Het samenspel van genen en omgeving: Relevantie voor de Jeugdgezondheidszorg
|
|
- Filip Driessen
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Het samenspel van genen en omgeving: Relevantie voor de Jeugdgezondheidszorg Luc Goossens KU Leuven Schoolpsychologie and Ontwikkeling in Context (SCenO) Leuven Institute of Human Genomics and Society (LIGAS) Brain Matters, Nature and Nurture VWVJ-symposium Neurowetenschappen Gent, 17 maart 2017
2 Samenspel genen-omgeving Invloed op probleemgedrag (internaliserend) = Gen omgevingsinteracties Definitie: Het effect van bepaalde genetische achtergrond hangt af van de sociale omgeving OF Het effect van de sociale omgeving hangt af van de genetische achtergrond Moffit, Caspi, & Rutter Perspectives on Psychological Science (2006)
3 Omgeving en genen Sociale omgeving (ouders) Mishandeling Opvoeding ( parenting ) bv. steun Genen Signaalstoffen hersenen ( neurotransmitters ) (Thema symposium: Brain matters) Serotonine Dopamine
4 Serotonine Natuurlijke variaties = polymorfismen Serotonine transporter gen (5-HTTLPR) Twee varianten: Kort (minder efficiënt) Lang (meer efficiënt) - samenspel met mishandeling - depressie Caspi et al. Science (2003) - samenspel met steun ouders - eenzaamheid van Roekel, Scholte, Verhagen, Goossens, & Engels Journal of Child Psychology and Psychiatry (2010)
5 Waaier ( Fan ) (depressie)
6 Level of loneliness (baseline) Kruis ( Cross-over ) (eenzaamheid) Genotype short-short & short-long long-long Low Medium High Maternal support
7 Verdiepen bestaande kennis (Genen zijn nieuw, de rest niet) Persoon Omgeving modellen: Samenspel tussen stabiele persoonlijke kenmerken en invloeden omgeving Voorbeelden: - Kind - Omgeving model (Ladd) - Persoonlijkheid - Omgeving model (Asendorpf) - Temperament - Opvoeding model (Rothbart) (Slagt, Dubas, Dekovic, & van Aken Psychological Bulletin (2016)
8 BeIang in Geneeskunde Samenspel genen en omgeving - Lichamelijke ziekten - betere schatting genetische en omgevingsrisico s - sterkere samenhang met omgevingsfactoren bij genetisch gevoelige personen - begrijpen onderliggende mechanismen - ontwerpen nieuwe types preventie en therapie - aangepast advies preventie ( personalized medicine ) Hunter Nature Reviews Genetics (2005)
9 Drie Modellen (1) Gevoeligheid voor negatieve invloeden (-) ( Diathesis stress ) ( double risk ) Monroe & Simmons Psychological Bulletin (1991) (2) Verschillende gevoeligheid (- en +) ( Differential susceptibility ) Belsky & Pluess Psychological Bulletin (2009) (3) Gevoeligheid voor positieve invloeden (+) ( Vantage sensitivity ) Pluess & Belsky Psychological Bulletin (2015)
10 Twee Modellen (-) tegenover (- en +)
11 Derde model (+)
12 Omvattend Model
13 Drie Modellen Volledig overzicht mogelijkheden? Enkel goed functioneren moeilijke omstandigheden (sportlui en leidende figuren business wereld) Adoptie-onderzoek: Vele mogelijkheden Oorspronkelijk Adoptie-gezin Minder goed Goed Goed Minder goed Goed Goed Minder goed Minder goed
14 Voordelen Modellen (1) Gevoeligheid voor negatieve invloeden (-) Aanbieden extra steun (genetisch) kwetsbare kinderen (2) Verschillende gevoeligheid ( - en +) Positief beeld van probleemkinderen (plastisch) Negatief beeld veerkrachtige kinderen (rigide) (3) Gevoeligheid voor positieve invloeden (+) Interventie-effecten van Ijzendoorn & Bakermans-Kranenburg Development and Psychopathology (2015) (22 experimenten)
15 Andere toepassingen Externaliserende problemen en relaties met leeftijdgenoten Janssens et al. Journal of Youth and Adolescence (2015) en relatie met leraren De Laet et al. Journal of School Psychology (2016) Dopamine genen STRATEGIES project (Studying Transactions in Adolescence: Testing Genes, Interactions, and Environments)
16 Drie Uitdagingen (1) Genetische achtergrond Te eenvoudig één gen, één locatie => meerdere genen samennemen Index van genetische gevoeligheid (dopamine) (genetische profiel score) De Laet et al. Journal of Youth and Adolescence (2016) Janssens et al. British Journal of Developmental Psychology (in druk)
17 Uitdagingen (2) Omgevingsfactoren Vaak te eenvoudig gemeten (én retrospectief) Maar één keer gemeten (3) Ontwikkeling Probleemgedrag maar één keer gemeten (maar geleidelijke ontwikkeling) Gevoelige periode (Vroege kindertijd, adolescentie)
