Beleidsdocument Bewegingsonderwijs

Transcriptie

1 Beleidsdocument Bewegingsonderwijs Handreiking ter verbetering van de kwaliteit van het bewegen binnen het primair onderwijs in de Middelsee-gemeenten

2 Inhoudsopgave Beginsituatie blz. 3 Doelstellingen blz. 4 Uitvoering blz. 5 Resultaten blz. 6 Aanbevelingen blz. 7 Conclusies blz. 9 Beleidsdocument Bewegingsonderwijs 2

3 Beginsituatie In het schooljaar 2005/2006 hebben het breedtesportproject GO-4 Sport en het onderwijs een Pilot Bewegingsonderwijs gestart voor alle basisscholen van de Middelsee-gemeenten. De aanleiding vormde een onderzoek naar de kwaliteit van het bewegingsonderwijs in de verschillende scholen door ALO-studente Sjoke van der Veen (2002). De conclusies van dat onderzoek waren van dien aard dat oriëntatie op verbetering voor de hand lag. Zo werd op veel scholen niet volgens een methode gewerkt, ontbrak een doorgaande lijn en vond nauwelijks (bij)scholing van de leerkrachten plaats. De pilot moest daar verandering in brengen. Na het eerste jaar verscheen er een evaluatierapport, wat voor de stuurgroep van GO-4 Sport aanleiding was om de pilot in het schooljaar 2006/2007 te verlengen. Een nieuwe groep scholen werd de gelegenheid geboden om deel te nemen aan het project. Duidelijk geformuleerde doelstellingen waren daarbij uitgangspunt. Een van deze doelstellingen was om het project af te ronden met een beleidsdocument voor alle basisscholen in de Middelsee-gemeenten. Het realiseren van een notitie met daarin de uitkomsten van de pilot en een lijst met aanbevelingen ter verbetering van het bewegingsonderwijs ligt nu voor u. Wij gaan er vanuit dat het een bruikbaar beleidsdocument is en dat scholen er hun voordeel mee doen. Bewegingsonderwijs verdient een prominente plaats in de scholen. Allerlei publicaties in de media over bewegingsarmoede bij kinderen en de daaruit voortvloeiende toename van overgewicht bij kinderen geven aan dat actie geboden is! Namens de Pilot Bewegingsonderwijs, Marjan de Groot OBS Master Camminga te Deinum Jan G. Dijkstra OBS Martenaskoalle te Beetgumermolen Beleidsdocument Bewegingsonderwijs 3

4 Doelstellingen Uitgangspunten van de Pilot Bewegingsonderwijs zijn: o De basis, beter bewegingsonderwijs in de scholen, moet als gevolg hebben dat kinderen meer en beter gaan bewegen, dat kinderen bovendien meer plezier aan gymnastiek gaan beleven. o Het gezondheidsaspect speelt in de huidige maatschappelijke ontwikkelingen een rol bij kinderen. Overgewicht bij kinderen komt ook in Friesland voor, ook in plattelandssituaties. o Het project biedt de mogelijkheid om meer in te springen op maatgerichte adviezen naar scholen. Er bestaan grote verschillen in de scholen op allerlei gebied, waaronder kennis en vaardigheid, wel/geen methode bewegingsonderwijs, wel/geen doorgaande leerlijn van groep 1 t/m 8, accommodatie, beschikbaarheid accommodatie, aantal gymnastiekuren in het lesrooster. o Nieuwe scholen worden toegevoegd aan de acht scholen die reeds in het schooljaar 2005/2006 aan de pilot deelname, zodat het enthousiasmeren van het onderwijzend personeel een vervolg krijgt. o Het uitwisselen van praktijkervaringen wordt als zeer zinvol ervaren en wordt vervolgd. o Pabo s hebben gymnastiek niet langer in het reguliere lesprogramma. Mede dankzij de Pilot Bewegingsonderwijs wordt het probleem van het ontbreken van lesbevoegdheid benoemd en worden oplossingen aangedragen. o De basisinventaris van gymlokalen is een onderwerp voor OOGO G4. Een jaarlijkse controle op de aanwezigheid van materiaal is aan te bevelen. Voorafgaand aan het 2 e jaar van de pilot zijn de volgende doelstellingen geformuleerd: a. Twaalf basisscholen uit de Middelsee-gemeenten (zes openbare en zes protestants christelijke basisscholen) participeren in de Pilot Bewegingsonderwijs gedurende het schooljaar 2006/2007. b. De deelnemende scholen benoemen een aanspreekpunt gymnastiek. Het aanspreekpunt vertegenwoordigt de deelnemende school in de pilot en gaat akkoord met de gestelde voorwaarden. c. Iedere school maakt een plan van aanpak ter verbetering van het bewegingsonderwijs. In het plan van aanpak kan bijvoorbeeld worden aangegeven dat de school werkt volgens een methode, dat er een doorgaande leerlijn in het bewegingsonderwijs van groep 1 t/m 8 is, waarbij alle bewegingsvormen aan de orde komen. d. De jaarlijkse bijscholing van GO-4 Sport vormt onderdeel van de Pilot Bewegingsonderwijs. Deze bijscholing wordt bezocht door een vertegenwoordiging van 25 scholen van de Middelsee-gemeenten. De heer Hans Stroes (Drachten) verzorgt een deel van deze bijscholing. e. Er wordt gewerkt aan een communicatieplan waarbij ontwikkelingen worden doorgegeven aan de scholen die niet meedoen aan de pilot. f. De pilot wordt afgerond met een beleidsdocument waarin de uitkomsten van de geformuleerde doelstellingen duidelijk zijn omschreven. Tevens krijgen basisscholen, schoolbesturen en gemeenten aanbevelingen ter verbetering van het bewegingsonderwijs. Beleidsdocument Bewegingsonderwijs 4

