Leidraad Veilig Werken in de zonwering- en rolluikenbranche. t.b.v. de branches Romazo Consumenten Romazo Projecten Romazo Rolluiken

Transcriptie

1 Leidraad Veilig Werken in de zonwering- en rolluikenbranche t.b.v. de branches Romazo Consumenten Romazo Projecten Romazo Rolluiken Versie december2012 Leidraad veilig werken in de zonwering- en rolluikenbranche 1

2 Disclaimer Deze Leidraad voor veilig werken in de zonwering en rolluikenbranche is tot stand gekomen zoals dat is omschreven in hoofdstuk 1.1 en is opgesteld door de gezamenlijke Romazo-arbocommissie. Deze is opgesteld met alle zorgvuldigheid, maar Romazo kan geen enkele aansprakelijkheid accepteren door welke onzorgvuldigheid dan ook in dit handboek. Het handboek is opvraagbaar bij Romazo Breed via Brancheverenigingen: Romazo Consumenten Romazo Projecten Romazo Rolluiken Branches van de Koninklijke Metaalunie Versie, december Leidraad veilig werken in de zonwering- en rolluikenbranche 2

3 Veilig werken in de zonwering- en rolluikenbranche Deel 1 Veiligheid in uw bedrijf en toepassen handboek 1. Uitgangspunten Arbobeleid en de risico-inventarisatie en evaluatie Voorlichting en instructie Gevaarlijke situaties (incidenten en ongevallen) Voorkomen van gevaren voor derden Werken op mobiele werkplekken Alleen werken Relatie opdrachtgever en uitvoering van werkzaamheden Relatie met zelfstandige (als inlener) LMRA 12 Deel 2 Werkmethode keuzemodel Overzicht werkmethoden 2.1 Toepassingsgebied Werkmethoden Rangorde in veiligheid (arbeidshygiënische strategie) Gebouwhoogte en keuze arbeidsmiddelen Overige gebouw/ en omgevingsaspecten Toelichting toepassen keuzemodel Relatie tussen aspecten van een gebouw en montagewerkzaamheden Inleiding bepalen werkmethode Staande ladder Hoogwerker Vrije ruimte montage (montage vanaf plat dak) Hangbrug-gondelinstallatie Permanente hangladder Werkbalkons, -plateaus en bordessen Van binnenuit onderhoudswerk (montage) Werkmethoden bij atriums (vrije ruimte montage) 28 Deel 3 Inventarisatiebladen 31 Deel 4 LMRA 47 Deel 5 Risicoprofiel monteur 51 Deel 6 Informatiebestanden en downloads 55 Leidraad veilig werken in de zonwering- en rolluikenbranche 3

4 1 1. Veiligheid in uw bedrijf en toepassing handboek...6 A aangrijphoogte...20 Algemene veiligheid werplek...18 Alleen werken...11 Arbeidstijden...8 Arbeidstijdenwet...6 arbobeid...8 Arbobeleid...7 Arbobesluit...6, 17, 28 arboregelingen...6 atrium...28 B Basisveiligheid...7 bedrijfsregels...9 belangrijke verplichtingen...6 bepalen werkmethode...17 Besluit Persoonlijke Beschermingsmiddelen...6 blootstelling...8, 54 bordes...25 C Coördinatie...10 letsel...9, 18 LMRA...13, 32, 33, 50 M managementwisseling...8 mastinstallatie...24 Materiaalkeuze...10 MKB RI&E Bouw...17 mobiele...8, 10, 11, 12, 54 O ongeval...8, 9, 10, 11 ongevallen...6, 8, 9, 10, 42, 50 P plan van aanpak...6, 8, 10, 17 plateaus...25 R Rangorde in veiligheid...14 RI&E...7 risico-inventarisatie en evaluatie...7 rolsteiger...14, 16, 28, 33, 38, 40, 41 S Staande ladder...19 D Delegeren van taken...8 derden...6, 10, 12, 28, 34, 35 dodelijk...9 U uitzendkrachten...9 E ernst van de risico s...8 ernstige arbeidsrisico s...12 G Gebouwhoogte...15 H Hangbrug-gondelinstallatie...23 hangladder...24 Hoogwerker...21 I incidenten...6, 8, 9, 11 inleenkrachten...9 Inrichting werkplek...18 instructie...6, 7, 9, 10, 13, 15, 36 invaliditeit...8, 9 Inventarisatiebladen...32 V vallen van hoogte...35, 37, 54 Vallende voorwerpen...18 VCA-systeem...7 Veilig ladder gebruik...19 Veilig werken voor operationele leidinggevenden...7 veiligheidsmaatregelen...9 vluchtwegen...11, 50 Voorlichting...9 vrije ruimte...28 Vrije ruimte montage...22 W Werkbalkon...25 werken vanaf een ladder...37 werknemers...7 werkplekken...10, 12, 18 wettelijke...6 wezenlijke veranderingen...8 Z zelfstandige...12, 13 L ladder is geen werkplek...38 Leidraad veilig werken in de zonwering- en rolluikenbranche 4

5 1. Veiligheid in uw bedrijf en toepassing handboek 1. Uitgangspunten. De veiligheid en gezondheid van uw medewerkers is naast het bedrijfseconomisch aspect als ook vakbekwaamheid een zeer belangrijk aandachtspunt binnen uw bedrijf. Veiligheid en gezondheid (V&G) en welzijn van de medewerkers zijn zaken die u goed georganiseerd moet hebben. Immers, u kunt worden afgerekend bij falen op de wettelijke verplichtingen voortvloeiend uit de Arbowet (AW). De Arbowet zelf is een raamwet en geeft slechts de verplichtingen en verantwoordelijkheden van alle partijen die betrokken zijn bij het arbeidsproces en hoe u sommige processen bijvoorbeeld BHV moet organiseren. Te noemen vallen: U als werkgever, Uw medewerkers, Arbeidsinspectie, Arbodienst. Binnen deze raamwet vallen o.a. het Arbobesluit, arboregelingen, Arbeidstijdenwet (AMVB s bijvoorbeeld het Besluit Persoonlijke Beschermingsmiddelen), Machinerichtlijn-, normen bijvoorbeeld CE - en tal van richtlijnen. Naast veiligheid en gezondheid moet u uw zaken voor elkaar hebben op het gebied van welzijn en milieu. Uitgangspunt van de arbowetgeving is arbeid aanpassen aan de mens met als doel het voortdurend bevorderen van veiligheid, gezondheid en welzijn. U dient uw bedrijfsbeleid hierop aan te passen. Belangrijke opmerking: Dit veiligheidshandboek is opgesteld op basis van een branchegerichte risico-inventarisatie uitgevoerd onder alle leden van de vermelde Romazo verengingen met als doel het inventariseren van specifieke gevaren in de branche. Uit die inventarisatie zijn de meest voorkomende gevaren in beeld gebracht. Deze RI&E is derhalve additioneel op uw eigen RI&E en kan deze niet vervangen. Enkele belangrijke verplichtingen voor u, als werkgever dient u: een arbobeleid te hebben en uit te voeren, een ziekteverzuimbeleid te hebben en uit te voeren, een risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E) op te stellen en het daarbij behorende plan van aanpak blijvend te actualiseren, met uw werknemer samen te werken op dit gebied, voorlichting en instructie te geven, ongevallen en incidenten te registeren en te onderzoeken, maatregelen te nemen ter voorkoming van ongevallen en incidenten, bedrijfshulpverlening te organiseren, (persoonlijke) beschermingsmiddelen gratis ter beschikking te stellen, gevaren voor derden te voorkomen. Leidraad veilig werken in de zonwering- en rolluikenbranche 5

