Vraag 1 Wat willen we met het beleidsveld milieu in Fryslân?

Transcriptie

1 4 Factsheets ochtend Vraag 1 Wat willen we met het beleidsveld milieu in Fryslân? a. Level playing field of ieder voor zich? b. Taken gebundeld of verspreid? c. Wat is onze visie op toezicht en handhaving? 1. Toelichting In het beleidsveld milieu gaat het voor de VTH-taken om de uitvoering van wettelijke taken. De deelnemers voeren die in medebewind uit. De regels waaraan voldaan moet worden komen uit Den Haag. De beleidsvrijheid, zeker bij de VTH-taken, is beperkt. Het toetsings- en toezichtkader ligt vast. In de toepassing worden de regels geïnterpreteerd. Daarmee bestaat er in de uitvoering beoordelingsvrijheid. De komst van de Omgevingswet is van beperkte invloed op de VTH-taken. De Omgevingswet gaat over alle omgevingsaspecten: milieu, bouw en RO en past in de tendens dat de werkzaamheden steeds meer integraal benaderd worden. Een andere tendens is dat het werk steeds meer verschuift van vergunningverlening naar toezicht door het toepassen van algemene regels. Verder moeten op basis van het nieuwe VTH stelsel prioriteiten en doelen worden gesteld aan zowel vergunningverlening (b.v. actualiseren van een vergunning) als aan toezicht (wat zijn de risico s en hoe ziet de naleving er uit). Een voorbeeld van beleid dat op elkaar is afgestemd, is de gezamenlijke bodemkaart. Dit beleid maakt het gemakkelijk om grond die in de ene gemeente vrij komt toe te passen in een andere gemeente. Bedrijven wordt op deze manier het werk vergemakkelijkt. In de nabije toekomst moeten gemeenten geluidskaarten opstellen. Daarvoor is het verkeersmodel van de gemeente het uitgangspunt. Gemeenten staan voor de vraag hoe ze dat op gaan pakken. Ook op het gebied van de uitvoering bestaan landelijke standaarden. Zo is er de landelijke handhavingsstrategie (LHS) en binnenkort ook de landelijke vergunningenstrategie (LVS). Daarmee ligt het proces in belangrijke mate vast. De LHS is door alle partijen in Fryslân onderschreven. In de uitvoering worden keuzes gemaakt: - welke middelen worden ingezet; - welke risico s zijn acceptabel; - afweging milieu versus economie; - voorlichting of toezicht. Verschillen ontstaan bij de uitvoering. Daar waar taken verschillend uitgevoerd worden, worden bedrijven niet op dezelfde manier behandeld (is er geen level playing field). In iedere gemeente staan bovengrondse tanks. De regels voor deze tanks zijn overal hetzelfde. Toch wordt er in Fryslân heel verschillend mee omgegaan. Als een tank afgekeurd wordt, hangt het af van de gemeente waarin je woont wat er vervolgens mee moet gebeuren. Er zijn gemeenten die toestaan dat een afgekeurde tank verkocht wordt. Zo n tank duikt in een andere gemeente weer op. Er zijn gemeenten die eisen dat een tank gereinigd wordt voordat deze afgevoerd wordt. Er zijn gemeenten die eisen dat de tank gereinigd en vernietigd wordt. Samen zoeken naar gemeenschappelijkheid