18 Drie Verklaringen (- en +) (Voordelen in evolutie) (1) Hoogsensitiviteit (Aron) ( sensory processing sensitivity ; SPS) Ontstaat in vroege kindertijd (+ genetische basis) (2) Verschillende gevoeligheid (Belsky) ( differential susceptibility theory ; DST) Genetisch of prenataal / kort na geboorte (3) Biologische gevoeligheid voor context (Ellis) ( biological sensitivity to context ; BSC) Gevoeligheid verandert over de tijd
19 Verklaringen Samennemen Gevoeligheid voor omgeving door werking van signaalstoffen ( neurotransmitters ) Algemene gevoeligheid => (- en +) En specifieke gevoeligheden => (-) en (+) Moore & Depue Psychological Bulletin (2016) => Drie types van kinderen (gevoeligheid in alle omgevingen) (extra kwetsbaar in negatieve omstandigheden) (grijpen heel erg kansen in positieve omstandigheden) Pluess Child Development Perspectives (2015)
20 Verklaringen samen nemen
21 Belang van Thema Denken over genen en omgeving (a) Genen tegenover omgeving (b) Genen én omgeving (c) Analyse samenspel genen en omgeving Wermter et al. European Child and Adolescent Psychiatry (2010) Samenspel bestuderen = afwijzen determinisme (door genen of door omgeving) Caspi et al. American Journal of Psychiatry (2011)
22 Belang van Thema Enorme (potentiële) voordelen in preventie en interventie Maar nog veel uitdagingen Meer theorie nodig over onderliggende mechanismen van samenspel tussen genen en omgeving (recente integratie drie verklaringen is maar een voorbeeld)
23 Dank u!
Eenzaamheid. Genetisch bepaald? Eeske van Roekel, MSc PhD candidate Orthopedagogiek. Behavioural Science Institute Radboud University Nijmegen
Eenzaamheid Genetisch bepaald? Eeske van Roekel, MSc PhD candidate Orthopedagogiek Behavioural Science Institute Radboud University Nijmegen Stellingen Eenzaamheid staat gelijk aan veel alleen zijn Waar:
Nadere informatieDifferential Susceptibility: De Longitudinale Samenhang Tussen Ouderlijke Steun en Delinquent Gedrag bij Adolescenten met het DRD4-7 Allel
DIFFERENTIAL SUSCEPTIBILITY Running head: DIFFERENTIAL SUSCEPTIBILITY Differential Susceptibility: De Longitudinale Samenhang Tussen Ouderlijke Steun en Delinquent Gedrag bij Adolescenten met het DRD4-7
Nadere informatieEenzaam ben je niet alleen
Eenzaam ben je niet alleen Een verdiepend onderzoek naar de risicofactoren van eenzaamheid onder volwassenen van 19-65 jaar. Amy Hofman 1, Regina Overberg 1, Marcel Adriaanse 2 1 GGD Kennemerland, 2 Vrije
Nadere informatieNeurobiologie, criminaliteit en strafrecht. SWR 27 september 2014. Arne Popma
Neurobiologie, criminaliteit en strafrecht SWR 27 september 2014 Arne Popma Interactie in ontwikkeling en onderzoek van antisociaal gedrag Moran Cohn / Arne Popma Interactie in ontwikkeling en onderzoek
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/25253 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Schoenmaker, Christie Title: From infancy to young adulthood : The Leiden Longitudinal
Nadere informatieMenselijke kenmerken: genen of omgeving? Hilde Van Esch Centrum voor Menselijke Erfelijkheid
Menselijke kenmerken: genen of omgeving? Hilde Van Esch Centrum voor Menselijke Erfelijkheid Synaps IS ALLES GENETISCH? nature genen nurture omgeving erfelijk aanleg / talent aangeboren verworven aangeleerd
Nadere informatieSamenvatting. (Summary in Dutch)
(Summary in Dutch) 142 In dit proefschrift is de rol van de gezinscontext bij probleemgedrag in de adolescentie onderzocht. We hebben hierbij expliciet gefocust op het samenspel met andere factoren uit
Nadere informatieHet verlichte brein. Overzicht. Overzicht. Epidemiologie. Cannabis als veelbelovend antipsychoticum? Matthijs Bossong
Het verlichte brein als veelbelovend antipsychoticum? Matthijs Bossong Postdoctoral Research Fellow Institute of Psychiatry King s College London De grootte van het risico hangt samen met de mate van gebruik,
Nadere informatieop het latere leven Anja Huizink Vrij Universiteit Amsterdam Radboud Universiteit Nijmegen
De gevolgen van prenatale stress op het latere leven Anja Huizink Vrij Universiteit Amsterdam Radboud Universiteit Nijmegen De ontwikkeling begint prenataal Dierstudies: prenatale stress Programmerend
Nadere informatieSPEELT EFFORTFUL CONTROL EEN ROL TER VERKLARING VAN HET VERBAND TUSSEN STRAF- EN BELONINGSGEVOELIGHEID EN EETSTIJLEN BIJ ADOLESCENTEN?