6 Uw werknemers zijn onder andere verplicht tot: het naleven van arbobeleid, het vermijden van gevaren en risico s, het op de juiste wijze gebruiken van arbeidsmiddelen, het op de juiste wijze gebruiken van beschermingsmiddelen en deze te onderhouden, aangebrachte beveiligingen niet te onderbreken of weg te nemen, meewerken aan voorlichting en instructie, gevaarlijke situaties en handelingen ter stond te melden. Werknemers hebben, conform het Algemeen Burgerlijk Wetboek, recht op werkonderbreking. Zij kunnen dit slechts toepassen bij: o direct ernstig gevaar o direct gevaar bij het vrijkomen van gevaarlijke stoffen, brand- en explosiegevaar o wanneer zij dit gemeld hebben en er geen opvolging op deze melding geschiedt. 1.1 Arbobeleid en de risico-inventarisatie en evaluatie Arbobeleid kan op vele wijzen worden ingericht. Een daarvan is een VCA-gecertificeerde organisatie. VCA staat voor VeiligheidsChecklist Aannemer. Het is een in de bouwsector wijd gebruikt systeem, maar hoeft desondanks niet gecertificeerd te zijn. Het is een afspraak cq. regeling tussen opdrachtgever en uitvoerende partij. Het is een handig hulpmiddel om de operationele veiligheidsomstandigheden op projecten en intern in een productie te omschrijven. Het zijn afspraken die u met uw werknemers maakt. Er is een verschil tussen het VCA-systeem - 1*-ster of 2*-ster systeem en de opleidingen Basisveiligheid (B- VCA) en Veilig werken voor operationele leidinggevenden (VOL-VCA). Desondanks kan bij een beperkte bedrijfsvoering, bijvoorbeeld als zzp er, al volstaan worden met het overleggen van de erkende certificaten B-VCA en VOL-VCA. Romazo kan u een additionele service verlenen om informatie te verstrekken om in samenwerking met u een eenvoudig VCA-systeem op te zetten. De basis van elk arbobeleid is de risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E). Een RI&E is een eenmalig document en beschrijft uw inventarisatie van de (werk-)processen en omstandigheden in uw bedrijf. In de RI&E moet in ieder geval bevatten: alle risico s en gevaren op de werkvloer, de risico s van de bedrijfsinrichting, De RI&E hoeft niet uitgebreid te zijn. De mate van risico s en de bedrijfsprocessen bepalen de grootte van een RI&E. Een RI&E kan dus in principe één of twee A-4tjes omvatten. Indien aanwezig moeten de volgende zaken verantwoord worden: organisatie in lijn (relatie werkgever leidinggevende operationele medewerker), werkprocessen, procedures, signaleringen en markeringen van gevaar, gevaarlijke stoffen, brand- en explosiegevaar, specifieke werkomstandigheden, zoals werken op hoogte, hijs- en hefwerk, werken op en in de nabijheid van de openbare weg, machines en arbeidsmiddelen, ergonomie, gevaren van werken met elektra, bedrijfshulpverlening. Leidraad veilig werken in de zonwering- en rolluikenbranche 6

7 Een RI&E moet in ieder geval worden geüpdate als: er wezenlijke veranderingen van uw processen zijn, er een ongeval heeft plaats gevonden, o dit hoeft niet bij elk ongeval, maar het betreft een ernstig ongeval waarbij sprake is van blijvende invaliditeit of dood, of wanneer er een proces daar door gewijzigd moet worden en nieuwe werkinstructies moeten worden opgesteld, er een nieuwe machine wordt geïnstalleerd, er een managementwisseling heeft plaatst gevonden, er bouwkundig een ingrijpende wijziging heeft plaats gevonden, u met uw bedrijf verhuisd bent. De RI&E is dus een momentopname van uw organisatie. Op basis van de volgende reden moet er een dynamisch document zijn: een plan van aanpak, dat jaarlijks geüpdate moet worden. Vanuit arbobeleid moet u elk jaar uw beleid toetsen en op basis hiervan kan uw beleid moeten worden aangepast. Dat toetsen doet u aan de hand van: meldingen van gevaarlijke situaties, meldingen van incidenten en ongevallen, werkplekinspecties, Deze evalueert u en aan de hand van de evaluatie stelt u een set van maatregelen op in het plan van aanpak. Omgaan met deze evaluatie om te komen tot een goed plan van aanpak: inschatting van de ernst van de risico s, mate van blootstelling, bepalen van het effect van het risico, Dit is min of meer de formule: risico=kans x effect x blootstellingduur. En daarmee rekenkundig te kunnen waarderen. Conform de wet bent u verplicht om minimaal éénmaal per jaar met uw medewerkers een overleg aan te gaan en uw bevindingen en het nieuwe plan van aanpak te bespreken en onderling afspraken te maken. Dat plan van aanpak is dus het dynamische arbodocument. Delegeren van taken. Inherent aan arbobeid is dat u leidinggevenden en operationele medewerkers moet controleren op hun V&Ggedrag. Ook als u niet doorlopend op de werkplek aanwezig kunt zijn bij mobiele werkomstandigheden. U moet dan de taken en verantwoordelijkheden voor veiligheid en gezondheid vastleggen in de functieomschrijvingen. Arbeidstijden De Arbeidstijdenwet (ATW) heeft als belangrijk uitgangspunt dat er rekening wordt gehouden met de persoonlijke situatie van de werknemer en dat er een samenhang bestaat tussen arbeidstijden en het V&Gbeleid. Op de website treft u een quick-document aan over de inhoud van de ATW. Milieu Doel van milieubeheer binnen het V&G-beleid is personen en de (directe) omgeving te beschermen tegen de nadelige invloeden ten gevolge van uw bedrijfsactiviteiten en het doelmatig verwijderen van afvalstoffen. Leidraad veilig werken in de zonwering- en rolluikenbranche 7

