touw, ijsstokjes enzovoort. Leg ook een schaar,
Nadere informatiePraktische sectororiëntatie. Techniek
Praktische sectororiëntatie Techniek Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Gerda Verhey Inhoudelijke redactie: Tessel Mulder Titel: Praktische sectororiëntatie
Nadere informatieCompetentie: Leergebied: Zuid Nederland. Toepassen
Techniekkit: Domein: Competentie: Leergebied: Zuid Nederland Constructies Toepassen Aardrijkskunde Nederland is vol met rivieren. Om de rivier te kunnen oversteken bouwt men bruggen. Dan hoef je niet op
Nadere informatiehoge stroming Fase Ontdek en onderzoek
Groep 7 & 8 Team van maximaal 4 leerlingen Leerling materiaal TECHNIEK TOERNOOI hoge stroming Fase Ontdek en onderzoek Verdeel de rollen Je werkt in een groepje van vier leerlingen. Iedereen in je groepje
Nadere informatieLesbrief. beeldende opdracht. Voor groep 5/6
Lesbrief beeldende opdracht Voor groep 5/6 De leerlingen gaan een drieluik maken, geïnspireerd op De Hooiwagen van Jeroen Bosch. Hun versie van het drieluik draait om de tijd waarin we nu leven: waar maken
Nadere informatieDe allerleukste zomer!
De allerleukste zomer! Twintig zomerspelletjes voor kleuters, leerkrachten en ouders De zomer komt eraan met een lekker lange zomervakantie. Het is goed als ouders in de zomervakantie leuke en speelse
Nadere informatieWerkbladen Webquest Pret met een ballonraket
Werkbladen Webquest Pret met een ballonraket Namen groepsleden: Stap 3: Luchtdruk Gebruik bij dit werkblad de bronnen die bij stap 3 staan. Ben je klaar? Ga dan door met stap 4. 1. Met welk instrument
Nadere informatie1 Ik lees graag in mijn leesboek/leeskaart.
naam: oktober 2009 1 Ik lees graag in mijn leesboek/leeskaart. 2 3 Ik zie overal de letters die we al kennen: op verpakkingen, op folders, in de straat, Ik werk graag met mijn tekstenboek: verhaal bedenken,
Nadere informatieLesbrief Techniek. Een schone vijver
Lesbrief Techniek Een schone vijver Doelgroep leerlingen van groep 6-7 - 8 Leergebied Inhoud Werkvormen Lesduur Nodig techniekonderwijs ontwerpen van een apparaat waarmee een vervuilde vijver kan worden
Nadere informatie