VAKGROEP ONTWIKKELINGS-, PERSOONLIJKHEID- EN SOCIALE PSYCHOLOGIE (PP07) ONDERZOEKSGROEP KLINISCHE ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE SPEELT EFFORTFUL CONTROL EEN ROL TER VERKLARING VAN HET VERBAND TUSSEN STRAF-
Nadere informatieHechting en hechtingsproblemen. Risico- en beschermende factoren
Hechting en hechtingsproblemen Risico- en beschermende factoren September 2017 2017 Nederlands Jeugdinstituut Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk,
Nadere informatiePersoonlijkheid van kind, adolescent, volwassene
Persoonlijkheid van kind, adolescent, volwassene Prof. dr. Marcel van Aken Afdeling Ontwikkelingspsychologie Universiteit Utrecht Email: m.a.g.vanaken@uu.nl Inhoud: 1. Ontwikkeling via ontwikkelingstaken
Nadere informatieWaarom ervaren sommige kinderen meer angst dan andere kinderen?
Samenvatting Angst is een normale reactie op mogelijk gevaar (Gullone, 2000; LeDoux, 1998). Het is een emotie die elk kind wel eens ervaart. Veel voorkomende, normale angsten zijn bijvoorbeeld angst voor
Nadere informatieCannabis & psychosen: alleen risico s of ook kansen?
Universitair Docent Hersencentrum Rudolf Magnus Afdeling Psychiatrie Universitair Medisch Centrum Utrecht Cannabis & psychosen: alleen risico s of ook kansen? Matthijs Bossong Overzicht Psychotische stoornis
Nadere informatieTemperament en de ontvankelijkheid van kinderen voor opvoeding
Master Kinder- & Jeugdpsychologie Master thesis Temperament en de ontvankelijkheid van kinderen voor opvoeding Een experimentele studie naar de differential susceptibility hypothese Auteur: Jildou M. ter
Nadere informatieVoeding en personalized prevention
Voeding en personalized prevention Dr. Simone G.J. van Breda Afdeling Toxicogenomics, Universiteit Maastricht 17 mei 2018. Inhoud Personalized nutrition Het meten van gezondheid in relatie tot voeding
Nadere informatieDe erfelijkheid van cannabisgebruik en - verslaving. Prof. dr. Jacqueline Vink Developmental Psychopathology Beahvioural Science Institute
De erfelijkheid van cannabisgebruik en - verslaving Prof. dr. Jacqueline Vink Developmental Psychopathology Beahvioural Science Institute Vragen/onderwerpen 1. Speelt erfelijke aanleg een rol bij cannabis
Nadere informatiede kinder- en jeugdpsychiatrie in de jeugdzorg
de kinder- en in de jeugdzorg theo doreleijers vumc-de bascule amsterdam kinder- en jeugd psychiatrische stoornissen het veld van de kinder- en het vak kinder- en jeugdpsychiater kinder- en en jeugdzorg
Nadere informatieSamenvatting (Dutch summary)
Parenting Support in Community Settings: Parental needs and effectiveness of the Home-Start program J.J. Asscher Samenvatting (Dutch summary) Ouders spelen een belangrijke rol in de ontwikkeling van kinderen.
Nadere informatieAdolescentiepsychologie: Persoonlijkheidsontwikkeling en adolescentie. Vooral gebaseerd op van Aken & Slot (2013)
Adolescentiepsychologie: Persoonlijkheidsontwikkeling en adolescentie Artikelen (hoofdstukken uit Slot & van Aken, 2013): Prof. dr. Marcel van Aken Afdeling Ontwikkelingspsychologie Universiteit Utrecht
Nadere informatieMood and Resilience in Offspring
Mood and Resilience in Offspring De Depressie deal 19 februari 2017 Depressie deal ondertekend Doel: 30 procent minder mensen met een depressie in 2030 Investering in vroegherkenning en preventie Huidige
Nadere informatieProf. dr. A. M. T. Bosman. www.annabosman.eu. Radboud Universiteit Nijmegen Sectie Orthopedagogiek van Leren en Ontwikkeling
Prof. dr. A. M. T. Bosman Radboud Universiteit Nijmegen Sectie Orthopedagogiek van Leren en Ontwikkeling www.annabosman.eu Studievereniging Emile, RU Leiden 24-09-2009 ª Vermoedelijk een biologische eigenschap
Nadere informatieImplementatie Projectleidersbijeenkomst Vroege Opsporing. Fleur Boulogne / Adviseur implementatie ZonMw
Implementatie Projectleidersbijeenkomst Vroege Opsporing Fleur Boulogne / Adviseur implementatie ZonMw Definitie van implementatie Implementatie verwijst naar een reeks geplande, bewuste activiteiten die