8 Inlenen van uitzendkrachten Beperkend tot alleen de V&G-aspecten, moet u letten op: inleenkrachten worden gezien als eigen werknemers, zij dienen bij eerste melding volledig geïnformeerd te worden over o het arbo- én V&G-beleid binnen uw organisatie, o specifieke risico;s o bedrijfsregels, zij dienen te handelen als zijnde uw werknemers, dus voldoen aan alle verplichtingen. Het is aanbevelenswaardig het uitzendbureau een volledige functieomschrijving te verstrekken en hierop uw contract af te sluiten. In de bouw moeten uitzendbureaus het predicaat VCU hebben. 1.2 Voorlichting en instructie In artikel 8 van de AW staat: adequate voorlichting en instructie moet bij voortduring én bij elke gewijzigde situatie worden gegeven. Dit stelt verplichtingen naar u, als werkgever, voor het inrichten van een goed voorlichting- en instructieprogramma. Voorlichting en instructie moeten aangepast worden aan het niveau van de werknemer. Immers, het zijn afspraken die u onderling maakt. En afspraak is afspraak. In bijna alle gevallen is dat via een mondelinge bijeenkomst met een schriftelijke onderbouwing. U mag van uw werknemer verwachten dat hij die bijeenkomst bijwoont en opvolgt. Echter, ook hier geldt een ongeschreven wet, dat u die opvolging ook daadwerkelijk controleert. Deze verplichting geldt in ieder geval als u alleen een schriftelijke instructie verstrekt. 1.3 Gevaarlijke situaties (incidenten) en ongevallen Melden van ongevallen Ernstige ongevallen dient u direct aan de Arbeidsinspectie te melden. Dat zijn in ieder geval de ongevallen: met (verwacht) blijvend letsel, met (verwacht) blijvende invaliditeit, met dodelijk afloop ongevallen waarbij de politie en/of arbeidsinspectie aanwezig is geweest. Op de website kunt u een ongeval melden. U treft daar eveneens een afhandelingsprocedure aan. Of u meldt het ongeval via de telefoon Registratie en evaluatie van een incident of ongeval Zorg in ieder geval dat U: een intern meldformulier opmaakt, foto s en bewijsmateriaal veilig stelt (als de inspectie of politie dat al niet gedaan heeft), eventuele getuigen weet te benaderen, binnen niet al te lange termijn interviews uitvoert. Ook met het slachtoffer. Zowel bij het voordoen van een incident en ongeval moet allereerst de werkplek veilig gesteld worden, corrigerende veiligheidsmaatregelen genomen worden en na beëindiging van het voorval de werkplek vrij gegeven te worden. Leidraad veilig werken in de zonwering- en rolluikenbranche 8

9 Op de website van Romazo ( is een procedure inclusief meldingformulier en evaluatieformulier) opgenomen Actiebeleid Nadat alle maatregelen zijn genomen, moet u zich gaan buigen over en wat nu?. U moet in ieder geval de volgende stappen nemen: aan de hand van het evaluatierapport en de gesprekken een plan van aanpak maken, mogelijke maatregelen om herhaling van het ongeval in de toekomst te kunnen voorkomen, middelen ter beschikking stellen om dat laatste te bereiken, als alles normaal is: o voorlichting en instructie geven o de RI&E zo nodig actualiseren. Verwijzing: Op de website is een arbo instructie opgenomen voor de risicoanalyse en de evaluatieprocedure van een ongeval. 1.4 Voorkomen van gevaren voor derden Op elke werkplek is de Arbowet van toepassing. Iedereen die een werkplek betreedt is gehouden de regels na te leven. U bent verplicht om betreders derden genoemd te beschermen tegen ongewenste gebeurtenissen. Dat houdt eveneens in dat er preventieve maatregelen genomen moeten worden voor hun veiligheid en gezondheid. Vanzelfsprekend betreft dit ook de particuliere opdrachtgever. 1.5 Werken op mobiele werkplekken Elk project wordt bij de klant uitgevoerd. Vanuit de Arbowet kunnen bouwprojecten gezien worden als een tijdelijk bedrijf (mobiele werkplaats), waarop de Arbowet eveneens van toepassing is. Gezien de aard en de risico s van de werkzaamheden in de bouw, is een Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E) vaak niet voldoende om veilig te bouwen. Afhankelijk van de omvang van de bouw en/of de aanwezigheid van specifieke risico s moet een veiligheids- en gezondheidsplan worden opgesteld. In de bouw behoort veilig bouwen en gezond werken een onlosmakelijk onderdeel te zijn van het bouwproces. Veiligheid is van invloed op de voortgang van het werk en het behalen van de planning. Ongelukken en ongevallen kunnen langdurig persoonlijk leed veroorzaken. De Arbeidsinspectie ziet in de bouw dan ook intensief toe op nakoming van de Arbowet. Materiaalkeuze bevordert veilig bouwen Het loont om al in de voorbereiding, bij ontwerp en materiaalkeuze, rekening te houden met de consequenties voor veiligheid en gezondheid in de bouwfase. In de bouw zijn veilig gereedschap en persoonlijke beschermingsmiddelen onmisbaar voor veilig bouwen. Denk daarbij aan een veiligheidshelm, veiligheidsschoenen, mondkap, veiligheidsbril, gehoorbeschermers, doorwerkkleding, valbescherming en handschoenen. Veilig gereedschap, veilige steigers en deugdelijke bouwliften zijn te herkennen aan een certificaat. Coördinatie werkzaamheden In de ontwerpfase dient de opdrachtgever een coördinator ontwerpfase aan te stellen. De verschillende (onder-)aannemers die vaak bij uitvoering betrokken zijn, zijn ook gebonden aan het veiligheidsbeleid op het werk. Om dat goed te organiseren is de opdrachtgever eveneens verplicht er voor te zorgen dat een Coördinator Uitvoeringsfase wordt aangesteld. Leidraad veilig werken in de zonwering- en rolluikenbranche 9

10 Voorlichtingsbijeenkomst veilig bouwen Vast onderdeel van de start van het werk is een voorlichtingsbijeenkomst of V&G plan. Hierna moet worden gesproken over mogelijke risico s, de veiligheid voor alle medewerkers en het veiligheidsbeleid dat van toepassing is. De voorlichting moet ook toegankelijk en begrijpelijk zijn voor collega s uit het buitenland. Veiligheid vast op de agenda Veiligheid behoort een vast agendapunt te zijn van het werkoverleg. Dat houdt iedereen scherp op veilig bouwen en het voorkomen van onveilig gedrag en risicovolle situaties. Dat is geen probleem als iedereen doordrongen is en blijft van het belang van veilig bouwen. Die ervaringen kunnen aanleiding zijn om aanvullende maatregelen te treffen, een actie op te nemen in de RI&E of de voorschriften aan te scherpen. 1.6 Alleen werken Alleen werken is onvermijdelijk bij bepaalde functies. Wie alleen werkt, kan niet terugvallen op collega s bij gevaar of een ongeval. De Arbowet geeft geen speciale eisen voor alleen werken. Werkgevers blijven echter verantwoordelijk voor een veilige en gezonde werkplek voor medewerkers op eenpersoonsposten. Alleen werken: Risico-Inventarisatie en -Evaluatie Voor jongeren onder de achttien jaar geldt dat zij helemaal niet zonder toezicht mogen werken. Situaties waarin door werknemers alleen wordt gewerkt, moeten benoemd worden in een Risico- Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E). De werkgever moet in kaart brengen wie alleen werken, waar en wanneer. Ook moet de werkgever vaststellen wat er nodig is aan maatregelen en voorzieningen om de risico s van alleen werken te beperken. Het is van belang niet alleen naar voor de hand liggende functies te kijken, maar ook naar werknemers die in bijzondere ruimtes werken, in kooiladders of te maken kunnen krijgen met agressieve personen. Of naar situaties waarin wordt gewerkt met gevaarlijke stoffen of perslucht. Wie mogen alleen werken? Er zijn organisaties die alleen werken slechts toestaan als de daarvoor opgeleide leidinggevende zijn toestemming heeft gegeven. Het mag beslist niet bij bepaalde ziekten of gebruik van medicijnen. De leidinggevende ( in vele gevallen de houder van de werkvergunning) beoordeelt of de vereiste preventieve maatregelen zij getroffen. Het is raadzaam een handleiding te maken, waarin staat wat te doen in verschillende noodsituaties. Dat geeft houvast en voorkomt paniek in crisissituaties. Zorg bovendien voor een goede registratie van wie aanwezig is. Aandachtspunten Werkgevers kunnen verschillende maatregelen treffen om het voor alleen werkenden veiliger te maken: Zorg dat de medewerker zich snel en makkelijk kan beschermen tegen ongewenst of agressief bezoek of indringers, bijvoorbeeld door de toegang te blokkeren. Zorg dat een werknemer in geval van nood duidelijk hoorbaar alarm kan slaan. Verstrek goed werkende communicatieapparatuur, zoals een (mobiele) telefoon of portofoon. Vrije vluchtwegen Minstens zo belangrijk is de mogelijkheid om in geval van nood te kunnen vluchten zonder obstakels tegen te komen. Zorg ervoor dat sleutels van deuren en andere hulpmiddelen zichtbaar binnen handbereik zijn. Voor het beoordelen van de RI&E en de getroffen maatregelen is het verstandig incidenten tijdens avond- en nachtdiensten te registreren en terug te koppelen naar de leiding. Leidraad veilig werken in de zonwering- en rolluikenbranche 10