5 Uitvoering In september 2006 is gestart met het tweede jaar van de pilot. Vier nieuwe scholen, te weten OBS De Pôlle (Marssum), CBS Mooi Taki (Beetgumermolen), CBS De Foarikker (Britsum) en CBS Op Streek (Ferwert) werden toegevoegd. Met deze scholen werd een begin gemaakt, d.w.z. het totale programma van het voorgaande schooljaar was uitgangspunt. Met de nieuw deelnemende scholen werden afspraken gemaakt over een plan van aanpak voor het lopende schooljaar, doelstellingen, ondersteuning, consultatie, enz. Van de acht scholen uit het eerste jaar viel OBS De Hânwizer af. De overige zeven scholen die voor het tweede jaar deelnamen aan de pilot werkten verder aan hun plan van aanpak (uitbreiding en verdieping) en stelde nieuwe doelen vast of werkte verder aan bestaande doelen. ens de bijeenkomsten werd vooral gesproken over knelpunten, van de verschillende scholen. Maar er werden ook veel ideeën en adviezen uitgewisseld. Veel van de deelnemende scholen zijn zeer tevreden over de bereikte resultaten. De doelstellingen a t/m d zijn in hoge mate gehaald. Er hebben twaalf scholen aan de pilot meegedaan die allemaal met een aanspreekpunt hebben gewerkt. De twaalf scholen zijn met een methode gaan werken en hebben een eigen plan van aanpak opgesteld. Sommige scholen hebben doelstelling c gehaald, andere willen die in de toekomst graag realiseren. De resultaten van de deelnemende scholen zijn in een schema weergegeven. Op 21 februari 2007 is een geslaagde bijscholing bewegingsonderwijs gehouden waar de heer Hans Stroes (Drachten) - auteur van een veelgebruikte methode voor bewegingsonderwijs op de basisschool - voorbeeldlessen liet zien aan ruim 25 enthousiaste leerkrachten. Uitgebreid schriftelijk verslag van de bijscholing en een tussentijdse evaluatie van de pilot hebben alle scholen, schoolbesturen en gemeenten in maart 2007 middels een fraaie nieuwsbrief toegestuurd gekregen. Beleidsdocument Bewegingsonderwijs 5

6 Resultaten Van de in de tabel genoemde acht items kan gezegd worden dat deze bij aanvang van de pilot in bijna alle scholen in de Middelsee-gemeenten niet in het lesprogramma waren opgenomen. Scholen CBS it Fundamint (Hallum) x x x x x OBS Op e Dobbe (Hallum) x x x x CBS De Rank (Deinum) x x x x OBS De Cingel (Menaldum) x x x x x x CBS De Wizebeam (Minnertsga) x x x x x x x OBS De Hanwizer (Vrouwenparochie) x x x x CBS De Sprankel (Stiens) x x x x OBS De Pôlle (Marssum) x x x x x CBS Mooi Taki (Beetgumermolen) x x x x x CBS De Foarikker (Britsum) x x x x CBS Op Streek (Ferwert) x x x x 1 Gebruik methode voor bewegingsonderwijs van Stroes & Van Gelder 2 Eigen budget speelmateriaal 3 Afstemming van de gymlessen op school en/of met andere scholen 4 Jaarplan opstellen 5 Specialist op eigen school aanstellen (vakwissel) 6 Ondersteuning van CIOS- of ALO-stagiaires 7 Bijscholing bewegingsonderwijs GO-4 Sport gevolgd 8 Cursus Motorische Remedial Teaching (M.R.T.) gevolgd In de lijst van mogelijkheden ter verbetering van het bewegingsonderwijs staan de onderdelen 1 t/m 6 als eerste genoemd. De onderdelen 7 en 8 worden genoemd omdat ze (soms indirect) ook bijdragen aan het verbeteren van het bewegingsonderwijs. Beleidsdocument Bewegingsonderwijs 6