Nadere informatieDe invloed van genetische gevoeligheid en omgevingsfactoren op de ontwikkeling van hechting. Anneloes Lemstra
De invloed van genetische gevoeligheid en omgevingsfactoren op de ontwikkeling van hechting. Anneloes Lemstra Bachelorthese Studentennummer: 5996872 Onderwerpnummer: 10 Onderwerp: Emotionele ontwikkeling
Nadere informatieWELKOM. Voorstellen Kim Oude Egberink Het Sensitieve Brein Hooggevoeligheel gewoon Care & Able (evaluatie)
WELKOM Voorstellen Kim Oude Egberink Het Sensitieve Brein Hooggevoeligheel gewoon Care & Able (evaluatie) Kennismaken en persoonlijk leerdoel Oefening OEFENING - KENNISMAKEN MIJN PERSOONLIJKE LEERDOEL
Nadere informatieHet effect van Cyberball buitensluiting op stemming en behoeftevervulling in. kinderen: De rol van gepest worden in de klas
Het effect van Cyberball buitensluiting op stemming en behoeftevervulling in kinderen: De rol van gepest worden in de klas Tessa A. M. Lansu¹, Marike H. F. Deutz¹ ², Tirza H. J. van Noorden¹ ¹Radboud Universiteit
Nadere informatieHoogsensitiviteit in de klas. De begeleiding van hoogsensitieve begaafde leerlingen Huis voor Veerkracht Elke Safont
Hoogsensitiviteit in de klas De begeleiding van hoogsensitieve begaafde leerlingen Huis voor Veerkracht Elke Safont ONDERZOEK PROF. DR. ELKE VAN HOOF HOOGSENSITIEF Sensitiviteit PH-trek van hogere orde,
Nadere informatieen een Licht Verstandelijke Beperking Linda M. van Mourik
De Invloed van een Autoritatieve Opvoedstijl op Risicogedrag en de Mediërende Rol van de Hechtingsrelatie bij Adolescenten met een Autismespectrumstoornis en een Licht Verstandelijke Beperking The Influence
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/36475 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Windhorst, Dina Aafje (Dafna) Title: Differential susceptibility to parenting
Nadere informatieWELZIJN OP RECEPT inhoud en kwaliteit.
WELZIJN OP RECEPT inhoud en kwaliteit. Werkconferentie Movactor, Nieuwegein,16 februari, 2017. Jan Auke Walburg 3-3-2017 1 1. WOR als onderdeel van positieve gezondheid 2. Kwaliteit en effectiviteit WOR
Nadere informatieInhoudsoverzicht BSL Selection Psychologie
Titels Volumes Uitgever ISSN Child Psychiatry & Human Development > Volume 1 / 1970 Springer US 0009-398X (Print) 1573-3327 (Online) Clinical Child and Family Psychology Review > Volume 1 / 1998 Springer
Nadere informatieGENERATIE 2020 E E N BLIK OP DE RESULTATEN
S TELLEN VOOR GENERATIE 2020 E E N BLIK OP DE RESULTATEN EVEN VOORSTELLEN.. M A RIE - L OTTE VA N BEVEREN K L I N I S C H P S YCHOLOOG, D OCTORAATSSTUDENT M A RIELOTTE.VA N B EVEREN@UGENT.BE DE ADOLESCENTIE
Nadere informatieInhoud. Voorwoord bij de 24 e druk 11
Inhoud Voorwoord bij de 24 e druk 11 1 Inleiding Marcel van Aken en Wim Slot 13 1.1 Adolescentie: een eerste typering 13 1.2 Puberteit en adolescentie 14 1.2.1 Oorsprong van de begrippen puberteit en adolescentie
Nadere informatieOuderlijke betrokkenheid en het welzijn van kinderen
Pagina 1 / 17 Ouderlijke betrokkenheid en het welzijn van kinderen Als kinderen meer ouderlijke betrokkenheid ervaren en een betere band met hun ouders hebben, is de kans kleiner dat zij gedragsproblemen
Nadere informatieMentale kracht in de Forensische Psychiatrie
Mentale Mentale kracht in de Forensische Psychiatrie LFPZ,Zeeland, 11 juni 2009 Jan Auke Walburg Principes van positieve psychologie Bestudering positieve subjectieve ervaringen en constructieve cognities.
Nadere informatieHow do Genes get Outside the Skin? Mechanisms Underlying Gene x Environment Interactions in Child Externalizing Problem. J.
How do Genes get Outside the Skin? Mechanisms Underlying Gene x Environment Interactions in Child Externalizing Problem. J. Weeland Hoe Gedragen Genen zich Buiten het Lichaam? Mechanismen Onderliggend
Nadere informatieTechnologie en kinderrevalidatie een goede combinatie?