11 1.7 Relatie opdrachtgever (particulier of bedrijf) en uitvoering van werkzaamheden (aansprakelijkheden) Werken bij een particulier valt onder de regelgeving als 1.5 mobiele werkplekken. Een particulier, als opdrachtgever, wordt gezien als niet op de hoogte zijnde van regelgeving, hetgeen betekent dat u als uitvoerende partij wel gezien wordt als zijnde vakbekwaam. U dient als uitvoerende partij derhalve alles zelf tot in de puntjes te regelen. 1.8 Relatie met zelfstandige (als inlener) Zelfstandige ondernemers zonder personeel (zzp ers) zijn niet in dienst van een bedrijf. Toch gelden ook voor hen een aantal arboregels die hun eigen veiligheid en die van derden moeten waarborgen. Freelancer of zzp er? Voor zelfstandig ondernemers zijn verschillende benamingen in omloop. De meest gangbare zijn freelancers of zzp ers. Ook de term eenpitter wordt wel gebruikt. Waar het in alle gevallen op neerkomt, is dat ze eigen baas zijn en geen personeel in dienst hebben. Hoewel zzp ers niet officieel in dienst zijn bij een bedrijf, kan het voorkomen dat ze door de Arbeidsinspectie als werkgever of werknemer worden gezien. Dat geldt als hij 'onder gezag' werkt. Dan is alle arboregelgeving van toepassing. Voor iedereen die werkt, gelden in Nederland sinds 2007 dezelfde regels voor alle werkzaamheden met levensbedreigende risico's, welke gezagsverhouding er ook is. Dit betekent dat de Arbeidsinspectie ook zzp ers kan aanspreken op overtreding van die regels en boetes kan opleggen. Algemene voorschriften Algemene voorschriften waar de zelfstandige aan moet voldoen, zijn: het voorkomen van gevaar voor derden (artikel 10 Arbowet); het zorgen voor de eigen veiligheid en die van andere betrokken personen door zich veilig en verantwoord te gedragen (artikel 11 Arbowet); het vermijden van levensgevaar of ernstige schade aan de gezondheid. Het niet naleven van deze bepaling is een misdrijf (artikel 32 Arbowet). Voor zelfstandigen gelden geen systeemverplichtingen, zoals de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Hierdoor heeft de zelfstandige minder administratieve lasten. Voorschriften voor ernstige arbeidsrisico s De voorschriften en verboden voor zelfstandigen hebben betrekking op ernstige risico s voor de veiligheid of de gezondheid. De bepalingen zijn erop gericht de zelfstandige zelf te beschermen maar ook mensen die in zijn (directe) omgeving werken of aanwezig zijn, zoals bezoekers. Bij gevaarlijk werk gelden dezelfde voorschriften en verboden voor werknemers en zelfstandigen. De voorschriften en verboden hebben vooral betrekking op: de inrichting van arbeidsplaatsen gevaarlijke stoffen en biologische agentia lawaai arbeidsmiddelen persoonlijke beschermingsmiddelen De regels waaraan de zzp er zich moet houden, zijn afhankelijk van de sector waarin de zzp er actief is. Leidraad veilig werken in de zonwering- en rolluikenbranche 11

12 Aandachtspunten zzp ers Een zelfstandige kan een arbocatalogus of veiligheidshandboek van een branche of sector raadplegen om na te gaan welke maatregelen hij kan nemen om veilig te werken. Werkgevers die met zzp ers werken, moeten hen wijzen op de voorschriften en risico s die in het bedrijf gelden. De Arbeidinspectie kan ook optreden als zzp'ers de wet overtreden. De verzekeringsmaatschappij kan trachten niet te betalen: - Als er sprake is van opzet of bewuste roekeloosheid van de werknemer. - Wanneer de zzp er zich niet aan de regels van de Arbowet houdt. 1.9 Werking LMRA (Laatste Minuut Risico Analyse) In deze leidraad is een algemeen LMRA-formulier opgenomen. Het verdient aanbeveling om dit document in werkmappen op te nemen of individueel te verstrekken en dit bij werkoverdracht van werkvoorbereiding/ -planning met de werknemers door te nemen en voor instructie c.q. overdracht door uw operationele medewerkers te laten paraferen. Het doel hiervan is dat de werknemers zich bewust worden van de eventueel niet bekende risico s op hun werkplek. Leidraad veilig werken in de zonwering- en rolluikenbranche 12