2 Omgevingsdiensten zijn opgericht om de kwaliteit te verbeteren en om een level playing field te versterken. De omgevingsdiensten voeren in ieder geval het basistakenpakket uit. Daarnaast kunnen extra taken aan een omgevingsdienst worden opgedragen. Er zijn deelnemers die alleen het basistakenpakket door de FUMO uit laten voeren, deelnemers die naast de basistaken plustaken afnemen en deelnemers die alle VTH-taken aan de FUMO opgedragen hebben. Uitgangspunt voor het bepalen van beleid is een omgevingsanalyse. Op basis daarvan bepaalt het bestuur het gewenste resultaat (de gewenste outcome). In Fryslân is dit nog niet altijd in duidelijke beleidsdoelen (prioriteiten en doelen) uitgewerkt. Het is daarom nog diffuus hoe de FUMO aan het gewenste resultaat bij kan dragen. 2. Relevante aspecten Het gaat om een afweging van de autonome bevoegdheid van de deelnemer versus level playing field. Daarbij ligt het voor de hand een onderscheid te maken tussen de basistaken en de plustaken. Uitgangspunt voor lokaal bestuur is, dat zij zo dicht mogelijk bij de burger wil staan. Het Klant Contact Center en casemanagement zijn daarom belangrijk voor het lokale bestuur. Voor burgers en bedrijven is de gemeente altijd het eerste aanspreekpunt. Om de kwaliteit van de uitvoering te borgen zijn kwaliteitscriteria vastgesteld: het Frysk Peil F1. Voor taken die de FUMO uitvoert komen deze kwaliteitseisen overeen met de landelijke kwaliteitseisen. Voor de taken die gemeenten uitvoeren zijn de eisen bijgesteld. Op dit moment denken de deelnemers verschillend over de uitvoering en de kwaliteit van de werkzaamheden. Dit is in lijn met de autonomie van de bevoegde gezagen, maar kost de medewerkers van de FUMO meer tijd en werkt kostenverhogend. 3. Bestuurlijke issues Dilemma Fryslân breed ontbreekt het aan een eenduidige sturing en gezamenlijke afspraken richting FUMO, waardoor de FUMO zelf keuzes moet maken. Stelling 1 Voor de uitvoering van de VTH-taken is het aan het bevoegd gezag de prioriteiten en de doelen te stellen. De FUMO komt op basis hiervan tot een voorstel voor het uitvoeringsprogramma Stelling 2 Voor de basistaken worden gezamenlijke afspraken gemaakt over: - prioriteiten; - doelen; - kwaliteitsniveau. - 2 / 8 -

3 Stelling 3 Als een deelnemer taken niet langer zelf uit wil voeren is de deelnemer vrij deze taak samen met anderen op te pakken of uit te besteden aan de markt. Deze stelling gaat op zowel voor: - VTH- plusbedrijven, zoals horeca; - Milieu overig, zoals geluid, bodem; - Bouw - bedrijven; - Bouw - particulier; - Ruimtelijke ordening. Stelling 4 Voor het basistakenpakket is het niet erg dat de FUMO het ene jaar meer taken voor de ene deelnemer uitvoert en het andere jaar meer taken voor een ander. - 3 / 8 -

4 2 - Wat willen we met de FUMO, wat voor dienst willen we hebben? a. Kosteneffectief versus kennisintensief b. Profiel richting burgers c. Rol bij ontwikkelingen d. Mogelijkheden inzake taken 1. Toelichting Omgevingsdiensten zijn regionale uitvoeringsdiensten die in opdracht van gemeenten en provincie zorgen voor vergunningverlening, toezicht en zo nodig handhaving op het gebied van milieu. Het Rijk, IPO en VNG hebben bij de oprichting van de omgevingsdiensten een lijst van (minimale) taken (basistakenpakket) opgesteld die de omgevingsdiensten uitvoeren. Deze taken worden binnenkort wettelijk vastgelegd. Overige taken kunnen als plustaken aan de FUMO worden opgedragen. Het Rijk heeft een aantal jaren geleden geconstateerd dat Externe Veiligheid onvoldoende aandacht kreeg. Om dit te verbeteren is een subsidieregeling in het leven geroepen. Voor gemeenten ging het om een nieuwe taak. In Fryslân is vervolgens nagedacht hoe de uitvoering van deze taak het beste georganiseerd/uitgevoerd kon worden. Kwaliteit was daarbij een belangrijk criterium. Dat leidde tot de keuze voor een Bureau Externe Veiligheid Fryslân. Inmiddels worden deze taken door de FUMO uitgevoerd. De externe financiering valt binnen afzienbare tijd weg. Dit stelt gemeenten voor de keuze: gezamenlijk uit blijven voeren of ieder voor zich? Denken wij bij de FUMO aan een dienst die zich uitsluitend richt op de uitvoering en van daaruit alleen de ontwikkelingen op het gebied van uitvoering bijhoudt, of willen wij dat de FUMO een volwaardige gesprekspartner is voor de beleidsmedewerker van de deelnemer? En je kunt nog verder denken; is de FUMO een dienst die zelf actief alle nieuwe ontwikkelingen op het gebied van omgevingsrecht volgt en van daaruit met voorstellen bij de deelnemers komt en/of bijeenkomsten voor kennisoverdracht organiseert. Naarmate je meer wilt ga je van een kosteneffectieve naar een kennisintensieve organisatie. Het is een keuze tussen gebundeld en gespreid uitvoeren. Basistaken worden uitsluitend door de FUMO uitgevoerd. Plustaken worden zowel bij de deelnemer als bij de FUMO uitgevoerd. De uitgangspunten kunnen daarom verschillen voor de basis- en de plustaken. Wettelijk gezien heeft de FUMO een taak in de informatiestructuur. De FUMO moet daarvoor gegevens monitoren. In hoeverre kan de FUMO een eigen profiel hebben richting bedrijven en burgers. Is de FUMO een backoffice van de eigen organisatie, waarbij de eigen organisatie optreedt richting burgers en bedrijven. Alternatief is de FUMO te benaderen als een zelfstandige organisatie, die een eigen verantwoordelijkheid heeft richting bedrijven/burgers. Voor een aantal taken is het kosteneffectief om die gezamenlijk op te pakken. Dat geldt bijvoorbeeld voor de bodemkwaliteitskaart, opleidingen en het gezamenlijk ontwikkelen van uitvoeringsbeleidplannen. - 4 / 8 -