Technologie en kinderrevalidatie een goede combinatie? J.S. (Hans) Rietman, MD, PhD Professor in Rehabilitation Medicine and Technology University of Twente / Roessingh Research and Development President
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29874 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Voort, Anja van der Title: The importance of sensitive parenting : a longitudinal
Nadere informatiePreventie van gedragsproblemen Maatschappelijke relevantie en beleid
Preventie van gedragsproblemen Maatschappelijke relevantie en beleid Hans Koot Vrije Universiteit Relevantie en beleid 1. Voor preventie van gedragsproblemen is de vroege levensfase erg belangrijk 2. In
Nadere informatieProf. dr. R.C.M.E. Engels is hoogleraar ontwikkelingspsychopathologie bij de Radboud Universiteit Nijmegen.
Genes in a bottle : hoe genen en sociale omgevingsfactoren alcoholgebruik beïnvloeden Carmen van der Zwaluw en Rutger Engels 1 Er zijn verschillende oorzakelijke factoren die ten grondslag liggen aan alcoholgebruik
Nadere informatieOorzaken van depressie
Oorzaken van depressie Karen Mutsaers December 2008 Nederlands Jeugdinstituut Infolijn t (030) 230 65 64 e infojeugd@nji.nl i www.nji.nl Of kinderen en adolescenten een depressieve stoornis ontwikkelen
Nadere informatieLinking Depression. Longitudinal and neuroimaging genetic studies in major depressive disorder. Esther Opmeer
Linking Depression Longitudinal and neuroimaging genetic studies in major depressive disorder Esther Opmeer Nederlandse Samenvatting Depressie staat in de top 3 van ziekten die de meeste ziektelast geven
Nadere informatieSamenvatting proefschrift verdedigd op 4 november 2010. Quality in home-based childcare: Impact and improvement. Dr. Marleen G.
Samenvatting proefschrift verdedigd op 4 november 2010 Quality in home-based childcare: Impact and improvement Dr. Marleen G. Groeneveld Universiteit Leiden Centrum voor Gezinsstudies Waar voelen kinderen
Nadere informatieComparison: Kinderen zonder deze risicofactor.
Zoekstrategieën JGZ-richtlijn Taalontwikkeling oekstrategie Om de uitgangsvragen op een gestructureerde manier uit te werken tot beantwoordbare vragen zijn deze eerst omgewerkt tot PICO uitgangsvragen.
Nadere informatieLiteratuurlijst hoogsensitiviteit
Literatuurlijst hoogsensitiviteit Wetenschappelijk artikelen Deze wetenschappelijke artikelen zijn niet via de site te downloaden. Ze zijn verkrijgbaar via een universiteitsbibliotheek. Aron, E. N. (1996).
Nadere informatiePhD Thesis Wouter J. Peyrot
PhD Thesis Wouter J. Peyrot NEDERLANDSE SAMENVATTING In het eerste deel van dit proefschrift wordt de complexe relatie tussen genetische effecten en omgevingsfactoren bij het ontstaan van depressie onderzocht
Nadere informatieThe Development of Personality and Problem Behaviour in Adolescence - J. Akse SAMENVATTING. (Summary in Dutch)
SAMENVATTING (Summary in Dutch) Ontwikkeling van Persoonlijkheid en Probleemgedrag tijdens de Adolescentie Ieder individu is uniek. Echter, niemand is uniek genoeg om een persoonlijkheidstype te vormen
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29874 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Voort, Anja van der Title: The importance of sensitive parenting : a longitudinal
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20647 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Kok, Rianne Title: "Do as I say!" : parenting and the biology of child self-regulation
Nadere informatieVeerkracht en betrokkenheid aan het werk
Veerkracht en betrokkenheid aan het werk 1st Nederlandse conferentie positieve psychologie Jan Auke Walburg Linda Bolier www.trimbos.nl VERMOGEN VAN NEDERLAND 2013 Mentale stoornissen Geen gezondheidsprobleem
Nadere informatieObservationeel onderzoek Patiënt-controleonderzoek Cohortonderzoek Cross-sectioneel Systematisch review
Zoekstrategie JGZ-richtlijn Taalontwikkeling Om de uitgangsvragen op een gestructureerde manier uit te werken zijn deze eerst omgevormd tot PICO uitgangsvragen. Hierbij wordt achtereenvolgens het volgende
Nadere informatieMental Health in Ethnic Minority Youth. Prevalence Risk and Protective Factors Identification dr. Marcia Adriaanse Psychiater i.o.
Mental Health in Ethnic Minority Youth Prevalence Risk and Protective Factors Identification dr. Marcia Adriaanse Psychiater i.o. Het onderzoek Fase 1: Screening 1563 kinderen en jongeren Fase 2: Diagnostiek
Nadere informatieGenetica en erfelijkheid bij bipolaire stoornis
Genetica en erfelijkheid bij bipolaire stoornis Forum Ups & Downs 13 oktober 2018 Prof. dr. Stephan Claes UPC KU Leuven Genetica en erfelijkheid bij bipolaire stoornis 1. Hoe genetisch is bipolaire stoornis?