13 2. Werkmethode keuzemodel Ieder gebouw heeft kenmerkende eigenschappen die bepalend zijn voor de wijze van uitvoeren van werkzaamheden. Denk bijvoorbeeld aan de hoogte en vorm van het object (gevel en dak). Wordt aan een hoogwerker gedacht, dan speelt bovendien de inrichting van de onmiddellijke omgeving van het gebouw een belangrijke rol. De in dit hoofdstuk beschreven keuzemodel werkmethode is een hulpmiddel om de eigenlijke uit te voeren werkzaamheden bij een gebouw op een juiste, dus veilige, werkmethode te bepalen. 2.1 Toepassingsgebied Deze methode kan worden gehanteerd bij: - het ontwerpen van gebouwen - bij renovatie en onderhoud - bij bestaande gebouwen In het laatste geval kan het model als checklijst dienen op de tot dan toe gehanteerde methode en antwoord geven op de vraag of wel voor de juiste methode gekozen is? 2.2 Werkmethoden Er kan worden gekozen uit de volgende werkmethoden: a. staande ladder b. hangladder (permanente) c. hoogwerker d. rolsteiger e. vaste steiger f. werken vanaf plat dak g. hangbrug of gevelinstallatie 2.3 Rangorde in veiligheid Niet alle werkmethoden hebben eenzelfde niveau van veiligheid. Bij enkele werkmethoden worden de risico s van: a. valgevaar, en b. overmatige fysieke belasting gewogen en in beperkte mate de omgevingsfactoren meegenomen. De bepaling van de toe te passen werkmethode (praktisch, efficiënt en economisch) komt voort uit in de praktijk toegepaste regelgeving, handhavingsbeleid van de Arbeidsinspectie, zoals de inspectiemodule Dakwerk 2012 en praktijkvoorbeelden uit convenanten. Ook de Arbeidshygiënische strategie ligt ten grondslag aan de gemaakte keuze. (Arbeidshygiënische strategie: zie volgende pagina) De werkmethoden en/of materieel met beperkingen zijn: - staande ladder - werken vanaf plat dak - schuine daken Valt de keuze toch op één van deze laatste methoden, dan moet de rechtvaardiging daarvan kunnen worden aangetoond. Zie hiervoor de module Dakwerk 2012 van de Arbeidsinspectie. Deze staat eveneens op de portal: Let wel: er zijn volgens de wet geen technische, economische of organisatorische redenen aan te voeren om niet veilig te (laten) werken! Leidraad veilig werken in de zonwering- en rolluikenbranche 13

14 De in de wet- en regelgeving opgenomen arbeidshygiënische strategie (deze staat voor keuzemodel toe te passen beveiligingsmaatregelen) bij het voorkomen van gevaarlijke situaties is: 1. het nemen van bronmaatregelen 2. het afschermen van mens en bron 3. het toepassen van collectieve maatregelen 4. het toepassen van individuele maatregelen 5. (specifieke) instructie en voorlichting Bij het nemen en/of voorschrijven van maatregelen zal te allen tijde deze strategie moeten worden toegepast. Indien van bronmaatregelen en verder wordt afgeweken, kan dat op basis van omschreven afwegingen. Dat zijn: a. organisatorische redenen b. economische redenen Wordt gekozen voor een lager niveau dan bronmaatregelen, moet in principe hetzelfde niveau als bronmaatregelen worden bereikt. Ook deze afwegingen moet u kunnen aantonen. 2.4 Gebouwhoogte en keuze arbeidsmiddel Ieder pand heeft zijn eigen kenmerken. De hoogte van een pand is de meest onderscheidende factor. In onderstaand overzicht is geen rekening gehouden met omgevingsfactoren. 100 m 70 m 47 m 35 m 30 m 12,38 m 10 m 7,5 m 5 m 2,5 m Mv. I A B C D E F Tabel 2 A B C D E F Legenda: Vanaf 2,5 m stahoogte zijn de arbeidsvoorwaarden "Werken op hoogte" van toepassing Maximale stahoogte op ladder Vaste (permanente) steiger. Vanaf 30 m. volgens de voorwaarden van een "bijzondere steiger" Rolsteiger Autohoogwerker Hangladder (mits werken met aangelijnd harnasgordel) Hangbrug- en gondelinstallatie Leidraad veilig werken in de zonwering- en rolluikenbranche 14

15 2.5 Overige gebouw- en omgevingaspecten Andere ontwerpaspecten die mede bepalend zijn bij de keuze van een geschikte werkmethode zijn te onderscheiden in twee categorieën, met: Overige keuze- en ontwerpaspecten Omgevingsfactoren Gebouwaspecten - groenvoorziening - uitkragende delen in gevel - straatmeubilair - diepe neggen - ondergrond (draagkracht) - verschillende dakhoogten - belendende gebouwen - dakoverstekken - verkeer - scherpe hoeken - aanwezige nutsleidingen - kozijnindelingen - waterpartijen - dak niet bruikbaar door obstakels, installaties, etc. Tabel 3: een aantal overige ontwerpaspecten 2.6 Toelichting toepassen keuzemodel Er zijn zoveel variabelen dat het niet mogelijk is om een matrixmodel te maken waar je die variabelen invoert en als output de ideale montage- klimmethode krijgt. Wat dit instrument wel doet, is het aantal keuzemogelijkheden terugbrengen Een voorbeeld: Een gebouw is 20 m hoog (onderbouw + 6 verdiepingen). Het invoeren van de hoogte in tabel 2 brengt het aantal mogelijkheden al terug tot: a. staande ladder b. hangladder (permanente) c. hoogwerker d. rolsteiger e. vaste steiger f. hangbrug of gevelinstallatie Noot: De werksituaties werken op plat dak en schuin dak zijn in deze tabel niet verantwoord omdat het gebruik van arbeidsmiddelen aan andere voorwaarden onderhevig zijn en niet op maaiveld worden geplaatst. Hiervoor moeten de bladen van paragraaf 2.7 worden geraadpleegd. In het bijzonder de tekst onder de kopjes omgevingskenmerken" en ''Gebouwkenmerken''. Het is hierbij mogelijk dat er meer dan één werkmethode mogelijk is, al dan niet na aanpakken van eventuele beperkingen Bijvoorbeeld door de omgeving aan te passen (voor een hoogwerker) of de raamuitvoering (voor van binnenuit monteren) Samengevat vraagt dit instrument om de volgende aanpak: 1. Voer de gebouwhoogte in (tabel 1) en selecteer de hiervoor geschikte werk- klimmethode(n) 2. Raadpleeg van deze werkmethoden de beperkingen (paragraaf 2. 7) en stel per werkmethode vast - of het gebouw en/of zijn omgeving hiervoor geschikt zijn of op de relevante punten moeten worden aangepast, - of de beperkingen zodanig zijn dat de betreffende werkmethode afvalt - veilig - economisch Let wel: er zijn volgens de wet geen technische, economische of organisatorische redenen aan te voeren om niet veilig te (laten) werken. Leidraad veilig werken in de zonwering- en rolluikenbranche 15