7 Aanbevelingen In onderstaand overzicht staan acht mogelijkheden ter verbetering van het bewegingsonderwijs weergegeven. Iedere school die wil inzetten op kwaliteitsverbetering kan keuzes maken in de te nemen acties. Een combinatie van maatregelen is uiteraard mogelijk en wenselijk. Voor de meest verregaande maatregelen moet beleid ontwikkeld worden dat door het bevoegd gezag vastgesteld dient te worden. Mogelijkheid 1 Omschrijving Overzicht van met mogelijkheden ter verbetering van het bewegingsonderwijs Methode bewegingsonderwijs invoeren Voor bewegingsonderwijs zijn diverse methoden beschikbaar. Met de introductie van een methode op de hele school werken alle groepsleerkrachten op eenzelfde wijze. Afstemming en doorlopende leerlijnen van groep naar groep kan hierdoor verbeteren. Aanschaf van een methode en de introductie hiervan bij alle leerkrachten. Korte termijn: Aanschaf kan binnen enkele weken, voor de introductie binnen het schoolteam rekent met nogmaals een aantal weken. Methodes zijn er vanaf ca. 50,- Mogelijkheid 2 Eigen budget speelmateriaal Omschrijving De standaarduitrusting van een gymzaal wordt verzorgd door de gemeente. Deze standaard is echter niet altijd voldoende om met alle leerlijnen uit het bewegingsonderwijs te werken. De school kan door middel van een eigen gymbudget zorgen voor goed materiaal voor alle lessen. Het schoolbestuur zal in de begroting ruimte moeten maken voor een terugkerend gymbudget. De leerkrachten (of specialist) doen ieder jaar een voorstel over de inzet van het budget Middenlange termijn Afhankelijk van grootte van de school en het aantal groepen. Een van de voorbeeldscholen (125 leerlingen) heeft een budget van 350,- per jaar. Mogelijkheid 3 Afstemming gymlessen groep 1 tot 8 / school Omschrijving Met het afstemmen van het gymrooster kan tijd gewonnen worden met het klaarzetten van materiaal. De eerste groep die gymt zet materiaal klaar en aan het einde van de dag ruimt de laatste groep het op. Goed te combineren met het werken met een methode (iedere groep werkt aan zelfde leerlijn). Tevens afstemming tussen scholen die gebruik maken van dezelfde gymlocatie. Overleg: - op school over het rooster en de inhoud van de gymlessen; - met gemeente over gebruik van de gymzaal of sporthal; - met andere school Middenlange termijn en ieder jaar opnieuw tijd investeren in afstemmingsoverleg n.v.t. Beleidsdocument Bewegingsonderwijs 7