Nadere informatieHet Magische Getal 7 Hersenontwikkeling: inzichten relevant voor Jeugdgezondheidszorg. Fabienne De Boeck Gent, 17/3/2017
Het Magische Getal 7 Hersenontwikkeling: inzichten relevant voor Jeugdgezondheidszorg Fabienne De Boeck Gent, 17/3/2017 Are There Really as Many Neurons in the Human Brain as Stars in the Milky Way? Bradley
Nadere informatieDE MASTEROPLEIDING EDUCATION AND CHILD STUDIES (PER SPECIALISATIE) IN SCHEMA. Child and Family Science (instromen in september)
DE MASTEROPLEIDING EDUCATION AND CHILD STUDIES 2017-2018 (PER SPECIALISATIE) IN SCHEMA Child and Family Science (instromen in september) Internship Child and Family Science Child care, experts, and parents:
Nadere informatieDe Relatie tussen Mindfulness en Psychopathologie: de Mediërende. Rol van Globale en Contingente Zelfwaardering
De Relatie tussen Mindfulness en Psychopathologie: de Mediërende Rol van Globale en Contingente Zelfwaardering The relation between Mindfulness and Psychopathology: the Mediating Role of Global and Contingent
Nadere informatieScreening van gedragsproblemen en consequenties hiervan op effect van interventies. Walter Matthys
Screening van gedragsproblemen en consequenties hiervan op effect van interventies Walter Matthys Preventie en behandeling Wezenlijk verschillend? Voorbeeld: Coping Power (Minder boos en opstandig) bij
Nadere informatieInleiding. Familiale kwetsbaarheid en geslacht. Samenvatting
Inleiding Depressie en angst zijn veel voorkomende psychische stoornissen. Het ontstaan van deze stoornissen is gerelateerd aan een breed scala van risicofactoren, zoals genetische kwetsbaarheid, neurofysiologisch
Nadere informatieNeurobiologische achtergronden van agressie
Neurobiologische achtergronden van agressie Studiedag EFCAP 2010 arne popma vumc, academische afdeling kinder- en jeugdpsychiatrie 1 2 boodschap om mee naar huis te nemen biologische factoren alleen kunnen
Nadere informatieDe Vragenlijst Voorbij: Schets van Onderzoek naar Kindermishandeling 1
De Vragenlijst Voorbij: Schets van Onderzoek naar Kindermishandeling 1 M. H. v a n I J z e n d o o r n The first national prevalence study on child abuse and neglect (Nationale Prevalentiestudie Mishandeling
Nadere informatieDe ene klap is de andere niet Ontwikkeling en aanpak van agressief gedrag
De ene klap is de andere niet Ontwikkeling en aanpak van agressief gedrag Prof.dr. Bram Orobio de Castro Ontwikkelingspsychopathologie Universiteit Utrecht Diagnostiek Aanpak - overzicht - Misverstanden
Nadere informatieEFFICIËNT. VakkENNIs 59,- BSL PSYCHOLOGIE. Inhoudsoverzicht bsl Psychologie Totaal abonnement. alle bouwstenen voor u op een rij.
2 E-learning online + archief 2 WebTV Abonnement > 60 3.000,- 59,- aan waarde voor maar: 18 tijdschriften Slechts 12,50 EFFICIËNT bouwen aan uw VakkENNIs Inhoudsoverzicht bsl Psychologie Totaal abonnement.
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22866 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Voorthuis, Alexandra Title: Future parents : childhood experiences, oxytocin and
Nadere informatieConflicten tussen adolescenten en hun ouders:
Conflicten tussen adolescenten en hun ouders: Onderzoek naar de invloed van persoonlijkheid op de relatie tussen ouder-kind conflicten en delinquentie bij adolescenten Joey de Graaf 3240282 Universiteit
Nadere informatieISED Prijzen 2011 Beste Internationale Wetenschappelijke Artikel Beste Dissertatie
ISED Prijzen 2011 Beste Internationale Wetenschappelijke Artikel Beste Dissertatie ISED Researchdagen 17 18 November 2011 Utrecht ISED Prijs Beste Internationale Wetenschappelijke Artikel 2011 Nominaties
Nadere informatieWat is psychisch lijden? Eindhoven, 7 Oktober 2016
Wat is psychisch lijden? Eindhoven, 7 Oktober 2016 Kijken vanuit verwondering Verwondering van epidemioloog: Kwetsbaarheid normaal Angst Depressie Verslaving Psychose 40% lifetime experience Wederkerigheid
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Titel: Cognitieve Kwetsbaarheid voor Depressie: Genetische en Omgevingsinvloeden Het onderwerp van dit proefschrift is cognitieve kwetsbaarheid voor depressie en de wisselwerking
Nadere informatieProject Spelregels Effectief, hoe, en bij wie? Pol van Lier Afdeling Ontwikkelingspsychology, Vrije Universiteit Amsterdam
Project Spelregels Effectief, hoe, en bij wie? Pol van Lier Afdeling Ontwikkelingspsychology, Vrije Universiteit Amsterdam Parent Psychopathology Family Breakup Marital Relationship Neighborhood Extended
Nadere informatieIs het depressie? Dr. M. Zuidersma, UMCG of is het een onderliggend neurodegeneratief beeld? Maar is dit wel zo? Disclosure belangen spreker
Disclosure belangen spreker Is het depressie? of is het een onderliggend neurodegeneratief beeld? Marij Zuidersma Interdisciplinary Center Psychopathology and Emotion regulation (ICPE) 7 mei 2019 (potentiële)
Nadere informatieGenetische invloeden op gedragsproblemen tijdens de kindertijd