16 2.7 Relatie tussen de aspecten van een gebouw en montagewerkzaamheden Inleiding bepalen werkmethode De eerste stap is het inventariseren van de werkplek voordat u de verdere overwegingen en stappen neemt om arbeidsmiddelen in te schakelen. In deel 3 Inventarisatiebladen treft u twee checklijsten aan die u hiervoor gaat gebruiken: 3.1 Projectinventarisatie montagewerkzaamheden 3.2 Werkplek en toegangsweg Hier uit volgt dan uw keuze voor: 1. de inrichtingsmogelijkheden van de werkplek 2. de daarbij behorende keuze van arbeidsmiddelen Met onderstaand stappenschema hopen wij u daarmee op weg te helpen. Stap 1 Uw eerste stap is het optimaliseren van uw algemene risico inventarisatie en evaluatie (RI&E). Elk bedrijf, inclusief eenmansbedrijven, moeten wettelijk over een RI&E beschikken. In deze inventarisatie en specifiek het daaraan wettelijk verplichte plan van aanpak moeten alle werkomstandigheden die het bedrijf uitvoert omvatten. De standaard RI&E van de Koninklijke Metaalunie is voor montagewerkzaamheden niet toereikend. Romazo Breed heeft met Stichting Arbouw een afspraak gemaakt zodat u kunt beschikken over een licentievrije tool MKB RI&E Bouw. U kunt deze downloaden van de website Romazo (achter de ledenportals van de websites van Romazo Consumenten en Romazo Rolluiken) Deze tool is eenvoudig te doorlopen waarmee u een goede RI&E voor de bouwplaats heeft. U kunt de zaken, die voorkomen in de standaard RI&E Metaalunie overslaan en deze RI&E aanvullend op die van de Metaalunie gebruiken. De voorwaarden die aan een RI&E verbonden zijn en hoe u dient om te gaan met het plan van aanpak kunt u terugvinden op de website Als u dat gedaan heeft dan kunt u een evaluatie maken van alle zaken die in uw huidige plan van aanpak ontbreken en deze toevoegen. De werking van een plan van aanpak behandelen wij in deze leidraad niet. Wilt u meer weten? Benader dan het secretariaat voor informatie. U beschikt nu over de nodige informatie om met uw verdere stappen tot een goed werkplan te komen. Stap 2 Voor u is van belang wat de wet stelt hoe een bouw- cq. werklocatie ingericht moet worden. Immers de RI&E geeft u alleen algemene arbotechnische informatie over werkomstandigheden. Op een externe werklocatie is het Bouwproces van toepassing. Dit staat in het Arbobesluit, hoofdstuk 2, afdeling 5. Nu is dit besluit voornamelijk van toepassing als er meer dan één werkgever op een bouwplaats aanwezig is omdat in dat geval een veiligheidscoördinatie gevolgd moet worden. Anderzijds moeten ook voor een eenvoudige externe werklocatie met een aantal extra aspecten rekening gehouden worden. Zoals: inventarisatie van de specifieke werkomstandigheden inrichting van de werklocatie communicatie brandveiligheid Het Bouwprocesbesluit geeft ook aan dat een V&G-plan moet worden opgesteld. In deze leidraad wordt uitgegaan dat het Bouwprocesbesluit niet van toepassing is en dat wel een minimaal standaard Romazo-V&G wordt opgesteld. (stap 3) Leidraad veilig werken in de zonwering- en rolluikenbranche 16

17 Stap 3 Algemene veiligheid werplek De belangrijkste categorieën arbeidsrisico s zijn: valgevaar gebruik arbeidsmiddelen fysieke belasting gevaarlijke stoffen elektrocutie- en brandgevaar geluid trillingen persoonlijke beschermingsmiddelen en beveiligingsmiddelen omgevingsrisico s van werkplek, bijvoorbeeld werken op en in nabijheid van de openbare weg Deze aspecten komen al voor in de RI&E van uw bedrijf. Inrichting werkplek Bij de inrichting van de werkplek moet u op verschillende zaken letten: is de werkplek veilig; bestaat er geen gevaar voor vallende voorwerpen; is werkplek goed begaanbaar; is er geen gevaar voor elektra; is er geen aanrijdgevaar. Veiligheid op de werkplek Op werkplekken waar afval, ongebruikt gereedschap en onnodige obstakels en voorwerpen liggen, bestaat het risico van verstappen, uitglijden, en struikelen. Kabels kunnen bijvoorbeeld het beste zo uitgerold worden, dat er niet over gestruikeld kan worden. Aandachtspunten: zijn werkplekken en toegangswegen vrij van onnodige obstakels; is de werkplek goed beloopbaar en voldoende verlicht; zijn sparingen in vloeren deugdelijk en doelmatig afgedekt; is de ondergrond van werkplekken stabiel en goed zichtbaar; zijn de toegangswegen goed gemarkeerd; wordt er niet gelopen en gewerkt op gladde vloeren. Vallende voorwerpen Vallend gereedschap, bouwmateriaal of bijvoorbeeld afval kan ernstig letsel veroorzaken. Goede afscherming van steigers en bouwwerken door deugdelijke en doelmatige randbeveiliging is één van de maatregelen om vallen van voorwerpen tegen te gaan. Aandachtspunten: zijn steigervloeren afgedicht of gesloten; zijn er kantplanken, steigerhekken en/of steigergaas geplaatst; zijn er gesloten vangconstructies wanneer er boven elkaar wordt gewerkt; wordt (sloop)materiaal gecontroleerd afgevoerd; zijn bouwmaterialen op steigers en daken veilig opgeslagen; wordt met goede hijsgereedschappen en -hulpmiddelen gehesen; zijn de plaatsen waar gevaar voor vallende voorwerpen voorkomt, duidelijk gemarkeerd. Nadat u alles in kaart heeft gebracht kunt u aan de slag met het keuzemodel om de overige specifieke aspecten in te vullen. Stap 4 U bepaalt eerst de aspecten uit het keuzemodel. Stap 5 Voor de specifieke werkplekken gebruikt u de checklijsten 3.1 en verder. Leidraad veilig werken in de zonwering- en rolluikenbranche 17

18 2.7.2 Staande ladder Deze werkmethode valt in de categorie acceptabel, mits aan voorwaarden is voldaan. Er moet kunnen worden aangetoond (project-ri&e) dat het, gegeven de situatie, een passende oplossing is. Zie ook paragraaf 2.3 Rangorde veiligheid. Het gebruik van de ladder dient conform de wetgeving te worden beperkt. Zie keuzetabel staande ladder (bijlagen). De ladder is geen werkplek. Omgevings- en gebouwkenmerken Gebouwkenmerken: - gevelobstakels - belendende gebouwen - stahoogte Beperkingen en adviezen Obstakels tussen maaiveld en werkplek zoals erkers zijn op te lossen door: - ladder uit te rusten met speciale hulpstukken voor afsteunen en/of borgen voor de stabiliteit van de ladder - keuze andere werkmethode, zoals: inzetten hoogwerker Uitvoeren van werkzaamheden vanaf een ladder op het (belendende )dak wordt niet aangeraden. Indien dit toch wordt toegepast zijn de voorwaarden: - een veilige weg om op het dak te komen ( met - inbegrip van een ladder) - een tegelpad of gemarkeerde looproute naar de werkzone, die zich minstens 4 mtr. van de dakrand moet bevinden - is er geen vrije zone van 4 mtr. zorg dan voor - leuningwerk (zie bijlage) aan de randen of een integraal valbeveiligingssysteem - een aan de gevel geborgde ladderopstelling - (bovenkant) indien deze dichter dan 2 mtr. van het dakeinde moet worden opgesteld. Geldende beperkingen: - werkduur zoveel mogelijk beperken stahoogte bij voorkeur niet meer dan 7,5 mtr en nooit meer dan 10 mtr. Vervolg zie volgende pagina Veilig laddergebruik Handeling De maat waarin Ladder wel of niet? Stahoogte < 5 m Ladder mag Hoe hoog staan de voeten? 5-7,5 m Overleg leidingegevende en werknemer > 7,5 m Ladder mag niet Statijd < 2 uur Ladder mag Hoeveel uur moet men bij elkaar opgeteld op de ladder staan om de klus te klaren? > 4 uur Ladder mag niet Krachtuitoefening (horizontaal) < 50 N Ladder mag Hoe hard moet men duwen of trekken? (bijv. met boren?) > 100 N Ladder mag niet Reikwijdte < 1 armlengte Ladder mag Hoe ver moet men reiken om het > 1 armlengte Ladder mag niet werk te doen? Tabel 4 Veilig ladder gebruik Noot: het plaatsen van een ladder tegen glas of een niet-dragende constructie is verboden. De ladder dient tegen een constructief deel van de gevel te worden geplaatst. Gebruik van afhouders is toegestaan. Leidraad veilig werken in de zonwering- en rolluikenbranche 18