5 2. Relevante aspecten Als je in de gemeenschappelijke regeling afspreekt gezamenlijk dingen in het leven te roepen moet dat ook onderhouden worden. Denk daarbij bijvoorbeeld aan geluidapparatuur, het bijhouden van vakkennis, het volgen van ontwikkelingen. Dat onderhoud vergt tijd en geld. Het is daarom belangrijk dat hier een bewuste keuze in gemaakt wordt. De vraag of je de FUMO ziet als een zelfstandige organisatie met een eigen profiel speelt bv bij het uitvoeren van een tevredenheidsonderzoek bij bedrijven. Als de FUMO als zelfstandige organisatie gezien wordt kan de FUMO tot een dergelijk onderzoek besluiten. En een dergelijke organisatie heeft een eigen regeling als er klachten zijn over een medewerker. Als de FUMO gezien wordt als de backoffice liggen deze taken bij de deelnemer. Als de FUMO gezien wordt als zelfstandige organisatie is integraliteit een aandachtspunt. Vanuit de deelnemer is integraliteit een belangrijk aspect. Wanneer de FUMO slechts een deel van de taken uitvoert heeft integraliteit extra aandacht nodig. Afstemming tussen FUMO en deelnemer is dan noodzakelijk 3. Bestuurlijke issues Dilemma De FUMO heeft geen duidelijk profiel en eigen identiteit. Stelling 1 De FUMO is een volwaardige gesprekspartner voor de deelnemer en volgt alle ontwikkelingen op het gebied van omgevingsrecht. De FUMO is een kennisintensieve organisatie, die zelf met initiatieven komt. Stelling 2 De FUMO is de backoffice van de deelnemer. Alle contacten lopen via de frontoffice van de deelnemer. Stelling 3 Uit kostenoverweging kunnen taken beter gezamenlijk en met de FUMO worden uitgevoerd (bv. het opstellen van geluidkaarten). Stelling 4 De FUMO voert alleen taken uit voor de deelnemers. - 5 / 8 -