Genetische invloeden op gedragsproblemen tijdens de kindertijd Meike Bartels en Thérèse M. Stroet Inleiding Vijf tot vijftien procent van de Nederlandse kinderen in de leeftijd van drie tot twaalf jaar
Nadere informatieLos laten en vertrouwen geven
Los laten en vertrouwen geven Symposium Op eigen kracht, gemeente Brunssum Goos Cardol, bijzonder lector Opvoeden in het Publieke Domein 19 februari 2014 Transitie en transformatie Decentralisatie is randvoorwaarde
Nadere informatieAlcohol wordt veel gedronken in Nederland; 88% van de volwassen bevolking heeft in het afgelopen jaar tenminste één keer alcohol gebruikt (European
Alcohol wordt veel gedronken in Nederland; 88% van de volwassen bevolking heeft in het afgelopen jaar tenminste één keer alcohol gebruikt (European Commission, 2010). Over het algemeen drinken Nederlanders
Nadere informatieNetwerkbijeenkomst Gezonde School Mentale Gezondheidsbevordering 10 mei 2012
Netwerkbijeenkomst Gezonde School Mentale Gezondheidsbevordering 10 mei 2012 Dr. Rinka van Zundert Orthopedagogiek Gezin & Gedrag Radboud Universiteit Nijmegen Positieve psychologie Geluk, optimaal functioneren,
Nadere informatieVAN ZORG NAAR PREVENTIE
VAN ZORG NAAR PREVENTIE Jaap van der Stel Jaap van der Stel Lector GGz Hogeschool Leiden Brijder-Parnassia GGZ ingeest Legitimatie psychische gezondheidszorg Legitimiteit van de psychische gezondheidszorg
Nadere informatieJe ziet het pas als je kijkt!! Karakter is een centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie Vipp-sd en vipp-auti bij de Zorglijn Infants.
Karakter is een centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie. Je ziet het pas als je kijkt!! Vipp-sd en vipp-auti bij de Zorglijn Infants. Manja v.d Smagt en Natasja Witte www.karakter.com 2 1 Disclosure belangen
Nadere informatieWetenschappelijke kijk op hoogsensitiviteit. Xandra van Hooff GaveMensen
Wetenschappelijke kijk op hoogsensitiviteit Xandra van Hooff GaveMensen Sensory Processing Sensitivity Sigmund Freud Introversie/extraversie Jung Innate sensitiveness Eysenck Linkt introversie/extraversie
Nadere informatieKleine boefjes worden groot. Arne Popma
Kleine boefjes worden groot Arne Popma Boodschap om mee naar huis te nemen Onderzoek & zorg op maat: - Heterogeniteit gedragsstoornissen, specifieke ontwikkelpaden - Relevant onderzoek vergt samenwerking
Nadere informatieGEEF ME DE 5- METHODIEK IN DE ZORG
GEEF ME DE 5- METHODIEK IN DE ZORG Effectiviteit Geef me de 5-methodiek in zorginstelling JP van den Bent In dit rapport worden de wetenschappelijke bevindingen beschreven betreffende de effectiviteit
Nadere informatieInternaliserende stoornissen, sekse en emotieregulatie
Internaliserende stoornissen, sekse en emotieregulatie Dr. Annemiek Karreman Departement Medische en Klinische Psychologie, Tilburg University Deze presentatie Twee experimentele studies naar de rol van
Nadere informatiePesten. Ouderavond Basisschool Brakkenstein Prof. dr. Ron Scholte (Radboud Universiteit Nijmegen, Praktikon)
Pesten Ouderavond Basisschool Brakkenstein 25-10-2018 Prof. dr. Ron Scholte (Radboud Universiteit Nijmegen, Praktikon) 1 Pesten en gepest worden Thema s: - definitie, prevalentie, en betrokkenheid - effecten
Nadere informatieCode Cursusnaam block Ects Organization Theory Organization Development Relations and Networks of Organizations 4 6
Minor Organisatiewetenschappen (Organization Studies) 441074 Organization Theory 2 6 441079 Organization Development 3 6 Choose 1 of the following 2 courses: 441057 Relations and Networks of Organizations
Nadere informatieHersenontwikkeling tijdens adolescentie
Hersenontwikkeling tijdens adolescentie Een longitudinale tweelingstudie naar de ontwikkeling van hersenstructuur en de relatie met hormoonspiegels en intelligentie ALGEMENE INTRODUCTIE Adolescentie is
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch) Het Belang van Leeftijdsgenoten: Sociale Problemen in de Kleuterklas en de Ontwikkeling van Psychische Problemen
(Summary in Dutch) Het Belang van Leeftijdsgenoten: Sociale Problemen in de Kleuterklas en de Ontwikkeling van Psychische Problemen 141 Als kinderen psychische problemen ontwikkelen zoals gedragsproblemen
Nadere informatieMindfulness - de 8-weekse training in vogelvlucht
Mindfulness - de 8-weekse training in vogelvlucht Flip Kolthoff, psychiater Radboud Universitair Centrum voor Mindfulness, GGZ Noord-Holland-Noord Flip Kolthoff, VUmc, 20-01-2012 1 Inleiding Flip Kolthoff,
Nadere informatieCode Course name block Ects International Organizations Advanced Project management * Cross Cultural HRM 3 6
Global management of Social Issues Interesting courses Global Management of Social Issues 410129 International Organizations 1 6 410130 Advanced Project management * 3 6 410133 Cross Cultural HRM 3 6 410134
Nadere informatieDe JES studie: effecten van huiselijk geweld op de ontwikkeling van kinderen.