19 Staande ladder (vervolg) Omgevings- en gebouwkenmerken van een ontwerp Omgevingskenmerken: - taluds e.d. - verkeer Gebouwkenmerken - gevelobstakels Beperkingen en adviezen - Ladders zijn slechts met passende hulpmiddelen toepasbaar op taluds en hellingbanen (bijvoorbeeld bij parkeerkelders) en niet in waterpartijen e.d. - Ladders zijn niet toepasbaar op gazon of grond; de opstelplaatsen moeten niet alleen horizontaal zijn maar ook vlak, draagkrachtig en stroef. De positionering van bijvoorbeeld een tegelpad is afhankelijk van de ladderhoogte en de schuinte (ca 65 0 tot 75 0 bij montage steiler, tot circa 82 0 ). - Bij aanrijdgevaar een goede verkeersafzetting plaatsen (met wegbeheerder) - Obstakels tussen maaiveld en werkplek op hoogte zoals erkers en andere uitbouwsels zijn op te lossen door: voor een andere werkmethode te kiezen, bijvoorbeeld een hoogwerker (indien mogelijk) of ander toepasbaar arbeidsmiddel. - Montage vanaf een ladder op het dak wordt niet aangeraden (belendende laagbouw waarboven zich ramen bevinden): indien deze methode toch wordt toegepast dan zijn de voorwaarden: een veilige weg om op het dak te komen (met inbegrip van de ladder); een tegelpad of gemarkeerde looproute naar de werkzone die zich aan alle kanten op minstens 4 m van de dakrand moet bevinden; is er geen vrije zone van 4 m, zorg dan voor leuningwerk aan de randen of een integraal valbeveiligingssysteem; een aan de gevel geborgde ladderopstelling (bovenzijde) indien deze dichter dan 2 m van het dakeinde moet worden opgesteld. - Bij gladde vloeren, bijvoorbeeld in vides, zorgen voor stroeve opstelling (bijvoorbeeld met de ladderstopper). - Bij gladde gevels zorgen voor voorzieningen die voorkomen dat de ladder aan de bovenzijde zijdelings kan wegschuiven. - Er gelden de volgende beperkingen: de werkduur is zoveel mogelijk beperkt (volgens project-ri&e) de stahoogte is bij voorkeur niet meer dan 7,5 m en is nooit meer dan 10 m. Noot uitoefening van krachten bij het boren Een horizontale krachtuitoefening van meer dan 50N beïnvloedt in sterke mate de stabiliteit van de ladder. TNO Arbeid en Stichting Arbouw hebben een rapport over de teweeg gebrachte krachten bij handelingen uitgebracht. Voor het boren met een handboor is geconcludeerd: U treft een volledige documentatie aan op de website in het document 108_ Duw- en trekkrachten in de bouw en dan met name de pagina s 19 t/m 22. Deze documentatie kunt u downloaden van de Romazo portal /Arbo Toelichting aangrijphoogte Bij het boren wordt een horizontale kracht uitgeoefend. In de arbeidshygiëne wordt gesproken over aangrijphoogte bij duwen en trekken. De door bijvoorbeeld het boren opgewekte, een horizontale krachtuitoefening, fysieke belasting is optimaal bij schouderhoogte. Bij een hogere of lagere aangrijphoogte zal de fysieke belasting toenemen. Leidraad veilig werken in de zonwering- en rolluikenbranche 19

20 2.7.3 Hoogwerker Hoogwerker De hoogwerker neemt de laatste jaren in populariteit toe. Ontwerpers kiezen vaak hiervoor, want hun gebouw blijft onaangetast, maar vaak wordt onvoldoende beseft dat een hoogwerker strenge eisen stelt aan de directe omgeving van het gebouw Omgevings- en gebouwkenmerken van een ontwerp In grote lijnen zijn er twee categorieën hoogwerkers: 1. verrijdbare niet gestempelde hoogwerkers: hoogwerkers die hun stabiliteit voornamelijk verkrijgen door een onderstempeling die de basis aanzienlijk vergroot. 2. autohoogwerkers hoogwerkers die hun stabiliteit grotendeels verkrijgen door ballast in de onderwagen; Daarnaast zijn er schaarhoogwerkers en éénpersoons hoogwerkers of liften (met een verticale mast). Deze laatste kunnen in vides en atriums worden gebruikt. De maximale stahoogte hiervan bedraagt circa 12 m. Raadpleeg de handleiding van de hoogwerker. Beperkingen en adviezen In principe kunnen alle werkzaamheden met een hoogwerker uitgevoerd worden. Enkele beperkingen zijn: grote lengtes van zonwering ( worden deze met de bak omhoog gebracht dan steekt deze ver buiten de bak en dat is niet toegestaan; de ruimte om een hoogwerker te plaatsen; de gebruiker dient vakbekwaam te zijn om met een hoogwerker te weren. Hiervoor geldt een goede training c.q. voorlichting. Voor de maximale stahoogte is in de werkbak een grafiek aangebracht. Deze mag niet worden overschreden. Omgevingskenmerken De omgeving kan belemmerend werken vanwege onvoldoend draagkrachtige ondergrond omgeving idem, van dak parkeergarage, straatmeubilair groenpartijen/bomen taluds /hellingbanen, vijver en verkeer - Indien zich dit soort belemmeringen voordoen moet er een hoogwerkerplan worden opgesteld met daarin: specificatie van de in te zetten hoogwerker de toegang tot de opstellocatie (soms met hijskraan naar hoger gelegen parkeerdek o.i.d.) de benodigde draagkracht van de ondergrond (soms parkeerdek) eventueel in te zetten materialen voor drukverdeling (zoals stempelplaten, rijplaten) eventuele obstakels/belemmeringen (zoals in de linker kolom genoemd) de gekozen opstellocaties (indien op de openbare weg, dan met toestemming van de wegbeheerder en aanduiding van de wijze van verkeersafzetting). Leidraad veilig werken in de zonwering- en rolluikenbranche 20