6 3 - Wat betekent dat voor een aantal uitgangspunten voor de dienst? a. Reikwijdte van de taken (BTP of breder) b. Beleid versus uitvoering (Big 8) c. Uniformering versus cafetaria d. Mandatering of niet 1. Toelichting De FUMO voert voor alle deelnemers het basistakenpakket uit. Dit is wettelijk bepaald. Daarnaast kunnen deelnemers plustaken van de FUMO afnemen. In de producten en dienstencatalogus van de FUMO staan alle producten/diensten die de FUMO aanbiedt. Voor een aantal producten/diensten heeft op dit moment slechts een enkele en soms zelfs geen enkele deelnemer belangstelling. Dit roept de vraag op of de FUMO al deze producten/diensten moet blijven aanbieden of dat er meer uniformiteit moet ontstaan tussen deelnemers bij de af te nemen taken. In 2024 moeten alle asbestdaken gesaneerd zijn. Dit stelt het bevoegd gezag voor de vraag hoe dat bereikt kan worden. Er zijn verschillende instrumenten denkbaar - Subsidie aan een eigenaar die zijn dak nu al wil vervangen - Voorlichting in Huis aan Huis bladen - Gerichte communicatie op eigenaren van een asbest dak - Toezicht en zo nodig handhaving vanaf Hoe organiseren we dat in Fryslân. Wie neemt het initiatief, wie maakt het plan van aanpak, wie doet de uitvoering? Integraliteit wordt bij de uitvoering van taken steeds belangrijker. De komst van de Omgevingswet versterkt dit nog. Een FUMO die alleen de basistaken uitvoert staat hiermee soms op gespannen voet. Dit speelt bijvoorbeeld bij meervoudige aanvragen waar naast milieu ook bouw- en RO- aspecten spelen. Uniformiteit heeft voor de FUMO het voordeel dat taken goedkoper uitgevoerd kunnen worden en verkleint de kans op fouten. Deelnemers hechten aan eenzelfde benadering van alle bedrijven binnen de gemeente. Als een deelnemer een deel van de taken zelf uitvoert en er bij de FUMO uniform gewerkt wordt ontvangt die deelnemer adviezen in FUMO stijl. Het omzetten van deze adviezen naar de eigen stijl van de deelnemer leidt dan tot extra kosten voor die deelnemer. Als de FUMO moet leveren in de stijl van de deelnemer ontstaan extra kosten voor de FUMO. Eenzelfde redenering geldt voor mandaat. Veel gemeenten hebben de FUMO geen mandaat gegeven bij de uitvoering van de taken. Na een controle stuurt de FUMO de controlebrief dan niet rechtstreeks naar het bedrijf, maar ontvangt de gemeente die brief als concept en stuurt hem vervolgens zelf naar het bedrijf. De conceptbrief is opgesteld in de huisstijl van de FUMO. Gemeenten hebben een eigen huisstijl. Dat betekent dat de brief van de FUMO door de gemeente omgezet moet worden naar de eigen huisstijl. - 6 / 8 -

7 2. Relevante aspecten Bij de uitgangspunten van de dienst ligt het voor de hand onderscheid te maken tussen de basistaken en de plustaken. Basistaken moeten voor alle deelnemers door de FUMO uitgevoerd worden. Dat maakt het mogelijk/voor de hand liggend om voor die taken als uitgangspunt een uniforme, efficiënte en effectieve werkwijze te kiezen. Bovendien betreft dit taken die het lokale niveau overstijgen. Mandaat is daarbij mogelijk. Bij meervoudige zaken waar naast het milieuaspect ook bv. het bouwaspect speelt moeten deze aspecten samengevoegd worden in de vergunning. Als alleen het milieudeel opgedragen is aan de FUMO betekent mandaat in dit geval dat de FUMO deze aspecten samenvoegt. Uniformiteit kent een aantal aspecten: - Uniformiteit in beleid (gewenste outcome, doelstellingen. prioriteiten); - Uniformiteit in proces (de inrichting van de Big eight, LHS,LVS); - Uniformiteit in uitvoering (mandaat, huisstijl ed.). Voor elk van deze aspecten kan bepaald worden in hoeverre uniformiteit wenselijk is. Iedere deelnemer kan eigen beleidsdoelstellingen vaststellen, of de deelnemers doen dat in gezamenlijkheid. Iedere deelnemer kan bv. ten aanzien van de LHS eigen beleid formuleren of er kan voor gekozen worden dat niet te doen. Uniformiteit bij de uitvoering betekent dat deelnemers afzien van eigen wensen voor wat betreft huisstijl, sjablonen, mandaat en dergelijke. Voor een aantal plustaken heeft het uit kostenoverwegingen, effectiviteit en uniformiteit meerwaarde om gezamenlijke afspraken te maken / tot een gezamenlijke uitvoering te komen. Dit is het geval voor: - BOA s; - Piket; - Bodem; - Projecten. 3. Bestuurlijke issues Vraag Zijn deelnemers bereid los te komen van hun autonomie ten gunste van een efficiënte taakuitvoering bij de FUMO. Stelling 1 Het is wenselijk dat de FUMO zich ontwikkelt tot een dienst die alle omgevingstaken uitvoert. Stelling 2 De deelnemers moeten volledig vrij zijn welke plustaken ze bij de FUMO onderbrengen (cafetariamodel). Stelling 3 De FUMO moet zich ontwikkelen tot een dienst die de taken (ook natuur) WABO-breed uitvoert. Stelling 4 De FUMO moet haar taken in mandaat uitvoeren. - 7 / 8 -

8 Stelling 5 De FUMO moet de basistaken uniform uitvoeren. (beleid, proces en uitvoering) Stelling 6 De FUMO moet maatwerk leveren. De meerkosten hiervan betaalt de deelnemer. - 8 / 8 -