8 Mogelijkheid 4 Jaarplan opstellen Omschrijving Een jaarplan waarborgt een planmatige aanpak van de lesmethode. Alle leerkrachten die met de methode werken, weten welke lessen in welke week aan bod komen, waardoor alle leerlijnen worden doorlopen. Op basis van de aangeschafte methode wordt per week een planning opgesteld van de te geven lessen. In de jaarplanning kan worden uitgegaan van twee lessen per groep per week, waarbij een toestelles afgewisseld wordt met een spelles. Middenlange termijn n.v.t. Mogelijkheid 5 Specialist aanstellen Omschrijving De leerkracht met affiniteit voor bewegingsonderwijs neemt ook de gymlessen van collega s voor zijn rekening. Er vindt een herverdeling van lessen plaats waardoor iedere leerkracht ingezet kan worden op zijn sterke punten. Intern nagaan wie zich wil toeleggen op bewegingsonderwijs. Roosterafspraken maken met herverdeling lessen. Middenlange termijn n.v.t. Mogelijkheid 6 Lesondersteuning door CIOS- of ALO-stagiaires Omschrijving De reguliere gymles door de groepsleerkracht wordt ondersteund met de inzet van een stagiaire. Hierdoor is meer mankracht binnen de lessen beschikbaar. Aanvraag voor LOBOS (CIOS) of ALO-student indienen bij opleiding in respectievelijk Heerenveen of Groningen. Uitvoeringsafspraken met studenten maken. Middenlange termijn In overleg met CIOS/ALO Mogelijkheid 7 Omschrijving Informatie Mogelijkheid 8 Omschrijving Informatie Ondersteuning door bewegingsconsulent Groepsleerkrachten die bewegingsonderwijs verzorgen worden ondersteund door een bewegingsconsulent. Deze zet voornamelijk in op deskundigheidsbevordering (cursussen, voorbeeldlessen, lesplanadvies). (Inter)gemeentelijke beslissing om structurele deskundigheid aan te bieden aan alle basisscholen. Bijvoorbeeld in samenwerking met Cedin. Lange termijn ± voor een fulltime bewegingsconsulent SPORT fryslân Vakleerkracht aanstellen Binnen de bestaande formatie wordt (eventueel in combinatie met andere scholen) ruimte gemaakt voor het aannemen van een vakleerkracht bewegingsonderwijs. Bestaande formatie herinrichten. Bij aanstelling van onbevoegde leerkrachten de uren bewegingsonderwijs toewijzen aan een vakleerkracht. Lange termijn ± voor een fulltime vakleerkracht Koninklijke Vereniging van leraren Lichamelijke Opvoeding (KVLO) Beleidsdocument Bewegingsonderwijs 8

9 Conclusies Het is mooi als doelstellingen in een pilotproject worden gehaald. Het bewegingsonderwijs op de deelnemende scholen heeft duidelijk aan aandacht gewonnen en is op de agenda gezet. Veel collega s zijn actief betrokken geweest bij het verbeteren van de kwaliteit van de lessen. De deelnemende scholen zijn unaniem van plan de ingeslagen weg een vervolg te geven. Toch dient er zorg te worden uitgesproken over de toekomst van het bewegingsonderwijs. Een behoorlijk aantal basisscholen in de Middelsee-gemeenten heeft een goed begin gemaakt met verbeteringen t.a.v. het bewegingsonderwijs. De aanspreekpunten zijn druk bezig geweest hun teamleden te enthousiasmeren. Bij de scholen die niet aan de pilot hebben deelgenomen, is echter nog veel te verbeteren. Daar zal iemand een begin moeten maken met een plan van aanpak ter verbetering van het bewegingsonderwijs. Verder moeten schoolbesturen, directie en leerkrachten nadenken over de vraag hoe in de toekomst het bewegingsonderwijs op niveau te krijgen en te houden. In de aanbevelingen staan veel mogelijkheden met de daarbij noodzakelijke investeringen, van het aanschaffen en invoeren van een methode bewegingsonderwijs tot het instellen van een vakleerkracht bewegingsonderwijs. Kansen m.b.t. continuering van aandacht voor bewegingsonderwijs zijn voor de scholen in de Middelsee-gemeenten voorhanden. Met het oog op de voortgang zijn de volgende afspraken gemaakt: Bewegingsonderwijs staat op de agenda van het interzuilaire overleg G4. In de komende schooljaren komt er een aantal herhalingsbijeenkomsten voor de scholen die hebben deelgenomen aan de pilot. Scholen uit de Middelsee-gemeenten zijn uitgenodigd voor een cursus M.R.T. die door GO-4 Sport wordt georganiseerd. Bij voldoende belangstelling zal deze cursus in de toekomst nogmaals worden aangeboden. In het kader van het project School & Sport worden sportverenigingen en scholen aan elkaar verbonden, mede om de kwaliteit van het bewegingsonderwijs te verbeteren. In het kader van het project School & Sport wordt jaarlijks een bijscholing bewegingsonderwijs georganiseerd. De door GO-4 Sport gewonnen Alliantietrofee, een prijs van 5.000, heeft de aanschaf van enkele uitdagende sport- en spelpakketten als gevolg gehad. Basisscholen kunnen deze pakketten inzetten tijdens de gymlessen. Voor consultatie kan men terecht bij de uitvoerders van de Pilot Bewegingsonderwijs, Marjan de Groot en Jan G. Dijkstra, of bij GO-4 Sport.. Hopelijk draagt deze notitie bij aan de noodzakelijke kwaliteitsverbetering van het bewegingsonderwijs op scholen in de Middelsee-gemeenten. Schoolbesturen, directies en leerkrachten zijn nu aan zet!!! Beleidsdocument Bewegingsonderwijs 9