21 2.7.4 Vrije ruimte montage (montage vanaf vlak plateau (zie 2.7.6)) Deze werkmethode valt in de categorie acceptabel, mits. Er moet kunnen worden aangetoond (project RI&E) dat het gegeven de situatie een passende oplossing is (zie ook paragraaf 2.3 over rangorde en veiligheid).. Omgeving- en gebouwkenmerken van een Beperkingen en adviezen ontwerp Omgevingskenmerken beloopbaarheid/strook vrije ruimte naast gevel Om dit werk goed te kunnen doen heeft de monteur ruimte nodig. De optimale werkafstanden tot de gevel zijn: stahoogten tussen 3,5 meter, werkafstand tot de gevel1,5 meter. stahoogten tussen 3,5 en 7 meter, werkafstand tot de gevel 3,5 meter (in geval van looptechniek is een bereik tussen 2,5 en 4,5 meter nodig) stahoogten tussen 7 en 13,5 meter, werkafstand tot de verkeer gevel 5 meter De bedoelde vrije ruimte moet vlak zijn, stabiel en vrij van obstakels, zoals erfafscheidingen, staatmeubilair en struiken of groenstroken. Bij aanrijdgevaar een goede verkeersafzetting plaatsen overleg met wegbeheerder. Gebouwkenmerken terugspringende ramen, diepe negge/raamdorpel Deze werkmethode is in beginsel ontworpen voor vliesgevels. In geval van een diepe negge en raamdorpel is dat vaak een probleem. werken vanaf een plat dak werken vanaf een mobiel arbeidsmiddel Gebouwkenmerken het ontwerp van gevel en dak kan zodanig zijn dat niet alle ramen bereikbaar zijn. vides en atriums Werken vanaf een plat dak (of een ander stabiel vlak met een valhoogte van 2,5 meter of meer) is slechts toegestaan indien de vrije ruimte van de monteur tot de (dak)rand minstens gelijk is aan de armlengte die ter plekke nodig is plus één meter. Mobiele arbeidsmiddelen, zoals hoogwerkers, rolsteigers of andere uitvoeringen van werkplatforms worden niet beschouwd als een vlakke en stabiele ondergrond. Bereid daarom bovengenoemd hoogwerkerplan uit met een overzichtstekening van per opstellocatie te bereiken ramen. Vides en atriums zijn aan de binnenzijde vaak niet of moeilijk te bereiken. Een eenpersoons hoogwerker of lift kan een oplossing zijn, mits gezorgd is voor: een voldoende grote toegang tot de vide (en geen onoverkomelijke hoeken) een voldoend draagkrachtige vloer geen obstakels voor een goede opstelling (op de vloer) en voor het bereik (op hoogte) passend in de kooi van de in het gebouw aanwezige personen- of goederenlift (bij gebruik op hogere niveaus). Leidraad veilig werken in de zonwering- en rolluikenbranche 21

22 2.7.5 Hangbrug-gondelinstallatie Een gondelinstallatie is meestal gecombineerd met een dakwagen op rails. Echter een gevelrail is ook mogelijk hetzij in combinatie met een afkoppelbare gondel (een zogenaamde semiautomaat) of met een in-uitstapparkeerpositie van de gondel op hoogte Omgevings- en gebouwkenmerken Omgevingskenmerken beloopbaarheid /strook vrije ruimte naast gevels (voor semiautomaat) verkeer Gebouwkenmerken - hoogte van het gebouw ( t.b.v. gevelgeleiding) Beperkingen en adviezen van een ontwerp Toepassing van een semipermanente installatie waarvan de gondel na gebruik wordt afgekoppeld vraagt om een goed verrijdbare gondel een draagkrachtige verharde transportroute (ook naar de opbergplek) Bij aanrijdgevaar een goede verkeersafzetting plaatsen (met de wegbeheerder) en tijdens installeren moet beneden een voldoend groot gebied worden afgezet als bescherming tegen vallende voorwerpen. Indien de hijshoogte 40 m. of meer is moet er gevelgeleiding worden toegepast. De hijshoogte is de verticale afstand vanaf maaiveld (of waterpeil) tot bovenkant dakrand. Daarbij mag maximaal 3 m worden opgeteld tot de leidschijf van de giek (onafhankelijk van het gebouw). Bij een hijshoogte groter dan 40 m moeten elke 20 m gevelgeleidingspunten aanwezig zijn. De onderstaande types gevelgeleiding voldoen aan de huidige stand van de techniek: kabelgeleiding met gevelbevestigingspunten. waaraan staaldraadgeleiders voor de ophangkabels bevestigd kunnen worden; doorlopende verticale geleiderail; doorlopende horizontale geleideral op één hoogte aangebracht (max. hijshoogte 40 m + 20 m = 60 m); gondelgeleiding met separaat meelopende lijnen vanuit de gondel en gevelbevestigingspunten (patentnummer EPO463709A2). De onderstaande types worden niet aanbevolen. zuignappen al dan niet demontabele staalkabel rolstops (principe van autogordel). Er kunnen aanvullende eisen spelen als gevolg van de vormgeving van een gebouw zoals bij overhangende, hellende of verspringende gevels. Leidraad veilig werken in de zonwering- en rolluikenbranche 22

23 2.7.6 Permanente hangladder / mastinstallatie Het gaat hier om een hangladder, voorzien van opklapbare werkplateaus op een railtraject (meestal op dak). De ladder is voorzien van een integraal systeem om de harnasgordel te geleiden (zie NB onderaan pagina), bijvoorbeeld een middenrailsysteem. De ladder mag niet meer bestrijken dan vier verdiepingen (max. ca. 12,5 m). Maar in het geval de combinatie staande ladder/permanente hangladder een passende oplossing is, kunnen gebouwen hoger zijn. Oude generaties permanente hangladders zijn niet meer toegestaan. Ze ontberen de opklapbare werkplateaus, wat fysiek belastend is en destijds werd verbonden aan een maximaal oppervlak van 200m². Bovendien zijn er andere arbotechnische bezwaren, zoals de benodigde krachten om de ladder in beweging te krijgen, het moeten dompen van de ladder ter plaatse van hoeken en het ontbreken van integrale valbeveiligingssystemen zoals middenrailsystemen (of gelijkwaardig). Omgevings- en gebouwkenmerken van een ontwerp Omgevingskenmerken verkeer Gebouwkenmerken dakrand of anderszins dakoverstek of een te grote reikmaat bij terugspringende ramen obstakels zoals balkons, erkers, e.d. hoek van het gebouw Beperkingen en adviezen Bij aanrijdgevaar een goed verkeersafzetting plaatsen overleg met wegbeheerder) Een veilige toegang via het dak naar de parkeerpositie van de hangladder is noodzakelijk; indien het toegangsplatform niet boven de ladder is gesitueerd, maar aan de onderzijde dient het platform aan 3 zijden van leuning- of hekwerk te zijn voorzien en veilig bereikbaar te zijn, bijvoorbeeld door middel van een aanhaakladder. De horizontale afstand tussen de hangladder en het te bereiken oppervlak dient bij voorkeur niet groter te zijn dan 0,40 m. Het vanaf het dak met handkracht dompen van de ladder om bijvoorbeeld een balkon te passeren (overmatige fysieke belasting in combinatie met valgevaar) is verboden. Ook hoeken in het gebouw moeten zonder overmatige fysieke belasting en valgevaar met de hangladder kunnen worden gepasseerd. Dit vraagt om een buiten het dak uitstekende omega vormige rail. NB: Werkend of rustend op de ladder is het aanklikken aan de middenrail niet voldoende. Er moet additioneel worden gepositioneerd met behulp van een connector die aan de D-ring van de harnasgordel kan worden bevestigd en aan de andere kant van een sport van de ladder. Leidraad veilig werken in de zonwering- en rolluikenbranche 23