De JES studie: effecten van huiselijk geweld op de ontwikkeling van kinderen. 1 Symposium Krachtige Kinderen in de opvang. Driebergen, 29 oktober 2012 Mirjam Wouda, kinder- en jeugdpsychiater Mutsaersstichting
Nadere informatieDisclosure belangen Dyllis van Dijk
Disclosure belangen Dyllis van Dijk (Potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding
Nadere informatieBelieving is Seeing: Training van positieve sociale interpretaties in adolescenten
VGCT najaarscongres 2011 Believing is Seeing: Training van positieve sociale interpretaties in adolescenten Elske Salemink, Universiteit van Amsterdam In samenwerking met Reinout Wiers (Universiteit van
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Interactionistische perspectieven benadrukken dat de persoon en zijn of haar omgeving voortdurend in interactie zijn en samen een systeem vormen. Dit idee van integratie
Nadere informatieAutisme, wat weten we?
Autisme, wat weten we? Matt van der Reijden, kinder- en jeugdpsychiater & geneesheer directeur Dr Leo Kannerhuis, Oosterbeek 1 autisme agenda autisme autisme en het brein: wat weten we? een beeld van autisme:
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Dit proefschrift bestaat uit een aantal studies waarin onderzocht is waar individuele verschillen vandaan komen in welbevinden (WB) en gerelateerde menselijke eigenschappen, zoals
Nadere informatieCitation for published version (APA): van der Meer, D. (2016). Neural correlates of gene-environment interactions in ADHD [Groningen]
University of Groningen Neural correlates of gene-environment interactions in ADHD van der Meer, Dennis IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish
Nadere informatieDe ontwikkeling van adoptiekinderen en geadopteerden
De ontwikkeling van adoptiekinderen en geadopteerden Femmie Juffer Staten-Generaal adoptie Colloquium 14 december 2009, Brussel Eerder verschenen als: Juffer, F., & Van IJzendoorn, M.H. (2008). Herstelkansen
Nadere informatieLAS Hoofdrichting Sociale, Gezondheids- en Organisatiepsychologie
LAS Hoofdrichting Sociale, Gezondheids- en Organisatiepsychologie 2018-2019 Programma: Verplicht: Onderstaande cursussen Niveau ECTS 200300480 Introductie gedragswetenschappen (via 1 7.5 201400054 Professionele
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra
Nadere informatieOp naar een dynamische maat voor gezondheid: Universeel criterium van gezondheid. Kritische transitie
Op naar een dynamische maat voor gezondheid: Veerkracht! Drs. Sanne Gijzel Arts-onderzoeker, Promovenda Afdeling Geriatrie Sanne.Gijzel@radboudumc.nl Universeel criterium van gezondheid Goede functie verlies
Nadere informatieGeluk en welbevinden
Marleen H.M. de Moor en Meike Bartels Inleiding Geld maakt niet gelukkig, zo luidt het bekende Nederlandse gezegde. Maar is dit echt zo? Zou je niet een stuk gelukkiger worden als je de loterij zou winnen?
Nadere informatieBachelor projecten 2013-2014 Start September
Bachelor projecten 2013-2014 Start September BACHELORPROJECTEN JEUGDHULPVERLENING LifeQuest onderzoek: Etnische minderheidspositie, psychosociale problematiek en ernstige gedragsproblemen onder Marokkaanse,
Nadere informatieProefschrift. Cannabis use, cognitive functioning and behaviour problems. Merel Griffith - Lendering. Samenvatting
Proefschrift Cannabis use, cognitive functioning and behaviour problems Merel Griffith - Lendering Samenvatting Het gebruik van cannabis is gerelateerd aan een breed scala van psychische problemen, waaronder
Nadere informatie